Читать книгу Dalğa - Светлана Туран - Страница 4

Bugünkü gün ildə bir dəfə olur. Bu gün ilin digər günlərinə bənzəmir. Hərçənd 90-cı illərdə ermənilərin hər bir şəhər-rayonumuzu zəbt etdikləri gün də bizim üçün matəmdir. Yenə də 20 Yanvar fərqlidir. Bəlkə, ona görə ki, bu faciə məkanca mənə yaxındır?

Bu faciə baş verəndə mən uşaq idim, lakin hər şeyi anlayacaq qədər də böyük idim. Sarsılan tək mən ol-mamışdım, bütün millətimiz sarsılmışdı.

Əvvəllər hər il Şəhidlər xiyabanına bu tarixdə bü-tün millət gəlir, hər bir şəhid məzarının yanından min-lərlə adam keçir, insanlar onları yad etməklə özlərinə təsəlli tapırdılar. “Doğrudur, biz sağ qaldıq, onlar gü-nahsız həlak oldular, sağ qaldığımız üçün günahkar sayıla bilmərik, o dəhşətli günü biz də xatırlayırıq, baş verənləri yada salanda bizi hələ də vahimə basır, hələ də yaxınlarımız üçün həyəcan hissi keçiririk”, – düşü-nənlər buraya gəlir, sanki sağ qaldıqlarına görə ölən-lərdən üzr istəyirdilər.

Bir nəfər necə demişdi? “Neyləyək ki, şəhid deyil, ancaq şahid ola bildik?”

Mən də bura hər il gəlirəm, üstəlik, təkcə 20 yanvar tarixində yox, ildə bir neçə dəfə. Maraqlıdır, Şəhidlər xiyabanına bu qədər getməyimin səbəbini özüm də anlaya bilmirəm.

Bir şey də maraqlıdır ki, insanların 20 Yanvara olan münasibəti dəyişilib. İnsanlar bu günü, sadəcə olaraq, istirahət günü kimi qəbul edirlər. Təqvimdə bu günün hansı rəngdə olduğunun artıq fərqi yoxdur. Hamının 20 Yanvarı da, Qarabağı da bir problem kimi qəbul etməsinə baxmayaraq, nədənsə insanlarda bu hadisə-lərlə bağlı acı, kədər hissləri keçib gedib. Şəhidlər xiya-banını 20 yanvarda indi də ziyarət edənlər var, lakin gəlin heç olmasa öz-özümüzə yalan danışmayaq, ge-dənlərin müəyyən hissəsi şəhidlərin yaxınları, demək olar ki, yarısı dövlət qulluğunda çalışanlar, digər hissə-si isə ildə bircə dəfə təkcə bu gün ekskursiyaya çıxarı-lan məktəblilərdir.

Səbəbini izah etmək çətindir. “Zaman bütün yara-ları sağaldır” deyimi yada düşür.

Bir tanışımın mənə bir neçə il bundan əvvəl danış-dığını xatırladım. Onun atası 20 yanvarın ertəsi gün gələcəkdə “Şəhidlər xiyabanı” adını alacaq, həmin vaxtsa Kirov parkı adlanan yerdə faciə qurbanları üçün məzar qazan insanların arasında olmuşdu. O da qan-tər içində soyuq havada özünü xatırlamadan, so-yuğu hiss etmədən, yanındakı kişilər kimi qazırdı, qa-zırdı, qazırdı…

Onu oraya gedib bunu etməyə heç kəs məcbur et-məmişdi. Bunu özü istəmişdi. Bunu günahsız ölənlə-rin qarşısında öz borcunu yerinə yetirmək, ya da bir çoxları kimi, sadəcə, sağ qaldığına görə üzr istəmək üçün etmişdi. Onu həmin an idarə edən hissin nə oldu-ğunu bilmirəm. Oğlu bircə şey dedi ki, həmin gün ata-sı oraya birinci və sonuncu dəfə getmişdi. Hər il ma-təm vaxtı oraya gedib ölənləri yad etmək bir kənara qalsın, öz əlləri ilə qazdığı qəbirləri belə görmək istə-mədiyini, hətta bu günün bəzən hansı gün olduğunu unutduğunu da dedi.

Bəs mən niyə oraya hələ də gedirəm? Bəzən öz-özü-mü aldatmağa çalışıram, deyirəm ki, şəhidlərimizi yad etməyə gedirəm, bu mənim onlar, həm də vətən qarşı-sında olan borcumdur. Amma özüm də bilirəm ki, bu, sadəcə, formal bir səbəbdir, əslində, başqa bir şey də var, məni oraya dartıb aparan gizli qüvvə. Bu gizli qüvvənin sirrini nə vaxt tapacağam?