Читать книгу Bez gaf w obcych krajach - Kazimierz Cap - Страница 6

Istnieje jeszcze inny rodzaj norm – reguły obyczajowe, będące ważnym uzupełnieniem norm prawnych i moralnych. Reguły te, aczkolwiek nie są sankcjonowane karami, są również ważne i niezbędne w kształtowaniu zgodnego współżycia między ludźmi. Niektórzy przyrównują je do roli smaru w dobrze funkcjonującej maszynie. Nie sposób jest wymienić ich wszystkich, ale dla przykładu wskażemy choćby niektóre:

 postępowanie w kontaktach międzyludzkich (pozdrawianie się, tytułowanie, przedstawianie, zachowanie w typowych sytuacjach, na przykład przy stole);

 zachowanie w pracy, urzędzie, na ulicy, w placówkach kulturalnych;

 ubiór, czystość, higiena;

 sposób przyjmowania gości i interesantów (uprzejmość, słownictwo, umiejętność prowadzenia rozmowy);

 ruchy i odruchy;

 urządzenie mieszkania i organizacja miejsca pracy;

 umiejętność opanowania niechęci i uprzedzeń, złego humoru;

 dyskrecja;

 elegancja;

 umiejętność słuchania (w tym rzeczy niepopularnych, budzących nasz sprzeciw);

 słowność;

 skromność.

Przestrzeganie reguł obyczajowych nie zmienia wprawdzie warunków życia, ale czyni je przyjemniejszymi – stąd ich znajomość i stosowanie jest ważne zarówno w domu, jak i poza nim – w pracy, w podróży i w czasie wypoczynku, tak w kraju, jak i za granicą.

Pewna część społeczeństwa (ludzie lubiący w sposób przesadny okazywać swoją wolność i niezależność) wyznaje pogląd, że przestrzeganie reguł obyczajowych powoduje sztuczność, czyni życie człowieka nienaturalnym – i w konsekwencji odrzuca je jako zbędny balast. Powstaje więc pytanie, czy zachowywanie się w sposób nieelegancki, hałaśliwy, używanie wyrażeń powszechnie uważanych za nieprzyzwoite – jest wyrazem naturalności i zasługuje na upowszechnianie. A może jest jednak zupełnie odwrotnie? Przecież reguły obyczajowe powstały właśnie z codziennej praktyki, stanowią syntezę tego, co dobre i właściwe w postępowaniu wobec społeczności. Osoby ich przestrzegające są przez nią akceptowane i dlatego czują się swobodnie, nie są skrępowane – jest im po prostu dobrze między ludźmi. Właśnie w imię tak pojętego naturalnego postępowania powinniśmy dążyć do poznawania i przestrzegania reguł obyczajowych akceptowanych przez większość.

Niektóre normy obyczajowe mają jeszcze inny cel, choć w konsekwencji służą temu samemu. Ten cel to po prostu wygoda – i tak na przykład wygodzie służy odpowiednie ułożenie sztućców i naczyń na stole – bo przecież wygodniejsze jest ujmowanie prawą ręką kieliszka stojącego po prawej stronie, branie do ręki łyżki, widelca czy noża wtedy, gdy na stole pojawi się danie, które będziemy jeść za ich pomocą; wygodzie i praktyce służy takie składanie listu czy dokumentu, którego nagłówek i tekst znajdują się po złożeniu po stronie wewnętrznej – itd., itp.