Читать книгу Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма - Ибадулла Самандарович Байджанов - Страница 5

Замонавий антропоген муҳит (ташқи шаҳар) ўзининг жисмоний моҳиятида ҳозирги вақтда биноларнинг ички муҳитини санитаризация қила олмайди, яъни. тарих давомида бажарган вазифаларни бажаради инсоният тараққиёти бинобарин, биноларнинг ўзлари тизимида (шу жумладан зарур табиий компонент) унинг зарур хусусиятларини таъминлаш муаммоси пайдо бўлади.

Йигирма биринчи асрда ушбу салбий тенденция билан боғлиқ ҳолда улар табиат билан бирлаштирилган бино ва иншоотларни яратишга киришдилар. Улар табиий компонентлар (ўсимликлар, сув қурилмалари, геопластик элементлар ва бошқалар) ёрдамида вертикал ва горизонтал сиртларда ривожланадиган ички ва ташқи маконлар тизимини ифодалайди.

Замонавий инсон ҳаёти маконида ҳукмронлик қилаётган антропоген муҳит фазони ташкил этишнинг янги шаклларини ва унинг структуравий қурилишини талаб қилади. Салбийларни қоплаш учун бизга янги архитектура ва шаҳарсозлик воситалари керак. Шаҳар атроф-муҳитини кўкаламзорлаштириш муаммоси ва кам углеродли шаҳарларни яратиш орқали аҳоли пунктларининг янги шаклларини излашнинг сабаби шу.

Кам углеродли шаҳарларни шакллантириш концепцияси юқори экологик ва эстетик хусусиятларга эга яшаш муҳитини яратишга асосланган. Aввало, бу шаҳарлар энергия жиҳатидан ўзини-ўзи таъминлайди. Уларнинг яшаш муҳити қуёш, шамол, сув энергиясидан фойдаланишга асосланган. Бундай шаҳарларнинг архитектура ва шаҳарсозлик тузилмаси жуда хилма-хил бўлиб, табиий-иқлим омилларига, аҳолининг қабул қилинган сонига, банд бўлган майдонга, табиий муҳит элементлари билан боғлиқлик хусусиятига ва бошқаларга боғлиқ.

Кам углеродли шаҳар – бу юқори экологик ва эстетик кўрсаткичларга ва муайян шаҳарсозлик хусусиятларига эга бўлган шаҳар инфратузилмасининг фазовий жиҳатдан ташкил этилган ва ўзаро боғлиқ бўлган табиий ва антропоген элементлари тўпламидир. Кам углеродли шаҳарларни лойиҳалаш ва қуриш инновациондир ва бу дизайннинг якуний мақсади углерод эмиссиясини нолга тенглаштиришдир.

Кам углеродли шаҳарларни яратишнинг асосий мақсади – қайта тикланадиган табиий манбалардан энергиядан фойдаланиш бўйича жамият ривожланишининг ўзгарувчан талабларига мувофиқ инновацион технологиялардан фойдаланган ҳолда шаҳарнинг оқилона архитектура ва шаҳар инфратузилмасини шакллантириш. аҳоли учун ҳаётнинг юқори сифати.

Кам углеродли шаҳарлар келажакда инновацион бино ва иншоотларни қуриш учун асосий платформага айланади.

Ушбу қўлланмада инновацион бинолар ва иншоотлар янада мукаммал яшаш муҳитини яратишга ҳисса қўшадиган объектлар сифатида. Aрхитектура ва шаҳарсозлик фаолиятидаги «инновация» атамасининг асосий концептуал аппарати унинг турли адабий манбаларда таҳлили асосида ёритилган. Шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларни яратишнинг аниқ хусусиятлари шакллантирилмоқда.

Шуни таъкидлаш керакки, замонавий жамият ахборот режасининг янги технологияларини фаол ривожлантириш даврига кирмоқда, яъни у муқаррар равишда материал ва мавзунинг янги шаклларини ишлаб чиқаради тинчлик. Сунъий маконни ташкил этувчи архитектура «четда» қолиши мумкин эмас. Бундан ташқари, у ўз ривожланиш йўлларини фаол равишда шакллантиради, келажакнинг функционал ва композицион-фазовий истиқболларини башорат қилади, турар-жой тизимларида атроф-муҳит компонентларини фазовий шакллантириш ва шакллантириш усулларини фаол излайди, табиат билан анъанавий муносабатларни қайта кўриб чиқади, йўлларни излайди. антропоген ва техноген таъсирларнинг тажовузкорлигини камайтириш. Шу муносабат билан шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларнинг шаклланишини цивилизация тараққиёти жараёнини ўзида мужассамлаштирган энг самарали объектлар сифатида ўрганиш мақсадга мувофиқ кўринади.

Ушбу ўқув қўлланмада муаллифлар шаҳар муҳитида инновацион бино ва иншоотларни яратишни, таъсир этувчи омилларни ҳисобга олган ҳолда кўриб чиқадилар ва шаклланиш хусусиятларини таҳлил қилган ҳолда уларнинг ривожланиш даврийлигини аниқлайдилар.

Ўтказилган таҳлиллар яратилиш учун хронологик ўлчовни яратишга имкон берди шаҳар муҳитида инновацион бинолар. Ушбу қўлланма тарихий ва замонавий инновацион бинолар ривожланишининг хронологик кетма-кетлигини тақдим этади. Уларнинг композицион шаклланиш хусусиятларини очиб берувчи йўналишлар ишлаб чиқилган. Биринчи марта шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларнинг кенг кўламли характеристикалари ривожланиш динамикаси диаграммаси тақдим этилган. Шаҳар шароитида инновацион бино ва иншоотларни ривожлантириш тенденцияларини аниқроқ аниқлаш имконини берувчи «миқёс омили» тушунчаси жорий этилди.

Ушбу ишнинг мақсади инновацион биноларни яратиш жараёнини аниқлаш ва уларни шаҳар шароитида шакллантиришнинг услубий асосларини ишлаб чиқишдир.

Ўқув қўлланма учта бўлим ва хулосани ўз ичига олади.

Биринчи бўлим «Шаҳар муҳитида инновацион бино ва иншоотларнинг шаклланишининг тарихий хусусиятлари» тушунчасини белгилайди архитектура ва шаҳарсозлик фаолиятида «инновация» атамасини тушинтиради.

– Архитектура шаҳарсозлик фаолиятида «инновация”сўзининг келиб чиқиши.

«Инновация» тушунчаси 20-аср бошларида янги ҳаёт олди. австриялик ва америкалик иқтисодчи Ж. Шумпетернинг илмий ишларида «инновацион комбинациялар» таҳлили, иқтисодий тизимлар ривожланишидаги ўзгаришлар натижасида. Ж. Шумпетер 1900-йилларда биринчи олимлардан бири эди, бу атаманинг иқтисодда илмий қўлланилишини киритди.

ХХI асрда. бу атама бозор иқтисодиёти ва рақобат шароитида жуда машҳур бўлиб бормоқда, унинг ҳаракатлантирувчи кучи инновацияларни рағбатлантиради. Ҳозирги вақтда «инновация» тушунчаси ва атамасининг талқинини ифодаловчи кўплаб нашрлар пайдо бўлди. Инновацияларни амалга ошириш учун зарур ва етарли шарт-шароитлар кўриб чиқилади. «Инновация» атамасининг энг батафсил концептуал аппарати менежмент ва иқтисодиётда ишлаб чиқилган.

«Инновация» тушунчаси ва атамасини адабий манбаларга кўра таҳлил қилиш ушбу атаманинг талқинини архитектура ва шаҳарсозлик фаолияти билан боғлиқ ҳолда кўриб чиқиш имконини беради.

Инновациялар инсон фаолиятининг ҳар қандай соҳасидаги бундай янгиликлар бўлиб, улар қуйидаги талабларни зарур ва етарли даражада бажаришга қаратилган жараён ёки жараённинг натижасидир:

янгилик (аналогларнинг йўқлиги);

инновацион объектларнинг миқдорий ва сифат хусусиятларини яхшилаш самарадорлиги.

Инновацион ривожланишни белгиловчи омиллар, биринчи навбатда, табиий, ишлаб чиқариш, илмий-техникавий ва бошқа ресурслар. Инновациялар инсон фаолиятининг турли соҳаларида рўй бераётган доимий ўзгаришлар туфайли юзага келади. Уларнинг ҳар бирида инновацияларнинг мақсадлари маълум самарани таъминлайдиган амалга оширишдир. Инновациялар таъсирининг қуйидаги асосий турлари мавжуд:

Инновациянинг (инновациянинг) иқтисодий самараси – кўрсаткичлар барча турдаги натижалар ва харажатларни қиймат жиҳатидан ҳисобга олади; инновацияларни жорий этиш;

Инновациянинг (инновацияларнинг) илмий-техникавий самараси янгилик, соддалик, фойдалилик, эстетика, ихчамлик;

Инновацияларнинг (инновацияларнинг) ижтимоий таъсири – кўрсаткичлар инновацияларни амалга оширишнинг ижтимоий натижаларини ҳисобга олади;

Инновацияларнинг (инновацияларнинг) экологик таъсири – кўрсаткичлар инновацияларнинг атроф-муҳитга таъсирини ҳисобга олади (шовқин, электромагнит майдон, ёритиш (визуал қулайлик), тебраниш ва бошқалар).

Шундай қилиб, дизайндаги инновациялар ва қурилиш – бу маълум бир таъсирни таъминлайдиган ва инсоннинг ўзига хос эҳтиёжларини қондирадиган принципиал жиҳатдан янги ёки ўзгартирилган объектнинг меъморий объектини яратишнинг якуний натижасидир. Инновацияни объектни лойиҳалаш ёки уни амалга ошириш деб ҳисоблаш керак.

Инновацион архитектура ва шаҳарсозлик объектларини уч турга: инновацион бино ва иншоотларга, инновацион архитектура ва шаҳарсозлик мажмуаларига, инновацион архитектурага бўлиш керак.

мураккаб муҳит.

Инновацион бинолар ва иншоотлар шаҳар шароитида инсон ҳаёти учун қулай шароитларни таъминлайдиган вертикал ва горизонтал юзалар тизимига эга алоҳида турдаги ноанъанавий объект-фазовий муҳитни ифодалайди.

Инновацион архитектура ва шаҳарсозлик мажмуалари бинолар ва шаҳарсозлик тизимига эга бўлган маҳаллий, ноанъанавий муҳитни ифодалайди шаҳар муҳитида инсон ҳаётининг турли жараёнлари учун мўлжалланган қуроллар.

Инновацион архитектура муҳити бинолар ва шаҳар мажмуалари тизимига эга бўлган шаҳар муҳитининг ҳар қандай бўлаги учун ноанъанавий фазовий режалаштириш ечимидир.