Читать книгу Spaens Heydinnetie - Jacob Cats - Страница 5

Inhoudsopgave

Van Vader Cats kwam in 1637 uit zijn ”’s Werelts begin, midden, eynde, besloten in den Trov-ringh, met den proef-steen van den selven.”1

’t Is een vervolg op een vroeger werk, ’t Houwelick; “door een vorigh Boeck” heeft hij “de gronden van een goet houwelyck geleyt, en een afkeer gepooght te maken van quade gangen die in soodanigen gelegentheyt sigh openbaren”; en daarom heeft hij het “dienstigh geacht, by dese jegenwoordige (z)ijne oeffeninghe de sake door exempelen meerder klaerheyt te geven.”2 Immers “de wegh tot wetenschap is lang door regels, kort door exempels, seyter een wys schryver.”3 En Cats zijn “ooghmerck is geweest... onse Landts-genooten met vermakelickheydt wat goets te doen lesen, en daer door bequamer te maken tot het huyselick en borgerlick leven, en een gelucksaligh sterven.”4

De Trouringh vermeerderde de populariteit van de meest populaire nederlandse dichter. Zijn werken werden bij duizendtallen verspreid;—van het Houwelyck “bij de vijftigh duysent... van d’ Emblemata, Maegde-plicht, Zelf-strijt en Manlyke Achtbaerheyt... weynig min”.. wat buitengewoon is als men in aanmerking neemt dat Nederland in die tijd maar een paar miljoen bewoners had; velen in ’t Noorden en Oosten nog hun eigen taal alleen verstonden; bovendien het aantal niet-lezers veel groter was dan nu.

Dit werk, “hoe wel verscheyde jaren na d’andere werken uytgekomen” (die telkens herdrukt waren), overtreft dat getal (van 25,000 eksemplaren, die alleen van de “Spieghel” verspreid werden), “en is in twee besondere Steden weer op de pers”, zo schrijft de uitgever van Alle de Wercken in 1655: een jaar of 16 na de eerste uitgave.

Het buitengewoon in-trek-zijn van Cats, bij aanzienlik en gering, bij geleerd en ongeleerd, is te bekend om er hier over uit te weiden.5