Читать книгу Әсәрләр. 6 томда / Собрание сочинений. Том 6 - Мухаммет Магдеев - Страница 14

Ачы тәҗрибә
(Истәлекләр)
Сагынам, дуслар, илкәйне…
III

Оглавление

Хәрби хәзерлек көне. Иртәнге уннан кичке алтыга хәтле син факультетта булырга тиешсең. Дәресең бармы-юкмы, барыбер син эш урыныңда булырга тиешсең. Бу – елына бер уздырыла торган «проверка». Моның белән университетның хәрби хәзерлек кафедрасы полковнигы командалык итә, ректор үзе дә бу көнне аңа буйсына. Фаразлар болай: кинәт – тревога! «Готовность № 1». (И минем хәрби яшьлегем!) Без, лаштыр-лоштыр атлап, лифт янына җыелырга тиешбез, әлбәттә, ул бик озак көттерәчәк, аннан без (искергән профессорлар, тузган доцентлар, ике-өч балалы лаборанткалар, өрсәң егылып китәрдәй юка ассистентлар), лыштырдап, урамга чыгарга һәм, безне көтеп торган (сугыш башланса – автобуслар көтеп торасы, лифтлар эшлисе, имеш. И бездәге иллюзия, эйфория!) автобусларга төялеп, дошманның атом бомбасыннан саклану өчен, Юдино урманына күчәргә тиешбез икән.

Ә өйдәгеләр? Балалар? Алар нишли? Хәрби кафедраның анда эше юк. Ул бары тик университет хезмәткәрләре өчен генә җавап бирә. Ә хезмәткәрнең баласы кайда булмас? Хәрби мәсьәләдә алай «сюсюкаться» итеп булмый ул. Әйе, шулай, хезмәткәрнең баласы әле ул Казанда гына түгел, Йошкар-Олада да, Чаллыда да булырга мөмкин…

Әле бит университетта көне буе – хәрби хәл. Лекциям дә юк, ичмасам. Тәмәкене дә ташлаганга ничә ел. Тартучыларның эш рәхәт. Аларның вакыт әйбәт уза. Факультетта тәмәкене иң әйбәт, тәмен белеп тартучы өч кенә кеше бар. Болар: Ибраһим Нуруллин, Зәет Мәҗитов, Шәйхи Садретдинов. Болар төтенне шундый тәмле итеп суыралар: карап торсаң, авыздан сулар килә һәм, ни гаҗәп, боларның йоткан төтене бөтенләй кире чыкмый, эчтә кала. Һи-и, без дә тартучы булып йөргәнбез инде бу дөньяда, дриянамайть… Дөрес, төпчекләрен чүп савытына ташлап, коридор буйлап атлап киткәндә, мин күрәм, сизәм: ул төтеннәр берсенең – муен артыннан күлмәк якасыннан, икенчесенең – колакларыннан, өченчесенең нурлы күзләреннән (монысы Зәет) акрынлап чыга – алар бәхетле.

Ә миңа ничек вакыт уздырырга?

Әнә Алмазия Хаҗиевна иртәдән бирле эшләп утыра: студентларга контроль эш эшләткән икән, шуларны тикшерә, аның көне эш белән уза. Ә мин берни эшли алмыйм.

Туктале, бүлмәгә кереп, тозлы бер анекдот сөйлим әле. Бераз әдәпсезрәк инде, ләкин нәрсәгә тәкәллефләнеп торырга – барыбызга да пенсиягә китәр вакыт җиткән. Арабызда бер генә яшь-җилбәзәк юк, ничу тегене-моны яшереп торырга, һәм мин мәзәк сөйлим.

…Трамвай тукталышында халык җыелган. Төркем-төркем булып торалар. Алардан читтәрәк шома битле бер ир икенче бер ябык ир белән сөйләшә. Шома битле ир ябыкка әйтә:

– Әнә теге хатынны күрәсеңме (трамвай линиясе буена тезелгән төркемнәрнең берсенә күрсәтә)? Күрәсеңме? Әнә ич инде, күкрәге – во (кул хәрәкәтләре белән ясап)!

– Ә, әнә тегеме?

– Юк инде, әнә арткы ягын кара – во (кулы белән һавада сызып күрсәтә)! Әнә чәчләре таралып төшкән…

– Ә-ә, теге чуар зонтик тотканмы?

– Ие инде, ие…

– Шуның белән, име? Ну ты даёшь, малай…

– Юк инде, шуның ире белән…

Мин шуны сөйләдем дә чыгып киттем. Бүлмә тып-тын калды, берәү дә көлмәде. Мин, уңайсызланып, ишек төбендә йөрдем. Тып-тын. Мин тупаслык эшләдем бугай, мин гаепле бугай. Коридорда, марш атлап, шулай бер сәгатьләп йөрдем. Кичке алтыга кадәр сәгать ярым вакыт бар әле. Садретдиновлар командасы тагын тартырга җыелды. Мин коридорның теге башына киттем. Дөньяда артык кешеләр була: эчүчеләр янында – эчмәүче, тартучылар янында – тартмаучы; хатын-кыз кирәк булган ирләр янында… инде берни дә кирәк булмаган ир; акчалы ирләр янында – акчасыз ир; сәламәт кешеләр арасында – бер авыру… Хәер, моны чиксез сузарга мөмкин…

Ләкин Садретдинов, үзенең командасыннан аерылып, минем янга, коридорның бу башына килде. Күзләре бик уйчан, башын түбән игән иде. Мин әллә моның берәр кайгысы бармы икән дип уйлап та куйдым.

– Карале, Мөхәммәт, – диде ул шактый борчулы тавыш белән, – ни бит. Менә инде сәгать ярым буе уйлап йөрим. Теге шома битле кеше бит ул «тегенди» булып чыга, име? Шулайдыр дип уйлаган идем аны. Алай булса бу анекдот бик кызык…

Һәм ул, акрын атлап, коридорның теге башына, үз командасына таба китеп барды. «Отбой»га кадәр ярты сәгать кенә калган иде инде. Инде… Шунда. Шунда… Кинәт! Безнең лаборантлар бүлмәсендә «чи-и-и» итеп чыелдаган, котчыккыч авазлар чыгарып хатын-кызлар көлгән, урындыклар шуышкан, дөбердәгән тавышлар ишетелде.

Мин тиз генә уйлап алдым: «Скорая помощь» ничә әле? Минем үземнең Казандагы гомеремдә «Скорая помощь» урынына, ялгышып, янгынчылар, газовиклар, милиция хезмәткәрләрен берничә тапкыр чакырганым булды. Һәрберсендә, мине кыйныйсы килеп, кулларын брезент бияләй эченә яшереп китеп баралар иде. Ходай саклады, ә монда… Йөгереп керсәм… Керсәм…

Беркатлы, юньле күңелле доцент Фәһимәне дүрт урындыкка сузып салганнар. Ул селкенә-селкенә көлә. Аны саклыйлар. Бигрәк тә Лена каушаган.

– Ни булды, ни булды? – дип әтәтерләнә ул. Әмма Фәһимә һаман көлә әле. Күз яшьләре арасында мин чагылып киттем бугай.

– Мөхәммәт Сөнгатович, – диде ул, көлүенә буыла-буыла, – Мөхәммәт Сөнгатович… Теге шома битле кеше бит ул… бит ул… «тегенди» булган… Уф-фу-фу… Әле генә башыма китереп бәрде…

Телефоннан «Отбой готовности» дигән команда ишетелгәч, доцент Фәһимәне култыклап, лифтка таба алып киттеләр. «Скорая помощь» кирәк булмады.

…Беркатлы кешеләрне ихтирам итәм.

Әсәрләр. 6 томда / Собрание сочинений. Том 6

Подняться наверх