Читать книгу Надбярэзінцы - Фларыян Чарнышэвіч - Страница 25

Шмат дзён Косцік жыў у пушчы пустэльнікам, ніяк не могучы набрацца адвагі. Еў яблыкі-дзічкі, картоплю, скрадзеную ноччу на полі, спаў у дуплах дрэваў і бураломах. Ён адчуваў усё большы страх перад наступствамі і ўсё больш падаў духам. Схуднеў, счарнеў, абтрапаўся, здзічэў хлопец.

Але аднойчы ўранку ён прачнуўся, высунуў галаву з зарасніку – а побач бацька сядзіць. Сядзіць, курыць люльку і глядзіць на яго, а ў вачах слёзы. Косцік вылез і моўчкі сеў насупраць, чакаючы, пакуль бацька загаворыць. Хвілінаў пяць яны глядзелі адзін на аднаго, не кажучы ні слова, а потым стары пачаў першы.

– Вось я дзіўлюся, – прамовіў ён, – ты ўжо такі дужы хлопец, а курыць яшчэ не ўмееш, нібы і не Васілеўскі зусім. Бяры, – кінуў ён сыну некалькі лістоў тытуню, – скруці цыгарку і запалі. Убачыш, адразу весялей зробіцца.

Косцік пачаў круціць, а стары, хвілю счакаўшы, працягнуў:

– Хлопча, чаму ты такі? Чаму ты мяне айчымам лічыш?

– Вы ж, мабыць, ужо ведаеце, што я… – асекся хлопец.

– Усё ведаю. Я тут бадзяюся, шукаю цябе, бядую па табе, галаву ламаю, а ты вось так. Навошта?

Косцік кінуўся цалаваць бацьку рукі.

– Татка! Я ж яго ненаўмысна, я яго зусім слаба стукнуў, а ён і паваліўся.

– Ды не пра тое я. Трэба табе было стукнуць – ты стукнуў, такое з кожным можа здарыцца, але чаго ты тут валэндаешся і мне не паказваешся?

– Баяўся я, татка, што вы мяне за гэта…

– Значыць, я для цябе не родны бацька, а нейкі суччын сын? Ты на сябе паглядзі, да каго ты падобны! Чорны, абтрапаны, босы.

– Падэшвы ў ботах паадставалі, дык я іх схаваў.

– Ды чорт з імі, з ботамі! Дзякуй Богу, сам жывы.

– Мяне ўжо шукаюць?

– Ураднік два разы прыязджаў, але што з таго.

– Ураднік? Значыць, той узводны памёр?

– Гэтага сказаць не магу, не ведаю. Ромка на мінулым тыдні прыходзіў, дык сказаў, што калі і выжыве, то ўсё адно здурнее, бо чэрап праламаны ў яго.

– Ромка Аленскі?

– Так. Ад усёй грамады прыйшоў мне сказаць, каб, калі знайду цябе, рушыў да іх у акопы. Паведаміў, што адваката нейкага важнага хочуць для цябе наняць.

– Не верце яму, татка, ён падступны. Мы з ім варагуем вельмі. От шэльма.

– Думаеш? Калі ты супраць, я не пайду. Самі рады дамо, не бойся.

– Можа, пакуль я тут, на фронце штось новае здарылася? Што ў газетах пішуць, што габрэі кажуць?

– Нічога. Гавораць, фронт у Баранавічах так і стаіць.

– То якой рады вы, татка, хочаце шукаць, што рабіць збіраецеся?

– Паглядзім. Пакуль апранешся па-людску, абуешся, шалаш паставіш, возьмеш стрэльбу. Мы табе ежу будзем насіць, зажывеш як пан. А потым паглядзім.

– Не прасяджу я доўга ў лесе.

– Што, кепска табе?

– Кепска і сны паганыя сняцца, пра чарцей. Нібыта цягнуць мяне, вішчаць, зубамі ляскаюць, як тыя сабакі на паўдохлую клячу, хуткі пажытак чуючы. Вы, татка, ведаеце, што я не з баязлівых, але ўначы мяне цяпер часта такі страх ахоплівае, што месца сабе не знаходжу.

– Тады табе, хлопча, паспавядацца трэба.

– Ужо тыдзень тое самае думаю. Вось калі б можна было да Бабруйска дайсці і пабачыцца са знаёмым вікарыем, то больш нічога на свеце не трэба.

– Можа, знайду табе якога. Не бойся. З родным бацькам не загінеш. А цяпер уставай і пойдзем да Патокі. Трэба ж і маці сказаць, каб яна не тужыла. Мы ж думалі, што ты ўтапіўся або цябе ваўкі з’елі. Паскудна было…