Читать книгу Мандариннар / Мандарины - Ландыш Абударова - Страница 4

Юк, дүшәмбе соңга калырга ярамый. Дүшәмбе – авыр көн, сишәмбе – эшли торган, чәршәмбе ялларны планлаштыра, пәнҗешәмбе – җомга алдыннан гарәфә, җомга – соңгы эш көне. Шулай булгач, эшкә уннан да соңга калмыйча барып җитәргә кирәк. Иртәнге сигезенче яртыда шалтыраган будильникны тагын ярты сәгатькә күчереп куям да төп-төгәл сигездә сикереп торам.

Ашыкмыйча гына юынып чыгам, кофе кайнатам. Ул арада биткә макияж ясыйм. Телевизорда «Fashion TV» каналы соңгы мода яңалыкларын тапшыра. Иркенләп кенә кофе эчәм дә киенеп беткәч кенә сәгатькә карыйм. Юлдагы машина бөкеләрен исәпкә алганда, ашыгырга кирәк. Мин ашыга-ашыга иртәнге картинамның соңгы штрихларын төшерәм: причёсканы тагын бер кат рәтлим, Dior Addict 2 хушбуен сибенәм. Ишекне бикләгәнче лифт төймәсенә басам. Ачкычларны сумкага салып куюга, шатыр-шотыр килеп, лифт ишекләре ачыла. Җиденче каттан төшеп җиткәнче лифтның исән-имин генә эшләп торуын тели-тели, төймәгә басам. Ул бишенче катта туктап тагын бер кешене ала. Аскы күрше лифтка керә дә миңа арты белән баса. Күрәсең, ул да дүшәмбене яратмыйдыр һәм эшкә соңга кала язганын бик күрсәтәсе килмидер. Ә болай мин лифтта кешеләрнең үз-үзен тотышы буенча этикет кагыйдәләрен бик белеп бетермим. Безнең стандарт лифтларга биш кеше сыя, дип язалар. Биш таныш булмаган кеше шул бәләкәй генә квадрат метрга кереп басканнан соң еш кына авыр тынлык урнаша. Анда исәнләшү дә ничектер сәер генә килеп чыга: лифтка аркаңа сулап барасы күрше бер дә сине күрүенә шатланып исәнләшми инде. Берәрсе кече йомышын йомышлап чыкмаса рәхмәт әйтерсең. Менә шул лифтка пес итү галәмәтен мин беркайчан да аңламадым инде. Ничек өлгерәләр диген? Хатын-кызлар түгелдер инде алар дигән шигем генә бар.

Машина руле артына утыруга, үзеңнең хатын-кыз икәнеңне онытырга туры килә. Чөнки иртән зур шәһәрнең тыгын урамнарында йә син, йә сине… Югыйсә син – чәйнек. Берәр гаишник туктатса гына, асыл заттан икәнеңне искә төшереп, ташламалар өмет итә башлыйсың.

Октябрь проспектындагы бизнес-үзәккә килеп җиткәндә ун тула иде инде. Мин йөгерә-атлый килеп керәм дә лифт чакырам. Вахтадагы охранник минем болай «кабаланып» йөрүемә өйрәнеп беткән, шуңа да пропускны сорап тормый. Мин лифтны түземсезләнеп көтеп алам да, аның ишекләре шома гына ачылуга, эчкә үтәм һәм лифт ишекләре тизрәк ябылсын иде, дип ялварам. Чөнки, гадәттә, инде кузгалып киттем дигәндә генә тагын бер соңга калып ашыгучы кеше анда бер аягын кыстырырга өлгерә. Лифт ишекләре юри үртәгәндәй әкрен генә ачыла да теге кеше кереп баскач, аны да үчекләп озак итеп ябылмый тора. Бу юлы да киттек дигәндә ике ишек арасына кара портфель кереп кысыла. Мин тирән сулыш алып башымны аска иям. Лифтта шефның кыйммәтле туфлиләре пәйда була. Тиз генә башны күтәреп исәнләшергә мәҗбүр булам. Ярый да ул җитәкче һәм чиновник булу жанры кануннары нигезендә берәр җирдә тоткарланган гына, ә мин соңга калдым. Лифтта гравитация көчен күралмыйча, алтынчы катка менеп барабыз. Ә ул әйтерсең лә юри мыштырдый. Тагын бер мизгел, һәм лифт идәне минем караштан икегә ярылачак. Ничек тә бу тынлыкны өзәргә кирәк, әмма башка бер генә юньле сүз дә килми. Шеф сүзне үзе башлый, өстенлек аңарда:

– Как провели выходные? – Андрей Евдокимовичка шушы минутта минем ялларны ничек үткәрүем кызык, имеш. Дөресрәге, ул җаваптан бигрәк аналогик сорау өмет итә. Димәк, аның үзенең мактанасы килә. Тагын экстрим булгандыр инде, кыяфәтенә караганда бик канәгать, табигатькә чыкканнар, ахрысы. Андрей миннән ике яшькә кече. Хәзерге заманның «алтын яшьләре» сериясеннән. «Үзем тапкан мал түгел, атайныкы жәл түгел» дип яшәми инде ул. Ул атай тапканны күбәйтергә кирәклекне бик яхшы аңлап үскән. Шуңа да 25 яшенә менә дигән сноб булып өлгереп җиткән.

Ә минем ялларның ничек үтүе турында дөресен әйтә алмыйм инде, гафу итегез, үземнең дә онытасым килә: Андрейга концертка охшаган бер тамашада булдым, аннан соң «культурно» гына виски эчеп исердем дә үземә гашыйк интеллигент кочагында төн үткәрдем дисәм, ул минем турыда нәрсә уйлар? Гәрчә ул үзе дә еш кына шулай өтелә: атна ахырында бик текә «вечеринка» көтә, «будут клёвые тёлки» дип шаулап йөри дә дүшәмбе көнне ул «вечеринка» ның гадәти эчү мәҗлесе, «тёлка» ларның күрше ишегалдындагы элекке танышлар булуы ачыклана.

Гомумән алганда, ул хезмәткәрләренең шәхси тормышы белән артык кызыксынмый. Мәсәлән, аның өчен минем биография финанс институтын тәмамлаганнан соң гына башлана. Аның каравы эштә игътибарсыз калдырганы юк. Бу юлы да баштанаяк күздән кичереп чыкты да: «Отлично выглядите», – дигән булды. Андрей кебек эстетлардан мондый сүз ишетү – иң югары бәя, иң көтелгән комплимент инде ул!

Дүшәмбе иртән, шеф белән бергә соңга калып килүебезне күргәч, ресепшнда утыра торган Ленусикның (ул үзен шулай мыскыллый) күзе маңгаена менде. Лена бик гадәти, үтә дә баналь секретарша: шундый ук надан һәм шундый ук акыллы курчак булып күренергә тырыша. Өстәвенә безгә эшкә алынуын белү белән иренен – кызылга, чәчен сарыга буяп йөри башлады. Гәрчә безнең компаниянең уставына секретарша сары чәчле булырга тиеш дип язылмаса да. Андый пункт, мөгаен, «секретарша кызлар ассоциациясе» нең уставына керәдер инде. Ул Андрей белән безнең икебезне бергә күргәч исәнләшергә дә онытты. Үтеп барышлый «Милочка, немного артистизма не хватает для идеального образа секретарши» дигәнрәк кинаяле елмаю ташлаган булам. Аның карашында «Стерва!» дигән ысылдау укып өлгерәм. Менә шуннан соң хатын-кызларны телепат түгел диген инде!

Кабинетка керү белән компьютерны кабызам. Һәм иң беренче эш итеп электрон почтаны тикшереп чыгам. Ике көн эчендә кирәкмәгән месседжлар белән тулган. Күбесен укып та тормый бетерәм. Казаннан икетуган энем Марат туган көненә чакырып хат җибәргән. Марат елына ике тапкыр туган көн үткәрә: берсе чынлап та дөньяга килгән көнендә, икенчесен үзе теләгән вакытта. Бусы – үзе теләгән вакыт. Шуңа күрә җитди кабул итәргә кирәкми. Җавап итеп тиз генә открытка салам да башка хатларга күчәм. Калганнары – эш буенча рассылкалар. Аларны компьютерның эш өстәленә күчереп алам һәм ләззәтләнеп «Косынка» пасьянсын ачам…

Бераздан ишектә Эдуардның башы күренә. Димәк, иртәнге кофе вакыты җиткән. Эдуард – хәзерге заманның аристократлыкка дәгъва итүче катлавы арасында киң таралган исем. Ярый инде Людовиклар юк! Эдик та «алтын» буыннан. Үзенә «Эдик» дип дәшкәнне яратмый, «не отзовусь» дип куркыта. Бу репликаның «Красотка» фильмыннан икәнен төшенгәнгә күрә, мин исә аны махсус Эдик дип үртим. Ул күбрәк инглизчә сөйләшергә тырыша. Без татарчабызны рус сүзләре белән чуарлап бетергән кебек, аның да сөйләме инглиз һәм рус телләренең катнашмасыннан гыйбарәт.

– Тime for coffee, – ди ул исәнләшкәнче үк.

Ул яныма ук килеп басып мониторга күз төшергәнче, тиз генә «Косынка» ны ябарга өлгерәм. Минем нишләгәнне күрми торсын әле!

Тагын ун минуттан без беренче каттагы буфетның барында утырабыз. Мин латте кофесына заказ бирәм, Эдуард капуччино ала. Ул үзенең ялларының ничек үтүе турында сөйли:

– Ә беләсеңме, бу ялларда без кайда булдык?

– Кайда? – дигән булам, гәрчә мине бу егетнең ялларда кайда, кем белән нәрсә эшләве кызыксындырмый диярлек. Гадәттә, алар гел бертөрле үтә: ул атна саен бик күп акча туздырып ял итә. Һәм шул турыда атна саен нәкъ шушы урында миңа отчёт бирә. Мин аны, гадәттә, игътибар белән тыңлаганга сабышып, ул пауза ясаган урыннарга «Ух ты!», «Вау», «Какой ты молодец!», «Супер!» кебегрәк сүзләр кыстыргалап куям. Иң мөһиме: буталмаска һәм аның соңгы сүзенә карап туры килгәнрәген сайларга гына кирәк. Шуңа да ул мине кызыклы әңгәмәдәш дип таба.

– Абзаковода тау чаңгысында шудык! – ди ул һәм минем күзләрдән сокланулы-кызыгулы мәгънә эзләп пауза ясый.

Миңа артистланып утырырга туры килми: шул мизгелдә бармен алдыма латтены китереп куя. Мин сөтле кофе исенә ләззәтләнеп күзләремне йомам. Эдуард үзе теләгән реакцияне күрмәгәч, сүзен дәвам иттерергә дип авызын ача. Мин шунда «Вау!» дип куям. Ул бу аваз ияртеменең аның сүзләренә каратамы, кофегамы икәнен аңламыйча бер-ике мизгелгә аптырап кала, әмма дәвам итә:

– Анда хәзер яңартканнар, бу атнада үзем дә яңа чаңгыларымны алып барган идем. Тәэссоратлар – супер! Син күз алдына да китерә алмыйсың! Адреналин – море! It is wonderfull! – Эдуардның янып торган күзләренә карап, ике тонга югарырак тавышын тыңлап, озакламый бу буын авызын хисләр белдерергә генә ача башлаячак дигән фикергә киләм.

– Чынлапмы? – дигән булам.

Эдуард горур рәвештә җавап бирми, канәгатьлек белән капуччиносының күбегенә өрә.

Безне Ленусик чакырып ала. Биш минуттан оперативка башланачак икән. Дүшәмбе болай да авыр көн, ә монда оперативка, диләр.

Оперативкага соңга калган кешенең «сөякләрен юып алу», – гадәттә, киеренкелекне йомшартып җибәрә торган бер чара. Шуңа да кем дә булса соңга кала икән, моны яхшыга юрарга кирәк. Җыелыш вакытында да уклар күбрәк аңа юнәлгән була. Шуны без интуиция, хәтта ки инстинкт дәрәҗәсендә тоеп, «оперативка» диюгә ашыга-кабалана башлыйбыз. Соңга калсаң, гадәттә, алдагы ярты сәгатьтә мондыйрак сценарий буенча яшәп аласың: коллегаларың, икейөзле адәм актыклары, амёбалар, соңга калуыңнан файдаланып, әле генә атна буена җыелган ачуын алыр өчен, синең турыда үзләренең бөтен булган примитив фантазияләрен эшкә җигеп, төртмә сүз кыстырып калырга тырышып утырды. Син соңга калып, шефның мәгънәле карашын каһәрле тәнеңә сеңдереп, үзеңнең урыныңа кереп постың. Шуннан инде син шеф сөйләгәннәрне тыңларга кирәклеген дә онытып, каршыда, уңда, сулда утырган теге амёбаларның канәгать чырайларыннан телепатия ярдәмендә нидер укырга тырышасың. Ә алар әйтерсең лә Иисусның ике ягына тезелешеп утырган апостоллары, бөтен ауралары белән синең өчен ябылганнар. «Тайные вечерия» диярсең, пычагым кергере. Әйтерсең лә син Иуда. Дүшәмбе оперативкасы дигән бу ритуалда катнашырга, сүз әйтергә, фикер белдерергә, Алла сакласын, каршы әйтергә бүген синең хакың юк. Атна буена тырышып эшләгән эшләрең – ноль. Син шушы минутларда коллегаларыңның баш мие буразналарын актарырга хыялланып утырган арада, шеф соңгы җөмләсен кабатлап, карашын туп-туры сиңа төби дә тамагын кырып куя һәм исемең белән нәкъ сиңа дәшә. Аның тавышы тыныч, сабыр, ләкин бу ясалма сабырлык. Әмма ул бүген мәрхәмәтле, кәефе шәп, шуңа да синнән бернәрсә дә сорап тормый, сүзен дәвам иттерә. О, шеф, яшәсен мәрхәмәтле шеф! Әйе, ул безнең барыбызны да тигез күреп ярата, мондый җитәкче хыялда гына була ала дип, эчтән генә рәхмәт укый-укый, дикъкать белән аны тыңлый башлыйсың. Атна саен кабатланган сүзләрне тыңлап ялыккач, игътибар янә коллегаларга күчә: бу юлы алардан кимчелек эзли башлыйсың. Күңелдән генә аларның һәркайсының портретын төшерәсең. Шаржлар килеп чыга. Мәсәлән, дизайнер Ренат оперативкаларга бер дә соңга калмый, аның каравы гел йоклый. Ул инде бу компаниядә эшләү вакытында күзләрен ачып йоклый алу сәләтен талант дәрәҗәсенә кадәр үстерде. Бухгалтер Оксана исә, киресенчә, беркайчан да йокламый торган кешене хәтерләтә. Аның очлы карашы бөтен нәрсәне күрә, сизгер колагы бөтенесен дә ишетә. Оксана – бүгенге заман боссларының хыялында гына була торган офис хезмәткәрләренең тере үрнәге: беркайчан да йокламый, ашамый, эчми, авырмый, эш сәгате беткәннән соң тоткарланып эшләсә дә зарланмый, «юк» дия белми, ялгышмый, кирәкле мәгълүматны автомат рәвештә кычкырып әйтә, акыллы, чибәр, уңган һәм башкалар, һәм башкалар.

Алай да оперативкаларның файдасы бар ул. Чөнки ул – дүшәмбе иртәсендә даими алына торган стресс. Ә стресс, галимнәр күптән түгел генә ачыклаганнар, организм өчен бик яхшы прививка икән. Аз күләмдәге стресслар канга ниндидер гормоннар коя, шул гормоннар организмның яшәү көчен, ә бәлки яшисе килү теләген арттыра.

«Кайберәүләр хезмәт хакын эштә утырган өчен түлиләр, ә эшләгән өчен премия тиеш дип уйлый». Шеф, гадәттә, җыелышны шушы сүз белән тәмамлый. Без һәммәбез дә теге «кайберәүләр» дигәненең үзебез түгеллегенә ышанган хәлдә кабинетларыбызга таралышабыз.

Башка вакытта шушы Андрей ярыйсы гына кеше бит инде, кәнәфиенә утырып алса, ак якалы клеркка әйләнә дә куя…