Читать книгу Haar ma se kind - Helena Hugo - Страница 7

Dora kry Dania in die kombuis. Sy is kaalvoet en dra ’n kortbroekie en T-hempie. Die kind se lyfie is byna breekbaar dun, maar praat van taai! Op die atletiekbaan is sy almal voor, sy speel saam met groot meisies in die eerste hokkiespan en ryg die doele in. As dit kom by straatkrieket, baklei die kapteins om haar in hul span te kry. Blykbaar kan sy ’n bal so draai dat geen kolwer dit terugslaan nie. Staan sy voor die paaltjies, gee sy nie bes voor sy haar vyftig lopies gemaak het nie. Dania bly fiks en gaan draf sesuur elke oggend, behalwe Sondae.

“Môre, antie Dora.”

“Môre, my kind. Is jy ook vanoggend laat? Of het jy al gedraf?”

“Nog nie. Oom Jonnie het belowe ek kan e-pos stuur voor hy vanoggend skool toe gaan, toe help ek hom eers en toe skryf ek te lank aan my brief.”

“Vir Jo-Anne?”

“Ja. Kan ek vir Antie toast insit?”

“Asseblief.” Dora gooi vir haar koffie. Sy skep ekstra suiker. Krag na kruis, dis wat sy nodig het. “Wat skryf jy vir Jo-Anne?”

“Oom Jonnie sê ek is die enigste kind in die skool wat volgende jaar oorsee gaan en dis ’n voorreg.”

Sal Jonnie haar voorpraat!

Dania sit die kommetjie skaapvet op die tafel neer.

“Daar is nie skaapvet in Londen nie,” sê Dora.

“Daar is skape.”

“Jy kry nie die stert te koop nie – Jo-Anne het geskryf.”

“Sy kan ’n heel skaap koop.”

Teen ’n plaas se prys. Dora vat ’n slukkie van haar soet koffie, kyk weg van die kind. Stry nou met haar oor vetstertskape, en wat sy eintlik wil doen, is om haar te beskerm teen die grootste skok van haar lewe.

“Antie hou nie van Londen nie,” verwyt Dania, “en Antie was nog nie eens daar nie.”

“Ja,” sug Dora, “miskien is ek jaloers op jou. Eet jy nie?”

“Ek sal as ek terugkom van draf, anders kry ek steek in die sy, Antie weet mos.”

Sy weet, maar dis asof sy vanoggend nie reguit dink nie. Sy ís jaloers – op ’n ander manier. Die idee dat Jo-Anne se skuldgevoelens die oorhand gaan kry, maak haar besitlik oor die kind wat sy help grootmaak het en liefhet en met elke greintjie moederliefde in haar wil beskerm teen nog teleurstellings, nog hartseer.

Dania sit twee snye roosterbrood op ’n bord en sit dit op die tafel neer.

“Dankie, my kind.”

“Nog iets?”

“Sal jy asseblief vanmiddag vir my pakkies gaan aflaai by antie Loesie en die Nagels, en die koesisters by mevrou Willemse?”

“Antie Dora! Ek skryf môre.”

“English composition, anders het ek jou nie gevra nie. Doen jy dit, of moet ek jou betaal?”

“Ek sal – ek sê net.”

En uit is Dania, uit by die deur.

Dora roep haar nie terug nie. Sy stoot die skaapvet eenkant toe en doop haar roosterbrood soos beskuit in haar koffie. Sy moes nie met die geldstorie begin het nie – die kind is geldgierig, maar darem nie só nie. Dis oor die e-pos. Wou sy nie sê wat sy geskryf het nie, of is dit sý wat haar nie kans gegee het om te vertel nie? En Lea. Het sy vanoggend al vir Lea gebel? Nou’s die kind weg voor sy gevra het. Lea is siek. Die familie bekommer hulle oor Lea wat ten spyte van haar hartoperasie kortasem bly en wat – volgens haar oudste dogter, by wie sy inwoon – verseg om terug te gaan dokter toe. Jo-Anne steur haar nie daaraan nie, sy speel op Lea se gevoel en skryf vir haar briewe om raad te vra oor Dania. Dit werk op Lea se gewete, en sy en Dora kan nie die goed oor die telefoon uitpluis nie. Jonnie het gesê hulle kan uitry soontoe sodra die skole gesluit is. Dit raak nou dringend.

Vanoggend voel sy self nie te gesond nie. Dalk somergriep.

Sy moet stadig opstaan, aan die tafel vashou, diep asemhaal voor sy die vuil borde en bekers kan bymekaarmaak en wasbak toe dra. Die skottel rou vleis wat sy voor werk in die pot moet kry, wag vir haar. Sy gaan haal die groot vleispot op die onderste spensrak en sit dit op die stoof met olie en uie wat sy gisteraand gekerf het.

Gewoonlik neurie sy een van haar gunsteling-gesange. Vandag put sy geen vreugde uit die werk nie. Sy het ook nie asem oor om te sing nie, haar arms voel lam.

Sy is besig om sout en peper oor die vleis te strooi toe sy Dania agter haar hoor.

“Ek gaan nou,” sê die kind skoorvoetend. “Is daar nog iets?”

“Net die pakkies wat jy moet aflewer.”

Haar hare is vasgebind in ’n parmantige poniestert.

“Moet ek die vleis vir Antie dophou?”

“Ek stel die plaat baie laag. Jy kan water bygooi as jy ruik dit braai.”

Die stukke vleis wat sy eerste in die pot laat val, sis hard. Toe sy omdraai, is Dania weg.

Sy wou nog vra of sy Lea toe gebel het, maar sy sien nie kans om haar agterna te sit nie.

Here, waar is my kragte heen?

Sy dwing haarself om die vleis in die pot stuk vir stuk om te keer. Nooit anders nie, dit is griep, en sy sal iets moet drink, anders kom sy nie deur die dag nie. Eindelik kan sy die vleispot se deksel opsit.

Daar is nog een bruistablet in die medisynekas. Sy gooi dit in ’n glas water en drink dit skuldig.

Jonnie het dit gekoop om Dania deur die eksamen te help. Dalk het Emma daarvan byderhand om te leen tot hulle weer by Graafwater uitkom. Hoofpynpille het hulle genoeg. Sy drink twee. Voor sy vergeet, maak sy die pakkies vir Loesie-hulle op, speld naamkaartjies aan elkeen en loop kamer toe. Daar stel sy haar wekker en gaan lê op die bed.

Ontspan, dis senuwees wat jou uitput en siek maak. Kalmeer. Jy weet waar jou krag vandaan kom.

Trane wel op. Haar Vader is tog genadig, al weet Hy als.

Hemelvader, help my, troos my, versterk my. Stuur vir my Skrif, al is dit ’n vermaning, ek smeek U.

Die woorde van die Ou Vertaling kom van ver af, van haar kleintyd toe sy lang stukke uit die Bybel gememoriseer het.

Die Here is my herder; niks sal my ontbreek nie.

Hy laat my neerlê in groen weivelde; na waters waar rus is, lei Hy my heen.

Hy verkwik my siel; Hy lei my in die spore van geregtigheid, om sy Naam ontwil.

Verbasend hoe helder haar verstand skielik is. Sonder huiwering vloei die woorde uit die fontein wat in haar hart opborrel en wat in haar diepste nood nog nooit opgedroog het nie.

Al gaan ek ook in ’n dal van doodskaduwee, ek sal geen onheil vrees nie; want U is met my: u stok en u staf, dié vertroos my.

U berei die tafel voor my aangesig teenoor my teëstanders; U maak my hoof vet met olie; my beker loop oor.

Sy het werk om te doen. Daar is mense met wie dit slegter gaan, wat nie kan wag om môre by die kerk se tafels te kom aansit nie, mense wat onversorg en eensaam in bedompige sinkhokkies lê en uitsien na die dood, wat net swaar geken het, van die dag van hul geboorte af tot die dag van hul gryse ouderdom, hooplose mense.

Net goedheid en guns sal my volg al die dae van my lewe; en ek sal in die huis van die Here bly in lengte van dae.

Dora haal diep asem, dit voel beter. Sy kom stadig orent. Haar verpleegstersuniform hang aan die kasdeur. Sy gaan haal dit af en trek haar japon uit.

Jo-Anne wou van kleintyd gaan skoolhou soos haar pa. Daarmee het Dora vrede gemaak. Sy weet wat háár beroep vereis – veral hier op die platteland. Jo-Anne is te veel van ’n dametjie, te veel van ’n bedorwe enigste kind. Met Dania het hulle ’n ander koers ingeslaan. Sy het haar dagtakies en sy kom by die armes, al is dit net om ’n pakkie af te gee. Dora het tot nou toe gehoop dat Dania geleer het om respek te hê vir die edel beroep van verpleeg en die onselfsugtige pad van naastediens sal kies. As Jo-Anne haar vat, sal daar niks van kom nie.

Dania luister na die geluid wat haar hardloopskoene op die gruisgrond maak, vinniger en vinniger om weg te kom en terug te kom voor die son te hoog sit. Sy was sesuur reg om Jo-Anne se e-pos te skryf, maar oom Jonnie het haar aangesê om te help met die hoenders – antie Dora het verslaap en hy los haar, sy het rus nodig. Dania het gedoen soos hy sê, én vir hom koffie gemaak, niks gestry nie, anders het hy haar nie toegelaat om op sy rekenaar te werk nie. Sy het kans gekry, terwyl hy gestort en aangetrek het. Toe skryf sy sy kan nie wag vir Londen én Desember nie, hulle sien uit na Jo-Anne se Kerfees-kuier en inkopies in die Kaap, sy het genoeg gespaar – of dink Jo-Anne sy moet haar geld hou vir Londen? Die televisienuus sê daar is agttien rand in een Engelse pond, dis baie. Is Jo-Anne seker sy sal ’n vakansie in Londen kan bekostig? Oom Jonnie sê sy is die enigste kind in die skool wat volgende jaar oorsee gaan en hulle is nie ryk nie. Hy stuur groete.

Sy wou nog skryf die mense van Londen is seker skatryk as hulle soveel rande in een pond kan gooi, maar toe vee sy dit uit voor dit lyk of sy bedel.

Sê nou sy moet al haar spaargeld trek om saam te neem? Jo-Anne het nog niks gesê van sakgeld nie. Dania struikel amper by die gedagte daaraan. Om te val sou die uncoolste ding wees wat haar vanoggend kan tref. Sy hardloop juis verby kinders wat vandag eksamen skryf en skool toe loop, party met oop boeke soos hulle vir oulaas iets in hul koppe probeer prop. Hier en daar groet een met: “Skryf jy nie?”

“Môre! English composition!”

Sy was vanoggend so besig met die rekenaar, sy het nog nie haar ma gebel nie, maar miskien is dit te vroeg. Later is beter, dan kan hulle lekker lank gesels – veral as antie Dora by die werk is. Almal is vanoggend laat. Die son bak al so warm, sy sweet, en los hare plak teen die kant van haar kop. Haar neus water, maar sy draf aan tot by ouma Mara se roosheining. Daar stop sy aan die oorkant van die pad en haal ’n snesie uit haar sak. Haar hande bewe – nie van uitputting nie, sy is superfiks, maar van opwinding, want sy het gehoor Rodger is terug.

Met haar rug teen ’n sypaadjieboom kyk sy verlangend na sy huis.

Rodger Davids is haar grootste geheim. Nie eens Lylane weet nie, en Lylane is haar beste maat. Niemand, behalwe die Here, weet hoe sy oor Rodger voel en wat in haar kop aangegaan het toe Rodger vir Talita van den Heever gekies het nie. Sy wou Talita en haar engelvlerke verwoes. Maar haar plan was so simpel, sy kon dit liewer gelos het, dan was haar gewete nou skoon – en Talita se pa die enigste vark in die verhaal.

Dat Rodger so erg seergekry het, is haar straf omdat sy gewens het iets moet gebeur om sy oë oop te maak. So blind verlief was hy, hy kon nie eens sien hoe besitlik Talita se mal pa oor sy dogters is, of dat Maria met meer as ’n bietjie toneelspeelliefde na Josef opkyk nie.

Dania trek haar poniestert styf en wil net koers vat toe haar hartsbegeerte vervul word. Die tuinhekkie gaan oop en hy kom op sy krukke uitgehink.

“Haai, Dania,” groet hy.

Haar asem slaan weg en al wat by haar keel uitkom, is ’n hees gepiep.

“Haai …”

Sy moet nader stap en hoor hoe dit met hom gaan, maar sy staan soos ’n stok en wag vir hom om oor die pad te sukkel. Die regtervoet trap, die linkereen hang slap – dit oor ’n meisiekind wat nie vir hom bedoel was nie. Een van die boekies wat Dania gelees het, se titel is Verbode liefde, en daai liefde was nie naastenby so verbode soos Rodger s’n vir Talita nie. Sulke verliefdes, het sy in ander boeke ook gelees, kom nooit by mekaar uit nie. Hartseer en eensaamheid is net eenvoudig die uiteinde.

“Ek het nie geweet jy is terug nie,” jok sy koel en kalm.

“Eergister al,” antwoord hy.

“Hoe gaan dit?”

“Beter. Dokter sê ek moet loop.”

“Jy moenie alleen nie.”

“Hoekom nie?”

“Jy kan val.”

“Ek is versigtig.”

“Pasop vir straathonde.”

“Ek ken hulle.”

“Netnou is hulle so bly om jou te sien, hulle spring teen jou op.”

Hy maak strepe in die stof met die een kruk. “Maak nie saak nie.”

Dania frons. Hoekom klink hy so moedeloos?

“Jy moet regkom dat ons weer kan krieket speel,” troos sy.

“Voel of ek nooit weer sal speel nie.”

“Nee, man, jy sal!”

Sy praat so hard, hy moet opkyk van sy gekrap in die stof. “Ek wens ek kan so gelukkig soos jy wees,” sê hy.

Gedagtes maak swerms deur haar kop. Hy kyk so deurdringend na haar, waarvan praat hy? Weet hy dat sy die vlerke se bande afgeknip het en gelukkig genoeg was om nie uitgevang te word nie, of weet hy dat sy Londen toe gaan?

“Het jy gehoor ek gaan Londen toe?” waag sy dit.

“Lekker! Wanneer?”

“Volgende jaar as dit lente is in Londen en skoolvakansie by ons. Dis einde Maart.”

“Kort vakansie?”

“Ek vat ’n ekstra week.”

“Jy sal nie veel mis nie, jy’s slim genoeg.”

Dis ’n kompliment, maar hy kyk weer so snaaks na haar, dis asof hy deur haar kan sien. Is dit Talita se vlerke wat hy sien of wat?

“Ek moet waai,” sê sy en spring weg voor hy haar beskuldig.

“Lekker draf!” roep hy agterna.

Hoe spyt is sy nou sy het nie langer gesels nie! Hy sou nie so gaaf klink as hy haar van die vlerke verdink nie, en niemand het haar beskuldig nie. Juffrou Pool het in elk geval als in die skool se konsertstoor weggepak … Nee, wag – dis nou genoeg! Talita het niks daarvan oorgekom nie. Dis haar pa – hý is die een wat haar seergemaak en verneder het, nie Dania Pietersen nie. Die Here het haar vergewe, Rodger praat met haar – en dis meer as wat sy verwag het, plus Londen! Wat maak dit saak as daar nie skaapvet in Londen is nie? Sy is anyway nie meer lief daarvoor nie. Maar sy moes nie gemoan het oor die pakkies nie, antie Dora het moeër as gewoonlik gelyk.

Dania vertraag haar pas toe sy van ver af sien hoe haar antie juis op daardie oomblik hul tuinhekkie toemaak en stadig wegstap. In een hand dra sy haar werkstas en in die ander ’n swaar inkopiesak.