Читать книгу It aade Friesche Terp; of, Kronyk der Geschiedenissen van de Vrye Friesen - Johannes Hilarides - Страница 7

Inhoudsopgave

Zo wierd Richold Offe in Odolfs plaats verkooren, en is 1ste Koning geworden.

In den jaare 435 zyn de Noormannen met een groote scheepsvloot in Groningerland geland, trekkende voorts voorby het Huis Groenenberg, in ’t Drenth, roovende en plonderende alles wat ze konden krygen. Doch Richold, Koning der Friesen, heeft hen met zyn macht het land wederom doen ruimen.

In den jaare 436 overleed Odolf Haron: van doe af aan heeft Richold den naam van Koning eerst aangenomen, om dat hy zyne gebuuren zulks zag doen: want hy meer land onder zyn gebied had, als iemand onder hen, te weeten, van de Fliestroom af tot de Eider, en geheel Westfaalen.

In den jaare 442, zyn de Noormannen, een onrustig volk, leevende van den roof, om buit in Friesland gekomen; en hebben ’t land tot den grond toe bedorven, maar Richold, een man van onbezweeken moede, trok hun by Grunenberg26, nu Groningen, te gemoet; doch verloor in dien stryd, alzo zyn volk moede was van den tocht, by de 300 mannen, en, ten zy de nacht daar niet tusschen gekomen ware, zouden de vyanden hem met de zynen geheel verslagen hebben. Doch met het aanbreeken van den dag, is hy andermaal op de Noormannen aangevallen, en versloeg ze, dat ’er 900 op de vegtplaats dood bleven; de overige wierden van de landlieden verslagen, ja men weet niet dat ’er een van ontkomen is.

In den jaare 449, als Hengst en Hors geweldige rooveryen op zee bedreeven, heeft Vortigern, der Britten Koning, hunne hulpe tegen de Pikten en Schotten gebruikt, die zy overwonnen; en stichten, na veel tegenstand, aan de voorkant van Engeland het Ryk, dat noch Kent genaamt word, en daar Hengst de 1ste Koning is geweest: geevende hunnen oorspronk aan de tegenwoordige Engelschen, gelyk de naam van Angelen en Angelboeren, te vooren gemeld, ook wel uitwyzen. 2 Friesche Edelingen, als Tæke Heerema en Douwe Hiddema, waren hunne Admiraalen, die ook het Eiland Frisland zouden opgedaan en dien naam gegeeven hebben.

In den jaare 453 bouwde Richold tusschen Staveren en Medenblik een groote kerk, en stelde die tot een Vryhuis voor de ballingen27. En in ’t volgende jaar maakte hy vrede met de Noormannen.

In den jaare 463 bouwde hy binnen Staveren een kostelyk en koninglyk Huis, daar hy alle Prinsen en Hertogen van Frieso den 1sten af, tot zynen tyd toe, in liet afbeelden; met een naauwkeurig verhaal van hunne daaden en tyd van regeeringe daar by gestelt. Waar van het gerucht alomme verspreide tot vreemde volkeren, en nieuwsgierigheid verwekte, ja zelfs dat Karel de Schoone, Hertog van Braband, nevens zyne Hovelingen, zich naar Staveren begaven, om de pragt en deftigheid van dat werk met verwondering te bezichtigen.

In den jaare 471, als Odilbald, Richolds zoon, aan Haddinge, der Noormannen Konings dogter, getrouwt was, wierd hy van zyn vader tot 1ste Graaf van Tietenburg gestelt, dat nu Tekelenburg genaamt word.

In den jaare 496, deed Klodoveus, (Klovis) zoon van Childrik, Koning van Vrankryk, een inval in Friesland, meenende hetzelve onder zyn gebied te brengen. Maar Richold heeft hem zoo wel ontfangen, dat hy met groote schande weder naar Vrankryk moest vlugten. Na dien tyd had Richold goede vrede, liet veele huizen, hoeven, heerlykheden en slooten, die wy stinzen noemen, alomme aanbouwen: ook stichte hy, tot vermaak van zyn hofgezin, een lustige Stins en Lusthof, in een woud, omtrent een myl verre van Staveren, dat naderhand een geweldige meer is geworden, die de Flusse genaamt word. En, eer dit jaar ten einde was geloopen, overleed hy, en wierd van zyn zoon naar Titenburg gevoert, en aldaar ter aarde bestelt.

Odilbald, Graaf van Tietenburg, wierd in zyn’s vaders plaats de 2de Koning der Friesen. Hy was een verstandig en beleefd man, goedertierend over zyne onderdaanen, en kloek tegen zyne vyanden. Zyne zoonen zond hy tot den Koning der Noormannen, om in den wapenhandel geoeffent te worden.

In den jaare 513 zyn in een kelder, omtrent een halve myl van Dokkenburg, zeer subiet omgekomen 9 mannen, 3 vrouwen en 6 kinderen, zo men vermoede door een basiliskus. Waar op het huis aanstonds verbrand wierd, en men vernam geen quaad meer.

Omtrent dezen tyd gebeurde het, ten huize van Yv Hopper, of Hopheer, tusschen Staveren en Hoorn, (daar de Zee noch het Hoornsche Hop genaamt word, en nu diepe baaren schiet; waar van men ook noch zegt: ’t Hoornsche Hop, leegt den krop,) dat een dienstmaagd, als zy water uit de put schepte, een leevendige haring mede optrok. Waar door Hopper verschrikte, indachtig wordende, ’t geen de Afgod Staf voorzegt had: dat na dat vuur, daar we op ’t jaar 155 van gemeld hebben, wel wat kouds mogt volgen. Des hy zyne landen verkogt en verruilde, en alzo voorquam dat hy geen schade door de wegspoeling derzelver behoefde te lyden28.

In den jaare 516 is geheel Friesland byna door de zee onder geloopen, waar door meer dan 6000 menschen en veel vee is verdronken.

In den jaare 517 zyn in Friesland ongemeene groote hagelsteenen gevallen, waar van zommige een halve voet breed en een heele voet lang waren, voortgedreven door een zwaaren wind. Groningen, by de Friesen Grins genaamt, is in dezen tyd met houte planken omheiningt geworden.

In den jaare 527 is Odilbald te Dokkenburg gestorven, en te Tietenburg begraaven.

Richold, zyn oudste zoon, quam door algemeene toestemminge der Staaten, terstond in zyn’s vaders plaats. Om zyne deugden was hy by de landzaaten zeer bemint. Onder Richolds regeeringe had Dibbald het gezach over Westfriesland, en nam met verlof van Richold, zyn Beschermheer, den naam van Koning aan. Zyn zoon Lem, of Willem, bouwde een slot, dat het volk Heer Lems Slot noemde, en wierd naderhand een Stad, die nu noch daar van Haarlem genaamt is29.

In den jaare 548 hebben de Deenen het Graafschap Tietenburg jammerlyk geplaagt en uitgeplondert; doch de komste van Richold gewaar wordende, zyn doorgegaan. Waar op de Koning zyn Overste Harke, uit het edel geslachte der Rodmannen, een onverzaagden held, met een grooten hoop volk naar Deenemarken zond; die daar zeer brande en blaakte, en komende met een ryken buit weder in Friesland te rug. Middelerwyl zyn ook de Gelderschen en Westfaalingen wederspannig geworden; doch als Richold hen, met een groote macht van volk, in een slag overwonnen had, hebbenze om lyfsgenade moeten bidden, met belofte van eene eeuwige onderwerping.

In Westfriesland werd Dibbald van de Baatenburgers mede zeer benaauwt; dat, ten waare Richold hem met geen machtige hand beschermt hadde, hy ’t halve Land zoude kwyt geweest zyn: doch bequam nu, boven het zyne, noch verscheidene van hunne vestingen. Hy liet, na zyn overlyden, Ridzert Aurundulus in zyne plaats, die zyn kindskind was.

In den jaare 570 ontstond ’er uit het noordwesten een vreesselyk onweder, dat 3 dagen aanhield, en Friesland jammerlyk onder water zette. Daar wierden op het Roode Klif 35 zwaare boomen uit den grond gerukt en ter neêr geworpen: en van het lusthof van den Koning Odilbald, aldaar gebouwd, wierd niet den eenen steen op den anderen gelaaten. Ook overleed Richold in dit zelve jaar30.

Beeroald volgde hem in ’t landbestier, en quam terstond het gebied van Westfriesland weder op hem: want Aurundulus gestorven was, wiens dochter hy trouwde. Van inborst was hy zeer mild en vreedzaam. Hy gewan twee zoonen, als Adgild en Harke, die een onechte was; die hy deftig in de schoolen liet onderwyzen: doch Harke verlaatende de schoole buiten ’s vaders kennisse, trok uit lust tot de wapenen naar Braband.

In den jaare 606 wierd Harke uit Braband, met Pipyn van Landen, zoon van Karelman, ten hove gezonden naar Vrankryk: daar Harke, uit afgunst om zyne dapperheid, het hof heimelyk verlaatende, naar Schotland vertrok; en wierd Overste van ’t Schotsche veldleger, en waar door hy huuwde aan de maagschap van den Koning van Schotland.

In den jaare 612, Lotrik31, der Franschen Koning, achtende dat de roemrugtigheid van Harke tot zyn nadeel zoude strekken, om Friesland niet te konnen overmeesteren, liet hem door verspieders ombrengen, tot groot leetwezen van den Schotschen Koning Eugenius.

In den jaare 628 beeft Dagobert, nieuwe Koning van Oostvrankryk gestelt zynde van Lotrik zyn vader, Friesland willen onder zyn gebied brengen; op dat zy tot het Christelyk geloove zouden gebragt worden: des hy Soest, in Westfaalen, belegerde, wierd hem van Igle of Yge Gaalema een stuk van zyn helm en eenige hoofdhairen afgeslagen. Waarom hy zyn vader uit Vrankryk ontbood.

Des Lotrik, in den jaare 630, een hoop volk byeen rukkende, onverwagt in Friesland viel. Waar over Beeroald hem omtrent het dorp Englum hef hoofd bied. En als Lotrik hem zag, die hy meinde al dood te zyn, zei hy op zyn plat Fries: Ach duw aade schiere bolle, bistu dir salm!32 Het welk terstond voor Lotriks ooren komende, week hy niet uit den stryd, voor dat hy Beeroald gedood hadde. En heeft daarom alle Friesen, drie dagen lang, dood laaten slaan, die langer waren dan zyn zwaard. Van dien tyd af heeft Dagobert de Friesen veele landen ontnomen.

Adgild wierd in zyn’s vaders plaats tot 5de Koning van Friesland gestelt, wegens Lotrik, Koning van Vrankryk; en stelde 4 Friesche heeren tot Raaden nevens hem, die de Christenen wel mogten lyden. Maar de landen over de Zuiderzee, verstaande Westfriesland daar niet onder, wierden hem afgenomen: als mede dat zij buiten Drenth en Twente hadden bezeten; doch oostwaards aan bleef het in zyn geheel: en een jaarlyksche schattinge van 600 ossen of koeyen wierd hun opgelegt.

In den jaare 652 was Friesland in gerustheid, midden in der Franschen oneenigheden; en Adgild leerde de Ingezetenen, voor de overstroomingen, hooge aardhoopen, die wy Terpen noemen, opwerpen; om by ’t doorbreeken der zeedyken, met hunne beesten, goed en have aldaar de vlugt te neemen. Dagobert, Koning van Oostvrankryk, bouwde te dezer tyd een slot, nevens Wiltenburg, dat hy Utrecht benoemde, alwaar de schepen, die uit zee den Rhyn opvoeren, zich moesten vertollen. Welke plaats in voorigen tyd den Friesen had toebehoort. Hy gaf dit nieuw gebouwde Utrecht aan Thuinibert, Bisschop van Keulen, die daar aan de Thomas Kerk, een oeffenhuis van predikers, stichte, om de Friesen van hun ongeloove te bekeeren. Adgild had een zoon gewonnen, die Radbout heete, en eene dochter, Heile genaamt.

Omtrent den jaare 671 hadden de Friesen eene goede vrede, terwyl ’t rondom door de wapenen der Franschen als in den brand stond: want Adgild, erkennende van wien hy ’t Ryk ontfangen hadde, deed alles naar der Franschen zinnelykheid33, en liet de Christenen hunne godsdienst met alle vryheid oeffenen.

In den jaare 672 vertrok Radbout naar Deenemarken, om zich in den wapenhandel te oeffenen: en wierd, ook aldaar noch meer in zyn ongeloove gesterkt.

In den jaare 678 heeft Adgild, den Prediker van Utrecht, genaamt Kenochius, toegelaaten in Friesland te prediken. En Wilfrid, Aardsbisschop van Jork, zullende naar Romen reizen, doch door onweder in Friesland vervallen, wierd den geheelen winter huisvestinge gegeeven, inmiddels dezelve mede alomme de Christelyke leere verbreide en veele doopten: doch de Koning en zyn hofgezin begeerden van hun ongeloove niet af te wyken. Maar, om grootere voortplantinge te doen, zo vereischten meerdere arbeiders; des hy hier over schreef aan de Broederen in Engeland.

In den jaare 679 overleed Adgild, en wierd te Staveren begraven.

Radbout is de 6de Koning der Friesen geworden, in zyn’s vaders plaatze: hy was onrustig en wreed van gemoed, en tot den oorlog zeer genegen. Hy nam het zeer euvel op, dat zyn vader zo gewillig onder de Franschen hadde gestaan: waarom hy ook de landen, die zy zyn vader hadden afgenomen, met het zwaard wilde wederhaalen. Des hy, om geld te bekomen, zyne onderdaanen onverdraagelyke schattingen opleide, en de onvermogenden gebruikte hy, door houte duimyzers, als slaaven. Want de Friesen lieten zich, buiten redenen, niet vrywillig om den tuin leiden. En om des te bequaamer tot zyn voorneemen te komen, voerde hy zyn hofgezin naar Staveren. Van waar hy optrok, en het slot Wiltenburg en Trajectum, nu beide Utrecht genaamt, weder veroverde. Ondertusschen was Wigbert, op het schryven van Wilfrid, naar Friesland vertrokken: doch is, wegens de onbekeerlykheid van het volk, na 2 jaaren, weder in Engeland te rugge gekomen.

In den jaare 690, als Egbert, Bisschop van Jork, daar door tot mededogentheid ontroerd wierd over de Friesen, heeft hy 12 geleerde mannen, uit verscheidene kloosters, byeen vergadert; waar onder Willebrord, en zyn neeve Switbert, de voornaamste waren: dewelke allen den Rhyn inkomende, zyn te Utrecht aangeland, en, wegens de vredelievende eenvoudigheid van die tyden, hunne goederen in ’t gemeen gebruikende, hebben zy met een heiligen yver, tot het onderwyzen der onweetende of afgodische Friesen, van daar een aanvang gemaakt. Maar alzo gemelde Friesen, in hunne afgodery noch als verzoopen lagen, wierd hun niet toegelaaten om Gods Woord te verkondigen, en met bedreiginge van leevensstraf, zo zy zulks ondernamen. Des zy de platte landen en aangrenzende landstreeken van Friesland zyn doorgewandelt, op dat zy noch eenigen voor Christus mogten gewinnen.

In den jaare 693 heeft Pepyn, dies tyds Voorvegter der Franschen, en Hertog van Braband34, Radbout weder uit Wiltenburg verjaagt: die zich van dien tyd af als balling op een eiland onthield, alwaar hy en zyn volk groote afgodery met eenen afgod Foste bedreeven; waar van gemelde eiland ook Fosteland, nu Heiligeland, genaamt is, leggende in de bogt van Jutland.

In den jaare 694 quam Willebrord met de zynen op dat eiland, en begonnen, na eenige dagen daar geweest te hebben, Christus te verkondigen: maar konden niet meer als 3 menschen van hun ongeloove aftrekken, en, na zy de beelden van Jupiter en Foste afgeworpen hadden, dat Wigbert met de dood moest bekoopen, zynze door Radbout weder van daar verjaagt. Maar, als zy naar Pipyn vertrokken, wierdenze door deszelfs toedoen weder in Utrecht herstelt. Van welken tyd af zy zeer veel bekeerden.

In den jaare 695 bouwde Willebrord, op de plaats van de afgeworpene kerk, binnen Utrecht, eene andere ter gedachtenisse van het kruis.

Daar maaktenze een verdeling, en zonden van hen af, by tweeën en drieën, na de deelen van Duitschland, om de Christelyke leere aldaar mede onder de ongeloovigen voort te planten. Willebrord bleef te Utrecht; en Switbert, met twee medehelpers, vertrokken naar Wyk te Duurstede, daar nu Baatenburg is: alwaar zy door een wonderwerk veelen bekeerden. ’t Welk zy te Utrecht boodschappende, zo zyn Willebrord en Switbert, om de zaaken wel te bestellen, tot Hoofden uitverkooren. Switbert vertrok naar Engeland, daar hy Bisschop wierd gemaakt, en deed, na zyne wederkomst, in Friesland, Holland, en Teisterband veele stichtinge.

In den jaare 697 quam Willebrord weder te Utrecht, zynde in ’t voorgaande jaar van den Paus te Romen aangestelt tot Bisschop der Friesen, daar in dien tyd de Groningers, Overysselschen, Utrechtschen, Hollanders, en Gelderschen mede onder begrepen waren; en stelde zynen zetel te Utrecht: Waar van zyne navolgers Bisschoppen van Utrecht zyn genaamt geworden, daar hy de eerste van was; en Switbert was zyn medehelper.

Dit alles kon Radbout met geene goede oogen aanzien; waarom hy Gerlacus, een woedend krygsman en Overste van Fosteland of Heiligeland, woonende te Warns, alwaar hy ook een sterk slot gebouwd hadde, afzond, eerst om Baatenburg, en dan Utrecht te vermeesteren. Maar is van Pipyn zodanig overwonnen, dat hy hem veel buit moest achterlaaten, als mede eene belofte doen, om de Christenen in Friesland te vergunnen, Gods woord vry te mogen verkondigen. Ook wierd Willebrord ondertusschen van Pipyn aangemaant, om het heilige werk met yver in Friesland voort te zetten.

In den jaare 698 verzond Willebrord veele vroome en geleerde mannen naar Friesland: maar hunne leere wierd niet aangenomen, en zy in tegendeel bespot, verjaagt en doodgeslagen.

In den jaare 700 Wulfranus, Bisschop te Sens, een stad in Champagne, in Vrankryk, door den geest geroert zynde, is met brieven van voorschryvinge des Konings van Vrankryk, aan Radbout, in Friesland gekomen; daar hy, door zyne krachtige welsprekentheid, veel volk won, en ook den Koning byna bewoogen had, zo dat hy zelve begeerde gedoopt te zyn. Waar op hy Koning, met den Bisschop buiten Medenblik gaande, alwaar Radbout dien tyd zyn verblyf had, en reeds den eenen voet nu al in ’t water gezet hebbende, vroeg hy gemelde Bisschop: Waar zyne voorouderen, die zonder den doop gestorven zyn, waren gebleven? De Bisschop dien ruuwen mensche, door onvoorzigtigheid, wat t’ onbedagtelyk antwoordende, zeide: Dat buiten de kennisse van Christus, en den waaren God, met verachtinge van de heilige Sacramenten, geene zaligheid te bekomen was: en daarom moestenze in de helle zyn. Wel, antwoorde Radbout, dan zal ’t my veel grooter eere en aanzien geeven, dat ik by myne voortreffelyke en beroemde Voorvaderen in de helle ben, als met een geringen hoop Christenen in den hemel. En trok aanstonds zyne voet te rugge uit het water, met beschimpinge van den Bisschop.

In den jaare 719, als Radbout zag, dat de christenkennisse grootelyks in Friesland toenam, en zyne afgodendienst in verachtinge quam, is hy, ten deele uit spyt, en ten deele door een knaaging van zyn aangeroerd gemoed, na een zesjaarige uitteering, eindelyk binnen Medenblik overleden, en te Staveren begraven.

Adgild, de tweede van dien naam, wierd van het volk tot zevende Koning verkooren, in zyn’s vaders plaats. Hy regeerde het land in groote gerustheid en vrede. Ook liet hy de Christenen onverhindert in hunne oeffeningen; want hy had zelve de Christelyke leere aangenomen, en zich laaten doopen.

In den jaare 726 quam Horne, een onechte zoon van Radbout, uit Deenemarken; en alschoon hy zyn vader in ongestuimigheid en wrevel gelyk was, heeft hy zich echter, door Adgilds toedoen, laaten doopen. Deze heeft de stad Hoorn gebouwd.

Omtrent den jaare 728, als de christenkennisse te Utrecht zeer toenam, heeft Bisschop Willebrord wederom verscheidene leeraars naar Friesland gezonden. Welke, schoon zy vry en veilig konden gaan, evenwel weinig voordeel by de hardnekkige Friesen hebben kunnen doen: want de blindheid des volks, en zugt tot hunne afgoderye, was te groot. Een Veldoverste Richold, veinsde te willen zyn gedoopt, doch bespotte den Christendienaar op gelyke wyze, als wy hier boven van Radbout hebben aangeteekent.

In den jaare 729 is Karel Martel,35 Koning van Austrasia of Oostvrankryk, met een groote vloot schepen op de rivier de Burde aangekomen, zynde van den Bisschop Willebrord daar toe verzogt, om de Friesen te noodzaaken hunne afgoderye te verlaaten: hy overwon den Overste Poppe, zoon van Gerke; waar op hy Friesland zeer verwoeste; de afgodische kerkhoven en beelden uitroeide en verbrande, en veel roof mede nam. Na welke overwinninge, Willebrord alomme Christen kerken deed bouwen. En de Friesen, uit vreeze voor de Franschen, derfde de Christenen niet meer tegenstaan.

In den jaare 736 is Bisschop Willebrord ontslaapen: uit zyne onderwyzingen zyn veele deftige leeraars voortgekomen, en is een werktuig geweest van de bekeering der Friesen, die hem daarom wel in goede erkentenisse mogen houden. In zyn plaats quam Bonifaas, als tweede Bisschop der Friesen, te Utrecht, en verbeterde het verval der kerke grootelyks, met ongemeene stichtinge, in deze landen.

In den jaare 737 overleed Adgild, en is te Staveren by zyn vader in ’t graf gelegt. Door hem is de stad Alkmaar gesticht. Eene van zyne dochters, Konovelle genaamt, was uitgehuuwt aan Adelbrik, een voornaam edelman, die omtrent Sixbierum een slot had gesticht, dat hy Adelburg noemde. Hy had veele kinderen, aan wien hy zyn goed by zyn leeven uitdeelde: daarom begeerde hy dat zy zich niet van Adelburg, maar van Adelen zouden laaten noemen; dat noch tot heden zo gebleven is.

Gundebald, Adgilds zoon, wierd tot achtste Koning ingehuldigt: hy was, als zyn vader, mede tot het Christelyk geloove bekeert, en had gestadige vrede in zynen tyd. Hy heeft van ’t kasteel Dokkenburg de stad Dokkum gebouwt.

In den jaare 739 quam Saake Rodman, met eene uitmuntende geleerdheid en krygskunde voorzien, in Friesland, hebbende 13 jaaren op ’t hof van den Keizer, Paus en Hertog van Venetien verkeert, waarom Gundebald hem tot zynen raadsman aannam: en deed groote weldadigheid aan de stamme der Rodmannen.

In den jaare 749 overleed Gundebald, nalaatende twee zoonen, als Gundebald de tweede en Jan, welke om zyne vroomheid gebynaamt wierd Priester Jan, daar verscheidene vertellingtjes van zyn. Zyne dochter Taekle huuwde aan Haaje Kamminga, en haare dochter namaals met eenen Ode Botnia, Hertog van Zweeden; alwaar ’t geslachte van Botnia uit voortgesprooten is.

Radbout, de tweede van dien naam, is de laatste Koning der Friesen geweest; zynde de broeder van Gundebald, en zoon van Adgild de tweede: van welke hy veel verschilde, doordien hy in Deenemarken opgevoed, en in de afgoderye zeer gewoon was: hy wierd godloos en wreed, en alzo hy nog jong was, geen meester van zyne verkeerde hartstogten om dezelve te bedwingen.

Zynen afgod Foste stelde hy op Ameland wederom ten toon: om de Christenen nochmaals dezelve te noodzaken, en van hun geloove af te trekken; of by weigering, strafte hy dezelve met de dood, of bande ze uit den lande. Dus handelde hy ook met Rodman en de zynen, om het Christen geloove, en beroofde hen van alle de waardigheden en eerampten, by Gundebald voorheen aan hen vergunt. Des Saake, zyne goederen verlaatende, tot den Koning van Vrankryk de vlugt nam; die hem in groote achtinge hield.

In deze dagen had Solke Forteman de geschiedenissen en daaden der Friesen, van hunnen oorsprong af tot op zynen tyd toe, vlytig beschreven: en om dat hy Radbout zo veel eere niet gaf, als zyn gestorven broeder, die de Christelyke leere had voorgestaan, daar deze de vervloekte afgoderye weder op den troon trachte te stellen, zo wierd dit Radbout, door zyne benyders, en inzonderheid door toedoen van Syvert, Priester der Druïden, op ’t Oude Hof, aangebragt: waar op Fortemans boeken voor zyne oogen wierden verbrand, en hy zelve in de gevangenis geworpen.

In den jaare 752 heeft Bonifaas tweede Bisschop van Utrecht, goedgevonden, de Christenheid, die Radbout zo wreevelmoedig verdrukte, in Friesland wederom te herstellen: des hy met 51 leeraars te Almeenum, daar nu Harlingen is, aangekomen zynde, hebben zy zich eerst in Westergo verspreid, de afgoden te landewaarts omgeworpen, Christen kerken gesticht, en veel volk bekeert: en om andere mede te stichten, voeren zy de Burde ten einde, hunne tenten nederslaande by ’t dorp Oudeboorn, alwaar zy mede eenige geestelyke voordeelen deeden.

In den jaare 754, als ’er veele nieuwelingen gedoopt waren, zo beloofde Bonifaas hun de bevestiginge, naar de wyze der Roomsche kerk, op Pinxter binnen de stad Dokkum te geeven. Maar ter bestemder plaatze en tyd quam een hoop moordenaars, die den Bisschop en zyne medearbeiders wreedelyk vermoorden. Tot even voor de reformatie vertoonde men noch te Dokkum van dezen Bonifaas zyn herssenpan, Bisschops staf en andere overblyfzelen; dat zy het volk wilden doen gelooven.

Omtrent den jaare 769 was in Friesland een dapper en geleerd edelman, genaamt Feye Forteman; welke namaals Veldoverste onder Karel den Groote wierd, en die zich mede tot het Christen geloove bekeerde.

In den jaare 769 heeft Radbout een harden aanval op Utrecht gedaan, waar door hy haar geweldig plaagde; en van Pipyn geboden zynde, daar van af te zien, achte hy zulks weinig.

In den jaare 775, als Radbout uit eigener booze driften, en door de opstookinge eerst van Syvert, en daar na van Okke, Priesters der afgodische Druïden, zeer verwoed tegen de Christenen te werk ging, klaagdenze zeer erbarmlyk aan Karel den Groote, Koning der Franschen. Welke Koning, na dat hy de Saxen overwonnen hadde, de Friesen mede beoorloogde, en Radbout in twee veldslagen, overwonnen hebbende, vluchte dezelve liever in Deenemarken, als dat hy de Christenen by verdrag of vredeverbond in ’t land wilde vrye oeffening van hunne godsdienst vergunnen. En dit wierd de gelegentheid, dat de Koninglyke Heerschappye in Friesland een einde nam.