Читать книгу Uczeń z lekką niepełnosprawnością intelektualną w szkole ogólnodostępnej - Zenon Gajdzica - Страница 8
ОглавлениеWprowadzenie
1 G. Simmel, Filozofia kultury. Wybór esejów, przekł. W. Kunicki, UJ, Kraków 2017, s. 17.
2 To jedna z cech konstytutywnych kultury. Zob. W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998, s. 42; E. Nowicka, Świat kultury – świat człowieka, WN PWN, Warszawa 2012, s. 52–53.
3 R. Nycz, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, IBL, Warszawa 2017, s. 74.
Rozdział 1
1 Zob. np. D. L. Ryndak, L. Jackson, F. Billingsley, Defining School Inclusion for Students With Moderate to Severe Disabilities, What Do Experts Say?, „Exceptionality” 2000, Vol. 8(2), s. 101–102; V. Lechta, Pedagogika inkluzyjna [w:] Pedagogika. Subdyscypliny i dziedziny wiedzy o edukacji, red. i przeł. B. Śliwerski, t. 4, GWP, Gdańsk 2010; O. Speck, Inkluzja edukacyjna a pedagogika lecznicza, przeł. A. Grysińska, Harmonia Universalis, Gdańsk 2013.
2 W tym kontekście warto wspomnieć, że hasło inkluzja (społeczna, edukacyjna), mimo sporej popularności tego pojęcia, pomijane jest w rodzimych słownikach i leksykonach (nawet tych z zakresu pedagogiki specjalnej). Zob. np. Pedagogika. Leksykon, red. B. Milerski, B. Śliwerski, PWN, Warszawa 2000; W. Okoń: Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Żak, Warszawa 2004; A. Maciarz, Mały leksykon pedagoga specjalnego, Impuls, Kraków 2005; C. Kupisiewicz, M. Kupisiewicz, Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009; M. Kupisiewicz, Słownik pedagogiki specjalnej, APS–Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013; M. Guzik-Tkacz, A. Siegień-Matyjewicz, Leksykon pedagogiki międzykulturowej i etnopedagogiki, Wydawnictwo Żak, Warszawa 2015. Natomiast pojawia się hasło edukacji integracyjnej/włączającej, zob. M. Kupisiewicz, Słowik pedagogiki…, dz. cyt., s. 97.
3 Na gruncie rodzimego piśmiennictwa przeglądu znaczeń pojęcia inkluzji dokonali m.in.: G. Szumski, Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, współpr. A. Firkowska-Mankiewicz, Wydawnictwo APS, Warszawa 2010; A. Zamkowska, Wsparcie edukacyjne uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w różnych formach kształcenia na I etapie edukacji, Wydawnictwo PR, Radom 2009; G. Szumski, Koncepcja edukacji włączającej [w:] Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole, red. I. Chrzanowska, G. Szumski, ORE, Warszawa 2019.
4 Np. A. Firkowska-Mankiewicz, Edukacja – narzędziem przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych [w:] Przeciw wykluczeniu społecznemu, red. L. Frąckiewicz, ROPS, IPiSS Warszawa 2008, s. 224–233; J. Kruk-Lasocka, Dostrzec dziecko z perspektywy edukacji włączającej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2012, s. 13–21; S. Olszewski, K. Parys, Rozumieć chaos. Rzecz o terminach i znaczeniach im nadawanych w pedagogice specjalnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2016, s. 167–168; Inkluzja edukacyjna. Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej, red. Z. Gajdzica, M. Bełza, „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych” 2016, t. 22.
5 Np. V. Lechta, Pedagogika inkluzyjna…, dz. cyt.; G. Szumski, Wokół edukacji włączającej…, dz. cyt.; A. Zamkowska, Wsparcie edukacyjne uczniów…, dz. cyt.; G. Szumski, Koncepcje edukacji włączającej…, dz. cyt.
6 M. Ainscow, S. Miles, Making Education for All inclusive: where next?, „Prospects” 2008, nr 1, s. 17–19.
7 G. Szumski, Wokół edukacji włączającej…, dz. cyt., s. 12.
8 Y. Peng, M. Potměšil, Inclusive Setting – A Current Issue In Special Education, Palacky University, Olomuc 2015, s. 13.
9 Posługując się pojęciem koncepcji, przyjmuję jej rozumienie zgodne z propozycją Józefa Kozieleckiego – stanowi ona „system hipotez i przypuszczeń, które nie są w pełni uzasadnione i nie zawsze pozwalają przewidywać i wyjaśniać fakty”. Jest ona zatem formą pośrednią między teorią a refleksją teoretyczną. Zdaniem cytowanego autora teoria to najbardziej dojrzały system twierdzeń, które pozwalają przewidywać i wyjaśniać rzeczywiste zdarzenia, a większość systemów teoretycznych w naukach społecznych to koncepcje, ponieważ nie spełniają tego warunku. Natomiast refleksja teoretyczna to luźne przypuszczenia, idee, które nie zostały jeszcze udokumentowane naukowo. Zob. J. Kozielecki, Koncepcje psychologiczne człowieka, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1996, s. 16.
10 P. Mittler, Special needs education. An international perspective, „British Journal of Special Edu–cation” 1995, Vol. 22 (3), s. 105.
11 F. Armstrong, School cultures, teaching and learning [w:] Teaching and learning in diverse and inclusive classrooms, eds G. Richards, F. Armstrong, Routledge, Oxon 2011, s. 7–18.
12 Inclusive Education in Action. Project Framework and Rational, European Agency for Development in Special Needs Education, Odense, 2010.
13 Policy Guidelines on Inclusion in Education. Published by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO, France 2009, s. 8–9. Zob. Overcoming Exclusion through Inclusive Approaches in Education. A challenge and a vision. Paris, UNESCO 2003.
14 Zob. M. Kupisiewicz, Słownik pedagogiki…, dz. cyt., s. 97 (Hasło: edukacja integracyjna/włą–czająca).
15 The Salamanca Statement and Framework for Action on Special Needs Education. Salamanca, Spain, 7–10 June 1994, http://www.unesco.org/education/pdf/SALAMA_E.PDF (dostęp: luty 2017).
16 Tamże, s. 11, 18–19, 21, 33, 40, 46.
17 Zob. Better Education for All. When We’re Included Too. A Global Report. People with an Intellectual Disability and their Families Speak out on Education for All, Disability and Inclusive Education, Instituto Universitariode Integración en la Comunidad (INICO), Salamanca, Spain 2009, s. 21 [online] http://ii.gmalik.com/pdfs/Better_Education_for_All_Global_Report_October_2009.pdf (dostęp: styczeń 2017),
18 Concise Encyclopedia of Special Education. A Reference for the Education of the Handicapped and Other Exception Children and Adults, eds C. R. Reynolds, E. Flechter-Janzen, John Willey and Sons, New York 2002, s. 495.
19 Tamże.
20 Tamże.
21 T. Loreman, Straight talk about inclusive education, „The Cass Connection” (Magazine for the College of Alberta School Superintendents), Spring 2009, s. 41. Podaję za: Inclusive Education for Students with Disability A review of the best evidence in relation to theory and practice, The Australian Research Alliance for Children and Youth 2013, s. 8 [online] https://www.aracy.org.au/publications–resources/command/download_file/id/246/filename/Inclusive_education_for_students_with_disability_–_A_review_of_the_best_evidence_in_relation_to_theory_and_practice.pdf (dostęp: luty 2017).
22 Zob. P. Ghesquiere, G. M. Van der Aalsvoort, Special Needs Education as a Social System. Rresponding to the challenge of methodology, „International Journal of Disability, Development and Education” 2004, Vol. 51 (2), s. 217–221.
23 M. Söder, A research perspective on integration [w:] S. L. Pijl, Inclusive education. A global agenda, eds C. J. W. Meijer, S. Hegarty, Routledge, London–New York 1997, s. 17–19.
24 Tamże, s. 19–20.
25 A. Firkowska-Mankiewicz, Edukacja – narzędziem przeciw wykluczeniu…, dz. cyt., s. 227.
26 Np. Inclusive Education. Learners and Learning Contexts, eds M. Nid, K. Sheehy, K. Simons, David Fulton Publishers, London 2003, s. 2; Guidelines for Inclusion. Ensuring Access to Education for All, UNESCO, Paris 2005, s. 12–13.
27 Np. J. Causton-Theoharis, The Paraprofessional’s Handbook for Effective Support in Inclusive Classrooms, Paul H. Brookes Publishing Co, Baltimore, London–Sydney 2010, s. IX–XI; J. E. Downing, Including Students with Severe and Multiple Disabilities in Typical Classrooms. Practical Strategies for teachers, Paul H. Brookes Publishing Co, Baltimore–London–Sydney 2010, s. IX–XI.
28 Np. T. Booth, M. Ainscow, Przewodnik po edukacji włączającej, przekł. CSIE, CSIE, Olimpiady Specjalne Polska, Warszawa 2011.
29 G. Szumski, Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych, Wydawnictwo APS–PWN, Warszawa 2006, s. 175.
30 P. Mittler, Special needs education…, dz. cyt., s. 105.
31 To jedna z wielu różnic między obiema koncepcjami kształcenia. Punktem wyjścia w ich omawianiu są zwykle ogólne założenia ukazujące inkluzję edukacyjną jako kolejny, bardziej dojrzały etap rozwoju kształcenia i wychowania uczniów z niepełnosprawnościami. Zob. np. P. Mitter, Working Towards Inclusive Education. Social Context, David Fulton Publisher, New York 2000, s. 10–12; F. Polat, Inclusion on education. A step towards social justice, „International Journal of Education Development” 2011, Vol. 31, s. 50–51; Zob. G. Szumski, Wokół edukacji włączajacej…, dz. cyt., s. 11–23; V. Lechta, Inkluzivní pedagogika – základní determinaty [w:] Inkluzivní pedagogika, red. V. Lechta, Portál, Praha 2016, s. 36–38. Tabelarycznie zestawione rozbieżności edukacji integracyjnej i inkluzyjnej prezentują: S. Kowalik, Integracja uczniów niepełnosprawnych z uczniami pełnosprawnymi [w:] Psychologia ucznia i nauczyciela, red. S. Kowalik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, s. 285; J. Kruk-Lasocka, Dostrzec dziecko z perspektywy edukacji włączającej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2012, s. 20–21; L. Anderliková, Cesta k inkluzji. Úvahy z praxe a pro praxi, przekł. I. Marušincowá, Triton Praha 2014, s. 45–47.
32 S. J. Pijl, C. J. W. Meijer, Factors in inclusion. A framework [w:] Inclusive education. A global agenda, eds S. L. Pijl, C. J. W. Meijer, S. Hegarty, Routledge, London–New York 1997, s. 11.
33 Np. A. Bürli, Sonderpädagogik international. Vergleiche, Tendenzen, Perspektiven, Edition SZT, Luzern 1997. Dokładniej na ten temat: G. Szumski, Współczesne formy organizacji kształcenia a cele edukacji niepełnosprawnych [w:] Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych, red. Z. Gajdzica, A. Klinik, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2004, s. 154–157.
34 R. Rieser, The Struggle for Inclusion. The Growth of a Movement [w:] Disability Politics and The Struggle for Change, ed. L. Barton, Routledge, Taylor and Francis Group, London–New York 2013, s. 140; P. Mitter, Working Towards Inclusive…, dz. cyt., s. 3–4. Zob. A. Krause, Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Impuls, Kraków 2010.
35 A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys, Wprowadzenie: społeczny kontekst upośledzenia [w:] Upośledzenie w społecznym zwierciadle, red. A. Gustavsson, A. Zakrzewska-Manterys, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1997, s. 10.
36 H. Sęk, Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki [w:] Społeczna psychologia kliniczna, red. H. Sęk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 493.
37 Zob. T. Loreman, Straight talk about inclusive education…, dz. cyt., s. 41, podaję za: Inclusive Education for Students…, dz. cyt., s. 8.
38 K. Göransson, C. Nilholm, Conceptual diversities and empirical shortcomings – a critical analysis of research on inclusive education, „European Journal of Special Needs Education” 2014, Vol. 29(3), s. 265–280.
39 Tamże, s. 269.
40 Np. Concise Encyclopedia of Special Education…, dz. cyt., s. 495.
41 D. Mitchell, What Really Works in Special Needs and Inclusive Education. Using Evidence – based Teaching Strategies?, Routledge, London, 2008. Podaję za: K. Göransson, C. Nilholm, Conceptual diversities…, dz. cyt., s. 269. Kolejne, zmienione wydanie z 2014 roku przywoływanej pośrednio książki D. Mitchella zostało opublikowane w języku polskim. Niemniej przytaczany fragment w artykule różni się nieznacznie treścią od przywoływanego w tekście artykułu wydania z roku 2008. Zob. D. Mitchell, Sprawdzone metody w edukacji specjalnej i włączającej, przekł. J. Okuniewski, Harmonia, Universalis, Gdańsk 2016, s. 351–360.
42 S. Thomazet, From Integration to Inclusive Education. Does Changing the Terms Improve Practice?, „The International Journal of Inclusive Education” 2009, Vol. 13 (6), s. 553–563. Podaję za: K. Göransson, C. Nilholm, Conceptual diversities…, dz. cyt., s. 269.
43 K. Göransson, C. Nilholm, Conceptual diversities…, dz. cyt., s. 270.
44 G. Szumski, Koncepcje edukacji włączającej…, dz. cyt., s. 18.
45 Przytaczając ten podział, G. Szumski odwołuje się do pracy: P. Farrell et al., Inclusion and achievement in mainstream schools, „European Journal of Special Needs Education” 2007, Vol. 22, s. 131–145.
46 G. Szumski, Koncepcje edukacji włączającej…, dz. cyt. s. 18.
47 Tamże.
