Читать книгу Historisch dagverhaal der reize van den heer De Lesseps - Jean-Baptiste-Barthélemy baron de Lesseps - Страница 100

De Geneeskunde schijnt ’er geen grooteren opgang gemaakt te hebben; echter moet men ten dien opzichte erkennen, dat deeze volkeren reeds iets voorwaards gekomen zijn, namelijk in geleerd te hebben om derzelver bedriegers en belagchelijke kwakzalvers te mistrouwen; dit waaren eertijds de zogenaamde toveraars Chamans genaamt, die gebruik makende van de ligtgelovigheid der Kamschatters, zich daarenboven tot Doctoren in de geneeskunde verhieven, en zich dus van een dubbelde aanspraak op achting en vertrouwen wisten meester te maaken[66]. Hun vreemde opschik bragt ook nog veel toe om eerbied te verwekken, en kwam wonderbaarlijk over een met hunne buitenspoorige bedriegerijen, het geen men ’er mij van gezegt heeft zou alle geloof te boven gaan, indien wij de goede gelukzeggers en andere tovenaars van dat soort niet kenden.

[66] Ik heb zedert, in een Ostrog op eenigen afstand van Bolcheretsk, gelegenheid gehad ten hunnen opzichte meer bijzondere ophelderingen te verkrijgen, die men bij mijn verblijf in dat dorp vinden zal.

Men kan zich geen denkbeeld vormen van de aaperijen deezer kwakzalvers, nog van de onbeschaamdheden die zij voorgaven omtrent de toebereiding hunner voorschriften, of omtrent hunne gewaande openbaaringen. Het is waarschijnlijk, dat hunne geneezingen menigwerf van een kwaaden uitslag waaren, en dat het getal hunner slagtoffers dat van hunne zieken evenaarde: dog op den duur word men verdrietig, wanneer men het voorwerp van bedrog is, vooral wanneer het leeven daar bij in gevaar raakt: als dan begint men onvergenoegd te worden op de bedriegers, die ongevoelig het vertrouwen verliezen, en ten laatsten in verachting vallen en vergeeten worden. Dit is het geen met de Chamans gebeurd is; de weinige kundigheden, die de handel der Russen in deeze streeken heeft verspreid, is genoegzaam geweest om de oogen der inwooners te openen. Al aanstonds hebben zij de ongerijmdheid der toverkunst van hunne geneesheeren leeren kennen; zo dra ze ophield geëerbiedigt te worden, wierd ze ook welhaast minder voordeelig, en het voordeel verminderende nam ook spoedig het getal der tovenaars af. De mannen, afgeschrikt van deeze kostwinning, verlieten dezelve, en wierden door eenige oude vrouwen vervangen, die zonder twijffel minder behendig zijn en bij gevolg ook minder neering hebben[67].

[67] De verandering welke de Chamans in Kamschatka ondergaan hebben, is deeze niet volmaakt de geschiedenis van onze kwakzalvers? ten naasten bij dezelfde bedriegerijen, dezelfde beheersching, en dezelfde val. Welke aanmerkingen zou men niet nog omtrent dit onderwerp kunnen maaken! bij voorbeeld, dat volkeren even zo eenvoudig als onkundig gelijk de Kamschatters, eenigen tijd de voorwerpen der bedriegerijen van hunne tovenaars geweest zijn, kan niet vreemd schijnen en ook zijn deeze daar omtrent wel te verschoonen, dog dat zij met zo veel onbekwaamheid en bijgeloof, van hunne dwaaling te rug gekomen zijn en ’er schaamrood over worden, dit is het, zo ’t mij voorkomt, welk verwondering moet verwekken, en waar over men hun geluk moet wenschen; want eindelijk, ziet men bij de meest verlichte volkeren van Europa niet nog alle dagen een soort van even trouwlooze, even gevaarlijke Chamans te voorschijn komen? allen hebben zij nochtans hunne apostelen, nieuwbekeerden en een groot aantal martelaars.