Читать книгу Reize van Maarten Gerritsz - Philipp Franz von Siebold - Страница 7

Inhoudsopgave

voor den Schipper-Commandeur Maerten Gerritsen Vries en de verdere overigheyd van de fluyt Castricum ende ’t jacht Breskens, waer nae hun in ’t vaeren van hier langs d’Oostcuste van Celebes tot het eyland Ternaten, voor het Casteel Maleye sullen hebben te reguleren.

Om wat redenen ende motiven wy in Rade van India goed gevonden hebben, UE. tot begin ende aenvangh van de geordonneerde voyagie nae de Noord, over de Moluccos te laten navigeren, sullen hier niet verhaelen, maer gedraegen tot onse aen UE. verleende generaele Instructie, op die gelegentheyd wyd ende breed gextendeert, ende in desen niet verder gaen, als tot vertoogh van d’ordinarie courswysing langhs Celebes Oostcust tot in Ternaten, gelyck daertoe gerefereerd werd.

Naerdat dan morgen vroegh gemonsterd ende uwe anckers aen boord hebt, sullen UE. in Godes naeme van dese rheede scheydende, haren cours doen om Pulo Rakit ende Boomkens Eyland by Noorden te laeten en de Javaense cust in ’t gesicht houden, mits omtrent twee mylen daer buyten blyvende, op de diepte van 10 à 12 vaedem, alsoo den Vlacken ende Schaedelycken hoeck (seylende van hier Oostelyck) wel te loden syn, voorts uytsiende nae den steen, die in ’t Noorden van Kandanghauwer leyd, omtrent drie mylen in zee.

Het rechte vaerwater van Batavia naer de Enghte tusschen Celebes ende Salayer is te houden op de ses graden Zuyderbreedte, om in ’t gesichte van ’t hooge Javase land by Zuyden Carimon-Java en Lumbocq te seylen, naer de Brede-Banck, ruym derthien mylen by Westen den hoeck van Tanakeka gelegen, daer die passeren moet op 8, 10 à 14 vaedem, wanneer wel diend uyt te sien naer de Twee-Stenen, daer anno 1633 een onser burgers-joncken op gebleven, ende den Gouverneur-Generael anno 1638 (vaerende nae Amboyna) met de vloote omtrent geweest is; niet alleen naer dese, maer nae alle andere clippen, rudsen en drooghten, sult doorgaens naerstigh uytkycken, ende een man aen de stenge houden, om alle ongemack soo veel mogelyck voor te comen.

De gemelte banck gepasseert wesende, sult in der yl den hoeck van Tanakeka voornoemd, aen boord maecken te crygen, ende die soo nae loopen, als sonder peryckel ende tydversuym geschieden can, opdat van ’t land gesien mocht worden; seylende dan voorts digt langs de Celebese Zuydcust, naer en door voorschreven enghte, item wyders tot de straete van Bouton, die op het alderspoedighste sult trachten te passeren, ende is ’t doenlyck, sonder ten ancker te comen. Doch ’t selve genootsaeckt wordende, ende iemant van de Boutonders aen boord verschynende, voorsichtelyck hooren wat te seggen hebben, ende hun voorts aendienen, om met haer te handelen, geen last hebt, maer dat cito voort moet, doch eerstdaeghs daer noch eenige schepen, met soldaten nae Amboyna gedestineerd, staen te passeren, die hun beter te spraeck sullen connen staen.

Ondertusschen moeten UE. niemand aen land vertrouwen, tegen die moordadige diefachtige natie wel op hoede, ende in posture van defentie maecken te wesen, ten eynde de voordesen gepleeghde gruwelycke actien niet mede subject werd; buyten dat sult hun in ’t passeren der aengetogen straete niet beschaedigen.

De gemelte straet doorgeseyld ende van waeter wel versien synde, sult dan by Oosten de custe van Celebes trachten op te stoppen, tot de hooghte van omtrent een graed by Noorden de linie, wel verstaende, soo UE. de wind daertoe wil dienen, soo niet, meught wel om d’Oost oversteecken, wanneer de linie genadert syt; alsoo dan ongetwyffelt Macquian wel beseylen sult, te meer de stormen omtrent de Guriches—dat syn clippen ende cleyne eylanden in ’t Zuyden van Macquian gelegen—stilstant nemen, soo d’ervarendheyd geleerd heeft.

Op de gemelte Oost-custe van Celebes bevint men veele droogten, moet derhalven voorsichtigh seylen, ende des nachts letten als het doncker is, maer het water rolt er soo slecht ende de custwinden syn daer soo dienstigh, dattet een goed vaerwater sy, ende tot meerder claerheyd behandigen u nevens desen, elck een caertjen van de gelegentheyd derselver Oost-custe, streckende van Celebes, tusschen den hoeck daer ’t Eyland Waeroway byleyd, tot omtrent 1¹⁄₂ graed by Noorden de Linie, in ’t welcke, met de aenteeckening der diepten, werd aengewesen den cours die men heeft te nemen, dat meest Celebes naest geschieden moet, alsoo men daer vind de meeste openingh, mitsgaders de minste drooghten ende bancken, die t’zeewaerts soo menighvuldigh syn, datter geen doorcomen gesien werd.

Wy houden ’t soo geraeden, dat van Celebes oversteeckt om Macquian te beseylen als Ternate, aengesien van Macquian binnen door, langs de West-cust van Batachina ofte Hala Machera, mede goed opcomen is.

Omtrent de Moluccos verschynende, sult u wel slaghvaerdigh houden, insonderheyd verdacht wesen op het aencomen der Spaense galeyen by stilte ofte andersints, oock sorge draegen dat by den anderen blyft, ende gelyckelyck voor ’t Casteel Maleyen verschynd, om te minder peryckel van d’aengetogen galeyen subject te syn; wyders ’t volck onderwege met de waepenen oeffenen, opdat daerin t’ervaerener werden, tegen alle voorvalligheden van offentie en defentie.

Behalven de Portugesen, met wien onse Souveraine in Nederland voor thien jaeren trefúes gemaeckt ende hierover doen publiceren hebben, sullen UE. gesaementlyck vyandelyck aentasten alle die by Oosten den Bouqueron sonder onse passen comt te gemoeten, niemant uytgesonderd als die van Bouton, wanneer u niet selfs eerst offenceren; doende alle mogelyck debvoir om desulcke voorsichtelyck te vermeesteren ende in u gewelt te becomen, nemende haer personen in goede versekeringh, ende hun goederen onder inventaris over, om die naer Molucco te brengen, ende daerover gedisponeert te worden als naer behoren.

Met lieff op Tarnaten g’arriveerd wesende, sult de nevens gaende brieven aen den Vice-Gouverneur Wouter Seroyen overleveren, ende u voorts reguleren naer onse hier voor geciteerde generale Instructie, aen dewelcke wy ons, als geseyd wyders blyven gedraegen.

Wenschende UE. tot het voltrecken van d’een ende d’ander voyagie, den Heyligen zegen ende protextie des Alderhoogsten.

In ’t Casteel Batavia, den 2 February, anno 1643.

(Get.) Anthonio van Diemen.

Cornelis van der Lyn.

Joan Maetsuycker.

Justus Schouten.

Salomon Sweers.