Читать книгу Kosmetologia t. 1 - Группа авторов - Страница 12

Szczęka tworzy sklepienie jamy ustnej, dno i ściany boczne jamy nosowej oraz dno oczodołu. Jest kością parzystą, składa się z głównej części zwanej trzonem oraz czterech wyrostków:

• jarzmowego,

• zębodołowego,

• podniebiennego,

• czołowego.

Trzon ma kształt trójściennej piramidy, zawiera największą ze wszystkich zatok przynosowych – zatokę szczękową. W jego obrębie możemy wyróżnić cztery powierzchnie: przednią, tylną, górną i oczodołową.

Powierzchnia przednia zwana jest też policzkową; w jej obrębie leży dół nadkłowy będący miejscem przyczepu mięśnia dźwigacza kąta ust.

Powierzchnia tylna, zwana podskroniową, stanowi miejsce przyczepu mięśni skrzydłowego bocznego i mięśni skrzydłowego przyśrodkowego. Stanowi ścianę przednią dołu skrzydłowo-podniebiennego.

Powierzchnia górna, zwana oczodołową, stanowi część dna oczodołu. W jej obrębie widoczna jest bruzda podoczodołowa stopniowo przechodząca w kanał podoczodołowy zawierający tętnicę podoczodołową, żyłę podoczodołową i nerw podoczodołowy.

Powierzchnia przyśrodkowa, zwana nosową, stanowi ścianę boczną jamy nosowej. W jej obrębie widoczne są bruzda podniebienna większa (jako składowa kanału podniebiennego większego) oraz bruzda łzowa (jako część składowa kanału nosowo-łzowego).

Wyrostek czołowy stanowi najwyżej położoną część szczęki. Oddziela kość nosową od kości łzowej. W jego obrębie widoczne są grzebień łzowy przedni (razem z kością łzową tworzy dół gruczołu łzowego) oraz grzebień sitowy.

Wyrostek jarzmowy leży między powierzchniami: przednią (policzkową), tylną (podskroniową) i górną (oczodołową). Stanowi miejsce połączenia z kością jarzmową.

Wyrostek zębodołowy stanowi najniżej położoną, przyjmującą kształt łuku część szczęki. Najniżej umiejscowiona część wyrostka zębodołowego to łuk zębodołowy, który zawiera osiem zębodołów oddzielonych od siebie przegrodami międzyzębodołowymi. Na powierzchni zewnętrznej wyrostka zębodołowego szczęki w miejscach odpowiadających zębodołom widoczne są uwypuklenia zwane łękami zębodołowymi.

UWAGA!

Wyrostek zębodołowy wpływa na kształt twarzy. U noworodka w związku z jego brakiem, szerokość twarzy jest większa od jej wysokości. W trakcie rozwoju osobniczego i wzrostu zębów proporcje zmieniają się na korzyść wysokości twarzy. W wieku podeszłym wraz z utratą zębów wyrostek zębodołowy także zanika, co prowadzi do ponownego zwiększenia szerokości twarzy w stosunku do wysokości. Skutkuje to: obniżaniem twarzy, wpływającym na zapadanie się policzków i warg.

Wyrostek podniebienny stanowi poziomo ułożoną blaszkę kostną łączącą się z wyrostkiem podniebiennym jednoimiennej kości strony przeciwległej za pomocą szwu podniebiennego pośrodkowego. Oba wyrostki podniebienne tworzą strop jamy ustnej i dno jamy nosowej. W obrębie wyrostka podniebiennego widoczne są bruzdy podniebienne dla naczyń podniebiennych oraz nerwu podniebiennego większego. W części przedniej wyrostków podniebiennych szczęki, do tyłu od zębów siecznych, leży dół przysieczny – wejście do kanału przysiecznego kończącego się zwykle dwoma otworami przysiecznymi. Czasami dół przysieczny oddziela od wyrostków podniebiennych szew przysieczny. Powstaje wtedy niezależna kość zwana kością przysieczną. Dominuje pogląd, że kość przysieczna zrasta się ze szczęką wkrótce po urodzeniu, natomiast szew przysieczny zrasta się częściowo w okresie okołourodzeniowym, a całkowicie – znacznie później. Szacuje się, że wyraźnie zaznaczony szew przysieczny zarówno na podniebieniu, jak i na dnie nosa posiada 20% populacji współczesnego człowieka. Dla porównania, szacuje się, że u neandertalczyków było to około 75% populacji.

W obrębie szczęki możemy zaobserwować następujące otwory:

• otwór podoczodołowy (infraorbital foramen) umiejscowiony w obrębie powierzchni przedniej (policzkowej) trzonu szczęki; miejsce przejścia tętnicy podoczodołowej, żyły podoczodołowej i nerwu podoczodołowego,

• rozwór szczękowy (maxillary hiatus) – tworzy otwór umiejscowiony w obrębie powierzchni przyśrodkowej (nosowej) szczęki, stanowi wejście do zatoki szczękowej,

• otwory zębodołowe (alveolar foramina) umiejscowione w obrębie powierzchni tylnej (podskroniowej) trzonu szczęki; miejsce przejścia gałęzi zębodołowych górnych tylnych nerwu szczękowego i naczyń zębodołowych górnych tylnych zaopatrujących górne zęby trzonowe,

• zębodoły (alveoli) umiejscowione w obrębie wyrostka zębodołowego szczęki; zawierają korzenie zębów,

• otwór przysieczny (incisive foramen) umiejscowione w obrębie wyrostka podniebiennego szczęki; miejsce przejścia gałęzi tętnicy i żyły podniebiennej większej oraz nerwu nosowo-podniebiennego.

UWAGA!

Dzięki obecności w obrębie szczęki zatok szczękowych kość ta spełnia definicję tzw. kości pneumatycznej. Zatoka szczękowa jest największą spośród wszystkich zatok przynosowych. Dno zatoki jest wklęsłe. Zwykle zęby przedtrzonowe i trzonowe wpuklają się częścią górną swoich zębodołów w dno zatoki. W sytuacji zaniku lub uszkodzenia tkanki kostnej pokrywającej szczyty zębodołów tych zębów korzenie mogą stykać się z błoną śluzową wyściełającą zatokę szczękową lub wnikać do jej światła, co może być wrotami do zakażenia.