Читать книгу Helene de Kock Omnibus 9 - Helene de Kock - Страница 10

Die dag ná die ongeluk met Pote ry Maryn saam met Peet in dorp toe om die duik uit die BMW te laat klop, en ook om te gaan kyk hoe dit met Pote in die hospitaal gaan. Nadat hulle die motor aan die paneelklopper afgegee het, stap hulle sommer deur die breë stofstrate na die veeartseny-kliniek, wat op die rand van die dorp lê. Hulle kom heelwat bekendes teë, staan en gesels lang rukke, verkyk hulle aan ou skoolmaats wat reeds met krosies rondstap.

“Wanneer,” vra ’n klasmaat van Peet wat hulle by die dorpskafee raakloop, “is júlle groot dag dan?” En die man kyk trots en betekenisvol af op die blonde bolwangseuntjie wat hy op sy arm dra.

“Een van die dae,” antwoord Peet gemaklik, toe Maryn met ’n mond vol tande staan, en voeg by toe hy sien sy wil-wil ergerlik lyk: “Nes my prof laat weet presies wanneer ek in Leiden moet wees.”

Hulle gesels nog ’n bietjie, groet en loop verder. Nie een van hulle twee verwys met ’n enkele woord na dié gesprek nie. Hulle praat glad nie. Tog is hulle skerp van mekaar bewus, elkeen soos van ’n vreemdeling wat in die poort sy ongeleë verskyning gemaak het. Maar dis Maryn wat, toe sy tersluiks na Peet opkyk en die bedruktheid om die mooi gevormde mond sien, eerste jammer kry en haar hand deur sy arm steek. Dit vang hom onkant, maar dis met blydskap dat sy voel hoe hy haar hand teen sy lyf aandruk. ’n Geweldige gevoel van teerheid teenoor hom wel in haar op. Ag, sy is tog regtig lief vir Peet. Sy sal altyd vir hom lief wees, net soos wat sy nog altyd was. En sy wil nie, mag hom nie seermaak nie. As sy haarself net kan genees van hierdie ander emosie wat soos ’n roos in haar hart oopgegaan het. Miskien probeer sy nie hard genoeg nie, miskien wil sy nie dink aan wat die gevolge gaan wees as …

“Peet,” sê sy skielik dringend, “waarom is jy nou skielik haastig Leiden toe?”

Hy gaan staan net daar in die straat, kyk af op haar, en sy gesig is heeltemal onleesbaar. Toe buk hy en tel ’n klein klippie op, weeg dit gedagteloos in sy hand, gooi dit speels na ’n piepklein hondjie wat hulle gewaar het en nou al keffend om hulle kring. Dis eers toe die diertjie tjankend die wyk neem dat Peet haar antwoord: “Ek is nie soseer haastig nie, Maryn. Dis net ’n kwessie van dat ek ons vertrek daarheen wil vervroeg. Dit sal goed wees as ons eerder as wat beplan is, kan gaan en ons voete vind in ’n heeltemal vreemde plek.” Sonder om haar direk aan te kyk, slaan hy ’n arm om haar middel, en sê met ’n soort laggie om sy mond: “Jy weet, twee Damplasers soos ons sal maar swaarkry op so ’n aartsvreemde plek! Gelukkig sal ons mekaar hê.”

Maryn staan met haar kop agteroorgegooi en opkyk na hom, haar oë droog en brandend. En sonder ’n woord laat sy toe dat hy haar net daar in die straat nader trek en voor die oë van verskeie dorpenaars met verbete erns soen. Toe hy eindelik weer sy lippe van hare wegneem, merk hulle dat hulle ’n halwe kringetjie belangstellende toeskouertjies het, terwyl van die grootmense luid kuggend straataf loop. Maryn proes van die lag en Peet moet noodwendig saamlag, en wat ’n bepalende oomblik kon gewees het, vervliet as ’n halwe grap.

Peet self is half verbaas dat hy so iets kon gedoen het. Maar hy was op daardie oomblik so bereid, so jammerlik gretig om die flarde van sy gemoed bymekaar te kry, dat tyd en plek vervaag het. Hy stap ietwat bekaf saam met Maryn verder. En hy bly skerp bewus van die skrynende gebrek aan erotiek in hul aanraking. Hoe is dit dan tog moontlik? wonder hy. Ek hét haar mos lief. As iemand ’n haar van haar hoof sou wil skaad, sal ek moor ter wille van haar. Ek wil dan nie eens hê Marcel Hoffman moet na haar kyk nie, uit vrees dat hy met sy lewenservaring haar sensitiewe gees mag kneus. Sy was nog altyd myne, wat is dit dan nou? ’n Mens staan tog nie iemand so maklik af nie?

Toe hulle al naby die kliniek is, hou Maryn hom liggies aan die arm terug.

“Wat is dit met Eugene en Elsje?” vra sy.

“Ag wat,” sê Peet haastig, “maar dieselfde as met ons. Hulle staan ook op die drumpel van iets, en weet ook skielik nie waarheen nie!”

“Peet,” sug Maryn, “laat staan jou slimstories en sê vir my!”

“My hemel, Maryn, hoe moet ék weet? Ek … ek vermóéd Eugene raak haastig om te trou en Elsje is dalk minder haastig. Kom, hier’s ons, laat ons gaan kyk hoe gaan dit met die hond!”

Hy draai om en stap die stoeptreetjies op tot by die groot deure van die kliniek. Maryn volg hom. Toe sy by hom kom, sê hy: “Kwel jou nie oor my en Eugene se onderonsie nie. Ek dink hy besef darem dat ek groot geskrik het toe Elsje nie tot die punt kon kom oor julle ongeluk nie. ’n Oor en weer kwaaipratery op daardie oomblik was nie só onvergeeflik nie, weet jy!”

“Hm … maar julle is nogtans nie op joviale voet nie, nie soos wat julle altyd is nie?”

“Maryn, los dit nou. Dis ’n ding tussen manne hierdie. Eugene sal herstel van sy nukkerigheid, glo my.”

“Goed dan. Kom ons gaan in.”

Hy maak vir haar die deur oop en hulle gaan in. Hulle is gelukkig om Hennie Smit in die portaal raak te loop, en hy neem hulle dadelik na waar Pote bra mistroostig in ’n hok lê.

“Hy’s ’n tawwe kalant,” meen Hennie, “en hy sal oor ’n paar dae kan huis toe gaan. Ek wil hom net nog ’n bietjie stil hou oor die been.”

Toe Pote vir Maryn sien, maak hy dadelik ’n spektakel van homself uit skone hondevreugde. Hy blaf en tjank en waai sy lang stert geweldig. Maryn word in die hok toegelaat en sy stap tot by hom, hurk en streel sy kop. Tot haar ontroering kry hy haar roksoom beet in sy bek en kou dit sopnat as teken van sy opregte blydskap om haar te sien.

“Jinne, maar hy is gaande oor jou,” merk Peet op, en hy kan om die dood nie verhelp om by te voeg nie: “’n Mens wonder nou net of dit die hond is wat sy baas beïnvloed, of andersom …”

“Ja-nee, jy sal moet lig loop, Peetman!” lag Hennie, en lyk ietwat uit die veld geslaan toe Peet hom dadelik en met groot erns antwoord: “Ek loop klaar lig, en ek verseker jou dis nie om dowe neute nie. ’n Meisie soos Maryn …”

“Ag, julle praat die grootste twak!” val Maryn hom kortaf in die rede, haar groot oë donker van die kwaad en haar wange vuurrooi.

“Nou toe nou,” sê Hennie Smit saggies by homself toe die telefoon lui en hy geroep word. Buitendien het hy die idee dat Peet nie juis mét hom gepraat het nie, maar déúr hom.

Toe hy uit is, staan Maryn op, praat ’n laaste trooswoordjie met Pote en loop ook uit, met Peet agterna. Buite in die straat gee Maryn uiting aan haar ergernis.

“Jy weet, Peet Baumann, dis darem ook omdat jy dinge doen en sê wat ’n mens kwaad máák, dat ’n mens kwaad wórd!”

Peet staan ’n oomblikkie doodstil. Hy weet in sy hart nie werklik waarom hy so met haar geskoor het nie, en hy kan ook nie verklaar waarom hy steeds lus het om dit te doen nie.

“Praat jy nou namens jou broer ook?” vra hy onverstoord.

Maryn vat ’n groot sluk lug en stik byna.

“Nee wat, as jy eers in só ’n onmoontlike bui is, rig ’n mens tog met jou niks uit nie – jy praat verniet van Eugene se bui!”

“Nee, Maryn,” antwoord Peet ook eensklaps warm, “die moeilikheid is dat jy niks met my wíl uitrig nie, al is ek ook in wátter bui!”

Hy self staan verstom oor sy woorde, en wonder vaagweg geamuseerd of dit nou ’n uitnodiging aan haar was om hom te smeek om so gou as moontlik met haar te trou. Wel, dink hy met ’n soort nugterheid, dit sal dalk vir my ’n oplossing wees as sy wil vlam vat oor my. Die vet weet, sy is mooi genoeg soos sy daar staan met haar bloedrooi wange en blitsende blou oë – sy sal my maklik genoeg kan dwing om haar terstond te vra om môre te trou. Want haar eie bekoring, wat geen man kan miskyk nie, plus my enorme ereskuld en opregte gevoel vir oom Frederik, is dalk gewigtig genoeg om die skaal te laat sak …

Maar sy staar net na hom asof dieselfde gedagte nou net by haar opgekom het, en sy dit nie werklik aanneemlik vind nie. Eindelik breek daar tog ’n soort laggie deur, en sy neem net sy arm om aan te stap.

Terug by die motorhawe deel die werktuigkundige hulle mee dat hulle Peet se motor op die vroegste die volgende dag sal kan kry. Hulle besluit om saam met oom Frederik, wat ook ingekom het dorp toe en iewers in die omgewing van die koöperasie behoort te wees, terug Damplaas toe te ry. Hy is maar te bly vir geselskap op pad huis toe.

Peet en Maryn merk albei hoe moeg hy weer daar uitsien, en Peet bied dadelik aan om te bestuur. Hy willig gretig in, en toe hy klaar sy sake gedoen het, ry hulle huis toe.

Toe hulle verby die Ou Huis ry, sien hulle die klein gelerige motortjie staan.

“Wie sou dit wees?” wonder oom Frederik, maar die ander twee skud albei hul koppe. Nie een van hulle ken die motortjie nie.

Maryn het wel ’n vermoede, en een wat haar dadelik ontstem. “Sien julle een van die dae op Damplaas,” het Lilette nou die dag gesê, en sy het dit sweerlik bedoel. Dit is baie moontlik dat dit haar motor is wat nou so eiegeregtig hier voor die Ou Huis geparkeer staan, so asof dit hier is vir meer as die tydsduur van ’n middagbesoekie. En Marcel is nie eens tuis nie; hy is besig by die drukgang.

Peet laai vir Maryn en haar pa by die huis af en gaan bêre die motor. Toe kom hy self om net gou ’n oorpak aan te trek en laat vat skure toe. Sagrys het hom by die motorhuise al kom meedeel dat Eugene ’n stroper van die lande af teruggestuur het met die boodskap dat dit so gou moontlik herstel moet word, want een van die ander stropers is ook besig om nukke uit te haal.

Peet gaan dadelik die stukkende stroper na en vind dat die voorste skopper-as gebreek het. ’n Groot moedeloosheid stoot soos sooibrand in hom op. Dis nou ’n moles. Hy sal binne-in die stroper se masjinerie moet klim en bo-op die vlymskerp bokant van die skopper self moet lê en werk. Sagrys bekyk die sakie met ’n kennersoog en draf gou om ’n paar dik sakke te kry om bo-op te gooi sodat Peet darem op ’n manier gemaklik kan lê. Peet bedank hom met ’n glimlag.

“Swaar werk,” sê Sagrys simpatiek en klik met die tong.

“Hm. Twee dae op die minste, en ek gaan my mal sukkel. Wonder hoe dit nou weer gebeur het!” brom hy. Vreemd dat hy so teen alles opsien dié vakansie. Ander tye het hy tog altyd sulke werk verwelkom om besig te bly. Lekker fisieke arbeid wat hom uitgeput en ’n nagrus van soete vergetelheid verseker het. Maar deesdae is sy gemoed so beswaard dat hy beswaarlik sy gewone werk kan doen. En snags worstel hy ure lank met ’n bitter nugterheid, ’n uitvloeisel van gestremde begeertes en ou-ou kwellinge.

Dis met ’n diep sug wat hom laat voel dat hy nooit weer genoeg asem sal hê nie, dat hy homself ophys en versigtig agter in die stroper kruip om aan die as te begin werk.

Maryn het net gesorg dat haar pa rustig met ’n koppie tee in die sykantste sonkamer sit en ontspan, en haarself toe skaars gemaak. Sy het met groot doelgerigtheid na die Ou Huis toe gestap, en met ’n baie effense kloppie die voordeur oopgestoot. Opgekrul in ’n stoel sien sy nou die vergestalting van haar suur vermoedens.

“O, hallo,” groet Lilette haar vriendelik, en laat die tydskrif waarin sy besig was om te lees net ’n fraksie sak, asof sy verwag dat Maryn aanstons weer sal loop.

“Middag,” groet Maryn bedaard, en vervolg toe sonder omhaal: “Jy sal Marcel nie dié tyd van die dag hier kry nie, jong. Hy is by die Simmentalers …”

“Ek weet,” sê die klein meisie en skud haar rooi kop, laat sak die tydskrif heeltemal om Maryn met ’n soort geamuseerde afwagting aan te hoor.

Maryn is uit die veld geslaan, maar nie vir lank nie.

“Wat maak jy hier?” vra sy reguit, breek daarmee alle spel tussen hulle af. Lilette kyk haar koel aan, haar ken uitdagend na vore.

“Ek kom die vakansie hier by Marcel deurbring. Hy is werklik ál familie wat ek het … Christine was al niggie wat ek ooit gehad het.”

Maryn se oë dwaal na die pragtige foto van Marcel se vrou en seuntjie. Hulle lyk so sielsgelukkig daarop dat sy skaars kan glo dat wat Lilette haar vertel het, waar is. ’n Mens lees niks van die oorlede vrou se ongebalanseerdheid op die foto nie. Sy loop stadig na die ronde tafel, kyk af op die foto, tel dit stadig op en plaas dit, gesig na onder, op die blad neer. Haar mond voel stram toe sy sê: “Christine is dood, Lilette. Daar is geen band meer tussen jou en Marcel nie. Jy kan buitendien nie alleen hier by hom bly nie!”

Lilette gooi in een beweging die tydskrif neer en staan uit die stoel uit op, loop tot reg voor Maryn, lig haar klein gesiggie na die ander meisie.

“Moenie dink dat jy alles weet nie, Maryn Basson. Marcel Hoffman is ’n man met ’n donker verlede, een wat hy nie maklik van hom sal afskud nie, en net ek weet presies wat hy deurgemaak het en nog deurmaak. Ek verstaan hom. En noudat hy weer terug is in die land, gaan ek sorg dat ek naby is. Los hom maar vir my, Maryn. Na ek verneem, het jy ook mos nie behoefte aan iemand nie, of hoe?”

“Jy … kan nie alleen hier bly nie,” sê Maryn net weer, en besef in hierdie verwarrende oomblik dat dit waarlik die enigste argument is wat sy kán voorhou. Lilette is veels te ervare vir haar.

“Nee, sy kan nie,” sê Marcel in die deur, en albei meisies vlieg om asof ’n skoot hulle getref het. Hoe lank staan hy al daar? staan geskryf op hul verleë gesigte. Maar dis Lilette wat eerste herstel.

“Ek het my solank tuisgemaak,” sê sy, loop soos ’n katjie tot teenaan hom en lig haar lippe vir ’n soengroet. Hy beantwoord daaraan, maar op so ’n koel, afwesige manier dat Maryn namens Lilette ys. Maar sy vertoon onverstoord, loer met ’n wyse laggie na Maryn se wit gesig.

Marcel loop tot by die tafel, tel die foto op en plaas dit weer regop terug.

“Ek kan nie dink waarom jy jou tuisgemaak het nie,” sê hy sonder om na Lilette te kyk. En sy, sonder om enigsins te toon dat sy van Maryn se teenwoordigheid bewus is, begin dadelik haar saak bepleit.

“Ek het nêrens om hierdie vakansie heen te gaan nie. Ek wil hier by jou bly.”

“Nee!” Die woord het ’n finaliteit wat geen teëspraak duld nie. Vir die eerste maal sedert hy ingekom het, toon Marcel dat hy van Maryn se teenwoordigheid bewus is. Hy draai na haar.

“Is dit moontlik dat ek jou kan vra om vannag aan Lilette huisvesting te bied? Ek weet dis veel gevra, maar …”

“Natuurlik. Sy kan langer ook bly.” Waarom sy dit sê, weet sy nie, maar toe die woorde uit is, besef sy dat sy dit tog sou aangebied het as sy tyd gehad het om daaroor te dink ook. Dit sal veel, veel beter wees met Lilette by die opstal as met Lilette by die Ou Huis. Haar pa sal dit ook buitendien nie toelaat nie. Hy sal onmiddellik kapsie maak as daar ’n jong meisie by dié dr. Hoffman woon, wat hy so aanprys as verantwoordelik en ernstig.

Lilette lyk ’n oomblik lank asof sy heftig beswaar wil maak, maar ook sy kom skynbaar tot dieselfde slotsom as Maryn, want sy knik ewe instemmend, glimlag selfs vredeliewend met haar asof hulle ou vriendinne is.

“Nou dan moet ek sommer dadelik jou goedjies oorvat soontoe,” bied Marcel aan in so ’n gewone stemtoon dat Maryn lus voel om haar oë te knip. Netnou nog het hy Lilette met strenge woede gemaan tot swye, en nou giet hy suutjies olie. “Ons sal ook maar moet spring,” gaan hy aan, “ek het net gou huis toe gekom om iets te kom kry wat ek vanmiddag vergeet het, en hulle wag vir my daar by die Simmentalers …”

“Jy kan maar gaan,” sê Maryn, “ons sal regkom.”

“Nee, ons sal nie,” antwoord Lilette met die allerliefste glimlaggie, “want ek het duisende goeters. ’n Mens kan sommer sien jy ken my nog nie!”

Maryn sug innerlik. Weg is die vrou en terug is die ou meisietjie, dink sy wrewelrig.

“Ek léér jou ken,” sê sy toonloos, en voel terstond stukke beter toe sy sien hoe haar woorde ’n vlugtige lekkerkrylaggie oor Marcel se gesig laat trek.

Haar oë rek egter toe sy sien dat Lilette letterlik bedoel het wat sy gesê het. Sy en Marcel kom met vragte sakke en kardoese uit die slaapkamer wat sy vir haar in Marcel se afwesigheid toegeëien het – ’n dolleë kamer langs die hoofslaapkamer.

“Waarop het jy nogal gedink gaan jy slaap?” vra Maryn haar so sydelings toe Marcel die laaste paar goedjies op die bakkie laai.

“’n Slaapsak, my suster,” sê Lilette en skuur by haar verby met ’n yslike sak goed wat sy nog iewers vandaan gehaal het. Maryn gooi tou op en volg haar na buite, klim sonder ’n woord langs haar voor in die geel motortjie. Toe ry hulle agter die bakkie met die ongelooflike vrag bagasie aan.

Marcel besorg hulle by die opstal en vertrek dadelik weer nadat hy oom Frederik persoonlik gaan vra het of Lilette daar mag slaap. Die uiteinde van die saak is dat Lilette ’n uitnodiging van oom Frederik kry om sommer die hele vakansie daar op Damplaas deur te bring, wat.

Maryn gaan soek dadelik vir Elsje op nadat sy Lilette na haar kamer geneem het en die geel motortjie in die motorhuis besorg het, en kry ’n taamlik simpatieke oor.

“En natuurlik sal my goeie pa hom op enorme wyse oor haar ontferm, jy ken hom mos!” trek sy los toe sy en Elsje gou vir ou Selina in die kombuis help om aandete reg te kry. “Nou sit ek en jy met die gebakte pere, want ons sal haar natuurlik moet amuseer!”

“Moenie glo nie,” antwoord Elsje, wat sedert die vorige aand se onderonsie met Peet en Eugene bra swygsaam was, en rasper met mening ’n wortel in die slaaibak.

“Wat bedoel jy?” vra Maryn en los die vla waarmee sy besig was sodat ou Selina haar net betyds berispe om dit dop te hou, anders brand dit aan.

“Wel,” sê Elsje, “dit sal nie vir ons nodig wees om haar te vermaak nie. Solank Marcel Hoffman maar net iewers in die prentjie is, sal sy heeltemal tevrede wees!”

Dit laat Maryn totaal van die vla vergeet, en toe Selina haar weer aanmaan, is dit klaar aangebrand en moet sy weer melk daarvoor kook. Sy is pas daarmee besig, of Lilette kom voeg haar by hulle, en tot Maryn se innige verbasing en effense irritasie, maak sy haarself baie handig. In ’n japtrap, en byna sonder dat Maryn dit agterkom, het sy die vlamakery by haar oorgeneem en word die kokende melk ’n gladde, romerige mengsel waarvan die meeste huisvroue maar net kan droom.

“Maar jy’s oulik!” kan Elsje nie verhelp om op te merk nie.

“Dit lyk lekker,” kry Maryn uit, en kyk liewer anderpad.

“Oefening is die wagwoord,” sê Lilette met ’n tevrede laggie. “Ek moes dit sovele male vir Christine doen, weet jy …”

“En baie ander dinge seker ook?” sê Elsje, haar oë groot en nadenkend op die klein meisietjie gerig.

“O ja, nee, dié kan jy weet!” antwoord sy dadelik met geesdrif. “Die tye dat ek by hulle was, was dit ék wat gekook het, en ék wat die kleintjie se doeke aangesit het en hom aan die slaap gemaak het.”

Dit voel vir Maryn kompleet asof iets teen haar ruggraat opklim, so ’n sterk impuls het sy om uit haar vel te spring. Sy kan die rooikopmeisie se wye lag nie een sekonde langer verduur nie, en sy vlieg om, loop sonder ’n woord kamer toe. Agter haar, soos ’n tergende refrein, hoor sy Elsje en Lilette se half skertsende, half ernstige gesprek, en toe sy voor haar venster gaan staan en na die verdonkerende tuin kyk, is dit asof haar luierende gedagtes van die afgelope paar dae in rat kom. Natúúrlik sal Elsje Lilette se gebabbel amusant en interessant vind; sy is tog nie so betrokke nie! En daarmee sluit sy haar oë, haar blik geheel na binne gekeer. En ék ís, erken sy, terwyl sy voel hoe die aanslag van hierdie bekentenis haar innerlik laat sidder. Ag, dink sy byna bedroef, al die ander vakansies in die bakermat van Damplaas was so ’n kalme skommeling binne gevestigde verhoudinge, ’n rustige deining op staande waters. Maar hierdie keer het hulle almal in ’n stroming beland wat hulle met ’n vaart iewers heen voer. En die ergste, dink Maryn, is dat ek geen begeerte ondervind om terug te draai nie. Een deel van my kyk met ’n koue oog terug na wat was en op die oog af nog is, en die ander deel strek reikhalsend uit na die betowering van die onbekende.

Sy skrik op toe ou Selina die etensklokkie met ’n streng hand lui, gaan trek ’n kam deur haar hare en stap lusteloos eetkamer toe. Sy is verbaas om Marcel ook daar te sien. Hy is in diep gesprek met oom Frederik en sy lei af dat haar pa hom genooi het om oor die beeste te praat. ’n Paar van die koeie se kalftyd is naby en Marcel voorsien probleme vir sommige van hulle. Vir ’n wonder is Eugene en Peet ook by vir ete, en nadat Eugene vir almal ’n ligte tafelwyn ingeskink het, dank oom Frederik en hulle sit aan. Dis vanselfsprekend dat Lilette ’n plek langs Marcel kry, en sy skep sy kos in asof hulle ou getroudes is. Hy laat hom dit stilswyend welgeval en praat feitlik uitsluitlik met oom Frederik, wat aan sy regterhand sit. Die ander eet swygend, sonder om veel te probeer gesels. Eugene maak geen geheim daarvan dat hy die rooikoppie se teenwoordigheid in die huis interessant vind nie, en toe hy klaar geëet het, vra hy haar onomwonde ’n paar reguit vrae.

“Hoe geval die platteland jou ná Kaapstad, juffrou?”

Lilette kyk ietwat verbaas op, strengel toe haar fyn vingertjies voor haar inmekaar, glimlag kinderlik lief met hom, en antwoord: “Dit geval my goed, meneer Basson.”

Eugene kyk met verskerpte aandag na haar, skreef sy oë.

“Ja, maar wát geval jou hier, ek bedoel, ná die teaters en die see en die Kaapse kêrels?”

Dis haar beurt om hom beter te beskou, en sy doen dit met wye swart oë wat blink en takserend op hom gerig word, sodat almal hul asem ophou en byna elkeen met trae verwondering aanskou hoe hierdie twee mekaar met woord en blik meet.

Voor hul oë word Lilette se liewe glimlaggie misterieus, haar lippe sluit vol en aanloklik voordat sy sê: “Die somtotaal van al die dinge in die Kaap, meneer Basson, weeg nie op teen wat ek hier kom soek het nie!”

Dis so stil aan tafel dat ’n mens ’n speld kan hoor val. Totdat Marcel met ’n haastige ongeduld skielik sê: “Omdat jy haar nou eenmaal ge-‘juffrou’ het, Eugene, gaan sy jou nou ‘meneer Basson’ tot die perde horings kry! Skei uit, Lilette!”

Lilette lyk nie in die minste gepla deur Marcel se kwaai woorde nie; haar blik is vasgenael op Eugene se songebrande gesig. Dié sit haar met ’n omgekrapte frons en bekyk.

“Nee wat, hy is meneer Basson net totdat hy my welkom heet!”

Maryn voel lus om hoorbaar na haar asem te snak, en selfs Elsje het haar gewone teenwoordigheid van gees vir ’n oomblik verloor. Oom Frederik se pyp lê stil in sy hand en maak dun rookkrulletjies boontoe. Ook Peet se slim gesig lyk dom en Marcel is duidelik sommer kwaad.

Dis Eugene wat meteens breed lag sodat sy sterk wit tande skerp afsteek teen die gebruinde vel.

“Jy het nie my welkom nodig nie, juffrou, dus kan dit maar wag! Julle sal my asseblief moet verskoon! Ons stroop vannag deur, anders is ons skedule na die maan!” Toe buk hy af en soen ’n bra verbaasde Elsje vol en ’n klein bietjie demonstratief op die mond. “Nag, Els … of stap jy saam?”

Maryn sien hoe ’n dowwe gloed van verleentheid oor Elsje se gesig sprei, en hoor hoe sy amper fluisterend antwoord: “Ek kom saam.”

Sy en Eugene groet dan ook die ander en loop uit – Eugene met ’n besitlike arm om haar middel.

Ook Peet vra verskoning en beduie dat hy maar met die stroper gaan spook totdat die skopper-as reg is. Maryn loop saam met hom tot buite die ligkring van die werf, sê nag en draai traag om om terug te gaan huis toe.

Sy besluit om óm die huis te loop en voor in te gaan. Dis so ’n lekker louwarm aand dat sy baie meer lus het om ’n lang ent te gaan stap. Sy wik en weeg, en besluit tog maar daarteen. Want in die laaste tyd, vandat hy so siekerig is, is haar pa erg knorrig as hy nie presies weet waar sy of selfs Elsje ook, hulle bevind nie. Hy sal hom nou weer gedaan kwel as sy laat by die huis kom.

Om die hoek van die huis steek sy vas, tree toe effens terug sodat sy in die dieper skadu’s van die sykant van die huis is. Voor op die grasperk, in die vae ligskynsel van die stoep, staan Marcel en Lilette. Hy staan met albei hande op die heupe en afkyk na die klein meisie wat met ongekende erns staan en praat. Haar arms is voor haar bors gevou en styf teen haar aangedruk, asof sy haarself so kan verweer teen iets. Dis ’n intense gesprek waarin elkeen presies sê wat hy bedoel, en hulle praat in ’n dringende toon wat dra. Waar sy staan, kan Maryn elke woord hoor. Haar eerste impuls is om te maak dat sy wegkom, maar hul woorde hou haar asof sy ingeplant is.

“Ek wil jou nie hier hê nie, Lilette. Ek het dit sonder enige omhaal aan jou gestel die aand met die vleisbraaiery.”

“Marcel! Moet my nie wegjaag nie …”

“Ek jaag jou nie weg nie. Ek konstateer net ’n feit – jy hóórt nie hier nie!”

“Waarom nie? Alles hier is nie so danig behoorlik nie, laat ék jou vertel!”

“Dis jý wat nie verstaan nie, Lilette. Hierdie mense behoort aan mekaar. Ek is die buitestander en is van plan om dit te bly. Ek wil geensins betrokke raak nie. Ek kan dit nie bekostig nie. Ek wil ook nie hê dat jy allerhande los flirtasietjies moet aanknoop nie, want wanneer die tyd so ver aangestap het soos hier op Damplaas, dan lol ’n mens nie met die horlosie nie …”

“Jy’s nie dalk jaloers nie?” Tergend en ’n bietjie pleitend.

“My liewe kind … ek het jou reeds gesê ek staan buite hierdie dinge!”

“Jy verbeel jou, Marcel Hoffman. Jy is ’n man. Jy was nog altyd een. ’n Baie eerbare man, maar tog. Eendag gaan jy nog agterkom dat jy regtig nie meer ’n vrou het nie. Christine is lankal dood!”

Daar is ’n kort stilte waarin Maryn die slae van haar eie hart kan hoor, en toe die luide intrek van Marcel se asem.

“Nee! Nee, sy is nie vir my dood nie! Sy mag ook nie wees nie. Jy weet net so goed soos ek dat ek direk vir haar dood verantwoordelik was, en moenie dit vir my ooit weer nodig maak om jou daaraan te herinner nie! En die hemel weet wat jy hier soek. Vat jou goed en gaan reis om die wêreld. Jy kan bekostig om dit sewe maal te doen!” Hy draai om om weg te stap.

“Marcel!” roep sy gesmoord. “Ek is ’n genooide gas!”

“’n Selfgenooide een!” roep hy oor sy skouer terug.

“Ek bly nietemin!”

Hy gaan staan, sê sonder om om te kyk: “Doen wat jy wil, maar laat my met rus.”

Toe loop hy met lang hale die nag in.

Maryn wag totdat Lilette ook na binne is voordat sy haar bewende bene in beweging bring. Sy sluip na haar kamer toe en gaan lê in die donker op haar bed. Sy sluit haar kop doelbewus vir enige gedagtes, want sy voel soos een wat ’n ingewikkelde teaterstuk bygewoon het en tyd nodig het om die gegewe te verteer. Oomblikke later hoor sy Elsje in die gang na haar roep, en net voordat sy opstaan om na haar toe te gaan, weet sy in een helder oomblik: die dag toe sy vir die eerste maal Christine en die kind se foto gesien het, en gedink het dat hulle Marcel se mense van gister wás, was die laaste dag wat aan haar prille jeug behoort het. Want sonder dat sy dit geweet het, het dié vreemde smart van gister aan haar kom kleef. Die droewe tragedie daarvan begin nou eers vir haar voelbaar word. Marcel se woorde vanaand het vir haar een wete bevestig: haar hart is verpand aan ’n man van gister …