Читать книгу Haar ma se kind - Helena Hugo - Страница 9

Dania kan die reuk van halfrou vleis wat stadig kook, nie verdra nie. Sy maak vir haar roosterbrood, smeer dit met skaapvet en heuning, gooi ’n glas melk in en dra dit na haar slaapkamer aan die ander kant van die huis. Dan skuif sy haar skoolboeke op haar lessenaar eenkant toe, sit die brood en melk neer, trek een van Marta se boekies nader en lees verder aan die hartseer verhaal wat sy laat laas nag begin het.

Louisa is ongelukkig. Sy verlang na iets wat sy nie kan beskryf nie. Die gesuis van die golwe en gekras van meeue eggo die treursang van haar hart. Die maan raak weg agter die wolke en sy silwer pad op die see verdof. Dit raak so donker soos haar eie gemoed. Die man van haar drome is weg en sy sal hom nooit weer sien nie. Een omhelsing is geen waarborg van ewige liefde nie, een rooi roos geen belofte van trou nie. Haar lippe roer: “Vaarwel, my enigste, totsiens en vaarwel.”

Louisa pluk haar jas uit die kas en gooi dit om haar skouers. Sy loop kaalvoet by haar woonsteldeur uit.

Dania vat ’n hap van haar brood. Dis die einde van hoofstuk twee en die storie is klaar so tragies. Wat kan nog verkeerd loop?

Sy keer Louisa en die strandloper langs haar bord om. Die donkerkopheld en blonde heldin op die voorblad omhels mekaar teen die agtergrond van ’n seelandskap met ’n hemelsblou lug en skuimende branders. Sou dit Louisa en die man wat haar verlaat het, wees of die ander een – die strandloper?

Hy lyk gespierd genoeg om branderplank te kan ry. Maar die eerste ou was volgens die beskrywing in hoofstuk een ook donker en gespierd. Die lokteks op die agterblad voorspel een van daardie stories wat Dania nie sal kan neersit voor sy die slot gehaal het nie. Sy kou haar broodkorsie en lees dit weer.

Louisa se hart is gebreek toe die man van haar drome op ’n geheime sending vertrek. Al wat sy het, is een rooi roos en die belofte dat hy eendag sal terugkom. Moet sy hom glo, of moet sy haar oorgee aan die aantreklike strandloper wat haar een stormagtige nag langs die see optel, na sy vissershut dra en versorg tot sy weer op die been is? Louisa kan loop, maar sy kan nie onthou nie – nie wat haar naam is nie, ook nie waar sy woon nie. Die strandloper wil moeite doen om uit te vind, maar sy is bang vir die waarheid. Wat is die waarheid en hoekom is sy bang? Lees saam en raak deel van die avontuur!

Lekker! Sy kyk weer na die paartjie op die omslag en dink: Wat wed ek julle twee, teen die einde van die dag weet ek wat julle geheim is! Ek sal net eenuur as antie Dora kom inloer, sorg dat ek besig lyk met opstelle en woordeboeke. Gelukkig is sy altyd haastig om terug te gaan werk toe, dan kan ek weer ontspan. Oom Jonnie kom veel later – eet, rus en gaan werk in die tuin. Wie op aarde leer in elk geval vir English composition? Sal help as hulle ons die onderwerpe voor die tyd gee!

Sy vat ’n sluk melk, tel die boekie op en lees verder.

Hoofstuk 3

Die branders spoel skuimend om haar voete, sproei wasem teen haar koorsige gesig. Die see roep haar diep uit sy eie hart. In die lig van die maan lyk die water so glad soos satyn, die skuim soos die kantvalle van trourokke. Louisa loop dieper in. ’n Reuse-brander breek teen haar knieë. Sy loop nog dieper. Die see is haar minnaar, hy praat met haar. Hy nooi haar om rus te vind in sy arms. Elke nuwe golf wat na haar toe aangespoel kom, bring trooswoorde saam. Die see suis troetelwoorde – sag en teer en sonder oordeel. Louisa kyk af. Haar voete sak weg in die nat sand, skuim maak walletjies en smelt om haar enkels. Haar rok klou teen haar bene. Sy stap dieper in. Haar rok raak swaar van die water. Nog branders kom op haar aangestorm, een breek oor haar kop en skouers. Sy verloor haar balans, haar voete word onder haar uitgeslaan. Sy snak na asem en strompel orent. Die see is ’n dier met geen genade nie. Hy gryp haar!

Dania konsentreer so, sy hoor die branders breek, sien hoe die see Louisa intrek. Sal sy van plan verander en loskom? Die spanning laai op. Toe klap die huis se voordeur.

Amper keer sy haar melk om. Het sy die deur oop vergeet? Sy spits haar ore. Haar nekhare staan regop. Sy hoor iemand praat.

Klink soos wie? Antie Dora?

Dania spring op, steek Louisa en die strandloper onder haar kopkussing in en staan botstil en luister.

Dit is antie Dora en ’n man.

Gewapen met haar hokkiestok sluip Dania in die gang af en sien verlig dis dominee Van Velden. “Is jy seker sy’s hier?” vra hy.

“Sy moet leer.” Antie Dora klink oud en moeg.

“Hier’s ek!” Dania lig haar hokkiestok asof sy hand opsteek in die skool.

Dominee Van Velden glimlag.

“Dag, Dania. En daai stok?”

“Dis om skelms mee plat te slaan. Môre, Dominee.”

“Jou tante het griep. Jy moet kyk dat sy in die bed kom en rus.”

Antie Dora hou aan die deurkosyn vas. Sy lyk beslis siek.

“Stap saam met haar kamer toe.”

“Die … sopkombuis,” hyg antie Dora.

“Moenie jou bekommer nie, ek en Dania sal regkom.”

Antie Dora stry nie, en dis vreemd, want sy is altyd vreeslik begaan oor alles wat in die sopkombuis gedoen moet word. Sê nou antie Dora is dodelik siek, wat dan?

Dania gaan staan langs haar. “Wil Antie op my leun?”

“Liewer … nie … ”

Antie Dora se asem kom in sulke kort hygies, nes Oubaas as hy warm kry. Sy loop ’n paar treë en staan eers om te rus. “Het jy … die … pakkies afgelewer?” vra sy.

“Vir ouma Loesie-hulle? Ek het nog nie kans gekry nie.”

“Moenie vergeet nie.”

Amper klink sy weer so streng soos gewoonlik. Sy loop sleepvoet tot by haar en oom Jonnie se slaapkamer. Die bed, wat altyd so netjies opgemaak is, lyk vandag sommer slordig. Dania vou die deken terug en pof die kussings op. Antie Dora raak net van haar skoene ontslae en val skuins op die bed neer.

“Moet Antie nie pajamas aantrek nie?”

“Later, gaan help vir Dominee.”

Dania is verlig om die siek vrou agter te laat. Dis verwarrend om antie Dora soos ’n omgekeerde skilpad te sien lê. Sy word dan nooit siek nie! Selfs as sy en oom Jonnie albei griep of maagwerk kry, dan bly antie Dora uitgespaar om hulle te verpleeg. Wie gaan haar gesond dokter?

Dominee Van Velden hou ’n kardoesie na Dania toe uit. “Haar pille,” sê hy. “Tannie Emma sê dit lyk na somergriep. Jy moet sorg dat sy in die bed bly en elke vier uur een van elkeen neem. Bel ons as sy sieker word, dan vat ons haar Clanwilliam toe na die dokter – en sorg dat sy eet, al is dit net ’n stukkie brood.”

Dania knik. Die verantwoordelikheid om na haar siek antie om te sien, is so groot al die spoeg het uit haar mond verdwyn.

“Jy wil mos eendag ’n verpleegster word – nes jou tante?”

Sy wil nie, maar knik entoesiasties.

“Beskou hierdie een as ’n goeie oefenlopie. Jou tante gaan jou dalk voorsê, maar sy behoort nie ’n moeilike pasiënt te wees nie. Ons moenie die sopkombuisgoed vergeet nie!”

Dominee dra die pot kokende vleis na sy bakkie wat in die straat voor hulle tuinhekkie geparkeer staan. Dania kom met ’n emmer vol geskilde groente agterna.

“Moenie alleen voel nie, tannie Emma sal vanaand kom inloer,” troos hy. “Jou oom kom seker eenuur se kant van die skool af, of hoe? Bel my as jy dink dis nodig om hom vroeër in te lig, sal jy?”

Dania knik weer. Antie Dora sal seker sê wanneer dit nodig raak.

Dominee klim in sy bakkie en trek baie stadig weg. Seker bang die pot vleis val om. Dania maak gou dat sy in die huis kom. Gelukkig het hulle nie bure oorkant die straat nie, anders het hier nou ’n string ou anties aangekruie gekom. Antie Maxie van langsaan het blykbaar niks gesien nie – nie dat sy veel kan doen nie. Sy is oud en sieklik en loop met ’n kierie. Antie Dora stuur dikwels vir haar en oom Frekie kos oor, was en stryk gereeld hulle wasgoed.

Dania kan steeds nie glo dat antie Dora siek is nie.

Sy loop op haar tone na die slaapkamer en stoot die deur versigtig oop.

Daar lê sy nog net soos sy op die bed neergeval het! Dania word so bang, iewers in haar kop weergalm haar hartklop. Sy kyk lank voor sy antie Dora se borskas sien op en af beweeg.

Dankie tog, sy haal asem.

Hoekom moet sy vir die eerste keer in haar lewe siek word net voordat Jo-Anne kom kuier en noudat al die lekker uitstappies stad toe klaar gereël is? ’n Siek mens in die huis gaan alles bederf!

Dora droom sy lê op ’n wolkebed, maar dis niks lekker nie. Die wolke verstop haar neus en mond en sy kan nie asem kry nie. Sy wil regop kom, maar kan nie roer nie. Vliegtuie vlieg links en regs van haar verby – so naby, hul vlerke skuur teen haar, en hul enjins dreun so hard, dis asof sy haar kop in ’n bynes het.

Iemand roep haar. Die stem is vaagweg bekend en sy wil dit nie hoor nie.

“Dora, my vrou, wakker word. ”

Jonnie.

“Jy moet bykom.”

Sy wil nie.

Hy sit sy hand op haar skouer. Dis so swaar, sy wil dit afskud, slaap en slaap en nooit weer opstaan nie.

“Vrou! Maak oop jou oë!”

Jonnie klink so ontoegeeflik soos net hy kan wees wanneer hy sy gesag laat geld. Dit flits deur haar brein dat sy genoeg gebuig het voor sy onversetlikheid. Vandag kan hy maak soos hy wil, sy sal nie vir hom ingee nie.

“Jy moet wakker word dat jy kan eet en jou pille drink.”

“Wil nie.”

“Dis al donker, Dora, jy het heeldag geslaap. Mevrou Van Velden was hier met sop – spesiaal vir jou. Wil jy haar teleurstel en dit nie eet nie?”

“Nie honger nie.”

Sy draai haar kop weg, die kussing is nat.

Hy bly lank stil. Sy stilte word afgemerk met uitgerekte sugte.

“Jy van alle mense, wat altyd kla oor pasiënte wat moeilik is … Kan jy nie insien dat ons jou wil help nie?”

Sy voel vere. Is sy moeilik as sy te moeg is om haar oë oop te maak?

“Moeg …” probeer sy haarself regverdig.

“Dis hoekom jy iets moet eet en bad en jou pajamas aantrek en behoorlik in die bed klim. Ek vra jou mooi. Ek het ’n lang dag gehad en daar wag stapels toetse wat ek vannag nog moet merk, wees tog inskiklik.”

Dis hoe hy maak, stel sy werk bo hare, verwag van haar om terug te staan en haar roetine by syne aan te pas, etes volgens Jonnie se vergaderings op tafel, bed toe sodat hy kan slaap, al het sy nog takies wat sy wil afhandel …

Die sopkombuiskos!

Dora sit vervaard regop. Die bedliggie is aan, die gordyne dig getrek.

“En nou?”

“Ek kan nie onthou nie!”

“Wat nie onthou nie?”

“Of ek die groente by die vleis gesit het.”

“Watter groente?”

“Die sopkombuis-stowe!”

“Ontspan, Dora, mevrou Van Velden doen dit.”

“Is sy hier?”

“Nee, maar ek is baie lus en bel haar sodat sy met jou kan raas. Gaan jy nou opstaan?”

“Sy’t gesê ek moet lê.”

“Bad en eet eers, dan kom lê jy weer. Watse pil het jy gedrink dat jy so deurmekaar is?”

Grieppille en pynpille, ou bekendes. Dis asof die moegheid haar slaan met ysterstawe.

“Ek is moeg,” sê sy.

Jonnie trek sy asem diep in. “Ek gaan vir jou water intap.”

Hoe laat is dit? Die syfers op die wekker is dof, sy kan nie sien waar die arms staan nie. Halfagt, maar dit lyk verkeerd. Waar is haar handsak met haar bril? Sy gly van die bed af. Hemel, het sy tog nie heeldag in haar verpleegstersuniform gelê en slaap nie!

Dora staan langs die deurmekaar bed en haar kop is leeg. Geen lysies nie, geen name of adresse of besoektye nie. Waar moes sy gewees het terwyl sy geslaap het? Het hulle vir haar gewag, gewonder of sy nie meer omgee nie – moed opgegee, kwaad geword? Sy sal moet uitvind waar sy oral versuim het. Siekes en oues van dae is afhanklik van haar besoeke. Sy wil die beddeken regtrek, maar dit voel asof haar arms wil afbreek. Iewers in die huis speel die radio of die televisie. Seker die televisie, hulle luister net bedags radio.

Ouma Loesie moet gewas word, haar slop moet uitgegooi word. Oupa Moses is dalk al dood. Salmientjie se wonde is nog nie gesond nie, dit moet skoon verbande kry. Wie en wat nog? Sopkombuis. Emma het dit oorgeneem.

Dora laat sak die romp oor haar heupe en moet buk om dit van haar voete af op te tel. Sy is so dronk in die kop, sy gaan sit weer op die bed, vou die romp op haar skoot en stryk en stryk dit met haar hand. Tevergeefs, die kreukels wil nie uit nie.

Here, is dit griep hierdie? Watse soort dan? Ek’t lank laas so pap gevoel. Help my, asseblief, dat ek krag kry om op te staan en my pligte te doen.

“Bad is reg!”

Jonnie loer om die deurkosyn. Sy kan nie sy oë agter sy brilglase uitmaak nie, maar hy kyk in haar rigting. Hy bied nie aan om saam met haar te loop nie.

Die badkamer is ver, op die agterstoep. Te ver.

Sy veg teen die begeerte om weer op die bed om te kantel en nie op te staan nie.

Moeisaam, versigtig kom sy orent en skuifel na haar laaikas waar sy skoon onderklere en haar japon uithaal. Jonnie is reg, sy sal beter voel ná die bad, dan kan sy aantrek en haar pligte gaan nakom, al is dit laat. Haar pasiënte is oor die algemeen geduldig. Hulle het niemand anders nie, sý moet hulle versorg.

Voel-voel in die gang af, stadig dat sy nie omval nie.

Dania staan in haar oop kamerdeur, haar oë groot.

“Kan ek Antie help? Antie moenie val nie.”

“Liewer nie, netnou val ons al twee.”

Die kind trek haar kop in haar skouers, sit haar hande voor haar mond.

“Ek sal regkom,” sê Dora en wend ’n moedige poging aan om normaal te loop. Amper struikel sy oor die treetjie af stoep toe.

Dis eers toe sy in die bad wegsink en haar oë toemaak, die water se lafenis om haar lyf laat spoel, dat sy logies kan dink. Ek is siek, besef sy, en dis meer as net griep. Die moedeloosheid wat my oorval, gaan hand aan hand met my gemoedstoestand. Ek herken dit, die gevoel het al by my kom spook, meer dikwels as Jo-Anne ’n slag haar draai hier gemaak het en ek my moet dwing om op haar positiewe eienskappe te konsentreer. Sy is my eie dogter en ek ken haar nie meer nie. Woon mos op ’n eiland wat ek nog nooit besoek het nie. Sy is nie meer die kind wat ek grootgemaak het nie, maar ’n vrou van veertig. Toe my ma veertig was, was sy ’n ouma van ses! Jo-Anne dra stywe jeans en hakskoene. Sy loop haar pad alleen, so sê sy. Vir al wat hulle weet, woon sy in sonde saam met iemand. Haar vriende van wie sy soms foto’s aanstuur, is ’n mengelmoes van nasies wat mekaar omhels. Sy skilder haar huis en omgewing in reënboogkleure, Londen asof dit die Nuwe Jerusalem is, haar kerk asof Jesus self daar preek.

Sy baklei nie, praat altyd geduldig, altyd met respek, glo daaraan dat jy jou ouers moet eer, maar dat elke mens waarmee jy te doen kry, die reg op ’n eie mening het. Jonk en oud is hier op aarde om mekaar lewensruimte te gun. Nou het sy besluit dat Dania die waarheid moet hoor!

Dora laat sak haar kop in haar hande. Hoe ontrafel jy ’n kraaines van leuens sonder om ou wonde aan die bloei te sit en nuwes toe te dien? Trane vorm warm in haar oë.

Hemelvader, is ek dan die een wat hulle nie ’n lewe saam gun nie? Is ek die een wat nie my sondes wil bely en vergifnis kry nie? Wil ek eendag voor u regterstoel staan met verwyte? Is dit U wat hierdie bal aan die rol gesit het, U wat ons dwing om ons leuens oop te vlek? Niks gebeur tog sonder u wil nie?

Iemand klop aan die badkamerdeur en sy skrik.

“Dora, is jy nog in die bad?”

Weer Jonnie.

“Ek klim uit.”

“Jy moet sê as jy hulp nodig het.”

Verbeel sy haar of hoor sy daardie tergklankie in sy stem? Sy trek nie eens meer voor hom uit nie! Daarvoor is sy te sag en mollig, papperig soos dit ’n ouma betaam. Lank terug het sy ’n lyfie soos Jo-Anne gehad. Toe sy so oud soos Dania was, was sy net so sportief, en blitsvinnig op die atletiekbaan. Niemand sal dit vandag glo nie. Daar is baie dinge oor haar wat niemand vandag sal glo nie.