Читать книгу Wstęp do archeologii - Dorota Ławecka - Страница 7

* Poprzednia wersja niniejszego podręcznika została wydana w 2000 roku przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.

[1] Określenia „antykwarysta” czy „ruch antykwarystyczny” pochodzą od ukutego jeszcze w okresie cesarstwa rzymskiego określenia antiquarius, oznaczającego miłośnika starożytności.

[2] Dla przykładu: „Archeologia jest nauką zajmującą się badaniem przeszłości na podstawie wykopalisk. Z definicji tej wynika, że archeologia jest integralną częścią historii, z którą posiada całkowitą zgodność celów badawczych, natomiast różni się od niej jedynie szczególnego typu źródłami, uzyskiwanymi w trakcie wykopalisk i wymagającymi stosowania specjalnych metod badawczych” (Bernhard, Kozłowski 1975, s. 13). Jedna z prostych definicji archeologii mówi o tym, że jest to „…nauka o człowieku oparta na znaleziskach materialnych śladów jego działalności” (C. A. Moberg, cyt. za Urbańczyk 1986, s. 185). Według definicji W. Hensla (Hensel 1986, s. 19) „zajmuje się ona odsłanianiem, głównie za pomocą metod wykopaliskowych, źródeł przeszłości oraz ich naukową rejestracją i oceną”. Według amerykańskich archeologów behawioralnych archeologia jest „nauką o związkach między ludzkim zachowaniem a kulturą materialną” (Urbańczyk 1986, s. 200). D. Clarke natomiast przewrotnie zdefiniował archeologię jako „dyscyplinę posiadającą [wypracowane] podejście teoretyczne i praktyczne służące odtwarzaniu niemożliwych do zaobserwowania wzorów ludzkiego zachowania na podstawie pośrednich poszlak w złej jakości próbkach” (cyt. za Knapp 1992, s. 2).

[3] Renfrew, Bahn 2002, s. 11.

[4] Dyskusja na ten temat – por: Hensel et al. 1986, s. 17-27, Hensel 1983, s. 7-27. W. Hensel zaproponował tu swoistą stratyfikację dyscyplin: rezygnując z określenia „nauka pomocnicza”, wypowiada się za stopniowaniem nauk samodzielnych. I tak nauką samodzielną I stopnia byłaby filozofia, II stopnia – panhistoria (historia globalna), III stopnia – historia (w węższym tego słowa znaczeniu, jako nauka opierająca się w swoich badaniach na źródłach pisanych) i prahistoria, IV stopnia – archeologia, V stopnia – inne dyscypliny, takie jak numizmatyka, epigrafika czy sfragistyka. Nauki te nie mogą się rozwijać w oderwaniu od siebie i wzajemnie się wspomagają.

[5] Na początku lat pięćdziesiątych wprowadzono w Polsce termin „archeologia śródziemnomorska” – początkowo jako synonim archeologii klasycznej, zajmującej się kulturą antycznej Grecji i Rzymu, później jako szersze określenie badań nad starożytnymi kulturami basenu Morza Śródziemnego.