Читать книгу Otyłość u dzieci - Группа авторов - Страница 8

Wczesne fazy adypogenezy

Pierwszym etapem adypogenezy jest różnicowanie się komórek macierzystych do adypoblastów. Wiadomo, że komórki mezenchymalne mogą się różnicować w chondroblasty, mioblasty i adypoblasty. Pula preadypocytów zdolnych do rozmnażania wywodzi się z komórek macierzystych różnicujących się w adypoblasty. U człowieka proliferacja komórek następuje głównie po urodzeniu, ale prawdopodobnie zachodzi również u osób dorosłych w odpowiedzi na różne sygnały lokalne lub centralne w patogenezie otyłości. Czynniki wpływające na proliferację preadypocytów nie są dobrze poznane. Po zakończeniu rozmnażania preadypocyt zaczyna się różnicować; jest to proces precyzyjnie sterowany głównie dzięki hamowaniu czynników transkrypcyjnych, których aktywność utrzymuje preadypocyt w stanie niezróżnicowanym (rycina 2.2).

Rycina 2.1. Funkcje adypocytów.

Różnicowanie się adypocytów

W następnych etapach biorą udział czynniki transkrypcyjne należące do trzech głównych grup: CCAAT (enhancer binding proteines) (C/EBP), PPAR (peroxisome proliferator activates receptors) (receptorów aktywowanych przez proliferatory peroksysomowe) i SREBP (sterol regulatory element binding protein) (białko wiążące fragment regulacyjny steroli).

C/EBP-β i C/EBP-δ występują wcześnie i przejściowo w adypocytach. Mają za zadanie zainicjować ekspresję dwóch innych czynników transkrypcyjnych, PPAR-γ i C/EBP-α, które podlegają wzajemnemu sprzężeniu zwrotnemu dodatniemu. Ostatnio odkryto nowy czynnik transkrypcyjny biorący udział w regulacji dojrzewania adypocytów – KLF-5 (Kruppel-like factor 5) -indukowany przez C/EBP-β i δ, który aktywuje promotora PPAR-γ. PPAR-γ należy do grupy receptorów jądrowych, do których aktywacji niezbędny jest ligand. Ligandami PPAR-γ mogą być niektóre kwasy tłuszczowe lub ich pochodne oraz związki przeciwcukrzycowe z grupy tiazolidynedionów (TZD). Aktywując PPAR-γ, TZD stymulują różnicowanie się komórek tkanki tłuszczowej u gryzoni i sprzyjają powstawaniu nadwagi u człowieka.

Wiele czynników zewnątrzkomórkowych, częściowo produkowanych przez samą tkankę tłuszczową (hormony, cytokiny, czynniki wzrostowe, kwas lizofosfatydowy, prostaglandyny, kwasy tłuszczowe), i egzogennych (inhibitory proteazy, ksenobiotyki) wpływa na różne etapy adypogenezy. Prawidłowość rozwoju tkanki tłuszczowej zależy więc od wzajemnego wpływu licznych sygnałów wewnątrz- i zewnątrzpochodnych, często sprzecznych ze sobą, których wzajemne powiązania i hierarchię ważności dopiero zaczynamy odkrywać. Dokładna znajomość mechanizmów kontroli adypogenezy na poziomie komórkowym pozwoli opracować nowe metody leczenia otyłości.

Rycina 2.2. Różnicowanie się adypocytów.