Читать книгу Қазақ тілі. Практический курс - Зайнұр Рахмет - Страница 5

после гласных и й, р, у – лар

бала —балалар

ай – айлар

тау —таулар

қасқыр – қасқырлар

– лер

кеме – кемелер

жер – жерлер

күйеу – күйеулер

үй – үйлер

после сонорных л, м, н, ң и ж, з

– дар

қыз – қыздар

адам – адамдар

қайың – қайыңдар

аяз – аяздар

– дер

шөл – шөлдер

өзен – өзендер

өлең – өлеңдер

рәміз – рәміздер

после глухих и б, в, г, д

– тар

оқулық – оқулықтар

дос – достар

ағаш – ағаштар

Иванов – ивановтар

– тер

әріп – әріптер

тіс – тістер

есік – есіктер

сурет – суреттер

5 тапсырма

Прочитайте новые слова, запомните их значение:

Тіл – язык

Дыбыс – звук

Дауысты дыбыс – гласный звук

Дауыссыз дыбыс – согласный звук

Әріп – буква

Буын – слог

Жалғау – окончание

Жұрнақ – суффикс

Сөз – слово

Екпін – ударение

Зат есім – имя существительное

Сын есім – имя прилагательное

Сан есім – имя числительное

Есімдік – местоимение

Етістік – глагол

Есімше – причастие

Көсемше – деепричастие

Үстеу – наречие

Жақ – щека, сторона, лицо (при спряжении)

Шақ – время

Рай – наклонение

Етіс – залог

Шылау – послелог

Сөйлем – предложение

Құжат – документ

Мәтін – текст

Түбір – корень

6 тапсырма

Образовать множественное число существительных:

тіл, дыбыс, дауысты дыбыс, дауыссыз дыбыс, әріп, сөз, жалғау, жұрнақ, зат есім, сын есім, сан есім, есімдік, етістік, есімше, көсемше, үстеу, жақ, шақ, рай, етіс, шылау, сөйлем, құжат, мәтін

үлгі:

нүкте – нүктелер

үтір – утірлер

қағаз – қағаздар

Порядок присоединения аффиксов к корню:

Словообразующий аффикс + словоизменяющие аффиксы (число, принадлежность, падеж, лицо)

Корень (түбір) +суффикс (жұрнақ) + множественное число (көптік жалғау) + окончание принадлежности (тәуелдік жалғау) + падежное окончание (септік жалғау) + личное окончание (жіктік жалғау)

көптік жалғау – окончания множественного числа

жіктік жалғау – личные окончания

септік жалғау – падежные окончания

тәуелдік жалғау – окончания принадлежности

и

жұрнақтар – суффиксы

барғандарыңызға

ойларымыздан

біріншілердің

қарындастарымның

В казахском языке все именные части речи (имя существительное – зат есім, имя прилагательное – сын есім, имя числительное – сан есім, есімдік – местоимение) и глагол – етістік имеют личные окончания, то есть спрягаются.

Личные местоимения (жіктеу есімдік)

I. мен (я) біз (мы)

II. сен (ты) сендер (вы)

Сіз (Вы) Сіздер (Вы)

III. ол (он) олар (они)