Читать книгу Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży - Группа авторов - Страница 2

Wstęp – I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A.R. Borkowska

CZĘŚĆ 1. Teoretyczne podstawy psychologii klinicznej dzieci i młodzieży

Rozdział 1. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży w Polsce – Marta Bogdanowicz, Aneta R. Borkowska

1.1. Geneza psychologii klinicznej dzieci i młodzieży

1.2. Początki rozwoju psychologii klinicznej dzieci i młodzieży w Polsce

1.3. Główne obszary współcześnie prowadzonych badań i praktyki w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży w Polsce

Rozdział 2. Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży – salutogenetyczne i patogenetyczne modele empiryczne i teoretyczne – Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska

2.1. Psychopatologia i psychiatria dzieci i młodzieży – ujęcie historyczne

2.2. Podejście salutogenetyczne – modele i kryteria zdrowia psychicznego okresu dzieciństwa i adolescencji

2.3. Podejście patogenetyczne – modele i kryteria zaburzeń psychicznych i zachowania okresu dzieciństwa i adolescencji

2.4. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych i zachowania u dzieci i młodzieży

Rozdział 3. Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania: środowisko rozwoju, zadania rozwojowe, nabywane kompetencje – Anna Izabela Brzezińska

3.1. Wprowadzenie

3.2. Punkt wyjścia: podstawowe założenia

3.3. Zmiany globalne i lokalne jako konteksty analizy procesu rozwoju dzieci i młodzieży

3.4. Warunki rozwoju dzieci i młodzieży: czynniki wsparcia i czynniki ryzyka

3.5. Kamienie milowe w procesie rozwoju w dzieciństwie i dorastaniu

3.6. Użyteczność wiedzy o rozwoju człowieka

3.7. Podsumowanie

Rozdział 4. Psychologiczne i biospołeczne koncepcje zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży – Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska

4.1. Modele biologiczne i podatność – stres a zaburzenia psychiczne

4.2. Klasyczna i współczesna psychoanaliza

4.3. Podejście behawioralne i poznawczo-behawioralne

4.4. Koncepcje interakcyjne, strukturalne i systemowe rodziny jako środowiska rozwoju

Rozdział 5. Psychopatologia rozwojowa. Integrujące podejście do zdrowia i zaburzeń dzieci i młodzieży – Iwona Grzegorzewska, Lidia Cierpiałkowska

5.1. Psychopatologia rozwojowa jako subdyscyplina integracyjna

5.2. Podatność i odporność dzieci i młodzieży – znaczenie czynników ryzyka i czynników ochronnych w cyklu życia

5.3. Trauma w okresie dzieciństwa i adolescencji oraz jej wpływ na rozwój psychopatologii

CZĘŚĆ 2. Psychologiczna diagnoza kliniczna dzieci i młodzieży

Rozdział 6. Podstawy psychologicznej diagnozy klinicznej dzieci i młodzieży w kontekście społecznym – Lidia Cierpiałkowska, Emilia Soroko, Iwona Grzegorzewska

6.1. Typy diagnozy klinicznej i konteksty społeczne diagnozowania

6.2. Kliniczna diagnoza opisowa dla celów terapeutycznych

6.3. Kliniczna diagnoza wyjaśniająca dla celów terapeutycznych

6.4. Diagnozowanie w procesie terapii

6.5. Opiniowanie i orzecznictwo w sprawach dzieci i młodzieży

Rozdział 7. Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej dzieci i młodzieży – Emilia Soroko

7.1. Podstawowe zasady stosowania psychologicznych metod i narzędzi diagnostycznych

7.2. Wybrane grupy metod diagnostycznych

7.3. Modele i narzędzia w wybranych obszarach funkcjonowania dzieci i młodzieży

Rozdział 8. Diagnoza neuropsychologiczna dzieci i młodzieży – Aneta R. Borkowska, Beata Daniluk

8.1. Diagnoza neuropsychologiczna – cele i rodzaje diagnozy

8.2. Przebieg i metody diagnozy neuropsychologicznej dziecka

8.3. Diagnoza neuropsychologiczna dziecka a diagnoza dorosłych

Rozdział 9. Etyczne aspekty diagnozy i pomocy psychologicznej dzieciom i ich rodzicom – Zuzanna Toeplitz, Małgorzata Toeplitz-Winiewska

9.1. Wprowadzenie

9.2. Podstawowe prawa klienta

9.3. Zawieranie kontraktu

9.4. Problem dobrowolnej zgody klienta i zleceniodawcy

9.5. Zakończenie diagnozy – informacje zwrotne

9.6. Opinia psychologiczna dotycząca osoby małoletniej

9.7. Zasady prowadzenia i udostępniania dokumentacji

9.8. Dylematy etyczne związane z psychoterapią dzieci

9.9. Współpraca psychologa z personelem medycznym lub ze szkołą

9.10. Podsumowanie

CZĘŚĆ 3. Psychologia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży

Rozdział 10. Zaburzenia rozwoju

10.1. Niepełnosprawność intelektualna – Ewa Zasępa

10.2. Zaburzenia ze spektrum autyzmu jako całościowe zaburzenia rozwoju – Ewa Pisula, Iwona Omelańczuk

10.3. Zaburzenia neuropsychologiczne – Aneta R. Borkowska

10.4. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) – Małgorzata Lipowska

10.5. Zaburzenia mowy i komunikacji – Grażyna Krasowicz-Kupis

10.6. Specyficzne zaburzenia uczenia się czytania i pisania – dysleksja rozwojowa – Marta Bogdanowicz

Rozdział 11. Destrukcyjne zaburzenia zachowania i zaburzenia spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych – Lidia Cierpiałkowska, Iwona Grzegorzewska

11.1. Wprowadzenie

11.2. Rozpowszechnienie zaburzeń i ich konsekwencje dla jakości życia

11.3. Typologia zaburzeń destrukcyjnych i spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych

11.4. Koncepcje i modele wyjaśniające kształtowanie się eksternalizacji problemów

11.5. Modele biopsychospołeczne zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych

Rozdział 12. Zaburzenia emocjonalne (internalizacyjne) – Wioletta Radziwiłłowicz

12.1. Wprowadzenie

12.2. Zaburzenia nastroju dzieci i młodzieży

12.3. Zaburzenia lękowe

12.4. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

12.5. Reaktywne zaburzenia przywiązania w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie

Rozdział 13. Pozostałe zaburzenia występujące w okresie dzieciństwa i adolescencji

13.1. Zaburzenia związane ze stresorami traumatycznymi i urazami psychicznymi – Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała

13.2. Zaburzenia seksualności u dzieci i młodzieży – Monika Zielona-Jenek

13.3. Zaburzenia związane ze zdrowiem somatycznym: zaburzenia snu, moczenie, zaburzenia wydalania – Iwona Dąbrowska, Artur Kołakowski, Katarzyna Rogala

13.4. Zaburzenia karmienia u dzieci i zaburzenia odżywiania u młodzieży – Bernadetta Izydorczyk

13.5. Mutyzm wybiórczy – Artur Kołakowski, Iwona Dąbrowska

Rozdział 14. Zaburzenia osobowości obserwowane w okresie dzieciństwa i adolescencji – Iwona Grzegorzewska, Anna Frączek, Beata Pastwa-Wojciechowska

14.1. Wprowadzenie do problematyki zaburzeń osobowości dzieci i młodzieży

14.2. Zaburzenie osobowości borderline – wczesne symptomy u dzieci i młodzieży

14.3. Cechy narcystyczne w rozwoju osobowości u dzieci i młodzieży

14.4. Wczesne predyktory psychopatii

CZĘŚĆ 4. Kliniczne problemy dzieci i młodzieży

Rozdział 15. Agresja dzieci i młodzieży – Marzanna Farnicka, Iwona Grzegorzewska

15.1. Charakterystyka zachowań agresywnych

15.2. Manifestacja zachowań agresywnych od dzieciństwa do adolescencji

15.3. Obraz kliniczny zachowań agresywnych

15.4. Uwarunkowania rozwoju zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży

15.5. Koncepcje wyjaśniające źródła, przyczyny i patomechanizm agresji

15.6. Strategie profilaktyczne i kierunki pomocy dzieciom z nasilonymi zachowaniami agresywnymi

Rozdział 16. Autoagresja – samobójstwa i samookaleczenia – Wioletta Radziwiłłowicz

16.1. Wprowadzenie

16.2. Etiologia zachowań autoagresywnych

16.3. Objawy psychopatologiczne współwystępujące z samookaleczeniami i próbami samobójczymi

16.4. Metody leczenia

16.5. Podsumowanie

Rozdział 17. Dzieci jako ofiary przemocy seksualnej – Maria Beisert

17.1.Wprowadzenie

17.2. Status zjawiska wykorzystania seksualnego dziecka

17.3. Definicje wykorzystania seksualnego dziecka

17.4. Symptomy wykorzystania seksualnego dziecka

17.5. Konsekwencje wykorzystania seksualnego dziecka

17.6. Podsumowanie

Rozdział 18. Nieletni jako sprawcy przestępstw – Beata Pastwa-Wojciechowska, Iwona Grzegorzewska

18.1. Natura i charakter przestępczości nieletnich

18.2. Modele teoretyczne wyjaśniające przestępczość nieletnich

18.3. Obraz kliniczny nieletnich sprawców przestępstw

18.4. Szacowanie ryzyka powrotu nieletnich do przestępczości

18.5. Resocjalizacja i terapia

Rozdział 19. Rodzicielstwo nastolatków – Mariola Bidzan

19.1. Nastoletnie rodzicielstwo – definicja, częstość występowania

19.2. Nastoletnie rodzicielstwo a zadania rozwojowe okresu dorastania

19.3. Czynniki ryzyka nastoletniego rodzicielstwa

19.4. Biopsychospołeczna sytuacja nastoletnich rodziców

19.5. Formy pomocy odpowiadające na potrzeby nastoletnich rodziców

Rozdział 20. Otyłość dzieci i młodzieży – Anna Brytek-Matera

20.1. Nadmierna masa ciała w okresie dzieciństwa i adolescencji

20.2. Psychologiczne konsekwencje otyłości

20.3. Profilaktyka otyłości dziecięcej

20.4. Podsumowanie

Rozdział 21. Kliniczne problemy dzieci z zaburzeniami narządów zmysłów wzroku i słuchu – Marzenna Zaorska

21.1. Zmysł wzroku

21.2. Zmysł słuchu

21.3. Wsparcie technologiczne (nowe technologie) we wspomaganiu zaburzeń widzenia i słyszenia

21.4. Aktualne tendencje diagnostyczne – Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health, ICF)

21.5. Podsumowanie

CZĘŚĆ 5. Specjalne obszary zainteresowania psychologii klinicznej dzieci i młodzieży

Rozdział 22. Zmaganie się dziecka z chorobą – Joanna Miniszewska

22.1. Wprowadzenie

22.2. Choroba dziecka jako sytuacja trudna dla dziecka i jego rodziny

22.3. Wiek rozwojowy dziecka a funkcjonowanie psychospołeczne w obliczu choroby somatycznej

22.4. Indywidualne i rodzinne czynniki ryzyka i zasoby w zmaganiu się ze stresem choroby

22.5. Dziecko w obliczu śmierci

22.6. Rola i zadania psychologa klinicznego w sytuacji choroby somatycznej

Rozdział 23. Rodzina z dzieckiem z zaburzeniami rozwoju – Ewa Zasępa

23.1. Wprowadzenie

23.2. Etapy adaptacji do niepełnosprawności dziecka

23.3. Problemy doświadczane przez rodziców

23.4. Rodzeństwo osób z zaburzeniami rozwoju

23.5. Jakość życia rodziny

23.6. Pozytywne doświadczenia rodziny

Rozdział 24. Kryzys w rodzinie – separacja i rozwód – Lucyna Bakiera, Karolina Appelt

24.1. Wprowadzenie

24.2. Separacja i rozwód z perspektywy kryzysu w rodzinie

24.3. Psychologiczne konsekwencje separacji i rozwodu dla funkcjonowania potomstwa

24.4. Czynniki określające skutki separacji i rozwodu rodziców dla funkcjonowania dziecka

24.5. Podsumowanie

Rozdział 25. Dzieci w rodzinach adopcyjnych i zastępczych – Teresa Jadczak-Szumiło

25.1. Wprowadzenie

25.2. Formy opieki zastępczej

25.3. Sytuacja dziecka i jego rodziny

Rozdział 26. Dziecko w postępowaniu sądowym – Monika Zielona-Jenek

26.1. Rola dziecka w postępowaniu sądowym

26.2. Specyfika sytuacji dziecka uczestniczącego w postępowaniu sądowym

26.3. Właściwości funkcjonowania dziecka a jego zadania w postępowaniach sądowych

26.4. Psycholog kliniczny wobec dziecka – uczestnika postępowania sądowego

Rozdział 27. Dzieci rodziców z zaburzeniami psychicznymi – Iwona Grzegorzewska

27.1. Wprowadzenie

27.2. Specyfika rodzicielskich problemów ze zdrowiem psychicznym w kontekście rozwoju dzieci

27.3. Wpływ zaburzenia psychicznego rodzica na funkcjonowanie potomstwa w cyklu życia

Rozdział 28. Dziecko i młody człowiek w obliczu cyfryzacji życia – Agnieszka Felińska, Iwona Grzegorzewska

28.1. Korzystanie z nowych technologii przez dzieci i młodzież na różnych etapach rozwoju

28.2. Korzyści i zagrożenia dla rozwoju dziecka i adolescenta związane z używaniem gier wideo i internetu

28.3 „Cyberpsychopatologie” – nowe zaburzenia ery internetu?

28.4. Nowe kierunki zastosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (information and communication technologies, ICT) w profilaktyce i terapii dzieci i młodzieży

CZĘŚĆ 6. Wybrane problemy pomocy psychologicznej

Rozdział 29. Specyfika pomocy psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci, młodzieży i rodzin – Iwona Grzegorzewska, Lidia Cierpiałkowska

29.1. Wprowadzenie

29.2. Poradnictwo psychologiczne, pomoc w kryzysie i psychoterapia dzieci i młodzieży

29.3. Psychoterapia i poradnictwo zdrowotne w kontekście systemów społecznych

29.4. Psychoterapia i poradnictwo zdrowotne w perspektywie wspólnych czynników leczących

29.5. Badania naukowe nad efektywnością terapii dzieci i młodzieży

Rozdział 30. Profilaktyka zaburzeń funkcjonowania i rozwoju oraz promocja zdrowia dzieci i młodzieży – Anna Izabela Brzezińska, Iwona Grzegorzewska

30.1. Wprowadzenie

30.2. Punkt wyjścia: podstawowe założenia

30.3. Rodzaje psychologicznego wsparcia dla funkcjonowania i rozwoju jednostki

30.4. Obszary i rodzaje działań promujących zdrowie dzieci i młodzieży

30.5. Profilaktyka zaburzeń funkcjonowania i przebiegu rozwoju na etapie dzieciństwa i dorastania

Rozdział 31. Wczesne wspomaganie rozwoju, wczesna interwencja i rehabilitacja neuropsychologiczna dzieci i młodzieży – Aneta R. Borkowska

31.1. Wprowadzenie do problematyki wczesnej interwencji i wspomagania rozwoju

31.2. Pojęcia wczesnego wspomagania rozwoju i wczesnej interwencji

31.3. Odbiorcy wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania

31.4. Główne założenia realizacji wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania

31.5. Wprowadzenie do problematyki rehabilitacji neuropsychologicznej

31.6. Planowanie rehabilitacji neuropsychologicznej

31.7. Wybrane metody wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania rozwoju oraz rehabilitacji neuropsychologicznej

31.8. Pomoc rodzinie z dzieckiem z zaburzeniami neuropsychologicznymi

31.9. Podsumowanie

Rozdział 32. Terapia dzieci i młodzieży – podejście poznawczo-behawioralne – Artur Kołakowski

32.1. Założenia i cele terapii poznawczo-behawioralnej dzieci i młodzieży

32.2. Cele i specyfika terapii poznawczo-behawioralnej dzieci i młodzieży

32.3. Zjawiska i proces terapii poznawczo-behawioralnej dzieci i młodzieży

Rozdział 33 . Psychoterapia dzieci i młodzieży – podejście psychoanalityczne – Katarzyna Schier

33.1. Istota psychoterapii psychoanalitycznej dzieci i młodzieży

33.2. Krótka historia psychoanalizy dzieci i młodzieży

33.3. Diagnoza poprzedzająca psychoterapię

33.4. Podstawowe zjawiska w psychoanalitycznej psychoterapii dzieci

33.5. Co „leczy” w psychoterapii psychoanalitycznej dzieci i młodzieży?

Rozdział 34. Terapia oparta na podejściu systemowym – Anna Kubiak, Anna Słysz

34.1. Podejście systemowe – podstawowe założenia

34.2. Dzieci i młodzież w terapii systemowej

Rozdział 35. Terapia dzieci po urazach psychicznych – Iwona Grzegorzewska

35.1. Wprowadzenie

35.2. Zrozumieć dziecięcą traumę – podstawowe symptomy i mechanizmy

35.3. Diagnoza dziecka w procesie terapii traumy

35.4. Struktura procesu leczenia

35.5. Terapia traumy oparta na dowodach

35.6. Pomoc dziecku po traumie w codziennym życiu

Rozdział 36. Psychoterapia indywidualna adolescentów w analizie transakcyjnej – Anna Frączek

36.1. Zdrowie i zaburzenia psychiczne w cyklu życia w analizie transakcyjnej

36.2. Kontakt i kontrakt z adolescentem i rodzicami

36.3. Poziomy psychoterapii indywidualnej adolescentów

36.4. Relacja terapeutyczna i przymierze terapeutyczne z adolescentem w AT

36.5. Psychoterapia grupowa adolescentów

Rozdział 37. Socjoterapia dzieci i młodzieży – Barbara Jankowiak, Emilia Soroko

37.1. Socjoterapia jako grupowa forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej

37.2. Socjoterapia wobec psychopatologii rozwojowej

37.3. Cele oddziaływań socjoterapeutycznych

37.4. Praca z grupą jako kontekst uruchamiania czynników pomocowych

37.5. Rola podejścia teoretycznego w pracy socjoterapeutycznej

37.6. Oblicza diagnozowania w socjoterapii

Bibliografia

O Autorach