Читать книгу İrqlərin hökmranlığı və Arçibald sərhədləri - Tural İsmayılzadə - Страница 5

Otağın pəncərəsi gecədən açıq qalmışdı. Səhərin sərin mehi içəri dolmuş, dört divarla bağlı məkana gül qoxulu çəmənlik ətri yaymışdı. Neyla gecəni çox rahat yatmışdı, buna görə də gümrah ayılmışdı yuxudan. Hər səhər olduğu kimi bugün də şərqi Arçibalddan gətizdirdiyi çiçəklərlə çay içmək üçün ayağa qalxmışdı artıq. Üzərində döyüş libasının altından geyindiyi dəri paltar vardı. Dəri paltarı Neylanın incə bədəninə daha da ecazkarlıq bəxş edirdi. O, yan otağa keçərək uzun fəsillər əvvəl atasının cənub yürüşlərindən gətirdiyi aynanın qabağında dayanıb özünü süzdü bir müddət. Belinə qədər uzanan uzun, çəhrayı saçlarını yığıb arxadan bağladı. Bədənini tərpətmədən üzünü aynaya daha yaxın tutdu. Əllərini düz, nazik qaşlarının üzərində gəzdirdi. Yatdığı şirin yuxudan ayıldığı üçün yanaqları ağappaq, dodaqları isə həmən qar bəyazının içində parlayan al qırmızı kəpənəyə oxşayardı. Geri dönərək çiçək çayını dəmlədikdən sonra əlindəki saxsı fincan ilə pəncərəyə yaxınlaşdı. Bartun bu gün daha gözəl idi sanki. Şəhərin şərqindəki Enşi çayının təmiz havası daş yollarla örtülmüş küçələrdə hiss olunurdu. Neylanın evinin qarşısındakı çörəkxana artıq işinə çoxdan başlamışdı. Hətta iki detron səhər yeməyi üçün çörəkçinin qarşısında növbə gözləyirdi. Neyla çayını içdikdən sonra yuyunub döyüş libasını geyindi. Çöl qapısını açıb Bartunun gözəl havasını bir daha ciyərlərinə çəkdi. Çörəkxananın qarşısındakı detronlardan biri geri dönərək Neylanı görər-görməz əllərini bədənlərinin qarşısına gətirərək çarpaz şəkildə detron salamı verdi. Detronlar Arçibaldın müdafiə sistemindəki ən alt ordu xidmətçiləri sayılırdılar. Onlar sadə kəndlilərdən, ovçulardan, səyyarlardan vəzifəli olsalar da, döyüşçülər arasında ən aşağı rütbə idi detron. Neyla isə cənub döyüşçüsü idi. Cənub döyüşçüləri də nə vaxtsa detron olublar, lakin göstərdiyi xidmət və cənub yürüşlərində iştirak etdikləri üçün onlara bu rütbə layiq görülüb. Cənub döyüşçülərinin əksəriyyəti artıq yaşamırdılar, Neyla isə onlardan tək-tük qalan döyüşçülərdən idi. Ümumiyyətlə, artıq cənuba yürüşlər uzun fəsillərdir dayandığı üçün bu rütbə heç kəsə verilmirdi. Yerdə qalan döyüşçülərin çox hissəsi isə cənubdan ağır yaralı qayıtdıqları üçün müəyyən vaxtdan sonra həyatlarını itirmişdilər. Neylanın atası da sonuncu getdiyi yürüşdən yaralı qayıtmış və bir fəsil belə tamam olmamış həyatını itirmişdi. Artıq Neyla kimi döyüşçüləri hər şəhərdə bir və ya bir neçə yerdə, şəhərin müdafiəsindəki rəhbərlər sırasında görmək olur sadəcə. Bartun isə Arçibaldın cənub və şərq sərhədlərini qoruyan şəhər olduğu üçün Neyla, demək olar ki, bir neçə fəsildir burdadır artıq. Yüksək icmadan hər hansı əmr gələnə kimi də burda olacaq.

Neyla detron salamına qarşı başını yelləyərək:

– Uğurlu sabahlar, – deyərək kifayətləndi. Artıq ağır addımlarla cənub qapılarına doğru irəliləməyə başladı. Bartun Dirmaya nisbətən böyük şəhər idi. Lakin burda ən çox səyyar ticarətçilər olurdu. Yerli əhali isə ancaq orduda xidmət göstərirdi. Bəzi məişət işlərindən əlavə şəhərdə başqa hər hansı məşğuliyyət tapmaq mümkün deyildi. Nə əkinçilərə rast gəlmək olurdu, nə də hər hansı uşağa. Şəhərdə hər cür irqdən və qəbilədən varlıqlar küçədə o yana-bu yana ticarətlə məşğul olurdular. Bartun da insan ticarətçiyə az rast gəlinirdi. Uzun fəsillər əvvəl cənubdan gələn varlıqlar Bartun və ətraf bütün kəndlərdəki insanlara hücum çəkmiş, demək olar, sağ insan qoymamışdılar. Sağ qalanlar isə orta Arçibalda, Barkova və ətraf kəndlərə qaçmışdılar. Həmən dövrlər geridə qalsa da, insanların yaşadığı qorxular onlara bura yenidən qayıtmağa imkan vermir. Şəhərdə eldin ticarətçilər ən çox gözə çarpırdı. Onları digər irqlərdən fərqləndirən önə çıxan uzun sifətləri və demək olar ki, yerə çatan əlləridir. Boyları insan boyları ilə eyni olsa da, bu fərqli bədən quruluşuna görə onları insanlardan ayırd etmək çox da yorucu olmur.

Neyla artıq cənub qapılarına çatmışdı. Onu kabil irqindən olan iki detron qarşıladı. Kabil irqi Arçibaldın ən qədim və ən ibtidai irqi sayılır. Onlar insanlara bənzəsələr də, fiziki cəhətdən inanılmaz gücə malikdirlər. Bir kabil fərdinin gücünü bəzən üç insan gücünə bərabər tuturlar. İbtidai irq olmaqlarının səbəbi isə meşələrdə və mağaralarda yaşamağı üstün tutmaqlarıdır. Ümumiyyətlə, divar və ya taxta evlərdə yaşayan bir kabil belə yoxdur. Detron dəstələrində xidmət göstərən kabillər belə gecəni açıq havada yatmağa üstünlük verirlər. Neyla detronlara çatarkən eyni detron salamı ilə qarşılandı. Qapıların sağ və sol hissələrində hər on beş addımdan bir daşdan gözətçi qüllələri inşa edilmişdi. Hər qüllədə gündüz bir, gecə iki detron cənubu həmişə nəzarətdə saxlayırdılar. Neyla ona ən yaxın sağ qülləyə taxta pilləkənlərlə çıxdı. Cənuba, bütün Arçibaldın “Cənub Boşluğu” adlandırdığı əraziyə baxdı. Bir anlıq gənc və gözəl döyüşçü bu ərazilərin nə qədər canlar aldığını fikirləşdi. Bu qədər döyüşlər görsə də bu torpaqlar, hələ heç kəs və heç bir irq cənub boşluğunun hansı sirləri gizlətdiyini bilmirdi. Hətta bəzən bu qədər ordunun bu əraziləri niyə və nədən qoruduğunu da bilmirdi Neyla. Uzun fəsillər əvvəl “Qara qüvvələrin” başçısı, hal-hazırda adının qadağa olunduğu bir insanla mübarizə aparırdı Arçibald. Lakin hər kəs bilir ki, qara qüvvələr məğlub oldu və qalan tərəfdarları da aclıqdan cənub boşluğunda tələf oldular. Amma yenə də Yüksək İcma bu sərhədlərdə nədənsə ehtiyat edirlər.

Neyla arxasındakı rutin şəhər səs-küyü ilə qarşısındakı cənub boşluğunun ölüm səssizliyi arasında incə bir xətdə, gözətçi qülləsində gününü necə keçirəcəyi barəsində fikirləşirdi. Sakit bir gün planlaşdırırdı. Ya şəhərin şimalındakı yeni detronlarla görüş keçirdəcək, ya da elə cənub qapılarında gəzəcəkdi. Bu fikirlərin içərisində cənuba zillənən cavan qız onu aşağıdan səsləyən insan detronu ikinci dəfədən eşitdi. Geriyə dönüb belindən azacıq aşağıda sallanan xəncərindən tutaraq şəhərin enli küçəsinə baxdı. Onu çağıran orta boylu detron idi. Detron münasib vəziyyətdə olmadığı üçün birinci salamlaşmaq istəmədi, lakin sonra Neylanın sərt baxışları altında detron salamı verərək dedi:

– Cənub döyüşçüsü, sizi şəhər başçısı çağırır.

Neyla başıyla təsdiq edərək aşağı endi və cənub qapılarını geridə qoyaraq şəhər mərkəzinə ağır addımlarla irəliləməyə başladı. İnsan detron isə onun tam arxasında bir az sağ tərəfdə eyni sürətlə davam edirdi. Başçının evi onun həm də iqamətgahı sayılırdı və şəhər məsələləri ilə bağlı hamı ora müraciət edirdi. İqamətgah detron evinin yanında yerləşirdi. Bu, həm təhlükəsizlik baxımdan, həm də hər hansı əmr olarsa, dərhal icra olunması üçün belə inşa olunmuşdu. Neyla iqamətgaha irəliləyərkən şəhərin mehmanxanasının qarşısında dayandı. Onu mehmanxanın qarşısında duran varlıqlar cəlb etdi. Hansı irqə aid olduqlarını təyin etmək olmurdu. Neylanı ən çox narahat edən bu olmaqla yanaşı, onların öz aralarında danışdığı dil idi. Cavan döyüşçü Arçibaldın, demək olar, bütün dillərini bilirdi, amma bu üç varlığın danışıqları ona tanış gəlmirdi. Onlar həm də qəribə geyimləri ilə də diqqəti cəlb edirdilər. Qarşısını düz uzun xətt kəsən qara libasın ayaqları yerə dəyir, varlıqların üz hissəsində isə gözlərindən başqa heç nə görsənmirdi. Çəhrayı başlıq üz hissələrini tam örtsə də, libasları kimi qara saçları səliqəli şəkildə arxaya tökülmüşdü hər üç qəribə varlıqda.

Neyla özündən asılı olmayaraq dayanıb sanki illərdir görmədiyi yoldaşlarına baxırdı. Onu yanına yaxınlaşan detronun səsi özünə gətirdi.

– Döyüşçü, siz yaxşısız?

Sanki yuxudan ayılan döyüşçü detrona tərəf dönərək:

– Mən özüm başçının yanına gedərəm, müşahidəçiyə ehtiyacım yoxdur. Sən ordakı, – əlini mehmanxananın qarşısındakı varlıqlara uzatdı, – varlıqların kim olduğunu öyrən. Burda nə edirlər və kimdirlər? Yerli əhalidən olmadıqları açıq-aydın bilinir. Lazım olsa, mehmanxana işçilərini də sorğula, bildirərsən ki, mənim göstərişimlə soruşursan.

İnsan detron özlərinə xas salamlamayla əmri təsdiq etdi və mehmanxanaya yönəldi. Neyla isə gözünü varlıqlardan ayıraraq yoluna davam etdi.

Şəhərin küçələri iqamətgaha tərəf daha da genişlənir, ətraf evlər daha da gözəlləşirdi. Sanki şəhərin inşasına mərkəzdən, başçının iqamətgahından başlanıb və getdikcə ətraflara doğru daha həvəssiz inşa edilmişdi. Halbuki, Bartun şəhərinin əsası cənub qapılarının və bir neçə qüllənin inşası ilə başlamışdı. Daş evlərin birini də keçdikdən sonra Neyla artıq başçının evini görəcəkdi. Lakin bu hündür binaların arxasında detron evi və iqamətgah tərəfdən təşviş səs-küyü eşidilirdi. Neyla addımlarını daha cəld ataraq, demək olar, narahatlıqla özünü küçənin başına çatdırdı. Gördüyü mənzərə və xaos onu bir az çaşdırdı. İqamətgahın qarşısında iyirmiyə yaxın detron evinin çıxışında və küçələrdə bir o qədər də detron döyüşçüləri nəyisə müzakirə edirdilər. Neylanın onlara necə yaxınlaşdığını belə hiss eləmədilər. Cənub döyüşçüsü onlara çataraq ucadan qışqırdı:

– Nə baş verir burda?!

Bütün döyüşçülər eyni anda çaşqınlıqla geri dönsə də, Neylanı gördükdə hamısı, demək olar, eyni anda detron salamı verdi. Salamlama əsnasında əllərini önlərində çarpaz tutarkən çıxan səs ağır gurultu səsi çıxardaraq bütün Bartuna dərin səssizlik çökdürdü. Bütün döyüşçülər geri çəkilərək Neylanın iqamətgaha keçməsi üçün koridor yaradanda aralarından daha təcrübəli kabil detron irəli çıxaraq izahat verməyə çalışdı.

– Bizi bağışlayın, hər kəs təlaşlıdır. Yaxşısı budur, siz içəri keçin, başçı sizə vəziyyəti izah eləsin.

Neyla heç nə demədən içəri keçmək üçün addımlayanda daş divarlar arasındakı taxta çərçivəli pəncərədə ona baxan başçı Hetranı gördü. Hetra cənuba yürüşlərdə iştirak etsə də, ona cənub döyüşçüsü titulu verilməmişdi. Çünki o, bu yürüşlərdə sadəcə təbib kimi iştirak etmiş, yaralıların şəfası və şəhərə daşınması ilə mükəlləf olmuşdu. Amma buna baxmayaraq, o, əzəldən şəhərin idarə heyyətində yer aldığı üçün ondan təcrübəli başçı tapmaq olmazdı. Bartunun əsl keşikçisi qoca Hetra idi. Ötən fəsillər onun üzündə qırışlar yaratsa da, belini bükməmiş, əksinə, şəhəri üçün daha da əzmkar olmağı öyrətmişdi. Saçına ağ düşmüşdü, lakin hər kəs ümid edirdi ki, hələ uzun illər Bartunun yıxılmaz dirəyi olaraq qalacaq Hetra. Neyla da ona rəğbət bəsləyirdi. Atasının ölümünü görmüş bu yaşlı başçı həmişə Neylanın qayğısına qalmış, ona atasızlıq hissini az da olsa, unutdurmuşdu. Amma bugün nə isə düz getmirdi Hetra üçün, onun gözlərində narahatlıq hiss olunurdu. Neyla bunu ona yuxarıdan baxan Hetranın üzündəki ciddilikdən başa düşürdü. Cənub döyüşçüsü artıq bir neçə saniyə sonra onun yanında idi.

– Salam, Hetra. Nə baş verir? Aşağıdakı həngamə cənub qapılarından eşidilir.

– Keç, əyləş, qızım. – Hetra əli ilə öz oturacağının qarşısındakı dəri oturacağı göstərdi.

– Səni bu qədər narahat görməmişdim uzun müddətdir.

– Bu gün çapar gəldi Barkovadan, Yüksək icmadan xəbər gətirdi.

Neyla cavab vermədən sadəcə dəri oturacaqda əyləşdi və diqqətlə dinləməyə davam elədi. Hetra isə köksünü ötürərək davam etdi:

– Dirmanın şimalında, Qara dağlara aparan yolda ovçu kəndi yerləşir. Adı Vayzodur. Qara dağlardakı Barkovanın kəşfiyyat dəstələrindən biri bildirib ki, ora hücum hazırlanır.

– Necə yəni hücum?

– Məsələ elə burasındadır…

– Yoxsa qərbdə yenidən quldur dəstələri peyda olub?

– Xeyr, Neyla, bu dəfə məsələ daha ciddidir.

Hetra sanki bir yerdə dayana bilmirdi. Otağın bir küncünə keçir aramla danışır, yenidən digər küncünə qayıdaraq narahatlıq keçirirdi. Əllərini ağ düşmüş saçına apararaq davam etdi:

– Kəşfiyyatçı dəstələr tam əmin deyil, amma bildirirlər ki, Vayzoya tərəf gedən qrados dəstəsidir…

Neyla bunu eşidəndə ayağa qalxdı. Az qalsın yaşlı Hetranın qocalığına görə çaparı düzgün başa düşməməklə hədələyəcəkdi:

– Necə yəni? Bu nə nağıldır danışırlar onlar? Qradosların nəsli tamamilə kəsilib! Onları heç son cənub yürüşlərində belə görməyiblər! Ya sənə çapar nəyisə səhv çatdırıb, ya da…

– Ya da nə? Mən nə danışdığımı bilmirəm?

– Xeyr, Hetra, mən belə demək istəmirdim…

– Mən səni başa düşürəm. Amma bunlar gerçək ola bilər. İki fəsil əvvəl Barkovanın şimalında, Qara dağların ətəyində Livas adlı kiçik bir kəndə hücum olmuşdu. Kəndin əhalisi yaxınlıqdakı göldən balıqçılıq edərək yaşadığı üçün kənddə nə ovçu, nə də döyüşçü yaşayırdı. Onları sadəcə Qara dağların ətəyindəki meşəyə aparan yolda, kənddən bir neçə vilron aralı detron qülləsi qoruyurdu. Şimal soyuq olduğu üçün üç, bəzən də dört detron gözətçilik edirdi əraziyə. İki qış əvvəl gecə kəndə basqın olmuş, sübh tezdən dört kəndlinin parçalanmış ölü bədənləri tapılmışdı daxmalarında. Hər kəs bunu şimalın yırtıcı varlıqları tərəfindən hücum olaraq qəbul etdi. Lakin Yüksək icma bununla razı deyildi…

Hetra artıq yorulmuş kimi Neylanın önündəki oturacağa əyləşərək əli ilə digər oturacağı göstərərək gənc döyüşçüdən də oturmasını xahiş etdi. Neyla oturduqdan sonra davam etdi:

– Bu hadisə hər kəs üçün vəhşi hücumu olaraq tarixə keçdi. Bütün kənd əhalisi də bununla razılaşdı. Lakin ən dəhşətlisi bu deyildi. Livasın şimalındakı qüllədəki detronlar həmən gecə yoxa çıxdılar.

Neylanın üzündəki ifadə dəyişmişdi artıq. O, sanki artıq nələrin baş verdiyini bilirmiş kimi başını astaca sağa-sola yelləyərək dedi:

– Həmən gecə neçə detron qüllədə idi?

– Dört…

– Deməli, dört detron bir gecədə yoxa çıxıb? Şimala göndərilən detronların daha təcrübəli olduqlarını nəzərə alsaq, belə çıxır ki, onlara hər hansı vəhşi heyvan və ya bir neçə varlıq qalib gələ bilməzdi.

– Elədir ki, var. Buna görə Yüksək icmanın qərarı ilə yeni detron və qərb ovçularından dəstə yaradıldı. Hamısı təcrübəli və ağır döyüşlərdə iştirak etmiş dəstə üzvlərinin arasında hətta Barkovadan cənub döyüşçüsü də yer alırdı. Lakin onların kimlikləri hər kəsdən gizlədilirdi. Bunun səbəbi qarşılaşacaqları müsibətlərin gizli qalması və əhalini təşvişə salmaması üçün əlavə sualların yaranmaması idi.

– Sonra? – Neyla səbirsizliklə soruşdu.

– Dəstə şimala irəlilədi. Qara dağlara üç gecəlik səyahət oldu və geri döndülər. Amma o qaranlıq və günəş üzü görməyən qarlı dağlarda nə tapdıqlarını Yüksək icma gizli saxladı. Lakin nə tapmışdılarsa, çox əhəmiyyətli olduğunu hər kəs bilirdi.

– Hetra, sən indi demək istəyirsən ki, o dəstə həmən fəsil qradoslarla qarşılaşıb, ya necə?

– Bilmirəm, əmin deyiləm. Amma bu gün gələn xəbər məni heç təəccüblədirmədi.

– Bəs Yüksək icma sadəcə bunu xəbər vermək üçün çapar göndərib Bartuna?

– Yox, onlar Bartundakı ordunu hazır vəziyyətə gətirməyimi və şimal-qərbə dəstə göndərməyimi əmr edirlər.

Neyla yenidən oturduğu yerdən qalxaraq şəhər başçısına detron salamı verərək dedi:

– İcazənlə, mən könüllüyəm, Hetra.

– Mən bunu deyəcəyini bildiyim üçün artıq dəstə üzvlərini də seçmişəm. İqamətgahın qabağındakı detronlardan otuzunu özünlə apar. Tövsiyyə edirəm ki, daha təcrübəli olanları seçəsən, nə ilə qarşılaşacağımızı bilmirik. Sənin vəzifən sadəcə Vayzoya çatmaq, yerli ovçularla birləşib kəndlilər Dirmaya çəkilənə qədər onları hər hansı hücumdan müdafiə etməkdir. Deyilənlər doğrudursa, ovçular qrados gördükdə qorxub qaça bilərlər. Mən xaos yaranmasını istəmirəm.

Qoca başçı əlini geyindiyi qara libasın içəri tərəfinə apararaq ciblikdən tünd qırmızı dəmir üzük çıxartdı. Üzüyü Neylaya uzadaraq dedi:

– Bunu götür, üzərindəki möhür bütün Arçibaldda sənə sərhədsiz etimadnamə verəcək. Yüksək icmaya xidmət edirsən artıq, Neyla, sənə uğurlar, qızım. Ehtiyatlı ol.

Sözünü bitirdikdən sonra Hetra cənub döyüşçüsünə detron salamı verdi. Eyni cavabı gənc döyüşçüdən aldıqdan sonra üzünü yenə taxta çərçivəli pəncərəyə tutaraq səssiz Bartunu seyr etməyə davam etdi. Neyla otaqdan çıxıb küçəyə çıxan qapının ağzına endi. Onu görən detronlar öz aralarındakı söhbətlərini dayandıraraq cənub döyüşçüsünə tərəf çevrildilər. Neyla əlində saxladığı möhürlü üzüyü sağ işarə barmağına taxaraq əlini belindəki xəncərin üzərinə qoydu. Bir neçə addım qabağa gəlib bütün detronların onu aydın görəcəyi mövqedə dayanaraq dedi:

– Qorxusuz detronlar! Arçibaldın bu gün bizə ehtiyacı var! Hazırsınızmı?

Bütün döyüşçülər əllərini sanki uzun fəsillərdir bunu gözləyirmiş kimi bədənlərinin önündə çarpazlaşdırıb eyni anda üç dəfə var gücləri ilə “Arçibald!” qışqıraraq detron salamı verdilər.