Читать книгу Бог кахання Марс - Сяргей Балахонаў - Страница 5

Прытомнасць вярнулася хвілін праз пяць. Што адбылося за гэты час, Ягор мог адно здагадвацца. Ядранка сядзела на кукішках побач з ім. Сказала, што ўчасна заўважыла зламысніка і покрыкам перашкодзіла абчысціць усе кішэні ахвяры. Ягору здалося, што праз туман непрытомнасці ён нешта такое чуў, але расплюшчыць вочы не меў моцы. Нападнік паспеў злэпаць толькі часовы мабільнік – спонсарскі падарунак для хуткай сувязі між удзельнікамі канферэнцыі. Да скарбаў гаманца ці карткі мультыпашпарта злодзей далезці не здолеў.

Усхваляваныя пытанні харваткі, як і ўласныя думкі Ягора, нібыта зліваліся з морам. Самаадчуванне? Млявы голас казаў сам за сябе. А ў голасе – скаргі. На боль галавы. На галавы кружэнне. На вечнае ззянне чыстага розуму. На мізэрную эпоху сусветнай ночы. Жарты – як азнака, што не ўсё яшчэ страчана. Цяга ванітаваць – як сведчанне, што пакідаць усё так нельга. Страсенне мозга? Можа, і страсенне мозга. Медыкі мусілі высветліць.

Высветлілі. Шпіталізацыя. Бальнічны ложак. Тое, чаго Руткоўскі не хацеў. На ўдзеле ў канферэнцыі быў пастаўлены крыж. «Перакулены крыж», – змрочна пажартаваў навуковец, бо ў галаве без дай прычыны мільгацелі гукі і вобразы музычнага кірунку, што быў часткова модным у яго юнацтве. Ён нават ганяў тады колькі разоў з Гомеля ў Кіеў на вялікую вечарыну «Вічна ніч», ладжаную ў гэтым стылі – стылі вітч-хаўз… Вітч-хаўз, або, як казалі тады смехам, «ведзьміна хата», меў адным са сваіх сімвалаў перакулены дагары дрыкам двухканцовы крыж. Чаму гэты вобраз пад паўзабытыя мелодыі стаў раптоўна пульсаваць раз-пораз у мозгу, Ягор не разумеў. Але дактарам не сказаў, бо гэта ж такое глупства.

Валтузня з бальніцай і лячэннем каштавала не паўгрошыка. Ратавала страхоўка. Але не цалкам. Меркаваных пяць дзён на бальнічнай койцы яна пакрыць не магла. Ядранка, адчуваючы віну за здарэнне («Не пацягнула б з сабой да мора, усё было б добра.»), намагалася знайсці нейкія варыянты. Але толкам нічога не выйшла. З жабіны прыгаршчы – гэта з жабіны прыгаршчы.

Руткоўскі стаў пачувацца лепей ужо на другі дзень шпіталізацыі. Трымаў хвост дудою. Быў гатовы выпісацца ды хоць пасля абеду. Але лекарская грамада па-свойму глядзела на яго стан і з выпіскай не спяшалася. Тады ён узяўся абяцаць далячыцца дома, абы толькі далі магчымасць хутчэй вярнуцца на радзіму. Сказаў пра гэта і пільным дактарам, і клапатлівай харватцы. Дактары фыркалі. Харватка нудзілася. Ягор не адступаў. Ледзьве не праз беларускую амбасаду знайшоўся кампраміс.

Іванкавіч расстаралася з квітком на дужа зручны чартарны рэйс. Руткоўскі маніўся аддзячыць. Стрымліваючы слёзы, яна сказала, што лепшай падзякай будзе працяг «зносіць» з ёй. Ён запэўніў, што іх камунікаванне не абарвецца.

Тым часам паліцыя бясплённа спрабавала вылічыць рабаўніка. Патрэбных звестак мелі вобмаль. Паказанні Ягора, як і сведчанні Ядранкі, не змянілі грунтоўнай аселасці следства на хутары Тупікоўшчына. Дадому навуковец вяртаўся без аніякае пэўнасці ў тым, што злачынства калі-небудзь раскрыюць. Строіць жа здагадкі было цяжка – як бы ні ляпіў з сябе героя, па-ранейшаму балела галава і вялі рэй прапісаныя дактарамі анальгетыкі.

Харватка праводзіла яго амаль да самай узлётна-пасадачнай паласы. Правяла б і да самалёта, калі б ёй дазволілі. На развітанне мужчына стрымана ўсміхнуўся і падаў руплівай таварышцы руку. Збянтэжыўшыся, яна з ім парукалася, але выглядала, быццам ёй гэтага было катастрафічна мала.

– Не журыся. Пры першай жа магчымасці я звяжуся з табой праз антыскайп, – беларус памкнуўся націснуць на кнопкі «падбадзёрыць» і «абнадзеіць».

– Калі я заканчвала школу, то падарожнічала па краінах былой Югаславіі, – пачала яна замест меркаваных развітальных формул. – І вось у адным сербскім горадзе мяне занесла да прадказальніка. Гэта быў не нейкі там танны астролаг, а спадчынны прарок. Ён проста з парога спытаў, ці сапраўды я хачу ведаць сваю будучыню, бо, маўляў, яна мне можа і не спадабацца. А я ж была наколькі юнай, настолькі ж і ўпартай. Максімалісткай, адным словам. Я не думала, што выпадковае прадказанне зможа перайначыць мой лёс.

– Ніколі не слухаю прадказанняў ні ад танных, ні ад дарагіх вешчуноў, – Ягор таропка стаў узводзіць вакол сябе дадатковы абарончы вал. – Варта нам пачуць нешта такое, як міжволі мы пачынаем праграмаваць сябе. Прароцтва бярэ над намі верх, калі мы пачынаем надаваць яму зашмат увагі і занадта браць да галавы.

– Магчыма, што ў некаторых выпадках так і ёсць. Але не ў маім. Я забылася на словы прадказальніка роўна да свайго першага студэнцкага кахання.

– Кахання? – сумеўшыся, перапытаў мужчына. – Што ж там за прароцтва?

– Прадказальнік быў вельмі нешматслоўным. Сказаў: «Будзеш кахаць, але сцеражы галовы сваіх каханых», – неўпрыкмет для сябе перайшла на шэпт Ядранка.

«Які велягурысты спосаб прызнавацца ў каханні!» – эгаістычна самазамілавана падумаў Ягор, адчуваючы востры недавер да пачутага. Уголас жа ён адрэагаваў абсечаным, набітым цюхцяйскай няцямлівасцю запытаннем:

– Што?

– У студэнцкія гады я пакахала аднакурсніка. Яго звалі Прэдраг. Шпацыравалі аднойчы разам па сцежках парку Максімір у Заграбе. Каля аднаго возера яму на галаву звалілася чарапаха. Кажуць, што шуляк ляцеў па небе, трымаючы яе ў кіпцюрах, але ўпусціў. Я выклікала хуткую дапамогу, але выратаваць каханага не змаглі. Згадала прадказанне. Жахнулася. Яно стала выглядаць праклёнам. Я не ведала, што рабіць далей. Маладая, сімпатычная, прагная кахаць. Як я мусіла паводзіцца, ведаючы, што словы прадказальніка спраўдзіліся? Паспрабавала ачарсцвець душой. Агрубець у пачуццях. Толькі б не кахаць. Ніколі. Нікога.

– Атрымалася?

– Антуну адцяла галаву кавалкам аўтамабіля, у які ўрэзаўся цягнік. Драгану галаву заціснула дзвярыма няспраўнага ліфта, які потым імкліва пайшоў уніз. Младзену рассекла галаву вентылятарам ахаладжэння аўтамабільнага рухавіка, які вылецеў ад сутыкнення грузавіка з пікапам. Ана – так, я спрабавала сустракацца з жанчынай – пазбавілася галавы ад удару кола падчас страшнай аварыі на аўтагонках. Нікола спатыкнуўся ў сувенірнай крамцы і стукнуўся ў шафу, а тая зачапіла паліцу, з якой упала каменная статуэтка і размажджэрыла яму галаву.

– І дзе падчас кожнага здарэння была ты? – не маючы моцы здзіўляцца і падазраючы, што яму тут на дарожку казу лабатую плятуць, удакладніў Руткоўскі.

– Галоўнае не тое, дзе я была (а была я калі паблізу, калі ўдалечы), а тое, што ты першы, хто выжыў. І цяпер я зноў у няпэўнасці. Або на табе разарвалася гэтае страшэннае кола…

– Або ты не паспела мяне пакахаць як след, – падхапіў ён, перамагаючы спакусу пазяхнуць. – Не бяры да галавы, – ён зрабіў выгляд, што не заўважыў двухсэнсоўнасці. – Усё будзе добра. Я не веру ў прароцтвы, але веру ў наканаванасць. А мне наканавана жыць, каб…

Мужчына не дагаварыў – з рэпрадуктараў абвясцілі, што пасадка на яго рэйс праз дзесяць хвілін заканчваецца. Ён яшчэ раз падзякаваў дзіўнай прыяцельцы за клопат і папрасіў не пераймацца. Яна, балансуючы між жаданнем і страхам, прытулілася да яго і пацалавала ў калючую шчаку.

Калі самалёт узляцеў і ўзяў курс на Мінск, Ягор цяжка ўздыхнуў і пастараўся выкінуць з галавы ўсё, што перад тым пачуў ад Ядранкі. Галава ныла. Прапісаныя ў дарогу лекі не дапамагалі. Сон не ішоў. Мозг, які перажыў страсенне, упарта супраціўляўся старанням гаспадара, зусім не збіраючыся вытрасаць з сябе словы харваткі. Дзе там праўда, а дзе выдумка – бабка надвое варажыла. Але тое, што Ядранка ў яго закахалася, беларус не мог не зразумець. І гэтае разуменне даймала. Ён не пярэчыў бы сяброўству. Нават вельмі шчыльнаму. І нават з такімі страшэннымі гісторыйкамі. Каханне ж тут было залішнім. Зрэшты, што насамрэч стаяла за яе аповедам, можна было адно толькі гадаць.

Не навіна, што жанчынам усцешна бываць прычынаю рызыкі зломнай. Але ўсё, што Ядранка казала пра гібель сваіх каханых, здавалася неймаверна знаёмым. Ці то з сярэднявечных хронік, ці то з сучаснага гарадскога фальклору. Не верылася, што яна сапраўды перажыла ўсе гэтыя трагедыі. Але і ўважаць іх за прыдумкі дзеля прыцягнення ўвагі неяк не выходзіла.

Калі б яна не выклікалася дапамагаць у складаных абставінах, Руткоўскі і пальцам не паварушыў бы дзеля развіцця іх знаёмства. Ці ж мала бывае выпадковых сустрэч падчас навуковых канферэнцый! Аднак адчуванне абавязку не дазваляла саскочыць. Ён пачуваўся закладнікам. Змагаючы несціханае ныццё галавы, імкнуўся заснуць.

Пачварны гук, што нагадваў свіст, пачуўся знадворку. Праз колькі секунд з ілюмінатараў палілося яркае святло, якое суправаджалася чарадой грымот. Самалёт рэзка рванула ўбок. Здавалася, што лётчыкі не дадуць рады кіраванню. Аднак яны паказалі дзівосы майстэрства і здолелі вывесці крылатую машыну з абшару навальніцы.

Менавіта навальніцу назвалі прычынай няштатнай сітуацыі. Частка нешматлікіх пасажыраў ахвотна паверыла. Ягор быў сярод тых, каго версія з навальніцай не задаволіла. Не з прыхамаці, а таму што і вочы, і вушы, і нават нос, з якога пацурчэла кроў, адмаўляліся інтэрпрэтаваць убачанае як шуганне маланкі і грукат перуноў. Больш за ўсё тое нагадвала палёт і выбух ракеты класу «зямля-паветра». Здагадкі пацвердзіліся ўжо ў Беларусі, калі афіцыйна абвясцілі, што самалёт ледзьве не быў падбіты з тэрыторыі Прыднястроўя. Кіраўніцтва непрызнанай рэспублікі ад інцыдэнту адразу ж адхрысцілася, блытана ківаючы на Малдову, Украіну і мала не на Хазарскі каганат.

Руткоўскага ж амаль не хвалявала, адкуль ракета прыляцела. Яго ў здарэнні займалі дзве рэчы. Па-першае, ён заставаўся жывы, хаця пагібель была на адлегласці выпрастанай рукі. Гэта яшчэ больш умацоўвала веру ў наканаванасць – быццам ён не можа памерці, пакуль не верне Марыну ў свае абдымкі. Па-другое, не забываліся гісторыйкі Ядранкі. І Ягор, саслізгваючы ў містыку, міжволі звязваў здарэнне ў небе з працягам спраўджвання ліхога прароцтва. Зноўку ўспаміналася «ведзьміна хата», і ён мурчэў трохі пераробленыя радкі адной з песень мяцежнага юнацтва: «Твоя любовь ко мне растёт, а у меня из носа кровь течёт».

У Гомелі ён прылёг у абласную бальніцу, з вокнаў якой не стамляўся назіраць за пашырэннем мікрараёна Шведская Горка, які пагрозліва навісаў над аднайменным урочышчам з рэшткамі старажытнага гарадзішча. Яго назіранні перапыняліся візітамі знаёмых. У адведкі прыходзілі колькі калег, пара ўвішных студэнтак, адзін сябар з універсітэта транспарту. Калегі цешыліся, што хвароба не мае сувязі з алкаголем. Студэнткі па звычцы хіхікалі і строілі вочкі. Сябар заводзіў старую катрынку пра частаванне дэманаў, выстаўляючы прыгоды, пра якія трошкі апавёў Ягор, метафізічным адказам на ўпартае нежаданне адмовіцца ад Марыны.

Калегам Ягор жартаўліва жаліўся, што праз няўчасны ўдар па галаве яму не пашчасціла падняць келіх за выдатна арганізаваную канферэнцыю і яе выкшталцоную тэму. Калегі з разуменнем справы («Ну, хто ж на канферэнцыях не куляў чарку!») пасмейваліся.

Радыё ўхілістым тонам тарабаніла пра імклівы рост колькасці зафіксаваных у свеце выпадкаў сіндрому татальнай адзіноты. Сярод буйных агмянёў новае немачы называліся як ужо добра вядомы ў звязку з ёй Сінгапур, так і некаторыя іншыя гарады планеты – Токіа, Дубай, Нью-Ёрк, Рыа-дэ-Жанейра. У паведамленні падкрэслівалася, што звесткі няпоўныя, што ўрады некаторых дзяржаў спрабуюць засакрэціць успышкі сіндрому на сваіх тэрыторыях.

Студэнткам Ягор гулліва раіў не запускаць вучобу, аддаючы належнае богу кахання ў меру. Студэнткі працягвалі хіхікаць і строіць вочкі. Тая, што байчэйшая, заявіла, маўляў, навуку кахання яна гартуе, чытаючы лаўрэацкую кнігу шаноўнага пана Руткоўскага.

– Гэта варыянт, – усміхаючыся, казаў ён. – Але не варта забывацца на класічныя творы старажытнаіндыйскіх аўтараў.

– Вы пра «Махабхарату» ці «Рамаяну»? – удакладніла байчэйшая.

– І пра іх таксама, – кіўнуў выкладчык, не трымаючы ўсмешку на шворцы.

Па радыё сказалі, што чарговы марсаход перадаў на Зямлю звесткі, якія маюць стаць сенсацыйнымі. Сцвярджалася, што гаворка можа ісці пра адкрыццё радыкальна новай хімічнай структуры, аналагаў якой на нашай планеце няма. Дыктар скептычна дадаў: «Галоўнае, каб гэтая хімічная структура добра ўпісалася ў патрэбы народнай гаспадаркі».

На закіды сябра з універсітэта транспарту Ягору ўжо і не было чым крыць. «Давай, калі я збольшага ачуняю, сходзім у які-небудзь бар. Пасядзім, пагамонім. Я табе пра адну харвацкую даследчыцу раскажу», – заспяшаўся ён утрымаць першынство, пакуль сябар не распачаў чарговы цыкл лекцый з серыі «Канфуцый для чайнікаў».

Радыё, стаміўшыся ад навін, пачало музычны марафон. Між песень «В Одессе мы пересеклись» і «Не шманай мне душу, краля» раптоўна загучалі знаёмыя акорды «Трох метраў над каханнем». Апошняе хоць і было для Ягора нечаканасцю (усё ж хваля папулярнасці спала), але не такой вялікай, якім стала тэлефанаванне ад бацькі.

З Ягоравых юнацкіх гадоў іх дачыненні былі вельмі нацягнутымі. А ўшчэнт сапсаваліся пазней, калі сын не здолеў прыехаць на пахаванне мамы. Ніякія тлумачэнні бацька тады і слухаць не стаў, дарма што віны на сыне не было. Сын спазніўся не праз абыякавасць ці расхлябанасць. Спазніўся праз павольныя цягнікі і нялётнае надвор’е для самалётаў. Але стары Руткоўскі зацята цвердзіў адно: «Каб сапраўды хацеў, дык не спазніўся б».

Пасля таго не размаўлялі і не бачыліся гадамі. Адзін у Гомелі, другі – у Асіповічах. І вось цяпер стары выйшаў на сувязь. Намагаўся быць стрыманым і не выдаваць хвалявання. Выходзіла так сабе. Тое, што ён пераймаўся за сына, разумелася адразу. «Ну, ты шчэ жывы, браток?» – спытаў бацька, укруціўшы свой даўні заўсёдны зваротак. І Ягора – упартага каменнага Ягора – прабіла на слязу. Сын супакоіў устрывожанасць старога, якому пра здарэнні «данеслі добрыя людзі». Справіўся пра яго здароўе, упершыню за многія гады назваўшы «татам». Той уздыхнуў і ва ўласцівай яму манеры выдаў: «Я ж па канферэнцыях не гойсаю і абы-дзе не лётаю, то ёсць нагода сказаць, што здароўечка крапчэйшае, чым у некаторых археолагаў». Пасмяяліся. Развіталіся даволі цёпла.

Назваць тэлефанаванне Іванкавіч неспадзяванкаю было б чыстым глупствам. Як толькі яна згадала ракету, Руткоўскі агаломшыў яе пытаннем:

– Ты што, пакахала мяне яшчэ больш?

– Ну, як… – сумелася жанчына. – Я проста думала, як ты там ляціш з хворай галавой. Шкадавала, што не паляцела разам. А чаму ты гэтым цікавішся?

– Хачу зразумець, як дзейнічае прадказанне, калі ўжо з першага разу адбыўся збой. Ты ж не выдумала яго?

– Вядома ж, не выдумала! Гэта мой праклён.

– Як вынікае, не толькі твой. Я не хачу загінуць толькі ад таго, што ты пачнеш кахаць мяне на ўсе застаўкі. Мы можам сябраваць, але прашу цябе своечасова бурыць падмуркі, на якіх ты рызыкуеш збудаваць паўнавартаснае каханне.

– Ты такі жорсткі…

– Я не жорсткі. Проста смерць не ўваходзіць у мае найбліжэйшыя планы.

Ядранка, хоць і дала зразумець, што пакрыўдзілася, гуляць на гэтым не бралася. Абяцала звязацца пазней. Ягор, быццам прадчуваючы, што гэтая дзівосніца яшчэ можа яму ў нечым спатрэбіцца, не пярэчыў.