Читать книгу Sondag van die silwersee - Maretha Maartens - Страница 5

Ek gaan klop uiteindelik liggies aan my bure se kamervenster. Dis nie ’n goeie oomblik vir ’n kloppery nie, want Barack Obama is in die middel van sy inhuldigingsrede. “As Americans,” hoor ek hom deur die hoë venster sê, “we cannot do as we please.”

“Verbeel ek my, of het ek iemand hoor klop?” vra my buurman aan die ander kant van die muur.

Ek klop weer. Woorde stroom deur die oop venster: “. . . the justness of our cause, the force of our example, the tempering qualities of humility and restraint . . .”

“Jy verbeel jou,” sê my buurvrou en die bed kraak. “Gee bietjie vir my daardie ander kussing aan, hart. Ek moet regopper sit.”

“Laat dit net weer een van die leeglêers wees wat hans raak, dan kry hy die hamer op die kop,” sê Buurman met ’n stem wat geen twyfel laat dat hy dié dreigement tot die laaste letter sal uitvoer nie.

“Die ander kant wen altyd in die hof, hart,” waarsku Buurvrou.

Haar stelling klop presies met wat ek al heeldag ervaar, maar ek voel nie gemaklik oor die waarskuwende klank in my buurvrou se stem nie.

“Dis ek, oom!” roep ek dus hard en duidelik deur die oop venster bo my kop. “Farah van langsaan.”

“Dis die meisie wat die huis hier langsaan gekoop het,” lig Buurman vir Buurvrou in. “Die een wat skoolhou.”

“Die een wat wát voorhou?” vra Buurvrou.

“Skóólhou,” sê Buurman. “Die kunsjuffrou.”

Hy steek sy kop deur die oop venster. “Het jy moeilikheid, meisie?”

“Dis my voordeur,” sê ek. “Ek sukkel nou seker al ’n kwartier lank. Ek kry dit nie oop nie.”

“Maar hoekom het jy nie sommer dadelik gepraat nie, nooi?” vra Buurman. “A nee a, dis nie hoe dit hier in die Kaap werk nie. Ek maak oop, voor. Kom sit so ’n bietjie by die tannie, dan kyk ek of ek nog die slag met daardie deur het.”

Hy trek sy kop terug.

Ek voel-voel my pad muurlangs in die onbekende erf terug, dankbaar vir die straatlampe voor my. ’n Hond op ’n onafhanklike sypaadjiewandeling hoor of ruik my en steek viervoet aan die ander kant van my buurman se werfhekkie vas. Hy begin blaf soos ’n bloedhond, bene stokstyf, keelgat halfpad toegeslym van stres en opwinding.

Ek stoot my buurman se hekkie van binne af oop, raap ’n leë koeldrankblikkie vlak voor die steekhaarbrak se neus van die sypaadjie af op en slinger dit met mening na die blaffende dier.

Mens behandel mens stief. Stiefbehandelde mens krop ontsteltenis heeldag op. Dier verskyn ná moeilike dag voor stiefbehandelde mens. Stiefbehandelde mens skop dier wat van geen sout of water weet.

Ek skop darem nog nie, alhoewel ek baie lus is om dit te doen. Die inmekaargedrukte koeldrankblikkie hop kletterend oor die geteerde sypaadjie. Die hond, wat net rakelings getref is, tjank hoog en draf koes-koes weg, sy oë soos rooi kooltjies.

Ek skaam my vir myself. Maar my buurman het die lig in sy voorportaal aangeskakel. Hy sluit sy voordeur van binne af oop. Ek glimlag die alles-in-orde-face-die-horde-Olivier-glimlag. Ek is immers my pa se kind.

“Hy’s oop,” sê my buurman en sit ’n veselagtige voorwerp, ’n bruinerige loefa, op die vensterbank neer. Dis lig en droog; dit land geluidloos soos spookasem op die vensterbankteëls.

Ek sit as ’n beter ingeligte nuwe intrekker langs my buurvrou se bed. Almal in die straat – het ek nou by my buurvrou gehoor – was bly toe die huis wat ek so halsoorkop gekoop het in die mark gekom het. Die vorige bure se kinders was onmóóntlik. Kinders is deesdae in elk geval onmoontlik, maar so iets het jy nog nie beleef nie.

Die kerk is net om die hoek. Vakansietye sien jy jong gesigte daar: binnelandse kinders en kleinkinders wat op die oupas en oumas toesak. Gedurende die skoolkwartaal is die gemeente oud, maar eintlik verkies Buurvrou dit so.

Die Strand het nou ook glo ’n paar klubs vir jong mense: raveplekke en klubs en plekke waar daar stadsdinge aangaan, maar daar was al klagtes. Dis dalk veiliger om eers die kat uit die boom te kyk.

Van katte gepraat: dis ’n katdoodrystraat hier voor die deur. Die mense jaag verskriklik, veral snags. Die vorige bure het op ’n tyd ses katte gehad: hulle is met één hier weg, die ander is almal doodgery.

“Vandag het jy ’n kat, môre is hy daarmee heen, want hierdie straat is mos ’n resiesbaan,” sê Buurvrou.

“Ai, julle vrouens met julle vrese oor gister en vandag en môre,” sê Buurman en skakel die TV af.

Buurvrou kyk hom verwytend aan, maar hy laat hom nie intimideer nie. Sy stryk die frons tussen haar wenkbroue dus maar weer van binnekant af uit.

“Groot geblêr en weinig wol, dié affêre in Amerika,” sê Buurman. “Ek het gedink daar sal ’n paar van die Amerikaners se jets oorvlieg of hulle sal duiwe loslaat of daar sal vuurwerke wees, maar dis ’n afskeepbesigheid daar oorkant. Al lyk ons paaie soos wat hulle lyk, moet ek darem sê: as ons president ingehuldig word, maak ons meer van ’n ophef daarvan.”

“Sal die meisie haar deur kan sluit?” vra Buurvrou.

“Van binne af kan sy sluit én uitkom,” sê hy. “En daar’s ’n grendel ook.”

“Oom het my lewe gered,” sê ek dankbaar.

Hy werskaf met die kussings agter Buurvrou se rug. “Maar dit los nie jou probleem op nie. Die lollery kom by die oopsluit van buite af. Die slot is so uitgeslyt soos ’n ou mens se heuppotjie.”

“Ek het nie geweet nie,” sê ek.

“Hoe sal jy nou ook weet?” Sy agterkop staan hoekig, korrelkop gebore. “Alles gebeur mos maar met die intrekslag. Eers as ’n ou mens by jou intrek, vind jy uit van die heup se potjie. Eers as jy by ’n ou huis intrek, vind jy uit van sy skete.”

Hy draai om en gee my die kyk van ’n óú gadeslaner.

“Die mense voor jou het mos net gehuur, altyd ’n slegte voorbode. Hulle het een van die kinders – so ’n sening van ’n skepseltjie – gereeld deur die venster laat klim. Die ma stoot van onder af, die pa baklei omdat sundowner-tyd verbygaan. Toe verloor hulle boonop die voordeursleutel. ’n Geween en gekners van tande, want die een trek toe en die ander een wil juis by die voordeur ín en dis oor en weer verwyte . . . Ek en die tannie is ook maar dankbaar hulle is vort.”

“Hulle hét hulle mooi eienskappe gehad,” sê Buurvrou.

“As jy lank daarvoor soek, soos vir olie,” sê Buurman. “So, meisie, nou weet jy: ek het ’n loeper vir noodgevalle. Ondertussen moet jy die slot maar elke keer benáder.”

Loeper? O, loper.

Hy hang die loper aan ’n sleutelhaak met sleutels van alle vorms en groottes.

“Later as jy goed ingeburger is, moet jy dit dalk maar oorweeg om ’n nuwe slot te laat insit. Dit gaan jou net kós, met daardie deur.”

“Gaan skakel vir ons die ketel aan, hart,” sê my buurvrou vir hom. En vir my: “Ons drink gou ’n koffietjie. Ons moet darem vir jou sê ons is bly jy’t hier langs ons ingetrek, Farah.”

“Dalk ’n volgende keer,” sê ek. “Ek bly nog tussen die bokse; ek moet gaan uitpak.”

My buurman tel die bruin loefa van die vensterbank af op. “Dalk het jy nog nie tyd gekry om by die winkel uit te kom nie. Hier’s solank vir jou ’n vadoek. Jy’t seker maar heelwat om reg te vat daar oorkant die muurtjie.”

“’n Vadoek, oom?”

“Die goed vervuil in die tuin,” sê my buurman. “Ek het al seker by die ses dosyn van hulle hier aan my kant van die muurtjie gepluk. Al die ou vrouens in die straat was nou skottelgoed met dié vadoeke uit my tuin.”

“Ek het altyd gedink loefas groei net in Indië,” sê ek.

“Ek plant hulle self,” sê Buurman. “As jy by jou kombuisvenster uitkyk, sal jy die laastes aan jou kant van die werfmuur sien hang. Lelike plant, wilde ranke, maar in die blomtyd is die blomme iets vir die oog, en die loefa self lyk darem so half op ’n komkommer. Die ou vrouens is gaande oor die goed. Maar wag, ek sien jy’s haastig. Jy moet maar roep as ons met iets kan help. Probleme sal jy optel, dis die lewe. Veral met huurders – hulle maak dit twee keer meer. Gee mos nie om nie; dis anderman se goed en hulle doen hom ’n guns om hom vir die dak oor hulle kop te betaal.”

“Die vrou was maar sitterig,” beaam Buurvrou.

“Voor die TV,” kleur Buurman die prentjie klaar in. “Kyk sepies, rook, los die skottelgoed in die wasbak – nie dat sy veel gekook het nie. Daar was nie ’n hand op daai huis nie. En ons weet tog almal: as jy nie jou hand op jou huis hou nie, lig ’n ding wat jy nie geplant het nie, jou plek van onder sy fondasie af op. Die dorp is vol vreemde plante deesdae. Seker die uitlanders wat hier kom vakansie hou. Elkeen bring sy eie ondeug saam: plante en sade en dwelms en wie weet wat. Nee, ’n mens moet jou hand op ’n huis hou as jy van plan is om daarin te bly leef.”

Ek knik instemmend.

“Oom laat my aan my pa dink,” sê ek. “En dis ’n kompliment.”

“Ek en die oukêrel het gekliek toe julle na die huis kom kyk het,” sê Buurman. “Ons sal die land en die wêreld behoorlik uitsorteer as hy weer kom kuier.”

“Ek dink nie my pa sal ooit weer kuier nie,” sê ek. “Hy het ’n beroerte gehad en word 24 uur van die dag versorg. Ek bid maar net dat ek sy toestand verkeerd lees.”

“Ai tog, ai tog,” sê my breedgespanne buurvrou simpatiek. “En jy, so alleen hier in die Kaap. Of is jy en jou vriend – die jong man wat in November saam met julle hier was – toe ondertussen getroud?”

Sy verwag ’n antwoord van my.

“Ons maak maar eers doodseker,” kry ek ’n antwoord aanmekaargetimmer.

“Altyd ’n goeie ding,” sê my buurvrou. “Ons het dieselfde gedoen, en hier is ons nou al agt en veertig jaar lank getroud.”

“Jjja-ppp,” sê Buurman. “En glo my, nék-omdraai het ons dikwels oorweeg, maar skei? Nooit nie.”

“Dons was onmóóntlik toe hy jonk was,” vat my buurvrou vlam. “’n Vuurvreter as daar ooit een was. Baklei op elke kerkraadsvergadering. Kan nie van politieke vergaderings af wegbly nie, en as hy daar is, neem hy die vergadering oor. Ek het my morsdood geskaam.”

“Dit kon ek nog nooit verstaan nie,” sê Buurman. “Die vreeslike geskamery. Sy’t tog voor die troue geweet waarvoor sy haar inlaat!”

“Die ergste was etenstye,” sê Buurvrou. “Ons het destyds nog op Aberdeen gebly; jy weet hoe dit op die platteland gaan. Hy was in die polisie . . .”

“. . . voor ek gaan boer het,” sê Buurman.

“Die polisiestasie was twee blokke van die huis af,” sê Buurvrou. “Dons kon huis toe kom vir middagete. Ons het ’n buurtannie gehad wat nie ’n sáák met tyd gehad het nie. Halftwaalf, kwart oor twaalf kom drink sy tee. En dan raak sy aan die gesels. Dons het dié storie een of twee keer verduur, toe skakel hy oor na plan B. Hy het eenvoudig sy mes en vurk op die tafel oorkant haar uitgepak, die sout-en-peperpotjies voor hom neergesit, sy servet by sy kraag ingesteek en gewág. Ek het dan so verbouereerd geraak dat ek vir hom eiers gaan bak of ’n omelet gemaak het. Maar hy is nie eintlik een vir eiers nie. Een of twee keer se eiers, toe sê hy reguit vir die antie wat so ingeburger daar sit: ‘Nou ja, ek sien tannie maak aanstaltes om te gaan; tannie het seker ook verpligtinge dié tyd van die dag.’ Sy het aanstoot geneem en by ander tafels gaan praat; die hele Aberdeen het geweet watter kwaai man die arme ou pasgetroude vroutjie het.”

“Dis ounag, my vrou,” sê Buurman en rangeer my met die regte hand-en-armbewegings gangdeur se kant toe.

“Los soggens sommer die roldeur oop as jy skool toe ry,” sê hy. “Ek sal dit agter jou toemaak as jy uit is. Dis beter om vroeg op die pad te kom – die verkeer hier op Somerset-Wes en Stellenbosch se kant toe is iets aardigs. Die hele wêreld is mos deesdae hier in die Kaap. En vandeesweek gaan dit nog erger word met die Suidoosterfees en die J&B Met en als. Dan kom die kinders ook nog met die busse. Daardie manne sal hulle ry moet kén, dis ’n vinniger soort bergpas hierlangs as in die Sneeuberge.”

“Alexander bestuur al jare lank sy pa se skaaplorries, my man,” sê my buurvrou. “Natuurlik moet ons bly bid vir hulle veiligheid, maar ek sê maar net.”

Ons loop gangaf. Buurman skakel nie die lig aan nie; dalk vertoef ek dan langer.

Ek sien portretglas in die halfdonker glim. Agter die portretglas is daar foto’s, waarskynlik dié van die bure se uitgebreide familie. Met die inkomslag al het die talle graadvangfoto’s en groepfoto’s my opgeval.

“Môre is dit die dag van die vullislorries,” sê Buurman agter my. “Jy hoef nie te stres nie. Ek sal jou vullisdrom vir jou uitrol.”

“My vullisdrom is nog taamlik leeg,” sê ek. “Al my goed is nog in hulle bokse.”

“Die tannie sal jou help as jou gordyne some moet kry,” sê hy. “Maar jy sal tee vir die ou vrou moet bly aandra. Rooibos, sonder melk en vier teelepels bruinsuiker. Sy glo witsuiker is ongesond, dit maak glo vet.”