Читать книгу Trompie Omnibus 7 - Topsy Smith - Страница 8

Trompie kry teenkanting

Trompie praat ernstig. Hy sê weer vir sy vriende hy is seker die meeste van die ouens kan nie sommer met lekkergoed omgekoop word nie. En sover hy weet, is hy gewild in die skool en almal behalwe miskien Gerrit Moerdyk weet mos hy was verlede jaar ’n goeie kaptein.

Trompie erken hy het dalk vyande, maar wie in die lewe het nie? Dit sal in elk geval maar net ’n paar wees. Die Boksombende het in die verlede party ouens geïgnoreer of min notisie van hulle geneem en daardie ouens sal miskien met lekkers omgekoop kan word. Maar volgens Trompie is dit net hulle en sy paar vyande wat die petisie sal teken.

“Al die koshuisouens sal natuurlik ook vir Ben ou Pen stem,” sê Dawie.

“Ja, maar selfs van hulle is daar baie wat vir my sal stem,” hou Trompie vol. “Al wat ons moet doen, is om die volgende paar dae baie vriendelik te wees met al die onder-16’s van wie ons nooit eintlik notisie neem nie. Ons moet so gaaf wees dat hulle sal sê: ‘Heng, Trompie en sy Boksombende is darem agtermekaar ouens!’ Dis so maklik soos dit.”

“Dink jy rêrig hulle sal dan vir jou stem?” vra Rooie twyfelagtig.

“Ja,” antwoord Trompie, “en as ons baie vriendelik is en baie moeite met hulle doen, sal die ouens wat al klaar die lys geteken het, spyt wees dat hulle dit gedoen het. Hulle sal ons vriendskap bo ’n paar lekkers verkies en vir Gerrit sê hulle speel nie meer saam nie. En die ander ouens wat Gerrit nog gaan vra om die petisie te teken, sal natuurlik almal weier.”

Trompie is ’n optimis. Hy glo vas sy eenvoudige plan sal slaag. Rooie, Blikkies en Dawie is nie sulke optimiste nie. Hulle luister fronsend na hul Grootkaptein.

Blikkies voel as hulle ouens in die verlede sleg behandel het en nou skielik oorvriendelik met hulle is, sal die ouens agterdogtig word. Hulle sal mos sommer sien die Boksombende is net agter hul stemme aan.

Dawie en Rooie stem saam met Blikkies.

Rooie dink ook dit is nou te laat om kamtig vriendelik te wees met spelers van die C-span en ouens wat nog nooit ’n span gehaal het nie.

“Dis te laat, ouens,” sê hy dramaties. “Ek sê vir julle, daar is baie name op daai lys. Dis nou maar wors. Ek het dit met my eie oë gesien.” Rooie knip-knip sy oë om te wys hy weet waarvan hy praat.

Dawie sê nou weer hulle moet die aartsvyand se slinksheid met drastiese optrede beveg. Hulle moet hom bloedneus slaan en dreig om dit weer te doen, tensy hy die petisie onmiddellik stopsit en vir al die ouens wat geteken het, sê hulle moet nou vir Trompie stem.

“Al moet hy ook met ekstra lekkers betaal,” sê Dawie opgewonde, “om hulle nou weer om te koop om vir Trompie te stem.”

“Nee,” sê Trompie en daar is ’n soet glimlag op sy sproetgesig. Hy wil vir hulle wys hoe vroom hy is.

“’n Mens moenie gemeenheid met gemeenheid beveg nie. Dit is gemeen om so agter my rug ’n petisie teen my op te stel en ouens om te koop om nie vir my te stem nie – maar dit sal ook gemeen wees om Gerrit met geweld aan my kant te probeer kry.”

“Gmf,” brom Rooie net en trek skewebek asof hy ’n sluk asyn gedrink het.

Trompie ignoreer Rooie en gaan voort: “’n Mens moet onthou, as jy op die een wang geslaan word, moet jy die ander wang draai.”

Rooie, Blikkies en Dawie besluit dit gaan niks help om teë te praat nie. Trompie is duidelik daarvan oortuig dat sy plan gaan werk. Hulle sal maar moet moeite doen om met elke Jan Rap en sy maat vriendelik te wees en net hoop die ouens stem vir Trompie. Ja-nee, hulle sal maar die ander wang moet draai.

Die volgende oggend toe die vier op hul fietse skool toe ry, begin hulle met die vriendelikheidsveldtog.

Die Boksombende waai oordrewe vir elke ou wat hulle teëkom om te wys hoe vreeslik vriendelik hulle nou is. En dan sê hulle boonop nog hard en vrolik: “Môre, Hendrik!” of “Môre, Pieter!” of “Môre, Gert!” of wat die ou se naam ook al is.

Die ouens wat so luidrugtig en vriendelik gegroet word, lyk almal taamlik agterdogtig. Hulle brom net: “Môre” en wonder wat is aan die gang.

By die fietsafdakke ontmoet Trompie-hulle vir Katrien. Sy woon langs Trompie en ken die seuns al van graad vier af. Sy was eenkeer ’n halwe lid van die Boksombende: ’n voorreg waarvoor sy moes betaal. Die seuns het vir hulle lekkers met die geld gekoop en dit was die einde van die saak. Om ’n halwe lid te wees, het klaarblyklik niks beteken nie. Hulle het haar nooit na enige vergaderings toe genooi nie en Katrien het geen voorregte geniet nie. Sy was weke lank vies omdat hulle haar geld gevat en haar só gekul het.

Rooie, Blikkies en Dawie sê nou in ’n koor vir haar: “Haai, Katrien.”

“Haai, ouens,” groet sy terug. Sy is ’n sproetgesigmeisie met twee lang vlegsels.

Trompie groet haar nie soos die ander nie. Hy sit sy fiets neer, kyk na haar, lig sy pet, maak ’n galante buiginkie en sê met ’n vriendelike glimlag: “Goeiemôre, Katrien.”

Sy is effens uit die veld geslaan.

“Môre,” mompel sy en stap na waar haar vriendinne vir haar wag. Wat makeer Trompie? Is hy miskien siek, of iets?

“Hoekom mors jy jou vriendelikheid so op haar?” brom Rooie. “Sy het mos nie stemreg nie.”

“As ’n ou met almal vriendelik is,” sê Trompie, “selfs met dié ouens wat nie onder-sestien is nie en nie vir jou kan stem nie, selfs met die meisiekinders, lyk dit beter. Dan kan niemand mos sê ons is net vriendelik om stemme vir my te werf nie.”

Sy vriende wonder nog hieroor toe die klok lui. Hulle stap na die vierkant toe waar die leerders in rye inval. Die Boksombende wens een en almal wat hulle teëkom ’n goeie môre toe. Die kinders frons almal agterdogtig. Hoekom is Trompie en sy vriende skielik so vriendelik? Voel hulle miskien siek? Of wil hulle iets hê?

In die klas groet die vier vriende hul klasmaats ook vriendelik – veral die onder-16-ouens wat rugby speel. Hulle is mos almal stemgeregtig soos die slim mense sê.

Die enigste een wat hulle nie vriendelik groet nie, is Gerrit Moerdyk. Hy is mos vir die petisie verantwoordelik.

Die Boksombende groet selfs vir Ben ou Pen, die aspirantkaptein. Trompie sê: “Ben het niks aan ons gedoen nie. Dit staan enigeen vry om te probeer om kaptein te word.”

Rooie, wat langs Trompie sit, brom dat dit net tydmors is om so vriendelik met Ben ou Pen te wees. Ben sal nooit as te nimmer vir Trompie stem nie. Hy gaan mos vir homself stem.

Die leerders is besig met Afrikaanse grammatika. Meneer Botha – die kinders noem hou Ou Tande omdat sy stel kunstande altyd klapgeluide maak wanneer hy praat – het tien woorde op die bord geskryf. Die kinders moet sinne hiermee maak om te wys hulle weet wat die woorde beteken.

Trompie werk maar stadig. Hy kan nie op die sinne konsentreer nie. Hy dink aanhoudend aan die petisie.

Sy oë dwaal oor die seuns in die klas. Wie van hulle het almal die petisie geteken, wonder hy.

Skuins oorkant Trompie, langs Ben ou Pen, sit ’n koshuisseun, Sarel Marais. Hy is ’n goeie vriend van Trompie-hulle en Trompie is doodseker hy het nie die petisie geteken nie. Maar, afgesien van sy drie vriende natuurlik, kan Trompie nie meer so seker wees van die ander ouens in die klas nie.

Net agter Sarel en Ben ou Pen sit Gerrit Moerdyk. Trompie kyk fronsend na hom. Hy onthou hoe hy Gerrit omtrent ’n jaar gelede op ’n dag amper met die vuis bygedam het. Hy is nou spyt dit het net by amper gebly.

Hy kom agter dat Gerrit ook rondkyk en vriendelik vir die ouens wat stemgeregtig is, glimlag. Gerrit gaan selfs verder – hy wys vir die seuns sy sakke is vol lekkers en beduie dat hulle pouse daarvan kan kry. Die ouens glimlag dan baie vriendelik vir Gerrit terug.

Trompie is nou vies. Gerrit se vriendelikheid werk tien keer beter as syne. Gerrit se pa is mos die eienaar van die lekkergoedwinkel, so die dekselse ou het hope lekkers.

Die Boksombende se Grootkaptein besluit net hy sal nou drastiese stappe moet neem as die vriendelikheidsveldtog nie werk nie, toe hy skielik ’n gebulder reg agter hom hoor: “Trompie!”

Hy wip soos hy skrik. In die paadjie tussen die twee rye banke, net agter hom, staan die onderwyser. Trompie het nie agtergekom die meneer stap stadig met die paadjie langs die muur tot agter in die klaskamer en staan die kinders van daar af en dophou nie. Die onderwyser het gesien Trompie werk glad nie en het toe suutjies tot by hom beweeg.

Trompie het hom boeglam geskrik. Hy glimlag flou en sê sonder om te dink: “Ha- … ha- … hallo, Meneer.”

Ou Tande gluur baie kwaai onder sy ruie wenkbroue na Trompie.

“Staan op!” bulder hy en sy tande klap-klap ’n paar keer.

Trompie kom haastig regop. Sy hart bons wild. Meneer Botha is vandag weer in ’n verkeerde bui en hy lyk hoog die joos in.

“Mag ek vra, meneer Toerien,” sê die onderwyser sarkasties, “hoeveel sinne jy al voltooi het?”

Trompie het nie die vaagste benul nie. Hy kyk vinnig na sy boek en dan kyk hy weer weg. Daar staan net een sin op die bladsy. Hy het sowaar gedink hy het darem al meer as dit gedoen.

“Ek het jou ’n vraag gevra!” Die tande klap-klap weer.

“Een, Meneer,” antwoord Trompie gedwee.

“Een wat?”

“Een sin, Meneer. Ek het een sin gedoen.”

“Besef jy party van jou klasmaats is al klaar met almal, mannetjie?”

Met ’n weemoedige uitdrukking op sy sproetgesig skud Trompie sy kop. Nee, hy het dit nie besef nie.

“Wat het jy die hele tyd gedoen?” Die onderwyser pluk met sy duim en wysvinger aan Trompie se hare.

“Eina, Meneer!” protesteer Trompie en koes.

Die onderwyser gluur hom nog steeds woedend aan.

“Ek het sommer gesit en dink, Meneer.”

Trompie vryf die kant van sy kop waar Ou Tande sy hare getrek het.

“En mag ons weet,” vra die onderwyser smalend, “waaroor jy gedink het?” Die tande klap weer ’n keer.

Trompie sien nou hoe al die leerders hom belangstellend aankyk. Hulle wil ook graag weet waaraan hy gedink het.

Hy besluit om liewer nie ’n woord oor die petisie te rep nie. “Ek het sommer aan allerhande goed gesit en dink, Meneer,” mompel Trompie.

Die onderwyser kyk op sy horlosie en sê: “Daar is nog net vyf minute oor, dan is hierdie periode verstreke. Jy het jou tyd verkwis. Jy gaan die werk nou gedurende pouse klaarmaak, verstaan?”

Trompie knik met sy kop om te wys hy verstaan. Hy kan homself skop. Die pouse wat hy wou gebruik om vriendelik te wees en vir almal te wys hoe ’n gawe ou hy is sodat hulle vir hom moet stem, is nou na die maan.

Die onderwyser beveel Trompie bars om te sit en hy maak so. Hy raap sy pen op. Hoe gouer hy met die sinne begin, hoe gouer sal hy klaarkry.

Die volgende woord waarmee hy ’n sin moet maak, is “gevolgtrekking”. Trompie kyk peinsend na hierdie tweede woord. Hy dink hy weet wat dit beteken.

Hy kyk op en sien net mooi hoe Gerrit vir ’n seun agter hom lekkers gee. Daai ou sal nou ook seker vir Ben ou Pen stem, dink Trompie. Hy wonder of Gerrit besef wat hy besig is om te doen. As hy so aanhou moeilikheid soek, gaan hy Trompie dwing om hom bloedneus te slaan sodat hy met hierdie mislike speletjie moet ophou.

Trompie dink hieraan toe hy die sin wat hy met “gevolgtrekking” moet maak, neerskryf. Hy skryf:

Party ouens dink hulle is snaaks en soek moeilikheid, en die gevolgtrekking is dat hulle dan bloedneus geslaan word.

Trompie lees die sin weer en glimlag. Hy is in sy skik. Hy dink dit is ’n wonderlike sin. Hy besef glad nie dit is hopeloos verkeerd nie.

Trompie skryf vinnig – en gedurende die pouse skryf hy nog vinniger. Dit is mos nou sy eie tyd wat hy so sit en mors. Hy wil so gou as moontlik klaarkry. Hy wil vriendelik buite gaan rondstap sodat almal kan sien hoe ’n gawe ou hy is en dan vir hom stem.

Die woorde waarmee hy sinne moet maak, is egter moeilik en dit hou hom feitlik die hele pouse besig. Toe hy klaar is, maak hy vinnig spore buitentoe, maar die klok lui en die leerders moet weer in klas toe kom. Trompie loop vererg na die vierkant waar hulle rye vorm.

Hy gaan staan by Rooie, Blikkies en Dawie. Hulle lyk ook afgehaal.

“Wassit met julle? Julle het mos lekker pouse gehad.”

“Ek sê vir jou, Trompie,” sê Dawie en lyk omgekrap, “daar is groot moeilikheid in die land.”

Rooie en Blikkies knik om te wys hulle stem volkome saam met Dawie.

“Wat het nou weer gebeur?” wil Trompie weet.

Dawie is die een wat verduidelik. Hy praat vinnig. Hy vertel vir Trompie hoe Gerrit sommer oop en bloot by die fietsafdakke staan en lekkers uitdeel het en hoeveel ouens daar om hom saamgedrom het. Dit het gelyk of hulle almal die petisie onderteken. Hulle gaan nie vir Trompie stem nie, maar vir Ben ou Pen.

“Ons vriendelikheid was alles verniet,” brom Rooie.

Trompie is teleurgesteld. Hy het darem sowaar nie verwag die ouens sal vir iemand anders stem net omdat hulle verniet lekkers kry nie. Hy is nog meer teleurgesteld toe hy hoor Sarel Marais was een van die spul wat by die fietsafdakke staan en lekkers eet het.

“Het julle met julle eie oë gesien Sarel teken die lys?” vra Trompie.

Nee, erken hulle, hulle het dit nie met hul eie oë gesien nie, maar hulle is seker hy het geteken, want hoekom het hy dan saam met die klomp daar gestaan en eet?

“Die wêreld is darem maar vals,” sê Trompie met ’n swaar sug.

Rooie, Blikkies en Dawie stem saam.

“Dis hoekom ons hierdie vriendelikheidstorie moet los,” mompel Rooie. “Ons moet, soos Dawie sê, die … die …” Rooie kan die woord wat Dawie elke keer gebruik het al weer nie onthou nie en kyk nou weer na hom vir hulp.

“Die aartsvyand,” help Dawie.

“Ditsem, die aartsvyand,” sê Rooie. “Ons moet die aartsvyand woes beveg!”

Trompie kyk nadenkend na die aartsvyand wat ’n entjie voor hom in die ry staan. Gerrit glimlag breed. Hy is duidelik tevrede met homself. Hy het pouse baie lekkers weggegee en baie ouens oorreed om te teken dat hulle nie vir Trompie sal stem nie, maar vir Ben ou Pen.

Stadig maar seker kom Trompie ook tot die gevolgtrekking dat hy drasties sal moet optree en moet vergeet van vriendelik wees met almal as hy kaptein van die rugbyspan wil wees.

“Ons sal sien,” sê hy vir sy vriende net voor hulle in gelid klaskamer toe marsjeer.

Die volgende periode het hulle Engels en die onderwyseres laat die leerders ’n paar bladsye in hul voorgeskrewe boek lees. Sy sal die laaste tien minute gebruik om vrae te vra oor die gedeelte wat hulle gelees het.

Dit is ’n ideale kans vir Trompie om, soos hy nou vir Rooie fluister, “groot goed” te dink. Die Engelse boek lê oop voor hom, maar hy lees nie. Hy sit en dink aan die petisie en aan hoe ’n mens – soos Dawie sou gesê het – die aartsvyand se slinksheid kan beveg.

Trompie besluit uiteindelik daar is net een ding wat hy kan doen. Hy moet Gerrit onder vier oë kry en hom so erg die skrik op die lyf jaag dat die vent die petisie stopsit. Maar Gerrit is deesdae baie astrant. Trompie twyfel of dit so maklik sal wees om hom met dreigemente bang te maak.

Die Boksombende se Grootkaptein kyk nou peinsend na Gerrit waar hy in sy bank sit en lees. Die ou het die afgelope jaar geweldig gegroei. Hy is nie meer so kort en vet soos op laerskool nie. Sê nou maar net – en Trompie raak yskoud by hierdie gedagte – hy gee Gerrit sy kesj en Gerrit gee sy kesj terug en hulle baklei en Gerrit wen! Nee, Trompie skud onwillekeurig sy kop, hy wil nie eens aan so ’n nare ding dink nie.

Maar hy moet nogtans met Gerrit praat om te sien wat hom te doen staan. Trompie hoop die ou sal op sy teken reageer sodat hulle kan gesels.

Hoërskool Kwaggaberg se leerders het baie tekens waarvan die onderwysers onbewus is. As ’n seun byvoorbeeld kamer verlaat en wil hê ’n ander ou moet hom volg, kyk hy na die ou, vat aan sy oor en skud dit so effens. As die ander ou dan ook aan sy oor vat en dit effens skud, beteken dit: “Goed, gaan jy – ek kom.”

Maar sal Gerrit kom? Trompie kyk aandagtig na hom. Dit lyk of Gerrit verdiep is in die voorgeskrewe boek. Hy hou mos van Engels en kry altyd die hoogste punte daarin.

’n Paar minute lank probeer Trompie Gerrit met sy gedagtes dwing om om te kyk. Dit werk egter nie. Gerrit hou aan met lees en Trompie hou aan om hom net strak aan te staar.

Dan kug Trompie en toe dit nie werk nie, blaas hy sy asem deur sy saamgeperste lippe en maak ’n plofgeluid. ’n Hele paar kinders kyk op en na Trompie toe – Gerrit ook. Gelukkig was die geluid nie so hard dat die onderwyseres dit gehoor het nie.

Trompie trek ’n gesig en beduie Gerrit moenie verder lees nie. Die seun kyk vraend na Trompie. Dan vat Trompie met sy hand aan sy oor en skud dit so ’n paar keer.

Gerrit aarsel. Hy weet Trompie gaan die kamer verlaat en wil hê hy wat Gerrit is, moet hom volg sodat hulle kan gesels. Hy weet ook waaroor Trompie wil praat – die petisie.

Al is Gerrit effens skrikkerig besef hy Trompie sal hom nie sommer hier by die skool bydam en slaan nie. Nee, dit sal veilig wees. Hy gaan hoor wat Trompie te sê het. Hy wat Gerrit is, het mos die hef in die hand. Hy weet hoeveel seuns nie vir Trompie gaan stem nie – alles danksy sy omkopery met die lekkers.

Gerrit lig sy hand, vat aan sy oor en pluk so effens daaraan. Trompie moet maar gaan – hy sal kom.

Juffrou Carelse is die Engels-onderwyseres. Die kinders noem haar Ou Kareltjie. Sy is altyd daarop gesteld dat daar in haar klasse net Engels gepraat word.

Trompie staan op, maak keel skoon en sê hard: “Please, Miss.”

“Yes, Trompie?” Die juffrou kyk op van die stapel boeke wat sy nasien.

“Can I leave the room, Miss?” vra Trompie. “Very thirsty, you know, Miss.”

Trompie glimlag trots. Ja-nee, hy is ’n ou wat Engels soos ’n regte Engelsman kan gooi, dis nou maar wors.

Die onderwyseres kyk glimlaggend na die sproetgesig. Hy dink hy is ’n kenner op die gebied van Engels, maar in werklikheid is sy taalgebruik maar beroerd. Sy hou egter nogtans van die lewenslustige karnallie.

“You mean may you leave the room?”

“Yes, Miss,” sê Trompie. Dis mos wat hy bedoel – wat anders dink sy dan?

“Because you are thirsty?”

“Yes, Miss,” sê hy weer. Dit is mos wat hy gesê het.

“Fine, Trompie, you may go.”

“Thank you, Miss.” Trompie is vinnig by die klas uit.

Hy is skaars ’n minuut weg toe Gerrit sy hand opsteek en vra of hy die kamer mag verlaat. Hy kry ook toestemming.

Rooie, Blikkies en Dawie kyk vinnig na mekaar. Hier is mos iets aan die gang. Gaan Trompie die aartsvyand sommer daar in die kleedkamers bydam? Hulle kan dit nie misloop nie! Die drie se hande skiet tegelyk die lug in.

“Yes?” vra die onderwyseres. Rooie en Blikkies kyk na Dawie. Hy is mos goed in Engels.

“Praat jy,” brom Rooie en pomp Dawie met sy elmboog in die ribbes om hom aan te hits.

“May we please leave the room, Miss?” vra Dawie.

“All of you?” vra die onderwyseres verbaas. Die drie knik. Ja, asseblief, hulle wil al drie gaan.

“I’m sorry,” sê Ou Kareltjie en klink vasbeslote, “you will have to wait until Gerrit and Trompie are back.”

Die drie gaan sit met swaar sugte. Het Trompie nou al vir Gerrit daar in die kleedkamer begin slaan?

Intussen het Trompie sy regterhand wat vol ink was van sy stukkende pen wat so lek in ’n wasbak probeer was. Hy kon nie sy regterhand met daardie hand alleen was nie en moes toe maar sy linkerhand ook gebruik, al was dit silwerskoon.

Gerrit kom net mooi in wanneer Trompie sy hande afdroog. Gerrit groet hom nie. Trompie groet Gerrit ook nie. Omdat Gerrit die gesprek nie wil begin nie en nie weet wat anders om te doen nie, was hy ook sy hande.

Trompie hou hom met ’n vies uitdrukking op sy gesig dop. Toe Gerrit omdraai om sy hande met die papierhanddoeke teen die muur af te droog, sê Trompie: “Haai” en Gerrit brom dieselfde terug.

So ja, nou het die twee mekaar darem gegroet.

Gerrit wag dat Trompie moet praat. Trompie het mos die teken gegee dat hy met hom wil praat.

Trompie besluit hy gaan nie doekies omdraai nie. Hy gaan sy sê sommer reguit sê.

“Gerrit,” sê hy kwaai en wikkel sy sproetneus om die ou goed te laat verstaan hy wat Trompie is, is lelik omgekrap, “jy soek moeilikheid!”

Gerrit is glad nie bang nie. Hy weet mos Trompie sal dit nie waag om hom hier by die skool en dit nogal terwyl hulle albei in die klas behoort te wees te bevlieg nie.

“So?” sê hy met ’n ongeërgde houding en sy wenkbroue is vraagtekens, asof hy nie die vaagste benul het waarvan Trompie praat nie. “Wie sê so?”

“Ek sê so!” Trompie bal sy vuiste. Hy is nie lus vir Gerrit se astrantheid nie.

Gerrit is tjoepstil. Hy begin skrikkerig word. Dit lyk sowaar asof Trompie hom sommer hier gaan bydam!

“Is jy vir daardie petisie verantwoordelik?” Trompie tik-tik nou met sy vuis op Gerrit se arm.

“Watter petisie? Ek weet nie waarvan jy praat nie,” sê Gerrit en gee ’n tree agteruit.

Trompie kom vinnig vorentoe.

“Jy weet goed waarvan ek praat!” Trompie is nou pure man, want hy kan mos sien Gerrit is bang. Sy vuis is onder Gerrit se neus en hy sê met ’n bars stem: “Ruik daar!”

Gerrit is verskrik. Trompie lyk woes, daarom besluit hy om maar liewer te ruik. Dit sal die veiligste wees. Hy snuif so half aan Trompie se vuis.

“Het jy geruik, hè?”

“Ja, ek het geruik.”

“Nou ja, dis wat jy gaan kry. Moenie hier staan en sê jy weet niks van goed af as jy alles daarvan weet nie!”

Gerrit kyk verwilderd rond. Hy is seker Trompie gaan hom nou enige oomblik bydam. Hy wens iemand – verkieslik ’n onderwyser – wil nou hier inkom.

“Het jy gesê of op daai lys geskryf ek’s nie ’n goeie kaptein nie?” wil Trompie weet.

Gerrit aarsel. Hy besef egter dit sal nie help om leuens te vertel nie. Trompie weet seker alles van die petisie af. Rooie moes hom daarvan gesê het.

“Ek het, ja,” antwoord Gerrit en stoot sy bors dapper uit, “want dit is wat ek dink.”

“Wat dink jy?” Trompie gluur Gerrit kwaai aan.

“Ek dink nie jy’s ’n goeie kaptein nie,” sê Gerrit en omdat Trompie hom so woedend aankyk en hy maar skrikkerig voel, voeg hy vinnig by, “al is jy ’n uitstekende rugbyspeler.”

Trompie voel tevrede, veral wanneer Gerrit nou verder vertel hy kan met ’n skoon gewete sê Trompie is die beste senter wat hy al ooit in sy lewe gesien het.

“Maar Trompie,” gaan hy aan toe hy sien Trompie gluur hom nou nie meer so kwaai aan nie, “al jy so ’n blitsige en skitterende senter, dink ek nie jy’s ’n goeie kaptein nie. Dis my mening en dis mos ’n vry land. Enige ou het ’n reg op ’n mening, nie waar nie?”

Trompie voel nou glad nie meer so omgekrap nie. Dis darem baie mooi dinge wat Gerrit van hom gesê het. En Gerrit is reg as hy sê dit is ’n vry land. In ’n vry land is enige ou mos geregtig op sy mening.

“Hoekom,” vra Trompie, “dink jy ek’s nie ’n goeie kaptein nie?”

Gerrit is nou weer vol moed. Dit lyk nie meer of Trompie hom te lyf wil gaan nie. Sy vuiste is nie meer gebal nie.

“Omdat jy te veel op jou eie wil doen,” antwoord Gerrit Trompie se vraag reguit.

Trompie voel effens ongemaklik. Dit beteken mos hy speel selfsugtig rugby. En hy het hierdie storie al vantevore by die onderwyser wat hulle afrig en party van die ander ouens gehoor. Hy wonder – is dit miskien waar?

Maar ná ’n oomblik sê hy vies: “Jy praat nonsens, Gerrit. Wie het laas jaar die meeste drieë gedruk, hè?”

“Jy, Trompie – maar dis omdat jy so selfsugtig is en alles self wil doen. As jy meer uitgegee het en jou vleuels die bal meer laat kry het, sou die A-span nog meer drieë aangeteken het. Dan kon hulle miskien ook die beker gewen het.”

Trompie bal sy vuiste weer en druk sy regtervuis weer eens onder Gerrit se neus sodat hy dit moet ruik.

“Bedoel jy,” vra hy en wikkel sy sproetneus ontstoke, “dis my skuld dat ons nie die beker gewen het nie? Is dit wat jy bedoel, hè?”

Gerrit retireer vinnig, maar hy voel beter toe die kleedkamer se deur oopgaan en ’n seun inkom. Dit is Sarel Marais.

“Dis nie wat ek bedoel nie, Trompie,” sê Gerrit vinnig. “Ek sê maar net as jy meer na die vleuels laat loop het, het die A-span miskien meer drieë aangeteken.”

Trompie gluur nou weer woes na Gerrit. Sarel stap nader.

“Wat’s dit met julle?” vra hy.

Gerrit verduidelik vinnig Trompie het hom hier kom bydam oor die petisie.

“Maar wat is verkeerd daarmee?” sê hy vir Sarel. “Ek dink Trompie is ’n skitterende rugbyspeler, maar nie ’n goeie kaptein nie. Dis ’n vry land. Ek het die reg om ouens wat soos ek dink om te praat om nie vir Trompie te stem nie. Dis mos ’n …”

“Sê weer dis ’n vry land, dan tik ek jou dik!” val Trompie hom bars in die rede. “Ons weet almal dis ’n vry land!”

Met ’n skouerophaling wat duidelik te kenne gee hoe onredelik Trompie is, kyk Gerrit na Sarel.

Trompie tik-tik met sy wysvinger op Gerrit se bors en vra: “Dink jy die ouens sou daardie petisie geteken het as jy nie vir hulle lekkers gegee het nie?”

“Natuurlik,” sê Gerrit sonder om te aarsel. “Baie het dit uit eie vrye wil geteken omdat hulle ook soos ek voel – jy’s ’n goeie rugbyspeler, maar nie ’n goeie kaptein nie.”

Trompie is nou heeltemal uit die veld geslaan. Kan dit regtig so wees? Is dít wat baie ouens van hom dink – dat hy ’n goeie rugbyspeler is, maar nie ’n goeie kaptein nie? Hy onthou nou weer hoe baie hy al in die verlede gekritiseer is omdat hy kamtig te selfsugtig gespeel het. Hy het hom nooit aan die praatjies gesteur nie, maar dit lyk sowaar of dit baie ernstiger is as wat hy gedink het.

Gerrit lyk nou glad nie meer soos ’n aartsvyand nie. Hy lyk maar net soos ’n ou wat skrikkerig is dat iemand hom bloedneus gaan slaan.

“Jy weet, Trompie,” sê Sarel wat die toneeltjie staan en dophou het, “ek dink daar steek baie waarheid in wat Gerrit sê.”

“O, so jy’s ook teen my?” sê Trompie smalend vir Sarel. “Ek dog jy’s my vriend.”

“Ek is, Trompie, en ek is glad nie teen jou nie.”

“Het jy die petisie geteken?”

“Nee, ek het nie. Gerrit het vir my lekkers gegee, maar ek het my naam nie op die lys gesit nie.”

“Hoekom het jy nie – as jy dan ook dink ek is ’n vrot kaptein?”

“Ek dink nie jy is ’n vrot kaptein nie. Ek dink maar net – soos baie ander ouens ook – jy was verlede jaar te selfsugtig. Ek is seker jy sal dié seisoen minder so wees, veral noudat die petisie dit pertinent onder jou aandag gebring het. En ek glo jy sal ’n beter kaptein as Ben ou Pen wees, al is jy ook selfsugtig wanneer jy in besit van die bal is. Dit is hoekom ek die petisie nie geteken het nie.”

Sarel Marais se pa was jare lank ’n ambassadeur in Amerika hy en sy vrou het daar vir hul seun Afrikaans geleer. Sarel is baie intelligent en hy praat soms sulke hoogdrawende taal dat Kwaggaberg se kinders hom nie mooi verstaan nie. Maar al hy praat ook soos iemand wat spraaklesse neem, hou Trompie en sy vriende van hom. Hy het ook mos reeds bewys hy is ’n uitstekende atleet.

Trompie weet nie wat om te dink nie. Hy kan die aartsvyand wat glad nie eens soos ’n aartsvyand lyk nie, mos nie sommer sy kesj gee en dan bydam nie. Maar aan die ander kant het Gerrit baie dinge van hom gesê.

“Ek stem nie saam met hierdie petisie wat Gerrit teen jou opgestel het nie,” gaan Sarel voort, “maar een ding staan soos ’n paal bo water – daar is ouens wat dit nie net teken omdat Gerrit vir hulle lekkers uitdeel nie. Hulle dink eerlikwaar die span sal vanjaar beter vaar as jy nie die kaptein is nie.”

Trompie is heeltemal dronkgeslaan. Sarel is mos ’n slim ou. Trompie kyk hom met ’n diep frons aan en vra dan: “Wat moet ek doen?”

“Ek sal jou sê wat jy moet doen, Trompie – en vir jou ook, Gerrit – want hierdie onsinnige en onsportiewe petisie moet nou end kry.”

“Laat ons hoor,” sê Gerrit en klink glad nie so gretig soos Trompie nie. Daar is reeds baie handtekeninge op die lys. Gerrit weet hy het die hef in die hand.