Читать книгу Saartjie Omnibus 1 - Bettie Naudé - Страница 14

Saartjie-hulle het skaars opgestaan toe hulle weer moedeloos gaan sit.

Muggie se stemmetjie het skril tussenbeide gekom: “Haai! Waarheen gaan julle?”

In ’n klits was sy met Trienkie in haar arms langs hulle, reg om te gaan waar hulle ook al mag gaan. Dis toe dat hulle met ’n sug maar weer gaan sit.

“Wat gaan ons doen?” vra Saartjie. “Ons kan haar nooit na só ’n plek saamvat nie.”

“Dis ook te ver vir haar om soontoe en terug te loop,” meen Lina.

“Sy kan onmoontlik nie saamgaan nie,” sê Anna beslis.

Die drie ouer meisies kyk met suur gesigte na die sesjarige wat vriendelik vir hulle staan en glimlag.

“Waarheen gaan ons?” vra Muggie. “Hoekom sit julle daar soos houtpoppe?”

“Muggie,” sê Anna en byt op haar tande.

“Ja, Sus?”

“Sê nou ons gaan koop vir jou ’n paar lekkers . . .”

“En ons gee vir jou ses van ons lekker botterbroodjies,” probeer Saartjie dit nóg aanlokliker maak.

“Sal jy dan hier by die huis bly en by Mamma gaan speel waar sy werk?” vra Anna.

Muggie dink na oor hierdie aanbod.

“Nee,” sê sy en die onderlippie begin bewe, “ek wil saam met julle gaan.”

Moedeloos kyk die Drie Muskiete na mekaar.

“En sê nou ons gee jou ’n hele sak vol lekkers, Muggie?” vra Saartjie.

“En neem jou môremiddag saam swembad toe,” sê Lina vinnig.

“Ek wil liewer vandag saam met julle gaan.” Muggie begin sommer huil.

Die meisies kyk die kleintjie verslae aan. Hulle kry haar jammer, maar dit is mos onmoontlik om haar na so ’n onbekende, spokerige plek soos Bergzicht toe saam te neem.

“Gaan koop gou die lekkers, Lina,” sê Anna. “Miskien besluit sy om te bly as sy die lekkers net eers met haar eie oë sien.”

Lina is vinnig met die geld daar weg kafee toe. Sy gaan sommer vir húlle ook lekkers koop.

Saartjie en Anna bly sit op die bankie. Muggie gaan sit weer met haar pop op die stoep. Sy huil nog steeds.

Dit is stil in die tuin. Behalwe vir Muggie se snikke. Skielik bars Saartjie en Anna uit van die lag. Die huilery is eintlik so snaaks. Muggie hou dadelik op. Dis doodstil.

Dan hoor hulle Muggie se stem: “Huil jy nou weer bietjie, Trienkie. Ek is nou moeg.”

Lina kom terug met die lekkers. Muggie staan nader en haar oë is groot toe sy sien hoe baie daar is.

“Jy kan enige ses kies,” sê Anna vir Muggie. “Dit is die helfte. Ons kry dan elkeen net twee en jy kry ’n hele ses!”

Die trane blink nog in Muggie se oë, maar sy lag nou. Sy hou van die gedagte dat sy sés kry en hulle elkeen maar net twee!

Versigtig kies Muggie ses van die lekkers.

“Moet nou nie alles op een slag eet nie,” waarsku Anna, “anders gaan Mamma kwaad wees as jy nie vanaand jou kos opeet nie. Bêre party vir môre.”

“Soet bly, hoor!” sê Saartjie.

Muggie kyk na die lekkers in haar hand. Sy wil nog graag saamgaan, maar sy wil darem ook nie die lekkers teruggee nie.

“Goed, maar môremiddag vat julle my saam swembad toe . . .”

“Ja, ons sal,” sê al drie feitlik tegelyk.

“En waar is my ses botterbroodjies?” Muggie hou die handjie wat nie vol lekkers is nie uit.

Lina haal vinnig ses van die harde botterbroodjies uit en gee dit vir Muggie.

“As Mamma vra waar ek is, sê maar net ek is by Saartjie,” sê Anna. Dit is mos waar. Sy is mos by Saartjie.

“Ek gaan my pa se flits haal,” sê Anna en hardloop gou huis toe.

Lina dra die pakkie koekies en Anna die flitslig. Saartjie stap effens voor hulle met die fles tee. Hulle is op pad na Bergzicht, die geheimsinnige huis. Hulle kyk op na die son. Hy sit darem nog mooi hoog.

Muggie staan met ’n suigstokkie in die kies en kyk die drie wat so vinnig wegstap agterna.

Dan hardloop sy vinnig na die somerhuisie toe en bêre haar lekkers versigtig onder ’n kussing op ’n stoel. Sy hou die suigstokkie in haar mond en die botterbroodjies in haar hand. Nou nael sy hekkie toe en so in die verbygaan, raap sy haar pop, Trienkie, op.

Muggie en Trienkie vlieg by die hekkie uit, net betyds om te sien hoe Saartjie, Anna en Lina uit die straat afdraai en deur die veld begin stap.

Muggie het besluit sy en Trienkie gaan die drie volg. Sy wil uitvind waarheen hulle gaan. Sy sal hulle op só ’n manier agternasit dat hulle nooit sal weet sy is reg op hul hakke nie.

Muggie hardloop met die straat af. Wanneer sy by die oop veld tussen die lang gras kom, begin sy gebukkend loop. Sy bly so ’n honderd treë agter die drie niksvermoedende meisies. Kort-kort gaan staan sy stil, loer oor die gras en gee gou ’n paar vinnige suie aan die suigstokkie voor sy weer versigtig aanstap.

Saartjie, Anna en Lina stap met die rivier se oewer langs na die berg toe.

Dit is nou vir Muggie makliker om hulle te volg sonder om gesien te word. Sy skuil agter een boom, hardloop dan vinnig na ’n volgende een, wag ’n rukkie en suig eers woes aan die lekker voor sy vinnig tot by die volgende boom hardloop.

Onder ’n boom tussen ’n klomp bosse en struike besluit die drie groot meisies om eers ’n bietjie te rus, hul tee te drink en botterbroodjies te eet.

Hulle gaan sit op die groen gras.

“Ons sal moet beurte maak om tee te drink,” sê Saartjie, “want ons fles het net een bekertjie.”

Lina skeur die papiersak oop en hou dit vir elkeen om ’n botterbroodjie te vat. Die meisies hap daaraan en kan nie glo hoe hard dit is nie.

Saartjie kry eerste ’n klein stukkie afgebyt, maar sy spoeg dit dadelik uit.

“Sjoe!” sê sy. “Dit brand!”

Anna en Lina byt ook elkeen ’n stukkie af en hulle spoeg dit net so vinnig uit. Dit brand nogal erg!

Die meisies sit met oop monde en hulle blaas en waai met hul hande om hul tonge af te koel.

“Die goed is so hard,” sê Saartjie, “omdat ons dit te lank in die oond gelos het, maar wat op aarde het ons daarin gesit wat dit so laat brand?”

“Dit proe vir my soos peper,” sê Anna nadenkend. “Het jy nie miskien ’n fout gemaak en peper ingegooi in plaas van sout nie?”

Nee, verseker Saartjie hulle, sy het nie so ’n fout begaan nie. Sy is mos nie so onnosel nie.

Die drie sit nou en dink hoe die peper in die koekies kon gekom het. Naby hulle lê Muggie agter ’n bos. Sy loer met groot oë deur die takke.

“Julle weet,” sê Saartjie skielik, “toe ons by die deur met Galpil gepraat het, was Muggie mos ’n rukkie alleen in die kombuis . . .”

“Ek ken daai sussie van my,” sê Anna dadelik. “Ek wed julle enigiets sy is die sondebok! Sy het peper in die deeg gegooi!”

Saartjie en Lina wil nie wed nie. Hulle is net so seker dit was Muggie.

“Die klein karnallie!” sê Saartjie. “Wag maar! Wanneer ons vanmiddag teruggaan, sal ons haar deeglik onder kruisverhoor neem en dan met haar afreken.”

Die ander twee stem saam met Saartjie, hoewel al drie weet hulle sal nooit met Muggie kan afreken nie. Dit is maar net ’n manier van praat hierdie om hulle beter te laat voel. Hulle het al soveel keer in die verlede gesê hulle sal met Muggie afreken as sy iets gedoen het wat hulle vies maak, maar hulle het hul dreigement nog nooit uitgevoer nie. Hulle kry haar óf jammer as sy so pateties na hulle kyk en die onderlippie begin bewe, óf sy sit só ’n keel op as hulle naby haar kom om met haar af te reken dat hulle dan maar liewer die hasepad kies. Niemand se oordromme is bestand teen Muggie se stem wanneer sy werklik begin skree nie.

“Ons kan niks met hierdie goed doen nie,” sê Saartjie. “Dis te hard om te eet en as ons dit in die tee doop, sal die peper ons monde brand.”

“Al waarvoor dit goed is, is vir ammunisie,” sê Lina.

Hulle begin sommer dadelik rondkyk vir ’n teiken om na te gooi. ’n Entjie van hulle af lê ’n leë koeldrankblikkie wat piekniekgangers daar neergegooi het.

“Ons kyk wie kan die blikkie die meeste kere raakgooi,” sê Saartjie. Lina verdeel die koekies tussen hulle sodat elkeen ewe veel ammunisie het. Elkeen het ses van die harde gepeperde botterbroodjies. Saartjie trek eerste los. Dis amper . . . Die stof spat langs die blikkie op.

Muggie lê en kyk hoe die meisies teiken gooi. Sy proe aan een van die botterbroodjies wat sy die hele tyd styf in haar hand vasgehou het. Vinnig vee sy met haar hand oor haar mond. Sy het te veel peper ingegooi – dis seker!

Muggie wens sy kan ook daar by die drie staan en na die blikkie gooi. Sy is seker sy sal beter as hulle wees!

Elkeen het net een botterbroodjie oor en niemand het die blikkie nog raakgegooi nie.

“Hierdie slag móét dit raak wees,” sê Saartjie. Sy korrel mooi en dan trek sy los. Pieng! Die blikkie skuif ’n entjie soos wat Saartjie dit pragtig raakgooi.

Anna en Lina wens haar geluk en doen dan hul bes om met die laaste gooi darem gelykop met Saartjie te eindig. Maar albei gooi mis.

“Nou toe!” sê Saartjie laggend en vee met die agterkant van haar hand ’n weerbarstige krul van haar voorkop af weg. “Wie gooi die beste?”

“Seker maar jy,” sê Anna. “Jy is die kampioen.”

“Ons moet ons roer,” sê Lina toe sy opkyk. “Die son sit nie meer so hoog nie en die wind begin waai. Daar ver is swaar donderwolke wat naderkom.”

Die meisies drink gou hul tee en toe sê Saartjie: “Dis onnodig om die fles nou nog saam te dra. Ons steek dit hier iewers weg, dan kry ons dit met die terugkomslag.”

Die meisies kyk rond vir ’n plek om die fles te bêre – en hulle kyk reguit na die bos waar Muggie lê.

“O, hemel!” snak Muggie. Sy knyp haar ogies styf toe en hoop hulle sal haar nie sien nie.

Die drie meisies sien haar sowaar nie! Sy lê te doodstil en haar groen rokkie is dieselfde kleur as die bos se takke.

“Hierdie bossie sal doen,” sê Saartjie en sy sit die fles onder ’n bossie ’n paar treë van Muggie af neer. Muggie lê met ingehoue asem en styf toegeknypte ogies.

Nou stap die drie maats vinnig aan na Bergzicht, die geheimsinnige huis.

Die donker wolke in die weste beweeg vinnig deur die lug. Dit lyk ook of daar weerlig ver op die horison speel.

Versigtig lig Muggie haar kop. Sy loer eers net deur een oog en toe sy sien hoe die meisies wegstap, maak sy haar ander oog ook oop. Wanneer hulle ’n goeie entjie van haar af weg is, spring sy op.

Naby die blik waarna Saartjie, Anna en Lina gegooi het, gaan staan sy. Sy wonder oor die botterbroodjies, maar besluit dan hulle brand haar mond te veel. Sy vat een, mik na die blikkie en gooi hom sommer met die eerste probeerslag raak! Met ’n verbaasde uitdrukking op haar gesig sê sy: “Hoerê!”

Muggie sit Trienkie neer en gooi ook met die ander eetgoed na die blikkie. Die laaste keer wat sy gooi, klits sy die blikkie heeltemal om!

“Ek is beter as Saartjie!” sê sy opgewonde. Dan raap sy haar pop op en nael agter die ander aan.

Die meisies baan hul weg deur die bosse en struike. Hul bene is al vol skrape. Hulle beweeg om ’n klomp digte bosse en sien dan die huis voor hulle – die huis waar dit glo spook.

Die plek is verlate en verwaarloos. Die voordeur waai krakend heen en weer in die wind. Die vensters is net oop gate in die mure. Daar is geen ruite of vensterbanke meer nie. Deur die jare het die wind die meeste sinkplate van die dak afgewaai. Op die stoep groei daar onkruid uit die barste in die sement.

Die Drie Muskiete kyk na mekaar. Hulle oë is groot. Die son verdwyn agter die massiewe swart wolke wat nou vinnig en laag oor die aarde inbeweeg.

Die hele omgewing is spookagtig stil. Die wind het ewe skielik gaan lê. Die meisies kyk na Bergzicht – na die tekens van verlatenheid en verwaarlosing wat oral sigbaar is.

“Het mense al ooit regtig ’n spook hier . . . gesien?” vra Anna en haar stem bewe.

“Nie sover ek weet nie,” sê Saartjie, maar haar stem klink ook skrikkerig. “Mense sê maar net dit spook omdat die kluisenaar wat hier gebly het, verdwyn het sonder dat iemand hom ooit kon kry.”

“Wat presies het gebeur?” vra Lina net sodat hulle nog nie by die huis hoef in te gaan om ondersoek in te stel nie.

Saartjie verduidelik wat haar pa haar eendag van Bergzicht vertel het. ’n Man en sy vrou het hier op die plaas gewoon. Dit was baie jare gelede, nog in die tyd van die Boere-Oorlog. Gedurende die oorlog is die vrou glo in ’n konsentrasiekamp dood. Hulle het nie kinders gehad nie en toe die man ná die oorlog van kommando af terugkom, het hy alleen hier kom bly.

Later het hy glo die grootste deel van sy plaas verkoop.

“Dis waar ons vandag woon,” sê Saartjie. “Lynnekom. Die mense het dit in erwe opgesny.”

Deur die jare, vertel Saartjie verder, het die ou man maar altyd stoksielalleen hier gebly en hom nie aan die wêreld gesteur nie. Hy was glo ryk van al die grond wat hy verkoop het, maar ’n ou gierigaard. Hy het nooit ’n sent uitgegee nie. Die mense het gesê hy leef net om elke dag al sy geld wat hy in ’n trommel bêre te tel.

Toe, jare gelede, nadat niemand die kluisenaar vir maande gewaar het nie, het die polisie ondersoek ingestel. Maar daar was nêrens enige teken van hom of van die geld nie. Hy het net spoorloos verdwyn.

Anna en Lina luister met groot oë na Saartjie.

“Hulle het die ou oom nooit gekry nie,” sê sy, “en dis vandag nog ’n geheim wat van hom geword het. My pa sê daar is mense wat glo hy is vermoor en toe het die skurke sy geld gesteel en die lyk weggevat en iewers gaan begrawe. Maar niemand weet vir ’n feit of dit so is nie. Die ou kluisenaar en sy geld is nooit opgespoor nie.”

’n Rukkie is dit stil. Dan sê Anna: “Is dit rêrig nodig dat ons by die huis moet ingaan?”

“Dis waarvoor ons die hele ent pad geloop het. Ons kan nie net so weer omdraai nie,” sê Saartjie.

“Nou kom,” sê Lina, “laat ons vinnig ingaan en uitkom en weg wees.”

Versigtig nader die drie die verlate huis. Die donderweer grom in die verte.

Muggie, met Trienkie in haar arms, loer uit agter ’n bossie waar sy die hele tyd geskuil het en sien hoe die meisies voetjie vir voetjie na die ou huis toe stap. Sy besluit om maar liewer hier te wag, want as sy daar ingaan, sal hulle haar sien en dan sal hulle die lekkers wat hulle vir haar gegee het weer wil terughê omdat sy hulle agtervolg het. Sy sal wag tot al die lekkers eers in haar maag is, dan sal sy vir hulle sê sy het hulle agtervolg en alles gesien wat hulle gedoen het.

Benoud stap die ander drie tot by die voordeur. ’n Sagte windjie het weer opgekom en die voordeur swaai krakend heen en weer.

Saartjie is voor en sy loer eerste by die deur in. Dit is nie pikdonker in die huis nie, maar sterk skemer, want die dreigende onweerswolke is nou voor die son.

Wanneer sy by die deur instap, skakel Saartjie die flitslig aan. Lina en Anna is reg agter haar met harte wat wild klop.

Voor hulle is ’n gang. Daar lê stukke hout en een of twee sinkplate wat van die dak afgeval het. Al wat hulle hoor, is die geritsel van die verflenterde muurpapier soos die windjie by die oop deur inwaai.

“Lyk my hier is niks nie,” sê Saartjie en voeg met ’n gemaakte laggie by: “Ek wens julle wil julle harte in toom hou. Dit klink soos tromslae.”

“En wat van joune?” fluister Anna. “Dit klink soos hamerslae in my ore.”

“Dis jou eie hart wat jy so hoor klop,” verseker Saartjie haar.

Die meisies stap met die gang af. Saartjie is voor. Sy gebruik nie meer die flitslig nie, want dit is nie nodig nie. Hul oë is nou meer gewoond aan die skemerte in die bouvallige ou huis.

Hulle stap effens vinniger en begin gesels en lag – heelwat harder as wat nodig is – om vir mekaar te wys hulle is nie bang nie.

Skielik voel Saartjie die vloer onder haar kraak!

“Oppas!” skree sy en spring eenkant toe. Net betyds ook! Die verrotte vloerplanke breek en plof na benede. Die meisies kyk mekaar met bleek gesigte aan.

Voor hulle in die gang is daar nou ’n groot gat in die vloer.

“So amper of ek het daar ingeval,” sê Saartjie en haar stem bewe.

“Gelukkig is dit niks bonatuurliks nie,” sê Lina. “Dis maar net die ou planke wat so verrot is dat hulle gebreek het.”

“Wat bedoel jy – niks bonatuurliks nie?” vra Anna.

“Ek bedoel dit het niks met spoke of sulke klas goeters te doen nie,” verduidelik Lina.

“Hier is nie spoke nie,” sê Saartjie ferm. “Dit is maar net ’n ou verwaarloosde huis. Kom ons gaan verder.”

Die drie skuif versigtig teen die muur langs op die planke wat nie gebreek het nie. Hulle is verby die gat in die vloer en loer nou by die ander vertrekke in. Hulle loop maar saggies op die plankvloere. Hulle wil tog nie in ’n gat of iets val nie.

Die vertrekke lewer niks noemenswaardigs op nie. Net spinnekoppe en ’n paar rotte wat vinnig weghardloop.

In die kombuis hoor hulle skielik die gewel­dige gedreun van donderweer en toe begin dit reën.

“Agge nee,” sê Saartjie vies, “nou gaan ons sopnat wees wanneer ons by die huis kom.”

“Ons sal maar hier moet wag tot dit opklaar,” sug Lina.

Die meisies is nie eintlik meer bang nie. Hier is definitief nie iets soos spoke nie . . . hier is niks nie! Die plek is heeltemal verlate.

Buite probeer Muggie onder ’n boom teen die reën skuil. Sy hou haar pop styf teen haar vas. Sy wou hier wag tot Saartjie-hulle uitkom en hulle dan weer huis toe volg, maar nou word sy bang. Die weerlig blits en dit reën hard.

Muggie wil nou by Saartjie, Anna en Lina wees. Sy is bang om so alleen hier te staan. Die onderlippie begin bewe. Sy gaan nou na hulle toe, al vat hulle ook die lekkers terug. Sy wil nie meer so alleen hier staan nie. Sy is lus om by die ou huis in te hardloop en vir hulle te sê: “Hier’s ek en wat daarvan!”

En dis wat sy toe doen. Muggie hardloop met haar pop in haar arms na die huis toe!

Sy stoot die voordeur verder oop en nael in die gang af – die gang met die gapende gat in die vloer!

In die kombuis staan Saartjie, Anna en Lina teen ’n muur weg van die reënvlae wat by die venstergat inkom. Die storm woed nou só erg dat hulle Muggie nie in die gang hoor aangehardloop kom nie.

Skielik hoor die meisies ’n bloedstollende gil wat bo die geraas van die storm uitstyg. Hulle staan versteen. Bleek kyk hulle na mekaar.

“Wat . . . wat kan dit wees?” vra Saartjie.

“Ek . . . ek dink dit was ’n spook,” sê Lina met wydgerekte oë.

“Ek glo nie,” sê Anna en sy lyk asvaal. “Ek ken daardie stem. Dit was Muggie!”

Vreesbevange kyk hulle na mekaar. Dieselfde besef tref hulle al drie. Muggie het hulle gevolg en sy het by daardie gat in die vloer afgeval!

Saartjie kry eerste beheer oor haar stem en ledemate terug.

“Kom!” sê sy hees en hardloop gang toe. Anna en Lina volg haar dadelik.

“Help!” hoor hulle Muggie roep.

Hulle staan by die gat in die vloer. Saartjie buig vorentoe en lig met die flits.

“Hier’s ek!” kom ’n benoude stemmetjie. Saartjie skyn die lig na waar sy Muggie se stem gehoor het. Die kleintjie lê daar onder en hou Trienkie nog steeds in haar arms vas.

“Moenie bang wees nie, Muggie,” sê Saartjie. “Ons sal jou nou uitkry.”

Die dogtertjie begin tot verhaal kom ná die skok toe die grond sommer so skielik onder haar voete padgegee en sy deur die lug getrek het. Sy begin kliphard huil.

“Moenie huil nie, Sussie,” troos Anna, maar dit lyk asof sy ook enige oomblik in trane gaan uitbars.

Saartjie kyk vinnig rond. Wat op dees aarde gaan hulle doen? Muggie lê daar diep onder. Sy moes seergekry met die val.

“Kan jy opstaan?” vra Saartjie en skyn met die lig op die snikkende dogtertjie.

“Nee,” huil Muggie. “My been is af!”

“O, my arme sussie . . .” snik Anna.

“Stil, Anna!” sê Saartjie ferm. “Haar been is seker net seer. Hy kan nie af wees nie.”

Saartjie besef sy moet kalm bly. Sy moet helder dink. Muggie skree en huil nou histeries. Anna huil ook hard. Lina is so lam geskrik dat sy nie ’n woord kan uitkry nie.

Weer kyk Saartjie af. Die gat is omtrent vyf meter diep. Hier is nie ’n tou waarmee haar maats haar kan laat afsak nie. Hier is niks waarmee sy in die gat kan afklim nie.

Muggie lê nou sag en kreun, maar af en toe gil sy nog van pyn.

“Ek moet na haar toe gaan,” sê Saartjie vasbeslote.

“Maar . . . hoe . . .” stamel Lina, “hoe gaan jy dit regkry?”

“Daar is net een manier. Ek sal moet spring!”

“Nee, Saartjie,” snik Anna. “Jy gaan jou nek breek. Dis mý sussie. Laat ek.”

“Moenie simpel wees nie,” snou Saartjie haar toe. “Jy is te lomp en jy’s glad nie ’n atleet nie.”

Saartjie kyk weer af. Ver onder haar sien sy die gebreekte planke. Eenkant en half op die planke lê die kreunende Muggie met Trienkie. Net langs die planke lyk dit asof daar ’n sanderige plekkie is. Sy sal moet spring sodat sy daarop te lande kom.

“Luister mooi,” sê Saartjie. “Ek gaan afspring en by Muggie bly. Daar is geen manier hoe ons haar gaan uitkry nie. Sodra ek onder is, hardloop julle en gaan haal hulp. Dit help nie een van julle bly hier en bekommer haar dood oor die ander nie – hardloop albei van julle! Verstaan?”

Lina en Anna knik.

“Hier, Lina,” sê Saartjie en gee vir haar die flits. “Lig op daardie sanderige plek.”

“Wees tog asseblief net versigtig,” kerm Anna.

“Ek sal. Julle moet baie vinnig hardloop.”

Muggie begin weer huil. Haar rou snikgeluide sny deur die verlate huis.

Saartjie kyk na die ligkol op die sand ver onder haar. Sy moet só probeer spring dat as sy seerkry sy darem nog tot by Muggie kan kruip om haar te help en te troos.

Sy vee met die agterkant van haar hand ’n krul van haar voorkop af weg. Dan sê sy: “Hier kom ek, Muggie!” en spring.

Saartjie val hard, half op haar sy. Sy kreun en snak na asem. Haar wind is byna uit.

“Is jy oukei?” skree Anna en Lina beangs.

Saartjie hyg. Dan glimlag sy en roep boontoe: “Ek dink so!”

Sy sukkel regop en kreun van die pyn. Haar skouer het seergekry.

“Gooi nou die flits af, Lina!” beveel sy hygend. “En hou dit aangeskakel.”

Saartjie vang die flits en sukkel tot by die kermende dogtertjie met die pop.

“Hier’s ek, Muggie, hier’s ek,” sê sy sag. “Nou hoef jy nie meer bang te wees nie.”

Moederlik neem Saartjie die huilende figuurtjie in haar arms.

“Waar is dit seer?”

“Hier,” snik Muggie en wys na haar enkel. Saartjie sien hoe geswel dit is. Muggie moes dit verstuit het.

“Sy is nie ernstig beseer nie,” lig Saartjie haar twee maats in. “Hardloop nou en gaan kry vir ons hulp. Sê hulle moet ’n leer saambring. Maak gou!”

“Ons is nou-nou terug!” skree Anna. Dan hardloop sy en Lina by die huis uit en in die reën om hulp in Lynnekom te gaan haal.

Saartjie bly alleen saam met Muggie in Bergzicht – die huis net die donker geheime – se somber kelder agter.

Sy gesels opgeruimd met die kleintjie: “Dit sal nie lank vat nie. Hulle kom ons netnou hier uithaal,” en streel sag oor haar voorkop.

Muggie se snikke kom stadigaan tot bedaring. Dit is nou pikdonker hieronder. Alles ruik na muf.

“Saartjie,” snik Muggie skielik.

“Ja, Muggie?”

“Is julle baie kwaad omdat ek agter julle aangeloop het?”

“Nee, Muggie,” sê Saartjie.

“Julle sal nie die lekkers wat julle vir my gegee het terugvat nie?”

“Nee, natuurlik nie.”

Dit lyk of Muggie nou begin beter voel. Sy vra vir Trienkie hoe sý voel en dan sê sy: “Lyk my Trienkie het so geskrik dat sy nou nie eers boe of ba kan sê nie.”

Saartjie gee ’n effens verbouereerde laggie. Sy hou nie van hierdie bedompige kelder nie. Sy wens Anna en Lina wil nou hulp bring. Die grillerige, dooie reuk word al skerper. Sy wonder hoekom die kelder hier gebou is. Sy sal graag wil ondersoek instel, maar sy kan Muggie nie nou alleen los nie. En haar skouer pyn nogal erg.

Sy vat egter wel die flitslig en laat die lig in die kelder – of is dit ’n grot? – rondspeel.

Skielik trek Saartjie haar asem vinnig in. Sy kry hoendervleis. Sy wil gil, maar onthou net betyds van Muggie wat nou so gemaklik in haar arms lê en half insluimer.

Dit voel vir Saartjie of haar hart gaan staan.

Sy kyk weer na die hoek waar die lig val. Sy het haar nie misgis nie. Dit is wat sy gedink het dit is: bene – doodsbeendere!

Die skedel met die twee holtes waar die oë was, kyk reguit na Saartjie. Dit voel vir haar hulle staar soos twee kole vuur na haar!

Sy skakel die lig af en sidder.

“Wat’s dit, Saartjie?” vra Muggie wat nie die geraamte gesien het nie.

“Dis . . . dis . . . niks nie,” stamel Saartjie. “Probeer bietjie slaap. Die mense is nou-nou hier om ons te kom haal.”

Saartjie hoop van harte die mense neem nie te lank nie. Dit voel vir haar hulle is nou al ure lank in hierdie grafkelder met net die geraamte as geselskap.

Kort-kort verbeel sy haar sy hoor iets: die dooie beendere wat kletterend na hulle toe aangeloop kom! Dan skakel sy die flits weer vinnig aan en lig na die hoek. Maar die aaklige kopbeen lê nog gelukkig in dieselfde posisie.

“My been is baie seer,” begin Muggie later weer huil.

Saartjie versit haar effens en laat die kleintjie meer gemaklik in haar arms lê.

“Moet ek vir jou ’n storie vertel?” vra Saartjie. Sy hoop dit sal sommer haar gedagtes ook aflei van die geraamte wat lyk of hy hulle so belangstellend dophou. Saartjie wens sy kan die flits die hele tyd aanhou, maar sy weet die batterye sal dan nie lank hou nie.

Muggie is lus vir ’n storie. Saartjie vertel vir haar van ’n pragtige prinses wat deur ’n skurk in ’n groot kasteel gevange gehou word. Toe hoor ’n prins eendag van die prinses en hy besluit om haar te red. Saartjie dink die een insident na die ander uit – al die gevare wat hy moes trotseer.

“En toe,” besluit Saartjie uiteindelik die verhaal moet endkry, want sy weet nie meer weet wat om verder uit te dink nie, “ry die prins met haar op sy wit perd weg. Hy neem haar na sy kasteel en trou met haar. En daar het hulle vir ewig en altyd gelukkig saam gelewe.”

“Dankie,” sug Muggie. “Dis ’n mooi storie.” Ewe verontwaardig voeg sy by: “Die prins moes daai skurk nie net een keer met sy swaard doodgesteek het nie, maar sommer twee keer.”

Saartjie se skouer pyn erg. Dan voel sy iets skerps teen haar rug. Sy lig haar op en sien dit is ’n stuk yster. Fronsend kyk sy daarna. Sy krap die sand met haar een hand weg en kom af op die hoek van ’n groot ystertrommel. Saartjie wonder wat daarin is. Maar sy kan nie nou verder ondersoek instel nie, want haar skouer kry te seer as sy so omdraai.

Sy lig weer een keer in die hoek waar die doodsbeendere is en begin nou ’n bietjie beter voel. Sy en Muggie kan nie beweeg nie, maar dit lyk vir haar of die geraamte ook nie ’n voet kan verroer nie. Dis reg, dink sy, dis mos hoe dit moet wees. Sy glo tog nie aan spoke en sulke klas goeters nie. Maar nogtans, ’n mens weet nooit.

Skielik is daar voetstappe bo haar kop!

“Saartjie, ons is hier!” hoor sy Anna skree.

“Dankie tog,” prewel Saartjie. Haar senuwees is teen hierdie tyd al gedaan.

Flitsligte skyn op die twee meisies en die pop af.

“Ons is nou by julle, my kind,” hoor sy haar pa se stem.

“Ja, Pappa,” sê sy sag.

Anna en Lina het ’n hele paar mans saamgebring: twee konstabels, ’n sersant, Saartjie se pa en meneer Strydom, Anna en Muggie se pa wat ’n bankbestuurder op Lynnekom is.

Die konstabels sit gou ’n lang leer in posisie en dokter Baumann klim eerste af.

Sorgvuldig ondersoek hy die twee meisies. Muggie se enkel is verstuit en Saartjie het ’n spier in haar skouer verrek. Verder het albei net baie skrape en kneuswonde opgedoen.

“Niks om oor bekommerd te wees nie,” sê Jan Baumann. “Dit sou baie erger gewees het as dit nie vir hierdie sagte kol sand was nie.”

Hy gee vir elkeen ’n inspuiting en dan word hulle uit die kelder op boontoe gedra.

“Daar is ’n geraamte daar onder, Pappa,” sê Saartjie. “’n Verskriklike lelike ou met sulke groot, hol oë. En net waar ek gelê het, is daar ’n groot ystertrommel begrawe. Miskien is dit waarin die kluisenaar sy geld gebêre het.”

Dokter Baumann en meneer Strydom neem vir Saartjie, Muggie, Anna en Lina met die motor huis toe. Die twee beseerdes praat nie veel nie. Hulle is moeg en die inspuiting het hulle vaak gemaak.

Hulle sal later begin praat – baie praat!