Читать книгу Ter wille van Talita - Helena Christina Hugo - Страница 10

Dis laatmiddag toe Johan na die Van den Heevers oorstap. Hy bring die vyf kilogram rys wat Edwina vir die sopkombuis moet kook en sy gerusstelling. Theuns het toegegee. Talita en Danika se name kan op die Kersspellys bly, maar hy behou die reg om hulle enige tyd te onttrek indien die oefeninge te veel van hul skooltyd in beslag neem en/of die inhoud en aanbieding hom nie aanstaan nie.

Johan was verlig, maar Emma het amper sy selfoon laat val toe sy die boodskap lees. “Moet daar altyd ’n kodisil wees!”

“Dis om sy waardigheid te beskerm, Emma.”

“Dis om jou onder sy duim te hou en die kinders op hulle senuwees.”

“Ons sal sien. Ek moes my woorde vandag twee keer sluk. Ek gaan nie weer nie.”

“Johan, wees realisties. Theuns is ’n manipuleerder, al het hy dit aangeleer om homself te beskerm.”

“Ek sal nie dat die meisietjies benadeel word nie. Ek sal my oë oophou.”

Emma het gesug. “Spyt kom altyd te laat.”

“Jy’s reg, en ek het vandag weer besef dat ’n mens betyds moet regmaak. Ek sien dit altyd om sterfbeddens. Ek het dit by oom Maans ook ervaar. Herman en klein Herman het nie woorde nie. Hulle is bang, want hulle erf nie net die plaas nie, hulle erf ook die einde.”

“Mense soos Herman raak so besig met die verantwoordelikheid wat hul besittings meebring dat hulle vergeet waar dit vandaan kom.”

“Hulle het oom Maans afgeskeep en nou is dit te laat om te praat. Ek hoef dit nie vir hulle te sê nie. Hulle weet dit, selfs klein Herman. Daar is nog hoop vir hom, Emma.”

“Sonder Rentia!” het Emma uitgeroep.

Hy wou nog meer ter versagting van die jongman sê, maar sy het besig geraak met die voorrade vir die sopkombuis – lysies afgetik en sakke volgepak. Hy het haar gelos om te doen wat sy goed kan doen en studeerkamer toe gestap. Daar het hy agter sy lessenaar gaan sit en sy dagboek oopgemaak. Een afspraak vir môreoggend.

Negeuur: George van der Merwe.

Daarna doen hy huisbesoek. Hier is afgetredenes wat van hom verwag om hulle gereeld te besoek en hy doen dit met plesier. Sy gemeente is klein genoeg sodat hy darem kan byhou. Hy gaan selfs na huisgesinne wat nie by sy kerk inskakel nie. So het hy al gemeentelede gewen. Hy is nie bang om aan deure te klop waar hy nie welkom is nie. Noudat die sopkombuis weer aan die gang is, nooi hy hulle uit. Hulle gee nie om om saam te eet nie en al sit hulle eenkant, almal ken hulle. Dis ’n klein en hegte gemeenskap hierdie en dis juis sulkes wat die kerk in die een of ander stadium van hul lewe nodig kry.

Dood, die groot gelykmaker, het hy geskryf op die los papier wat langs die dagboek lê.

Hy het swartgallig gevoel ná die oggend by oom Maans, maar dit druis in teen sy geaardheid. Hy het sy oë toegemaak en gebid dat hy nie aan die dood moet dink nie, maar aan die lewe. Hy het die Bybel oopgeslaan en 1 Korintiërs 15 deurgelees. Hy het vers 55 neergeskryf: Dood, waar is jou oorwinning? Dood, waar is jou angel?

Toe het hy gebid dat die Bezuidenhouts vrede moet vind.

Hy het daarna ’n rustigheid ondervind wat hom op pad na die Van den Heevers bygebly het. Hoekom is hy dan senuweeagtig noudat hy op hul blinkgevryfde voorstoep staan? Hy ken die huis, hy weet wat om binne te verwag en hy bring goeie nuus. Waarom is hy huiwerig om die klokkie te druk? Is dit die stilte wat hom pla of die gestrooptheid van die stoep – eenkant ’n groen geverfde bank en verder nie eens ’n varing in ’n blik nie?

“Theuns hou nie van stoepplante nie,” het Edwina een aand verklaar, haar hande in haar skoot saamgewring.

“Sy ook nie, minder moeite vir haar,” het Theuns gesê.

Edwina het nie gestry nie, net weggekyk. Danika het aan Talita gestamp, haar lippies dungepers. Johan het al gesien hoe sny Edwina gras. Sy is ’n flukse vrou en sulke vroue hou daarvan om plante in blikke en houers te versorg. Hy het dit egter nie gewaag om die gesprek in daardie rigting voort te sit nie, maar die gesin se Bybel oopgeslaan. Talita het dit met die intrapslag gaan haal – ’n groot Familiebybel oorgetrek met plastiek en duidelik gereeld in gebruik.

“Ons glo aan huisgodsdiens, elke oggend en elke aand. Edwina moet waarneem wanneer ek weg is. As ek hier is, tree ek op as priester, soos dit hoort. Dominee sien, dis my werk, dit neem my dikwels van die huis af weg. Ek is ’n gesinsman. Dit pla my dat ek reis. Ongelukkig kan ek nie anders nie.”

Theuns se woorde weergalm in sy ore.

Ek is ’n gesinsman, ek is ’n priester, ek is ’n profeet, ek is ’n koning.

Theuns beheer sy gesin met ’n ysterhand.

Hoekom het hy nog nooit voorheen die tekens so duidelik gelees nie?

Johan druk die klokkie met mening. Daar is ’n loergaatjie in die deur, ’n veiligheidshek en diefwering voor die vensters. Die klokkie lui asof in ’n leë huis, so klink dit. Maar die deur word feitlik onmiddellik oopgemaak. Dis Edwina.

“Ek het Dominee deur die venster sien kom,” groet sy.

“Middag, Edwina.”

Sy sukkel met die veiligheidshek. “Skies, Dominee, die slot is stram.”

Sy het klein, skraal hande wat lyk asof hulle nie sterk genoeg is vir stukkende slotte nie. Hy kyk ’n ruk lank voordat hy praat. “Kan ek help?”

“Dominee, hy’t ’n slegte vangplek ontwikkel. ’n Mens moet weet hoe.” Sy ruk die hek na haar kant toe, maar die sleutel wil steeds nie draai nie. “Talita!” roep sy na agter.

Die meisie verskyn asof sy gereed gestaan het. Sy sluit die hek met haar eerste probeerslag oop.

“Dankie, my kind. Groet vir Dominee.”

“Middag, Dominee.”

Johan verwonder hom aan haar. Sy is engelagtig mooi, maar so inkennig sy tree dadelik agteruit. Dit maak hom ook ongemaklik. Hy is tog nie van plan om haar seer te maak nie, of is hy dalk so afstootlik vir haar? Hy hou die sak met rys na Edwina toe uit.

“Die rys vir die sopkombuis. Emma stuur dit.”

Sy gee dit vir Talita aan. “Vat dit kombuis toe. Mamma praat gou met Dominee.”

Johan sien Danika om die hoekie loer. Hy glimlag vir haar en sy glimlag terug. Edwina beduie na die sitkamer. “Het Dominee tyd?”

“Ek kan gerus ’n bietjie gesels.”

Die sitkamer is smaakloos gemeubileer. Daar staan ’n kiaathoutstel wat Theuns by die Bezuidenhouts oorgeneem het. Die kussings is dieselfde groen as die gordyne. Die koffietafel het ’n gehekelde lappie oor, ’n groen glasbak presies in die middel, ’n geraamde “Onse Vader” met biddende hande in koper. Die afdruk teen die oorkantste muur trek Johan se aandag. Dis van ’n rooi sonsondergang met swart palmbome in die voorgrond en is seker veronderstel om te verfraai, maar dit versterk die neerdrukkendheid van die vertrek.

“Dis nuut,” sê hy en wys na die afdruk.

“Theuns het dit gekoop. Hy hou daarvan.”

“En jy? Wat dink jy daarvan?” Johan kyk indringend na Edwina.

“Dominee kan sit.”

“Jy hou nie van die afdruk nie.”

“Theuns hou daarvan.”

Danika huppel skielik deur die vertrek en gaan staan voor Edwina. Sy het ’n vaalblou rokkie aan. Haar hare is duidelik spesiaal gekam en gevleg, in die Franse styl, sien Johan wat dit van Rentia se dogtertjiedae onthou. “Mamma, Talita vra of sy moet koffie maak.”

Edwina trek Danika se rokkie reg. “Groet jy nie vir Dominee nie?”

Danika kom staan voor hom en steek haar hand uit.

Nes haar pa, dink Johan. Sy lyk ook meer na hom, waar Talita haar ma uitgeknip is.

“Goeiemiddag, Dominee.”

Haar handdruk knyp nogal.

“Dag, Danika. Hoe gaan dit vandag?”

“Goed. My pa is nie hier nie, nou kan ons koekies bak.”

“Danika!” wil Edwina keer.

“Dis nie ek nie, Mamma het gesê …”

“Sal Dominee koffie drink?”

“Dankie, dit sal lekker wees.”

Johan kan nie onthou of hy al hier was as Theuns nie by is nie. Vandag neem hy sy kans waar om Edwina uit te vra. Al draai Theuns in sy spore om en daag skielik op, hy het rede.

“Gaan sê vir Talita,” por Edwina.

Die kind is traag om te loop.

“Dit lyk soos Hawaii,” sê Johan en wys na die prent.

Danika knik oordrewe. “Hulle het ’n vuurspuwende berg en dis so warm soos die hel. Dis hoekom die meisies daar kaal dans. Hulle kry warm.”

Edwina bloos, maar Johan lag. “Wie sê so, jou pa?”

“My ma, en ons mag nie vir hom sê nie, anders sal hy weer ons gatvelle aftrek.”

“Danika, jou mond gaan met seep uitgewas word!”

Edwina klink dreigend, maar haar oë lag.

“Mamma sal tog nie.”

En weg is Danika.

Edwina druk haar handpalm teen haar voorkop. “Die kind steek my in die skande.” Sy kyk op. “Sy sal dit nie waag met haar pa nie.”

“Sy’s ’n klein grapjas. Sy wil mense laat lag.” Johan onthou hoe sy Sondagoggend vir Theuns probeer oortuig het dat sy net haar toontjies oor die drumpel van die konsistoriedeur het.

“Sy’s moedswillig. Sy toets ’n mens. Theuns kan dit nie verdra nie.”

“En dan kry sy pak?”

Edwina kyk op en kyk dan na die lelike rooi afdruk teen die muur. Daar is swart kringe onder haar oë en haar wange is ingeval. Sy lyk siek en maer, verpluk soos ’n verdwaalde hoendertjie. Hoe oud is sy? Hy kan nie raai nie. Iewers in haar veertigs? Hy sal op die kerk se lidmaatskapslyste moet gaan kyk. Johan sit effens vorentoe en praat sag met haar.

“Ek is hier om te luister, nie om te oordeel nie.”

“Dominee, hy …”

Haar moed begeef haar, haar mond bewe.

“Edwina, wat is dit?”

“Dominee, hy kom uit ’n streng huis, sy pa … sy pa was wreed. Dis Theuns wat van gatvelle praat. Dit kom van sy pa af.”

Sy haal diep asem en byt haar onderlip vas. Johan wag.

“Hy slaan hulle, vir haar die meeste. Sy het Sondag behoorlik deur­geloop en ek … Ek praat nou uit die huis uit, maar ek kan nie meer nie.” Dit lyk asof sy tot tien tel voordat sy voortgaan. “Theuns raak rasend as hulle hom nie respekteer nie. Hy vergeet dat kinders na-apers is. Hy eien hom woorde en dinge toe wat hy ons nie gun nie. Danika is sy kind. Sy leer by hom – en dan wil hy haar afransel. Talita het haar Sondag weer uit sy greep losgeskeur en toe storm hy op my af.”

“Slaan hy jou? Lig hy sy hand vir jou ook?”

Edwina kyk hom reguit aan toe sy haar langmoubloes se boonste twee knope losknoop en oor haar skouers laat afsak. Die bloedkolle en ou kneusplekke om haar halslyn spreek boekdele.

Vader, wat gaan hier aan? Hoe is dit moontlik?

“Edwina … Hoe lank is dit al aan die gang?”

Sy trek haar bloes reg, maak dit weer netjies vas. “Deesdae kry ek die gevoel dat hy my wil dood hê.”

“Gister? Is dit dié dat jy nie by die Bybelstudie was nie?”

“Hy’t my in die kamer toegesluit. Die kos het op die stoof verbrand. Hy’t dit met potte en al op die komposhoop gegooi. Toe bak hy vir hom eiers. Ons het nie geëet nie. Later, teen sesuur se kant, het hy vir my oopgesluit, omdat hy ’n skoon hemp in die klerekas moes kry … vir die kerk. Die Here het hom deur die Bybelstudie wat julle gedoen het, van skuld en sonde oortuig. Hy’t toe weer by my kom huil, op sy knieë gesmeek om vergewe te word, gesmeek dat ek by hom moet bly, hy sal hom regruk.”

Johan kan sy ore nie glo nie. Edwina – wat altyd dweep met haar wonderlike man wat so goed vir hulle sorg, hy doen homself tekort, haar man wat so onselfsugtig is, hy sal deur vuur loop vir haar en sy dogtertjies – kla hom aan van mishandeling?

“Dominee, ek weet nie watter kant toe nie. Dis net ons … Ons teer op mekaar. Ek kan dit nie meer vat nie.”

Oplossings maal deur sy kop, lang gesprekke met Theuns, reguit woorde, sensuur, inperking, egskeiding. Edwina en die meisies kan in die kothuis op die pastorie-erf kom woon totdat alles afgehandel is. Sy moet ’n klag van aanranding by die polisie indien. Die man hoort agter tralies. Johan maak keel skoon en skuif hom reg. Voordat hy sy saak kan stel, is dit Edwina wat praat.

“As hy net die kinders wil toelaat om skool toe te gaan en vir my om my uit te leef hier in die huis.” Haar gesig is betraand, maar sy is vasbeslote. “Ek sal hom nóóit verlaat nie. Ek kan nie.”

“Edwina, jou lewe is in gevaar.”

“Ek kan nie sonder hom leef nie, Dominee.” Sy pluk ’n sakdoek uit haar roksak, vee haar trane af en blaas haar neus. Sy is skielik weer Edwina van den Heever, in beheer van haar emosies en redelik afsydig. “Dominee, praat met hom oor die kinders. Dis al wat ek vra.”

“Dit het ons reeds gedoen en miskien het hy jou ook laat weet wat hy besluit het.”

“Oor die Kersspel?”

“Hulle mag deelneem.”

“Ja, ek is só dankbaar en die meisies is opgewonde. Ek gaan aanbied om te help met die maak van die kostuums. Talita het gesê hulle soek mammas wat kan naaldwerk doen, en ek kan. Ek sal enigiets doen om Theuns trots te maak op my. Dis ’n deurbraak dat hy ingewillig het. Dis gebedsverhoring.”

Johan het nie die moed om haar te vertel dat Theuns ’n voorwaarde aan die deelname heg nie. Miskien het hy haar ook ingelig, en dis nie vir haar ongewoon nie. Dis deel van sy beskermingsdrang, dis al, sou sy sê.

“As dit goed gaan met die Kersspel, sal hy sien dis beter dat hulle skool toe gaan. Ek het net graad tien. Ek kan hulle nie verder leer nie, en Theuns wil dit nie insien nie.”