Читать книгу Die heelal op my tong - Anoeschka von Meck - Страница 18

“Vertel weer hoe Ma jou balls weggebid het,” por my suster my, nadat ek ’n lange verduideliking aan ons kelnerinnetjie moes gee oor al haar aardige kosvoorskrifte. Weens ons ongewone bagasie moes ek by ’n duur plek inboek waar die kar in ’n geslote garage met ’n seil bo-oor vir die nag kon staan.

Ons het sommer dorp toe gestap van ons slaapplek af, en dit voel goed om te kan beweeg. Dis warm, maar nie drukkend nie op die balkon van die Pot & Barrel in Springbok se hoofstraat.

“Het jy daai ou se uitdrukking gesien toe hy vir ons die garage gaan oopsluit het? Ek wed jou hy dink ons smokkel!”

Dit laat ons lag. Ons is albei lus om iets te drink.

“Prostitutes in the reeds!” knak my suster vrolik haar eerste kneg.

“Nee, heng. As jy dit nie in Afrikaans kan doen nie, werk dit glad nie. Engels-kômmin is net te verpoef.”

’n Paar biere later loop die storie: Lank voor ek skool toe gestuur is, of die rooi verpesting van Engels my skoolloopbaan in ’n helkamp van hoofpyn en maagsere verander het, het ek al saam met my ouers perdgery.

“Jy was eers ’n seun gewees,” praat my ma dié dag skuins af na my toe.

Haar perd se rug is heelwat hoër as myne. Ek konsentreer so hard om nie van Kaneel af te val nie dat ek nie kan agterkom of sy my terg nie. My ouers, het ek vroeg reeds besef, is eiesoortige wesens met ’n aardige sin vir humor.

“Ek kon dit voel en toe vra ek die Here om jou in ’n dogtertjie te verander. En dat jy nie kort of donker soos ek sal wees nie, maar lank en blond. Die dag toe jy verander het, het ek my heeltyd verbeel ek ruik die allerlieflikste roosgeur, maak nie saak waar ek was nie. En ek het bly lus kry vir kaas. Kan jy glo?” Sy glimlag vir my.

Ek kyk bekommerd af na tussen my bene.

“Op ses maande. Toe voel ek hier verander jy nou. Jy kan bly wees. Anders het jou pa jou wraggies iets soos Koos Sneeuvlokblom genoem.”

Ek bly frons, maar my ma lag en kap haar hakke in. Net toe ek wil huil, kom sy weer tot stilstand by my en lê vooroor op haar merrie se nek. “Altoos,” streel sy haar perd met haar oë toe. “Vir jou het ek innig lief.”

Daai aand toe Ma my in die bed sit, voel ek iets kouds teen my been onder die komberse. Ek lig die komberse blitsig op, want Ma moet gereeld skerpioene by die venster uitgooi. Sy en Pa het albei Ou Vicks en Koot en veral die kinders verbied om enigiets op die werf dood te maak. Soms kom sit my ma kwansuis langs my om te lees en dan sien ek, ja-nee, hier loop al weer ’n hotnotsgot in haar hare. Sy weet ek gril my krom vir daai boloog-gogga.

Ek’s verlig om te sien dis ’n houertjie. Nietemin is ek versigtig, want my ma glimlag ondeund. “Maak dit oop!”

In die boksie op ’n stukkie watte is die dop van ’n reusagtige swart miskruier.

“Is hy nie pragtig nie? Kyk net sy horings. Kompleet nes ’n mini-oerdiertjie! Kan jy dink as mens hulle so groot soos my Volksie gekry het?” gesels sy in verwondering.

“E … dankie.”

My ma tel die skelet op en soen dit voor sy dit op die bedkassie langs my neersit. “Hulle gee my soveel hoop.” Sy vat saggies aan die dop en gaan sit by my voetenent met ’n waslap.

Ek skop my voete oop sodat Ma hulle eers kan afvee. Van kleins af, toe ek glo geslaapwandel het, kom tjek sy my voete saans om seker te maak hulle is skoon. As hulle in die oggend vuil is, weet sy my nagdwalery het weer begin.

“Hoekom?”

“Omdat miskruiers my aan die Here laat dink. Hy vat ons gemors en maak dit weer bruikbaar.”

“Jak!” trek ek my gesig.

Ma bekyk my groottone. “Jy’s met ingroeitoonnaels gebore. ’n Mens se groottoon is jou rigtingwyser. Dis belangrik dat hulle versorg en gesond bly.”

“Ma, hoekom is Mamma so lief vir insekte?”

Sy gee ’n lang, droomverlore sug en vou my voete toe. “Omdat insekte tonne kos vreet en hulle nooit vet raak nie. As hulle eers volwasse is, lyk hulle die res van hul bestaan so. En hulle word nooit oud nie. Hulle eindig net.”

My suster lag dat sy spoeg. Van kleins af is sy gek oor dié storie. En haar kommentaar is altyd: “So dís hoekom jy altyd lang rompe dra, hè? Om jou appelkose weg te steek. En toe gee Ma vir jou ’n dooie tor as troos?”

“Voertsek, man! Jy verdraai die storie.”

Ons bestel nog ’n ronde. Dis lekker om saam te lag. “Waar is jou dung beetle nou, Koos Sneeuvlokblom?” vra my suster.

“Geen mens weet nie.”

My pa het glo eers ’n paar dae ná my geboorte opgedaag nadat hy weke tevore al verdwyn het. Hy het nie lank gebly nie. Sy verskoning was dat hy ’n ongeluk met ’n bromponie gemaak het. Ma het later uitgevind dis tydens ’n dare afgeskryf. Nog later sou sy hoor dat daar ’n pop agterop die motorfiets was toe Pa balans verloor het sodat pop en bike langs die pad in ’n boord beland het.

Ou Vicks het my die storie vertel van die dag toe Ma op ons kleinhoewe buite Windhoek in kraam gegaan het. Op ’n Goeie Vrydag. En niemand kon die Volksie aan die gang kry nie. Omdat Pa weg was, moes Koot met ’n trekker na die buurmense ry, want die telefoonpale het in ’n fratsvloed weggespoel en die drade was nog nie herstel nie. Teen die tyd dat die oompie en die tannie van langsaan opgedaag het, het Ma al in die pakstoor probeer om self die nukkerige dieselkabaal aan die gang te kry. Dit was ’n gesukkel, want met haar boep kon sy nóg moeiliker bykom. Sy was te kort en moes half staan en bestuur, want die trok se sitplek was nie beweeglik nie. Intussen het Ou Vicks histeries gepleit: “Kleinnoi, moenie! Asseblief, Jirre-god-van-grond-en-water, asseshêmblief! Kom af daar, hoe gaan jy die briek trap?”

Die buurman het egter geblyk so dierbaar en met soveel sorg te bestuur dat Ou Vicks oortuig was ek sou gebore word nog voor hulle by die plaashek kom. En dan was dit nog byna ’n driekwartier tot in Windhoek. En die hospitaal was moeilik om te kry.

Ek het van die storie gehou, want Ou Vicks kon dit met smaak vertel. Die res van die verhaal moes sy by my ma met haar tuiskoms gehoor het, want dis waar sy geluide van verwondering maak en haar sinne uitrek asof die toneel hier voor ons afspeel: “Jy ken Wêndhoek se pad? Voor jy af by die stad, dan kom jy op daai draai en jy kyk van hoog af?” vra sy my altyd en, sou daar van haar eie kleinkinders of weglêkinders by wees, vra sy hulle ook, al was hulle nog nooit stad toe nie.

Ek sien duidelik hoe mens met die teerpad op daai spesifieke plek kom waar Windhoek doer onder in die kom sigbaar is en die geboue opstoot.

“Daar was iets in die pad.” Ou Vicks tik met haar vinger asof ons deur tyd terugblaai.

“Wat was dit?” wil ons in ’n koor van fluisterstemmetjies weet.

Ou Vicks skreef haar oë asof sy ’n openbaring van bo ontvang. “Die boodskapper.”

“Jhoehannes?” vra Meidemeidjie langs my. Ou Vicks blaas geïrriteerd en gee haar kleinkind ’n pap klap teen die kant van haar kop: “Daar was ’n dêng in die teerpad voor hulle.”

Volgens my ma se weergawe het sy haar kop in tannie Hedwig se skouer gedruk. “Het hy seergekry? Is hy dood? Asseblief, ek wil dit net nie sien nie,” het Ma gekerm. “Ry net, Oom. Ry!” Maar toe besef sy as die dier gewond is, sal die oom hom moet skiet. “Maar moet my net niks sê nie.” Ma het haar hande oor haar ore en haar oë styf toe gehou.

Oompie het stadiger gery en verbaas uitgeroep dat dit lyk of die dier niks makeer nie en die tannie sê, nee, my ma móét kyk! Net daar op die nasionale pad in middagson het ’n jong leeumannetjie op die onwaarskynlikste plek gelê met sy kop in die rigting van die aankomende verkeer.

“Hoekom het die leeu in die teerpad gelê?” wou ek altyd weet.

“Is jy pampoen?” Kamma vies gee Ou Vicks my ook ’n veeg teen die oor. Dis deel van hoe ons die storie ken. Ná elke verkeerde antwoord moet al die plaaswerf se kinders jillend koes.

“Daai tier, hy loop nie by die middag nie. Dan hy tiep saam met sy trop. Hulle lê pens en pote in die son. Ek’t al gesien. As hulle naby jou brul, knoop jou derms tot by jouse gat. Jy kannie hardlop nie. Jy’s lam geknoop vannie skrik. Vra vir Koot. Hy’t al ’n leeu by die rivier gekry toe hy klong was …”

Hoe groter die wit van Ou Vicks se oë, hoe groter rek óns oë. “Koot val van sy fiets af en hy dink hy klim die boom, maar hy sit net pis-pis daar op sy knieë. As daai tier hom wou gevreet het, dan het ons net sy plakkies opgetel.”

Maak nie saak hoeveel keer ons die storie hoor nie, óns kinders sit in ’n bondel met ons skouers van afwagting saamgetrek. “Vertel klaar!” kerm ons en trek aan Ou Vicks se moue.

Sy vat ’n lang snuif en plat haar voorskoot tydsaam. “Daai maanhaar hy loop ôkkie oppie teer waar die karre raas en mense met skietgoed hom kan sien nie, nee-nee. As jy ’n dier so verkeerde tyd en verkeerde plek sien, dan hy is die Here se praat.” Sy druk haar vinger op haar vet onderste lip sodat dit pienkbruin aan weerskante bult. Dan steek Ou Vicks altyd haar hand uit na my en vat aan my gesig op daai growwe manier waarop sy kinders sommer so soos ’n slagding aan die een arm of been oplig.

“Die koningkat, hy’t vir jou en jou ma kom wag. Hy groet jou. Jy kan maar lewe. Hy gaan jou pad vir jou spoor.”

Die deel wat ek nie vir my sussie wil vertel nie, gaan oor die foto’s wat geneem is toe ek net ’n paar dae oud was. Ek weet nie hoekom nie, maar ek wil nie hê sy moet dit teen Pa hou nie. Dis nie die pa wat sy geken het nie.

Voor Pa vlugtig sy verskyning by die hospitaal in Windhoek gemaak het, het die dokters kopskuddend by my ma se bed gestaan. Sy kon nie ophou lag nie; dit was haar groot droom om ’n horde kinders te hê. My ma het wel opgehou lag toe my pa uiteindelik opdaag. Ná die ongeluk was sy arm in ’n verband. Soos altyd het hy ’n handlanger op sleeptou gehad wat van sy pragtige vrou en hul eerste kind moes foto’s neem.

Hy was egter haastig. “Kan jy nie grimering aansit nie? Moet ek iemand kry om jou hare te kom doen?”

Nadat die foto’s ontwikkel is – toe Ma al by die huis was met my – het my pa glo een kyk daarna gegee en hulle in die olifantpoot-snippermandjie gegooi.

“Wat maak jy nou? Ek soek die foto’s, asseblief,” het my ma verward probeer keer.

“Jy en die kind is albei te vet. Word eers weer maer, dan reël ek ’n professionele fotosessie met ’n fotograaf.” My pa kon baie dinge vat, maar vet was nie een van hulle nie.

Terug by ons slaapplek is ek en Precious Cargo albei voddemoeg. Ons val op ons beddens neer. Die oomblik dat my suster die bedlampie afskakel, staan ek op om die gordyne oop te trek.

“Ek’t vergeet jy doen dit. Is dit veilig?” grom sy al halfpad aan die slaap. “Jy gaan nie weer hier in die donker sit en staar nie. En jy kom nie naby my voete met ’n waslap nie.”

“Slaap, man. Ek kyk sterre.” En ek dink en wonder. En bid.

Die prentjies van my kinderlewe is ’n legkaart waarvan daar stukke weg is sodat jy hulle nooit weer sou kon maak pas nie. My sterkste herinneringe speel in my oupa Psalm en ouma Liedjie se huis in Calvinia af, en tog is daar net soveel ander prentjies van ons tuiste in Windhoek.

Waar presies het ek grootgeword? Ek’s nie seker nie.

Iewers in my dertigs het ek dit gewaag om my ma oor my kindertyd uit te vra. Voorheen kon ’n mens nie, want sy het net begin huil, en ek wou nooit weer die oorsaak van haar hartseer wees nie.

“Jy was nog nie ’n jaar oud nie, toe was dinge al so deurmekaar dat ek Oupa-hulle moes bel en …” My ma sit kruisbeen op haar studeertafel, haar boeke netjies eenkant gestapel. Ons kyk nie direk na mekaar nie, want ek sit by ’n tweede lessenaar en maak aantekeninge op my skootrekenaar. Die sonkamer het aan drie kante vensters, als aaneen, en kyk op die see by Swakop uit. Sy en haar man bly al vir jare aan die kus.

“En toe?”

“Ons was albei studente op Stellenbosch, maar jou pa was so besig met grappe maak en aanjaag dat hy nie tyd gehad het vir enigiets anders nie. Hy was naïef. Ons almal was. Sy hart was nog sag. Baie! Een keer toe hy nie tot ’n verwagte leierskapsposisie verkies is nie, het hy ’n dag lank die berge in verdwyn. En daarna kon ek duidelik sien dat hy gehuil het.”

Ek draai verstom om. “Pa? Huil?”

“Hy het so ’n groot gevolg onder die studente gehad dat die dekaan besluit het om ’n voorbeeld van hom te maak nadat hulle ’n meisie se hare gekleur het. Dit was alles net sports en die meisie was self deel daarvan. Haar pa was egter ’n lektor en ontstoke. En daar skors hulle hom. Seker een van die briljantste studente wat hulle nog by die regsfakulteit gehad het. So jammer. Ek dink nie hy het ooit daarvan herstel nie.” My ma vertel dat daar selfs mense was wat gedink het hy sou die jongste regter in Suid-Afrika se geskiedenis word.

“Dit was ’n verskriklike ontnugtering vir ouma Okahandja-hulle. Daai oupa van jou het nog gelewe. Jy sou gaande oor hom gewees het. Die tipe man wat soveel respek afgedwing het dat hy altyd ‘Meneer’ genoem is. ’n Sagte, maar besliste man. Ek dink jou pa het na hom geaard, maar het vinnig geleer mens moet ’n sagte hart wegsteek as jy wil oorleef.”

Ek sukkel om my s0 ’n oupa as die man van my ouma voor te stel. Oupa Koos met pinkiering, hoed, baard en blou oë wat iemand sy leuens so regop staan laat sluk het. ’n Man wat een stel spore getrap het, het ouma Okahandja altyd gesê.

“Ek’s spyt jy en sussie het nooit daardie oupa geken nie, maar terselfdertyd ook bly hy’s vroeg oorlede. Dat hy nie hoef te gesien het wat als later gebeur het nie.”

My ma draai aan haar hare. Dis jare gelede al kort geknip.

“As jou oupa nog gelewe het, sou jou pa se lewe anders uitgedraai het. Dit kan ek jou sê. Van die goed wat jou pa aangevang het, was uit pure smart en frustrasie.”

Ná die skorsing het my pa sy eie restaurant op Stellenbosch oopgemaak. “Jou pa het so uitbundig gelewe dat dit aansteeklik was. Dit het seker te doen gehad met daai ysters wat van sy bene en lyf af was. Al was hy gestremd, was hy toe uiteindelik vry om te beweeg soos hy wil. Hy het net só ’n charismatiese persoonlikheid gehad. En slim. Skerpslim, en natuurlik het hy mense laat lag. En weer op ander se tone getrap. Waar hy was, het ’n vrolike groep altyd om hom saamgedrom. Daardie tyd het die meeste studente glad nie gedrink nie en alles wat hulle aangevang het, was nugter kattekwaad. Nie soos dit later gegaan het nie.”

Ek het my ma se gesig fronsend bestudeer. Nie een van my ouers maak dan kos nie? “Ma het my nooit vertel julle het ’n restaurant gehad nie. Hoe kon Ma studeer én ’n besigheid behartig met ’n baba?”

Wolke het op die horison begin saampof en het donker op die see weerkaats. Ek en Ma hou albei van onstuimige water, maar nie wanneer dit rooigety is nie.

“Ek het jou saamgevat klas toe. In een van daai outydse stootkarretjies met die groot wiele en oorslaankappies. Navy-blou-en-wit. Pragtig. Ek moes dit nooit weggegee het nie, maar nou ja …”

Haar stem raak weg. Net toe ek dink ek moet gaan koffie maak dat my ma nie weer in hartseer verval nie, vertel sy verder: “Jy was stroopsoet. Dankie tog, want toe jou sussie kom, moes ek my storie ken, hoor!” lag sy. “Jy het byna nooit gehuil nie en het net alles om jou dopgehou terwyl jy jou duim suig. Partykeer het my een lektor jou op sy heup gehou sodat ek kon notas maak. Omdat jy so maklik was, kon amper enigeen jou vashou. Jy het jou nooit teëgesit nie. As ek van my skryfwerk af opkyk, is die stootkarretjie langs my leeg en sit een van my klasmaats jou en wieg. Jy het net altyd tjoepstil gewag tot ek jou weer kon vat.”

Gewag.

Dié woord slaan soos ’n Tibettaanse ghong iewers in my.

Ma vertel hoe my pa sy vriende ontvang het by die restaurant, wat ’n populêre kuierplek geword het. “In De Akker was daar altyd een of ander debat, maar hulle het ook graag spontaan musiek gemaak.” My pa het glo die naam gekies omdat ’n akker ’n simbool is van groei en onbeperkte potensiaal. “Ons het niks geld gemaak nie, want jou pa het al sy vriende verniet laat eet. Ek weet nie hoeveel mixed grills ek gemaak het nie. Dit het gevoel of my hare nooit nié na ou olie ruik nie.”

My ma lig een van die woordeboeke waarvoor sy so lief is van die stapel langs haar op. “Dié een kom nog uit my studentedae. Oupa-hulle het net sóveel geld gehad vir my om te studeer en toe ek my oë uitvee, het jou pa vir hom ’n perd daarmee gekoop. Nou ja, toe kom ons maar terug Windhoek toe.”

My wenkbroue skiet op: “’n Perd! Was dit Koevoet?”

Ma blaai deur die woordeboek. “Nee, daai perd is lankal oorlede. Jou pa moes hom in elk geval weer verkoop het om ander skuld te dek. Als was chaoties. Ek kan nie onthou nie.”

Sy help ’n by na die oop venster. Soggens vroeg gaan my ma eers na die voëlbak in haar tuin kyk of daar dalk bye ingeval het wat gered moet word.

Die vensters is nou nat van die seesproei. Die lug is donkerder en die water lyk soos ’n diep streep net voor die afgrond waar ’n tektoniese plaat eindig.

“Ná die perdkopery het Oupa jou kom haal. Hy was so ontsteld oor ek my studies moes opskop en dat sy spaargeldjies vir ’n perd gebruik is dat hy nie self wou bestuur nie. Ben Dekker het hom en Ouma gebring om jou te kom vat totdat ek en jou pa weer op die been was.”

Die ghong in my slaan weer. My ore suis. Dit lui en lui.

Ek kan nie glo wat ek hoor nie. “Sê Ma dat Gaitsigubib my as baba kom haal het?” Ben Dekker het dié rol van Gaitsigubib in Die vlakte duskant Hebron gespeel toe ek nog op skool was. “Oom Ben” het glo daai tyd by een van ma se susters vlerk gesleep. Dis bisar.

“Hoe was dit vir Ma?”

Ma trap van die tafel tot op die vensterbank en trek haarself orent. Sy staan vollengte in die lang venster en klim uit na buite. “Gee sommer gou daardie handdoek oor die stoel aan, asseblief? Dat ek net bietjie hier kan afvee. Die see is so grou en lieflik. Mens wil dit darem sien.”

Ma kyk van buite af deur die ruit se souterige waas. Ek gaan haal koerantpapier en Windolene. Verlatenheid oorval my. My vel kriewel. Ek hoor goed omtrent my kinderlewe wat ek nie geweet het nie. Miskien moet ek nie meer vrae vra nie.

“Ek was ontroosbaar,” vertel my ma. “Ek kon net nie sonder jou regkom nie. Toe gaan haal ons jou weer ná ’n paar maande.” Sy klim terug en maak die venster agter haar toe. Die wind het gedraai en is koud.

“Het ek nie daarna wéér by Oupa-hulle gebly nie?” onthou ek skielik. “Toe Ma deur ’n Harley Davidson omgery is nie?”

“O ja,” sug sy. “Dít ook nog. Ek was haastig en het in Windhoek se middestad by ’n verkeerslig tussen die karre deurgeloop. Oorkant waar die Mainliner-bus vandag parkeer. Ek was seker ingedagte omdat als so deurmekaar was. Wel, toe kom ’n man op ’n motorfiets tussen die karre deurgevleg en stamp my om. Hy is bo-oor my bobene. Albei.”

Ek fluit. “Siestog, Ma! En toe?”

“Ouma-hulle moes jou toe wéér kom haal, omdat ek in die hospitaal was. Maar ek wil nie meer daaraan dink nie.”

“My heart goes boom-boom-boom,” roep ek die stem van Eric Burdon van The Animals op. My binneste probeer al hoe harder sing en van karakter tot karakter spring. Ek wil liewers na Rango oorslaan. Of na die gawe Tintin wat alles kan vat. Wie sal my red dat ek nie hier voor my ma staan en daar ’n woedende tornado in my vorm aanneem vir die gerondmors van my kindertyd nie? Heng! En dié mense verwag van my om normaal uit te draai en ’n konstante gewig te behou? Dit stoei om die gesig van die blonde dogter na buite op my gesig te kry. Die verbode blondine. My suster se kodewoord vir my fasade.

“Ek blameer jou nie, Ma. Dis maar net die lewe. Dit gebeur. En ek is oukei,” sê Rango, maar sy een oog trek.

Al bibber ek binne en wens ek iemand wil net my naaktheid wegneem, voel ek tog die ruit tussen my en Ma is skoner as voorheen.

Ek onthou dit nie, maar van foto’s af weet ek dat my ma-hulle my eens op Calvinia kom haal en saam na Bloubergstrand in die Kaap gevat het. Op die foto’s sit ek en Meidemeidjie saam op die sand. Ons frons albei, asof daar ’n verblindende lig op ons skyn. Op die agtergrond kan jy Tafelberg sien en van die ander foto’s wys weer die Blue Peter Hotel.

Ek en Meidemeidjie het nog nooit vantevore die see gesien nie. Sy lyk of iemand die son met ’n blikbord in haar gesig weerkaats. Meidemeidjie is verwonderd oor soveel water op een slag. Elke nou en dan klik sy haar tong. Dan vryf sy ingedagte oor my rug en drup water uit ’n strandemmertjie, maar seeluise kan my wegdra en sy sal dit nie agterkom nie. Wat sy voor haar sien, is meer as wat ons rooigrondbreine kan verwerk.

Haar ouma, Ou Vicks, het gevra sy moet ’n bottel seewater en een met sand saam terugbring Suidwes toe.

Meidemeidjie het instruksie om my hand uit my mond te haal wanneer sy sien ek wil my duim suig. Maar ek het tot standerd drie nog duim gesuig. En toe ek dit afleer, stop ek ander goed in my mond.

Op die strand plooi ek my neusie terwyl ek my ma en haar sussie in die see dophou. Ek’s bang my ma raak weg. My ma swem diep. Ek soek benoud op die blink weerkaatsing van die water tot haar donker kop weer te voorskyn kom.

My tannie en my ma kom uitasem op die strand aangedraf en plons neer op die handdoeke langs ons. Eers van naderby sien mens die verskil tussen hulle. My tannie, wat langer is, het los hare, nog langer as my ma s’n. Sy klik haar tong geïrriteerd. Iemand het weer agter hulle aan gefluit. Dan lag sy.

Ek’s kwaad. Ek sien hoe ooms hulle agternakyk en tannies aan die arms van hul oopbek mans pluk. As Pa hier was, sou sy lont ook gerook het. Teen dié tyd het ek ’n gat met my hak in die sand geskop. Ek voel vies vir my ma as mense haar so beloer.

My tannie sê sy kan hoor ons kom van die plaas af, want ons praat plat.

Ek wil hê my ma moet vir my tannie sê ons woon mos nie op ’n plaas in Suidwes nie, maar op ’n plot tussen klipkoppies. En ons het perde.

“Koevoet het vir Pa gegooi,” vertel ek vir my tannie.

Sy en my ma lê op hul rûe en sonbrand. Hulle gesels met mekaar onder die hoede oor hul gesigte. Soms praat hulle so sag dat ek en Meidemeidjie nie kan hoor nie en dan giggel hulle oor goed wat ons nie verstaan nie.

“Toe sing my pa,” sê ek.

“Sing?” vra my tannie verbaas. Sy haal haar hoed van haar gesig af.

“Ja, want daar was bloed aan Pa se kop – hier agter,” beduie ek. “En Ma het gegril vir die bloed en toe galop sy weg en toe bly lê my pa daar op die grond in die veld.”

“Toema’, ek’s seker jou pappa kon goed na homself kyk. Kom Tannie smeer sonbrandmiddel aan jou skouertjies.”

“Hy’t gesing ‘Die donkie is ’n wonderlike ding’. As ek my hand in sy hare sit, kan ek die sny nog voel.”

My ma en my tannie se hare lyk amper so blinkswart en steil soos Koevoet se stert en maanhare wanneer dit mooi gewas en uitgekam is. Ma maak haar hare met groot knypers op haar kop vas wanneer hulle sonbrandmiddel aan mekaar smeer waar hulle self nie kan bykom nie. Hulle ruik na Coppertone. Ek spartel sodra hulle probeer om daai taai goed aan my te smeer.

Voor ons vanoggend strand toe gestap het, het die twee sussies beurte gemaak voor ’n lang slaapkamerspieël om oor die skouer na hul sitvlakke en bene te kyk.

“Sjoe, maar ek’s vet!” vat ek aan my bobeen en aap hulle na. Ek’s vyf of ses jaar oud.

Hulle skaterlag. “Sê weer?”

“Ek is só vet!” herhaal ek my vertoninkie.

Ma se swart bikini het goue ringe wat die agter- en voorpante op haar heupe en tussen haar borste bymekaar hou. Ek’s oortuig dat sy die allerpragtigste fee is en al het ander feetjies dalk vlerke, is my ma steeds die heel mooiste. Sy kan wel nie vlieg nie, maar sy kan op ’n sterk perd ry sodat my ouma sommer van ontsteltenis op Ou Vicks skree om whiskey stoep toe te bring. Glas in die een hand, haal my ouma dan gewoonlik haar rugkrapper uit haar groot handsak en sit daarmee en piets-piets tot my ma weer met die perd terugkom.

“Ek’t al gedink daai ouvrou sy gat daai krapstok van haar byt en opeet so kwaad sy is,” het Ou Vicks later vir Ma vertel wat sy deur die stoepvensters kon sien. Hulle het lekker gelag vir dié prentjie.

Maar daar’s goed wat my ma se lag laat opdroog. Soos die Selluliete. Ek weet nie of hulle familie van die Israeliete is nie, maar hulle kan my ma omkrap. Hulle kan haar binne minute laat huil en haar haar klere uit haar kas laat pluk en rondgooi. Ek lei af hulle is vinnige etters, want teen die tyd dat ek kom kyk hoekom my ma so aangaan, is hulle al skoonveld.

Hoe hulle vir Ma boodskappe stuur, kan ek nie agterkom nie, maar hulle slaan graag toe nes ons êrens heen wil gaan. Veral strand toe. Dis hoekom ek Ma se Bybel met tou vasgebind het, net ingeval hulle dalk saam met die Israeliete in die Woord woon. Oupa vertel die Woord is lewend, maar hoe suutjies ek dit ook al bekruip en blitsig oopslaan, ek kan niemand betrap nie.

Pleks Pa die verdomde goed voorlê en skiet.

Ma skrik nie maklik nie, maar die Selluliete jaag haar duidelik op hol.

“Wil jy en Meidemeidjie in die water gaan speel?” vra my ma.

Ek bly met my tannie oor my skouer gesels terwyl Ma my aan die hand water toe lei: “Gister het my pa ’n oom met ’n snor geklap. Toe val daai man hard. Van die tweede verdieping af. Want hy het ook vir Ma gefluit.”

“Genade!” My tannie kyk ons vraend agterna.

Die vorige dag het my ma ook haar swart bikini saam met ’n lang strandhemp aangehad toe my pa bedônnerd geraak het.

Ma en ek het aangekom na waar Pa in die kar gewag het. Oorkant die pad was ’n bouperseel waar mense aan die werk was. Teen die tyd dat ons die fluite hoor, het Pa reeds in die oop sementgebou gestaan. Ons kon nie glo hoe vinnig Pa alleen tot daarbo gekom het nie.

“Moenie!” het my ma gegil, maar dit was te laat.

Ná ’n enkele swaai van my pa se vuis het iemand gevloek, toe sien ons net arms en bene soos ’n bouer in die lug inslinger en die grond tref. Doef! Dit het gelyk of hy eers in die lug bly hang. Pa was lief om floaters te gee.

“Mamma het hard geskree en haar hande oor haar gesig gesit,” wys ek vir my tannie.

Die ander bouers op die tweede verdieping het eers net daar bly staan en afkyk voordat hulle verwoed begin skree het.

Ma ruk toe die kardeur oop en tel my haastig in.

“Pappa! Kom ons ry!” het ek angstig teen die ruit gekerm vir hom om dit betyds terug tot by die kar te maak.

In die kar was my ouers stil. My ma het oorgeklim agtertoe en my vasgehou. Sy het net gesnuif.

“Is jy lus vir ’n Fanta float?” vra Pa. Hy kyk in die spieëltjie.

“Ek is, ja.”

Pa kon alles altyd beter maak.

My tannie sê niks nie. “Vandag is ons lekker hier by die see,” maak my ma my stil. “Ons moet dit geniet, want môre ry ons weer terug Windhoek toe waar ons baie warm kry en na die koel water gaan verlang.”

Ek kyk na ’n hardlywige hond wat geboë sy draai bo-op ’n stuk bamboes loop. Soms voel ek spyt nadat ek oor iets gepraat het. Pleks ek net stilbly.

As jou mond vol is, kan jy nie so maklik praat nie.

Al die pad terug Suidwes toe dink ek nog aan wat gebeur het, al sê ek niks meer nie. Maar as ek my oupa en ouma weer sien, gaan ek vir hulle álles vertel. Ook van die see. Dat ek liewers nooit weer saam met my ma en pa soontoe wil gaan nie, net saam met húlle. Oupa en Ouma. Meidemeidjie kan ook weer saamkom. Ma het vir ons eenderse swembroeke gekoop, al is Meidemeidjie heelwat ouer as ek. Sy is fyntjies gebou. Ma hou daarvan om haar te druk. Sy is ook nie bang vir hottentotsgotte of sprinkane soos ek nie. Net vir Ondier en vir verkleurmannetjies.

Dwar!

Dit is hul teken om op te hou werk. Die man vlieg op en kyk by die beskutte venster van sy opslaankantoor uit.

“Bring hom hier!” roep hy. Die sekondes wat die deur oop is, is dit asof hy sy kop by ’n venstertjie van die hel ingedruk het. Hy voel hoe sy hare inmekaar krul asof hulle van ’n blaasvlam wegskram.

Die arbeidswet van dié Arabiese land vereis dat werk gestaak moet word wanneer die temperatuur 45 grade bereik, maar omdat die kontrakteurs en arbeiders hier manies gedrewe is, ignoreer almal die werklike temperatuur. Vroeër, toe hy nog nie die ongesproke reëls van die bedryf hier geken het nie, het hy sy werkers probeer keer, maar dit het amper ’n opstand veroorsaak. Intussen het hy geleer dat alvorens hy ’n kontrak in ’n onbekende land aanvaar, hy hom deeglik van daardie kultuur se denke oor outoriteit, werk en geld moet vergewis. Kom jy met jou eie vooropgestelde idees en probeer ’n ander werksetiek op mense afdwing, skep jy maande se onnodige baklei en hoofbrekens.

Nou weet hy van beter. Jy wag tot die eerste werker van die stellasies afval, maar jy roep eers halt as die tweede een die grond tref. Dan weet almal die termostaat staan op 53 grade en sal daar nie vandag verder gewerk word tot dalk vanaand nie.

Al is dit skaars negeuur in die oggend.