Читать книгу Wilczy totem - Jiang Rong - Страница 6
ОглавлениеDynastie panujące w Chinach
Okres Trzech Dynastii (królewski)
• Dynastia Xia[1] 2070–1600 p.n.e., założyciel: Da Yu, czyli Wielki Yu
• Dynastia Shang 1600–1046 p.n.e., założyciel: Cheng Tang, czyli Tang Zwycięzca
• Dynastia Zhou, założyciele: Wen Wang, czyli Król Wen, i jego syn Wu Wang, czyli Król Wu. Dynastia Zhou dzieli się na dwa główne okresy:
– Zachodnia Dynastia Zhou 1046–771 p.n.e.
– Wschodnia Dynastia Zhou 770–256 p.n.e.:
• Okres Wiosen i Jesieni 722–476 p.n.e.,
• Okres Walczących Państw 476–256 p.n.e. (zagarnięcie domeny królewskiej i koniec nominalnego panowania dynastii Zhou),
• 221 p.n.e. – zjednoczenie Chin pod panowaniem pierwszej dynastii cesarskiej Qin.
Okres cesarski
• Dynastia Qin 221–207 p.n.e., pierwsza dynastia cesarska w Chinach, założyciel: Qin Shihuangdi, czyli Pierwszy Cesarz Dynastii Qin (nazwisko rodowe Ying Zheng)
• Dynastia Han, założyciel: Han Gaozu, czyli Cesarz Założyciel Dynastii Han (nazwisko rodowe Liu Bang). Szczególnie wybitnym władcą był Han Wudi, czyli Cesarz Wu z dynastii Han (panował w okresie 141–87 p.n.e.). Dynastia Han dzieli się na dwa okresy:
– Zachodnia Dynastia Han 202 p.n.e.–9 n.e.,
– Wschodnia Dynastia Han 25 n.e.–220 n.e., (w latach 9–23 władzę zagarnęła krótkotrwała dynastia Xin).
Okres rozbicia 220–589
• Okres Trzech Królestw 220–280, czyli:
– Wei (północ, stolica Luoyang); po roku 265 zastąpiona dynastią Jin,
– Shu (zachód, terytorium dziś. Syczuanu, stolica dziś. Chengdu),
– Wu (południe, stolica dziś. Nankin),
• Krótkie zjednoczenie całego państwa w latach 280–316 przez dynastię Jin.
Dynastie Północne i Południowe
Dynastie Północne 386–581 [2]
• Północna Dynastia Wei 386–535, założyciel: Wei Daowudi, czyli Cesarz Daowu Dynastii Wei (nazwisko rodowe Tuoba Gui; z ludu Xianbei),
• Wschodnia Dynastia Wei 534–550 (Xianbei),
• Zachodnia Dynastia Wei 535–557 (Xianbei),
• Północna Dynastia Qi 550–577 (Chińczycy),
• Północna Dynastia Zhou 557–581 (Xianbei).
Dynastie Południowe 420–589 [3]
• Dynastia (Liu) Song 420–479,
• Południowa Dynastia Qi 479–502,
• Dynastia Liang 502–557,
• Dynastia Chen 557–589.
Zjednoczenie Chin
• Dynastia Sui 581–619, założyciel: Sui Wendi, czyli Cesarz Wen z Dynastii Sui (nazwisko rodowe Yang Jian),
• Dynastia Tang 618–907, założyciel: Tang Gaozu, czyli Cesarz Założyciel Dynastii Tang (nazwisko rodowe: Li Yuan). Szczególnie wybitną postacią był jego syn i następca na tronie Tang Taizong, czyli Cesarz Taizong z Dynastii Tang (nazwisko rodowe Li Shimin). W latach 690–705 tron objęła cesarzowa Wu Zetian – jedyna kobieta-cesarz w historii Chin, która założyła krótkotrwałą dynastię Wu Zhou.
• Krótkotrwały okres rozbicia Chin znany jako Okres Pięciu Dynastii (907–960) i Dziesięciu Państw (907–979).
• Dynastia Song, założyciel Song Taizu, czyli Cesarz Założyciel Dynastii Song (rodowe nazwisko Zhao Kuangyin):
– Północna Dynastia Song 960–1127,
– Południowa Dynastia Song 1127–1279.
Przed i w trakcie panowania Dynastii Song na północy i północnym zachodzie Chin i terenach przyległych znajdowały się potężne państwa (dynastie) niechińskie, dysponujące własną kulturą w różnym stopniu nawiązującą do kultury chińskiej. Państwa te zostały ostatecznie podbite przez Mongołów. Były to:
• Dynastia Liao (Kitanowie) 916–1125, założyciel: Liao Taizu, czyli Cesarz Założyciel Dynastii Liao (nazwisko rodowe Abaoji albo Yelü Yi),
• Zachodnia Dynastia Liao (Kitanowie; chanat Kara Kitajów) 1124–1218,
• Zachodni Xia (Tanguci) 1038–1227, założyciel: Xi Xia Jingzong, czyli Cesarz Jingzong z Zachodniej Dynastii Xia (nazwisko rodowe Tuoba Yuanhao albo Li Yuanhao),
• Dynastia Jin (Dżurdżenowie) 1115–1234, założyciel: Jin Taizu, czyli Cesarz Założyciel Dynastii Jin (nazwisko rodowe Wanyan Aguda albo Wanyan Min); w 1126 Jinowie zajęli stolicę północnych Songów, od tego momentu początek południowej dynastii Song.
• Dynastia Yuan (Mongolska) 1271–1368, założyciel: Yuan Shizu, czyli Cesarz Shizu z Dynastii Yuan, znany głównie jako Kubilaj lub Kubilaj-chan (po chińsku Hubilie), wnuk Czyngis-chana,
• Dynastia Ming (Chińska) 1368–1635, założyciel: Ming Taizu, czyli Cesarz Założyciel dynastii Ming, znany głównie jako cesarz Hongwu (nazwisko rodowe Zhu Yuanzhang),
• Dynastia Qing (Mandżurska) 1636–1912, założyciel: Qing Taizong, czyli Cesarz Taizong z Dynastii Qing (nazwisko rodowe Aisin Gioro Hong Taiji albo Aisin Gioro Huang Taiji). Dwaj najwybitniejsi cesarze dynastii Qing to: cesarz Kangxi (rządził w okresie 1661–1722) oraz cesarz Qianlong (rządził w okresie 1733–1796).
