Читать книгу Christine le Roux Omnibus 4 - Christine le Roux - Страница 8

Hoofstuk vyf

Die volgende oggend tree Robert op soos ’n beer met ’n seer kop.

Elize het self nie baie goed geslaap nie en is dus ook nie baie vriendelik nie, sodat dit eintlik net Henri is wat blykbaar vol entoesiasme vir die dag se werk is.

Die toneel wat hulle repeteer, is een waar Roy die afsydige Anne sover gekry het om saam met hom te gaan piekniek hou. Dis ’n buitelugtoneel en dis vroeg die oggend reeds verskriklik warm. Daar is oral sambrele opgerig en die bome gooi ook skaduwee, maar dit bly benoud warm en die hitte dra by tot almal se irritasie.

Anne is veronderstel om vir die eerste keer toegeeflik te word. Sy probeer uit haar benoude kokon ontsnap en vertel vir Roy van haar liefdelose kinderdae en die skok van haar man se dood. Hy luister simpatiek, maar voel tog dat sy haar oorgegee het aan selfbejammering.

“Jy moet leer om weer te voel!” gebied hy haar.

Maar sy skud net haar kop en dit word ’n rou toneel tussen die twee. Hy gooi sy eie ellendige verlede teen haar kop en probeer haar dwing om in te sien dat ander mense ook swaargekry het. Die toneel eindig waar hy haar ru aan haar hande opruk en teen hom vasdruk. Hy wil haar soen om ware emosie uit haar te dwing, maar selfs die soen laat haar koud en die twee gaan hulpeloos en hopeloos uitmekaar, weer eens alleen.

Die toneel wil net nie vlot nie. Robert is nie simpatiek genoeg nie. Hy snou haar toe van die begin af en Henri moet keer op keer sy hand lig en vra dat hulle van voor af begin.

“Robert,” pleit hy. “Jy is vandag Roy, en jy gaan vandag jou bes doen om tot Anne deur te dring. As jy van die begin af só met haar praat, sal sy nooit begin vertel nie. Sagter, man, veel sagter!”

Maar dit wil nog nie regkom nie en Elize, wat as ’n ineengedoke Anne op die gras sit, kyk op na hom en sê sag: “Ek is nie Elaine nie. Ek is nie Elize nie. Vandag is ek net Anne.”

Robert kyk vinnig af na haar en ’n oomblik lank lyk dit asof hy haar iets wil toesnou, maar hy bedink hom en ontspan merkbaar.

“Jammer,” sê hy gelykmatig en daarna gaan dit veel beter.

Maar met die einde van die toneel is daar weer ’n haakplek. Die eerste keer toe hy haar van die gras af opruk om haar teen hom vas te druk, doen hy dit so hardhandig dat sy ’n gilletjie gee en haar hand in die lug waai.

“Eina, jy het my gewrig omtrent uit lit uit geruk,” sê sy vies.

Robert lyk uit die veld geslaan en staan net na haar en kyk. Henri kom nader en kyk van die een na die ander voordat hy begin lag.

“Robert,” vra hy kopskuddend, “wil jy nie eers ’n boomstam gaan stukkend slaan voordat ons verder gaan nie? Ek wil nie hê jy moet Elize vandag beseer nie!”

“Ek is jammer,” sê hy verdwaas.

“Toe maar,” help sy hom reg. “Dis nie so erg nie. Kom ons probeer dit weer.”

Hierna gaan dit beter, maar sy vind dit ’n baie moeilike toneel om te speel. Toe hy haar die eerste keer teen hom vasdruk, gaan haar hart onkeerbaar te kere, en ten spyte van sy spottende oë net voor hy sy mond op hare druk, is sy uitasem toe hy haar los en staar net na hom.

“Nee, Elize,” tree Henri tussenbeide, “jy moenie verdwaas lyk nie. Sy soen laat jou koud. Dit raak jou glad nie, soos niks jou raak wat hy aan jou sê of doen nie.”

“Ja, natuurlik,” sê sy werktuiglik en vee oor haar mond. “Dit laat my koud.”

Die grimeerder vee eers weer ’n poeierkwas oor haar gesig voordat hulle die toneel herhaal.

Elize konsentreer hard om afsydig te bly. Dink aan iemand van wie jy niks hou nie, maan sy haarself. Dink aan daardie man wat jou uitgeneem het op universiteit. Hy was vreeslik aantreklik en al die meisies het jou beny, maar jy kon net nie opgewonde raak oor hom nie. En nadat hy jou ’n paar keer gesoen het, het jy hom die trekpas gegee, want sy soene was so sielloos soos sy karakter.

Sy slaag daarin om haar gevoelens in toom te hou en uiteindelik is Henri tevrede en kan hulle moeg en papnat gesweet begin klaarmaak. Sy haas haar na die woonwa wat vir haar gerief ingerig is en gaan sit voor die wasbakkie waar sy haar gesig met mening begin skrop.

Hoe doen aktrises dit? wonder sy magteloos en haar maag draai toe sy dink aan die heel laaste toneel wat genadiglik eers oor baie weke geskiet word. Maar jy is verspot, sê haar koel brein. Waarom is dit vir jou so moeilik om deur Robert gesoen te word? Wie is hy in elk geval? Sy druk sommer haar gesig in die koel water en probeer haar gedagtes orden. Daar is ’n krapperige klein stemmetjie wat niks met die koel stem van haar brein te doen het nie en vir haar vertel dat sy veel meer vir Robert Ryan omgee as wat sy wil voorgee.

Dis belaglik! Dis verspot en verregaande! Een van die dae is jy vir goed weg en jy sal hom nooit weer sien nie. Miskien sal jy eendag vir jou kleinkinders vertel dat jy saam met hom in ’n rolprent gespeel het. Dis al. Jy het mos gesien hoe lyk die meisies van wie hy hou.

Sy kan ook nie help om te wonder wat van Elaine geword het nie. Sy het haar nie vanoggend gesien nie, want sy het ontbyt in haar kamer geëet.

Daar is ’n klop aan die deur net toe sy haar gesig in die handdoek druk en dit begin afdroog. Sy kyk om. Dis Henri wat daar staan, sy donkerbril teen sy voorkop opgeskuif. Die bles kol waar sy hare begin yl word, glim van die sweet.

“Jammer, man,” sê hy. “Daar was fout met die beligting. Ons moet die toneel herhaal. Jy sal weer moet grimeer.”

Sy staar hom net aan totdat hy verdwyn. Dis darem te erg! Sy is so ontsteld dat sy sommer wil begin huil. Maar dan bestraf sy haarself. Dit is nou jou werk. As jy gevra word om op ’n baie warm dag herhaaldelik ’n man te soen deur wie jy graag gesoen sou wil word, en daarna moet lyk asof dit jou koud gelaat het, al het dit nie, dan moet jy dit doen.

Sy laat gelate toe dat hulle haar weer grimeer en gaan sit op die gras sodat Robert haar kan optrek. Haar ore sing van die hitte en vermoeienis en Robert lyk self nie asof hy gelukkig is met die situasie nie. Toe sy twee keer ’n fout maak met haar dialoog wat sy tog eintlik baie goed ken, word hy ergerlik.

“Hemel, Elize,” sê hy. “Jy ken tog darem al teen hierdie tyd jou woorde. Ons het hierdie toneel nou al ten minste tien keer gedoen.”

“Natuurlik ken ek my woorde,” sê sy bitsig en vee oor haar gesig. “Dis juis omdat ons dit al soveel keer herhaal het dat ek deurmekaar begin raak.”

“Goed,” paai hy skielik. “Jammer. Kom ons probeer dit weer.”

“Moenie haar kwaad maak nie, Robert,” tree Henri tussenbeide. “Kyk hoe gloei haar wange al. Sy is veronderstel om tam en lusteloos te lyk.”

“My wange gloei nie,” sê sy kwaad. “Dit brand. Dis al rooi geskuur deur sy baard.”

“My báárd?” vra Robert verbaas en vryf oor sy wang. Hy voel die krapperige stoppels en kyk skuldig na Henri. “Inderdaad, ja. Sy is heeltemal reg. Ek het vergeet dis al so laat in die dag. Ek sal gou weer gaan skeer.”

Elize voel verspot en sonder dat sy dit kan keer, rol die trane oor haar wange. Die produksiesekretaresse lei haar na ’n stoel en bring vir haar ’n glas yskoue suurlemoenkoeldrank.

“Hier,” sê sy troostend. “Ek weet jy is al moeg.”

Henri staan ook nader en kyk haar ondersoekend aan, maar in sy oë dans ’n duisend duiwels en dit maak haar kwaad.

“Dis alles jou skuld!” sê sy gebelg. “Dis jy wat my in hierdie gekkespul ingesleep het. Watter ordentlike vrou spandeer die hele warm dag om’n wildvreemde man te soen totdat al die omstanders tevrede is met die eindresultaat?”

Hy lag, maar nie baie vreugdevol nie. “Gaan jy my nou die res van jou lewe blameer?”

Sy stemtoon laat haar skuldig voel en sy steek haar hand na hom uit. “Ek is jammer, Henri. As my pa nog geleef het, sou hy gesê het ek het myself in ’n ding begewe en nou durf ek nie kla nie. Ek is jammer dat ek so aanhoudend kla. Dis seker maar die . . . die hitte en die ongewone werk – as ’n mens dit werk kan noem.”

Hy kom langs haar sit. “O ja, dit is werk,” sê hy ernstig. “Dis hoe jy daaraan moet dink, dan sal dit nie so moeilik wees nie.”

“Ek weet,” sug sy. “Maar ek kan nie help om dit ’n vreemde werk te vind nie. Ek mag nie my eie gevoelens in ag neem nie; ek mag net aan Anne dink. Maar die feit bly staan: dit is ék wat alles moet doen en nie ’n fiktiewe karakter nie! Daar is geen regte Anne nie, dus hoef sy haar nie oor soene te kwel nie.” Sy druk haar hare reg en maak ’n gebaar met haar hand. “Aag, ek weet tog nie hoe om dit te stel nie. Al wat ek sê, is dat dit ’n vreemde spulletjie is.” Dan staan sy vasbeslote op toe sy Robert sien aankom. “Genoeg gekla. Ek belowe ek sal jou nie weer verwyt nie.” Sy lag tergend. “Ek kon mos nee gesê het, nie waar nie?”

Henri staan ook op en al die tegnici beweeg na hulle poste. Robert kom staan langs haar en vryf oor sy wang. “Wil jy eers voel of ek jou nie weer sal krap nie?”

Sy voel verleë en kyk weg. “Nee. Ek is jammer ek het gekla.”

Toe Henri die bevel gee dat alles gereed is en dat die kameras kan begin rol, is Elize heeltemal kalm, en speel sy die toneel vir die eerste keer presies soos dit gespeel moet word. Dis asof Robert haar veranderde houding kan aanvoel, en toe hy haar teen hom vastrek en afkyk in haar oë, is die spottende lig weg. Hy laat sak sy kop en soen haar met ’n nuwe en roerende deernis.

Anne is van haar sinne beroof, dink Elize verward. So ’n soen sal tot haar móét deurdring! Dit sal iets in ’n mens moet wakker maak!

Maar sy onderdruk haar eie onstuimige gevoelens en toe Robert sy kop oplig en na haar kyk, staar sy gevoelloos terug en draai weg asof die episode nooit plaasgevind het nie.

“Sny!” roep Henri en kom glimlaggend na hulle aangestap. “Julle was meesterlik! Waarom kon julle dit nie vanoggend vroeg reeds so gedoen het nie?”

Robert sê niks nie en Elize draai ook weg en stap na haar mobiele kleedkamer. Nou is sy nie meer haastig nie en toe een van die meisies wat ’n kleiner rol speel, by haar kom sit en gesels, geniet sy dit asof sy nou vir die eerste keer die hele rolprentmakery in perspektief sien. Helen, die jong meisie, geniet alles en haar enigste grief is dat haar man nie by haar is nie. Hy moet aangaan met sy werk en sy moet maar alleen hier bly.

“Ek kon nie so ’n kans laat verbygaan nie,” vertel sy vertroulik. “Ek het al heelwat kleiner rolletjies gespeel, maar dit was in onbelangrike rolprente. Enigiets wat deur Henri gedoen word, trek aandag en miskien sal ek nou raakgesien word en ’n groot rol aangebied word.”

“Is dit wat jy wil hê?” vra Elize terwyl sy haar hare borsel.

“O ja!”

“En wat sê jou man daarvan?”

“Hy ondersteun my.”

“Sal hy dit bly doen wanneer jy ’n beroemde rolprentster is?”

Helen vee ’n hopie gestorte poeier bymekaar en druk haar vinger daarin. “Ek hoop so. Ja, ek weet wat jy dink. Soveel huwelike gaan ten gronde wanneer een beroemd word. Jy is gelukkig dat jy nie getroud is nie.”

“Dink jy so?” vra Elize geamuseerd.

Sy wens die meisie wil haar nie so horingoud en wys laat voel nie.

“O ja. Jy hoef niemand in ag te neem nie. Jy kan jou ten volle op jou loopbaan toelê.”

“Jy het dit mis. Ek wil geen loopbaan hiervan maak nie. Ek sal nooit weer ’n rolprent maak nie. Hierdie een was ’n uitsondering.”

“Jy speel!” sê Helen ongelowig. “Jy is dan so goed.”

“Dankie, hoor, maar ek bedoel wat ek sê. Dit is my eerste en laaste poging.”

“Ek kan dit nie glo nie,” sê Helen en staan op. Sy rek haar uit en gee ’n gaap. “Ek dink ek sal sommer nou gaan slaap. As dit so warm is, wil ek net heeltyd slaap. Ek weet ook nie waarom Henri nie die prent in die herfs of winter kon maak nie. Dis so aaklig om heeldag onder warm ligte te sit wanneer dit buitendien so warm is.”

“Dis belangrik dat die storie in die somer moet speel,” herinner Elize haar. “Die groen, vrugbare geilheid van die somer moet ’n kontras vorm met die steriele, hopelose verhouding tussen die hoofkarakters.”

“Regtig?” vra Helen naïef.

Elize voel al weer oud en begin klaarmaak nadat Helen gegroet en geloop het. Toe sy die woonwadeur agter haar toemaak, sien sy dat die meeste mense reeds weg is, maar haar bestuurder staan nader.

“Die motor is gereed,” sê hy beleef.

Sy glimlag vir hom. “Gee jy om as ek liewer terugstap? Dis tog nie so ver nie.”

Hy lyk huiwerig, maar toe sy daarop aandring, raak hy aan sy pet en vertrek. Sy gooi haar handsak oor haar skouer en druk haar hande diep in die sakke van haar slenterbroek. Die son is byna onder en oor die chaotiese toneel van vroeër het nou ’n ongewone kalmte gedaal. Net die platgetrapte gras en die woonwaens wat nog rondstaan, getuig van die dag se aktiwiteit. Die ergste hitte is ook verby en dis asof sy weer vry kan asemhaal. Sy begin onder die groot bome deurstap na die rivier en besluit om al langs die rivier terug te stap na die dorp en haar hotel. Sy het nie ver gestap nie, toe hoor sy ’n stem agter haar.

“Mag ek maar saamstap, of wil jy alleen wees?”

Dit is Robert. Sy hare is nog nat van sy stortbad en hy lyk ook uitgerus en koeler.

“Wat maak jy nog hier?” vra sy verras.

“Ek het vir jou gewag.”

Sy weet nie wat om hierop te sê nie en stap maar aan terwyl hy langs haar inval. “En gestel ek het met die motor teruggery?”

“Dan het ek alleen geloop. Ek was lus vir stap.”

“Ja. Ek ook.”

’n Hele ruk lank stap hulle in stilte en sy luister na die dolle gedruis van die voëls in die hoë bome.

“Ek kry die gevoel dat dit nou beter gaan,” merk hy op.

“Dat wat beter gaan?” vra sy behoedsaam.

“Ek bedoel eintlik dat jy jou nou in die rol begin tuis voel.”

“Dis seker waar,” sê sy en wonder wat hy impliseer.

“Die groot geheim is dat jy moet weet dat jy ’n rol speel,” vertel hy gesellig. “Ek het ook aanvanklik daarmee gesukkel. ’n Mens kan nie help om te reageer soos jyself sou nie. Dis tog bloot menslik. Jy kom eers reg wanneer jy jouself totaal onderdruk en die persoonlikheid van die karakter aanneem. Jy moet dink en voel soos die fiktiewe persoon. Dan is dit maklik. Dan kan jy enigiets doen.”

Sy loop en tob oor sy woorde. Is dit ’n bedekte waarskuwing? Het hy agtergekom hoe sy vroeër die dag op sy soene gereageer het? Waarsku hy haar nou dat dit alles bloot toneelspel is?

“Ek dink ek verstaan dit nou,” sê sy versigtig. “Dit is waar wat jy sê.”

Hulle loop weer in stilte totdat hy skielik vra: “Vertel my van Charles – of wil jy liewer nie daaroor praat nie?”

Die noem van Charles se naam skok haar teen haar sin.

“Nee, ek gee nie om nie. Die hartseer is lankal verby. Maar wat sal dit tog help om daaroor te praat? Hy is dood.”

“Was jy baie lief vir hom?” vra hy sag.

“Ek dink so ja. Hy was my beste vriend en dit is belangrik. Ek dink dit is sy vriendskap wat ek die meeste mis. ’n Mens kan maklik verlief raak, maar jy kry nie sommer weer so ’n goeie vriend nie.”

Hy kyk haar onleesbaar aan. “Raak jy maklik verlief?”

Sy lag vinnig. “Nee, glad nie. Ek het dit seker swak gestel. Ek wou maar net sê dat dit moeiliker is om ’n goeie vriend te kry as ’n geliefde.”

“Ek verstaan, ja. En na sy dood was daar nooit weer iemand anders nie?”

“Nee,” sê sy stil. “Ek het sulke dinge ontgroei.”

“Ek sien,” sê hy geamuseerd.

Sy struikel effens oor ’n ongelyke stuk grond en hy stap nader en slaan sy arm om haar skouer asof dit die natuurlikste ding is om te doen. Sy is so verbaas dat sy niks sê nie.

“Waarom wou jy van Charles weet?” vra sy na ’n ruk.

Dit word nou vinnig donker en hulle stap onder die ligte wat langs die rivier aangebring is.

“Ek wil nie soos ’n wysneus klink nie,” maak hy verskoning. “Sal jy dit so aanvaar? Maar wat ek by jou wil tuisbring, is dat ’n mens die swaarkry in jou lewe positief kan gebruik in jou kuns,

of in hierdie geval in jou uitbeelding van ander mense se swaarkry.”

“Ek weet,” erken sy. “Ek kan dit in my skryfwerk doen, maar ek vind dit moeiliker in rolprentwerk. Moet ek dan nie juis my eie gevoelens onderdruk en soos Anne reageer nie?”

“Dit is so, ja. Toneelspel is eintlik ’n baie subtiele interpretasie van jou eie gevoelens en ervarings.”

Sy knik net. Sy voel gelukkig en sy weet nie waarom nie. Is dit omdat sy hier onder die donker bome stap saam met die man wat teen haar sin en wense vir haar meer beteken as wat goed is vir haar? Sy probeer dit afmaak as skone verspottigheid, maar sy het ’n nare gevoel dat dit nie so maklik gaan wees nie. Sy kan aan geen enkele rede dink waarom sy skielik soveel van Robert hou nie, maar sy kan die gevoel ook nie ontken nie. En dit moet onderdruk word as sy hierdie rolprent wil voltooi. Sy kan in geen omstandighede saam met ’n man speel teenoor wie sy so voel nie; veral die heel laaste toneel sal buite die kwessie wees. Dit sal net gedoen kan word as sy hom as ’n vreemdeling beskou en as daar geen gevoel by betrokke is nie.

“Vertel my van jou plaas,” nooi sy skielik.

Hy begin vertel en dis asof sy ’n hele nuwe mens ontdek. Sy gesig lyk anders en sy stem is warm van entoesiasme. Hy beskryf die berge wat sy plaas omring en wat gedurende die winter toegesneeu lê, die beeste, die ou huis wat hy gerestoureer en moderniseer het; al sy aktiwiteite en belangstellings.

“As jy so oor die plaas voel, waarom op aarde mors jy jou tyd met rolprentwerk?” vra sy verbaas.

“Ek weet nie,” erken hy eerlik. “Ek het mos vir jou gesê ek het al afgetree toe Henri my gevra het om hierdie rol te vertolk. Maar ek sê ook dat hierdie een my laaste rolprent is.”

“Dit sit seker in jou bloed, al wil jy dit nie erken nie,” terg sy.

Hy glimlag net. Sy hare het nou droog geword en hang blink en glad om sy kop. Kort-kort skud hy dit van sy voorkop af weg of stroop sy vingers daardeur.

“Dis seker maar die eensaamheid op die plaas wat my vang,” erken hy na ’n ruk. “Dan verlang ek weer na mense en geselskap.”

“Bly jy dan stoksielalleen daar?”

“Nee. Ek het ’n huishoudster en natuurlik werkers wat my help met die boerdery. Daar is ook ’n bestuurder om ’n oog oor alles te hou wanneer ek weg is.”

“En jou ouers?” vra sy versigtig. Sy was nog altyd onder die indruk dat hy nie ’n mens is wat oor homself praat nie, maar vanaand is die atmosfeer tussen hulle so gemoedelik dat sy nie bang is nie.”

Sy gesig verstrak. “Hulle is geskei toe ek nog baie klein was. Ek het my pa nooit weer gesien nie. Hy het in Hongkong beland en daar is hy enkele jare gelede dood, ’n swerwer van wie ek niks geweet het nie. Ek het by my moeder gebly – as jy dit so kan noem. In werklikheid is ek deur ’n tante grootgemaak. My ma is weer getroud en woon in Engeland. Ek sien haar ook nie dikwels nie.”

“Waar kom die plaas dan vandaan?”

“Ek het dit self gekoop,” sê hy kortaf.

“Ek sien,” sê sy liggies. “Waarom doen jy dan nie iets omtrent die eensaamheid nie?”

“Soos wat?”

“Trou. Elaine lyk vir my meer as gewillig om met jou te trou.”

Sy het gedink sy terg hom net, maar hy haal sy arm van haar skouer af asof dit hom brand en die vyandigheid wat van hom uitstraal, is byna voelbaar.

“Ek wil nie oor Elaine praat nie,” sê hy koud.

“Ek is jammer,” sê sy onthuts. “Ek het gedink . . . ek bedoel, julle het dan ’n woonstel gedeel en . . .”

“Dit was lank gelede,” sê hy en versnel sy pas. Die hotel is reeds sigbaar en sy moet ook vinniger stap om by te hou.

Nou is sy ook kwaad. Hy vra haar uit na Charles en die oomblik toe sy dieselfde met hom doen, word hy koud en afsydig.

“Ek is jammer,” sê sy weer en die sarkasme lê swaar in haar stem. “Ek het maar net . . .”

“Kom,” sê hy. “Dis al laat.”

Sy is uitasem van die vinnig loop, maar sy is ook baie kwaad.

“Wag sy vir jou by die hotel? Dan is ek jammer as ek jou met al my praatjies vertraag het.”

“Sy is nie meer daar nie,” snou hy haar toe. “Sy is vanoggend reeds weg.”

“Ek begryp,” sê sy net so ysig. “Sy het net die nag by jou deurgebring.”

“My privaat lewe is my eie saak,” sê hy. “Dit het niks met iemand anders te doen nie.”

“Myne ook,” sê sy koud. “En onthou dit asseblief in die toekoms, menéér Ryan!”