Читать книгу Poznaj prawdę. Agenci CIA zdradzą ci, jak przekonać każdego, by powiedział wszystko - Philip Houston - Страница 4

Jest jeszcze ciemno – słońce wzejdzie dopiero za kilka godzin. Stoisz przed solidnie zabezpieczonymi drzwiami, za którymi znajduje się ciasny, duszny pokój bez okien w nijakim budynku, w jakiejś sekretnej lokalizacji poza terytorium Stanów Zjednoczonych. Za tymi drzwiami jest mężczyzna, którego sprowadzono do pokoju kilka godzin wcześniej, po tajnej operacji amerykańskiego wojska i agentów wywiadu, zakończonej schwytaniem podejrzanego. Mógł być zamieszany w zorganizowanie zamachów z 11 września, które zmieniły życie twoje i twoich rodaków.

Człowiek ten nie bez powodu został sklasyfikowany przez rząd jako „zatrzymany o wysokiej wartości”: wiedza, jaką posiada, może się okazać skarbnicą informacji nie tylko o planowaniu i przeprowadzeniu zamachów z 11 września, lecz także o innych, być może jeszcze ohydniejszych, które są w tej chwili przygotowywane. Obecnie w wojnie z terroryzmem nic nie ma wyższego priorytetu niż wydobycie informacji od tego człowieka. Może od tego zależeć życie tysięcy, nawet dziesiątków tysięcy niewinnych ludzi – mężczyzn, kobiet i dzieci. Twoim zadaniem jest nakłonienie podejrzanego do tego, by powiedział ci wszystko, co wie. Trudno sobie wyobrazić bardziej wymagające zadanie, a stawka jest ogromna. Jakie podejście i jakie techniki dadzą ci największą szansę powodzenia, gdy już przejdziesz przez drzwi?

Niniejsza książka odpowie na to pytanie.

Zasadniczo mówi ona o wpływie. O procesie wywierania wpływu, prowadzącym do wydobycia prawdziwych informacji od osoby mającej powód – często wiążący się z konsekwencjami, które mogą zmienić całe jej życie – by chcieć zachować te informacje dla siebie. Niektóre techniki, kojarzone w ostatnich latach z tym procesem, wywołały intensywną, emocjonalną dyskusję w Stanach Zjednoczonych i na całym świecie. Debata ta staje się szczególnie intensywna i emocjonalna, gdy dotyczy organizacji, której poświęciliśmy większość zawodowej kariery i wielką część życia: Centralnej Agencji Wywiadowczej (Central Intelligence Agency).

W naszym świecie proces ten jest zwykle nazywany przesłuchaniem. Oczywiście trudno byłoby w jednym zdaniu wspomnieć o przesłuchaniu i o CIA, nie przywołując jednocześnie przyjętych z góry założeń oraz niepokojących obrazów podsuwanych przez wyobraźnię, przedstawiających to, co wywieranie wpływu musi oznaczać w świecie kontrwywiadu i walki z terroryzmem. Można wybaczyć takie uprzedzenia, bo ujawniono wystarczająco wiele metod stosowanych podczas wojny z terroryzmem po 11 września 2001 roku, by podobne wnioski były uzasadnione. Metody te są eufemistycznie określane przez ich zwolenników jako „wzmocnione techniki przesłuchań”. I właśnie tak należy traktować ową nazwę: jako eufemizm.

Czasem, gdy zadanie polega na tym, by opisać, czym dana rzecz jest, pomocne może się okazać opisanie, czym ona nie jest. Niniejsza książka nie stanowi opracowania dotyczącego technik przesłuchań stosowanych przez Centralną Agencję Wywiadowczą ani żadną inną agencję czy też instytucję. Nie jest narzędziem argumentacji, przeprosinami za coś, co ktoś może uważać za wymagające przeprosin, ani też próbą zakończenia dyskusji. Debata na temat technik przesłuchań, jakich jako naród powinniśmy być gotowi używać dla ochrony naszego bezpieczeństwa, będzie toczyć się nadal poza stronnicami tej książki. Mówiąc wprost, ukrócenie jej nie jest naszym zadaniem.

Możemy jedynie wypowiadać się w oparciu o doświadczenia z kariery, która zasadniczo zbudowana była wokół jednego wymiernego, lecz niezwykle trudnego celu: wydobywania prawdy z ludzi. Zmierzaliśmy do tego celu przez dziesiątki lat, podążając ścieżkami, które się przecięły, pozwalając nam uczyć się od siebie nawzajem i połączyć indywidualne doświadczenia w obszerny i spójny system pracy. To na tym systemie opierały się nasze działania jako zespołu, w tym zwłaszcza metody docierania do prawdy.

Stworzenie i udoskonalenie tej metodologii można by chyba porównać do sportu drużynowego z Philem Houstonem jako grającym trenerem. Phil, który w ciągu dwudziestopięcioletniej pracy w Agencji służył na wysokich stanowiskach w Urzędzie Bezpieczeństwa, przez współpracowników i niektórych wysokich rangą członków amerykańskiego rządu jest uważany za jednego z najlepszych przesłuchujących, jacy kiedykolwiek pracowali dla CIA. I faktycznie, ma na swoim koncie sukcesy w kilku najważniejszych sprawach w historii Agencji. Natomiast Michael Floyd zdobył doświadczenie i reputację jako jeden z najwybitniejszych ekspertów od wariografu w kraju i stał się kluczową postacią w dziedzinie przeprowadzania wywiadów oraz przesłuchań nie tylko w CIA, lecz również w Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (National Security Agency). Susan Carnicero rozpoczęła karierę w CIA jako tajna agentka w Dyrektoriacie Operacji, obecnie nazywanym Wydziałem Operacji Tajnych (National Clandestine Service). Niespotykane umiejętności Susan, w tym jej fachowa wiedza w zakresie psychologii kryminalistycznej, miały się okazać wielkim autem i pozwoliły jej stać się jedną z najznamienitszych przesłuchujących i weryfikatorek pracujących dla Agencji.

Nasz zespół bez wątpienia był niesamowity. I na tyle inteligentny, by – gdy nadarzyła się ku temu okazja – ściągnąć idealnego nowego gracza. Jest nim Peter Romary, doświadczony prawnik procesowy, edukator i cieszący się międzynarodowym uznaniem specjalista w dziedzinie mediacji i negocjacji. Peter poświęcił karierę dążeniu do tego samego celu, co reszta zespołu: nakłanianiu ludzi, by powiedzieli prawdę. Skoro przedstawiliśmy już zespół, przejdźmy do tego, czym się zajmujemy, jak to robimy i jak może używać tych metod każdy, w dowolnej sytuacji związanej z wydobywaniem prawdy od innej osoby.

Przyjęliśmy podobną strategię w naszej poprzedniej książce Anatomia kłamstwa. Agencji CIA pomogą ci wytropić fałsz – zdradę – nielojalność – oszczerstwo – plotki autorstwa Phila, Michaela i Susan. W książce tej podzieliliśmy się naszymi technikami ustalania, czy dana osoba kłamie, czy nie, i pokazaliśmy, jak można je stosować w codziennym życiu. Umiejętności te, choć niezwykle cenne, stanowią odrębny zestaw narzędzi i nie trzeba ich nabywać, by zrozumieć oraz przyswoić nasze metody sprawiania, by ludzie mówili prawdę. Innymi słowy, choć przeczytanie Anatomii kłamstwa byłoby pomocne, nie jest niezbędne dla zrozumienia Poznaj prawdę. Niemniej czytelnicy Anatomii kłamstwa rozpoznają w niniejszej książce kilka znanych już postaci. Pokazaliśmy poprzednio, w jaki sposób ustaliliśmy, że te osoby kłamały. Teraz cała historia będzie się toczyć wokół tego, jak nakłoniliśmy je, by powiedziały nam prawdę.

Warto wspomnieć o jeszcze jednym powiązaniu. W Anatomii kłamstwa rozprawiliśmy się z kilkoma mitami i rzuciliśmy wyzwanie rozpowszechnionym przekonaniom, na których długo opierano się, by wykryć fałsz. Mówiąc w skrócie, podzieliliśmy się naszym życiowym doświadczeniem, które pokazało, że wiele technik, jakie ludzie stosują, by ustalić, czy ktoś kłamie, nie jest tak niezawodnych, jak można by sądzić. Metody przesłuchań, którymi dzielimy się w niniejszej książce, mogą okazać się jeszcze większym zaskoczeniem i wyzwaniem dla utartych przekonań. Dla wielu ludzi przesłuchanie niemal z definicji opiera się na ostrej konfrontacji. W rzeczywistości jednak prawdopodobnie tak powinna brzmieć definicja nieudanego przesłuchania. Podobnie wygląda różnica między wojną a dyplomacją: możesz próbować zrealizować swoje cele, depcząc wroga, albo możesz wybrać sztukę negocjacji i wywierania wpływu. Przekonaliśmy się, że ta druga opcja jest zdecydowanie skuteczniejsza.

Na przestrzeni lat byliśmy zmuszeni bronić tego stanowiska w sytuacjach związanych z dużą presją. Ale jednej rzeczy nigdy nie musieliśmy robić: wymyślać akceptowalnego społecznie czy politycznie eufemizmu określającego to, czym się zajmujemy. Na kolejnych stronach wyjaśnimy dlaczego. I co ważniejsze, opiszemy, jak to, co robimy, może zostać bardzo skutecznie wykorzystane przez każdego, kogo celem jest dotarcie do prawdy.