Читать книгу Дэманы доктара Глінскага - Сяргей Егарэйчанка - Страница 5

Гор упэўненым крокам ішоў праз памяшканні, не прызначаныя для знаходжання там пасажыраў. Яго ніхто не спрабаваў спыніць: верагодна, ён не першы раз бываў тут. На гэта ж паказвала і тое, што ён выдатна ведаў, куды трэба ісці, без усялякіх указальнікаў.

Нарэшце, абмінуўшы мноства падсобных памяшканняў, мы выйшлі да аўтаматычных дзвярэй, што вялі на лётнае поле. Тут нас чакаў мікрааўтобус.

Араб адчыніў перада мной дзверы і, пасля таго, як я сеў унутр, паставіў побач мой партфель. Сам ён аддаў перавагу месцу побач з кіроўцам.

– Вы калі-небудзь ляталі на самалётах тыпу Falcon 900, Якуб? – азiрнуўся ён.

– Не даводзілася. Гэта ж невялікі прыватны самалёт, а я небагаты палітолаг, вы памятаеце? Я лятаю камерцыйнымі рэйсамі, і, памятаецца, вы яшчэ нядаўна мне сцвярджалі, што таксама не надта любіце персанальны авіятранспарт.

– Я не схлусіў вам. Гэты самалёт не мой і нават не чалавека, на якога я працую. Ён належыць адной з яго арганізацый. Той самы, пра які я казаў вам, што ён патрэбны для справы. Гэта выдатная машына, яна як нельга лепш падыходзіць для доўгіх і цяжкіх пералётаў. Вы закахаецеся ў гэты самалёт, Якуб, я ўпэўнены. Пасля ўсяго, на чым вы ляталі раней, гэта як «Кадылак» у параўнанні з трактарам. Хоць, пацвярджаючы свае ранейшыя словы, я магу сказаць, што, калі б я валодаў гэтым самалётам, ведаючы выдаткі на адзін пералёт, я ўсё роўна аддаў бы перавагу таннаму крэслу 767–га, чым дарагому месцу ў «Фальконе». Вось, дарэчы, і ён.

Наперадзе сапраўды паказаўся сілуэт зусім невялікага авіялайнера, які я пару разоў бачыў у кіно.

Трап стаяў прыстыкаваны да самалёта, каля яго нас сустракаў экіпаж, які складаўся з двух пілотаў і сцюардэсы. Пілоты былі арабы, як і Гор, а вось што тычыцца сцюардэсы, то яна мела, без сумневу, еўрапейскую знешнасць.

Экіпаж павітаў Гора, затым яны павярнуліся да мяне. Адзін з пілотаў працягнуў руку.

– Мяне завуць Кемаль, я камандзір гэтага паветранага судна. Шчыра рады вітаць вас на борце, доктар Глінскі.

– Вы ведаеце мяне?

– Гэта частка маёй працы – ведаць сваіх пасажыраў. Я спадзяюся, што вы станеце нашым пастаянным госцем, доктар.

Агаломшаны, я паціснуў руку Кемаля, затым павітаўся з другім пілотам і са светлавалосай маладой дзяўчынай. Яны назвалі свае імёны, аднак я прапусціў іх міма вушэй.

Гор акуратна ўзяў мяне пад локаць.

– Прашу на борт, Якуб. Вы ж яшчэ не перадумалі?

Я пахітаў галавой і ўзышоў па трапе.

Інтэр’ер самалёта куды больш асацыяваўся з раскошай і багаццем, чым яго экстэр’ер. Сцены і перагародкі, якія раздзялялі часткі салона, былі дэкараваныя дрэвам і аксамітнай тканінай. У насавой частцы самалёта былі ўсталяваныя чатыры крэслы, абабітыя дарагой скурай; да кожнага з іх быў падключаны пульт кіравання з мноствам кнопак, якія, верагодна, адказвалі за налады размяшчэння, падагрэў, масаж і добра калі не выклік наложніц з гарэма. Мяркуючы па ўсім, крэслы раскладаліся, даючы магчымасць даволі камфортна ўлегчыся і задрамаць падчас доўгага палёту.

Цэнтральная частка, аддзеленая ад насавой дэкаратыўнай аркай, была, мабыць, адведзена для працы і перамоў. Там стаялі дзве шырокія і мяккія канапы, паміж якімі размяшчаўся мультымедыйны стол з уманціраванымі экранамі, якія прыбіраліся ў паверхню і раскладаліся назад па патрабаванні ўладара гэтага паветранага палаца.

Што тычыцца хваставой часткі, то яна была схаваная ад вачэй дубовай панэллю, праз якую вялі закрытыя разьбяныя дзверы.

Гор правёў мяне адразу ў адсек для перамоў і пасадзіў на канапу. Сам ён сеў насупраць.

– Як вам наш сціплы лятаючы прыстанак, Якуб?

– Калі гэта сціпласць, палкоўнік, то я баюся нават выказаць здагадку, што ж з’яўляецца багаццем.

– Прашу вас, называйце мяне па імені. Я стараюся адысці ад гэтага парадкам абрыдлага мне «палкоўніка».

– Добра, Тамім. Перш чым мы ўзляцім, я хачу, каб вы далі мне магчымасць патэлефанаваць дачцэ, як і абяцалі.

– Канешне. Вазьміце мой спадарожнікавы тэлефон: звычайная сотавая сувязь тут не ахці якая, ды і няма чаго вам марнаваць свае грошы на міжнародныя званкі.

– Я хацеў бы пагаварыць без вашай прысутнасці.

– Я разумею. Прайдзіце за гэтыя дзверы, там размешчаныя невялікі кухонны блок і ванна, а адразу за імі вы ўбачыце яшчэ адзін праход, які вядзе ў спальны адсек. Можаце пагаварыць там.

– Дзякую.

Я ўзяў прапанаваны тэлефон і выйшаў у паказаным кірунку. Прайшоўшы праз двое дзвярэй, я трапіў у невялікае памяшканне, якое было практычна цалкам занята шырокім двуспальным ложкам. Тут не было ілюмінатараў, альбо яны былі па-майстэрску задрапіраваныя, пры гэтым працавала мяккае асвятленне, якое стварала эфект дзённага святла. Візуальна спальня здавалася вузейшай, чым увесь астатні салон, але я спісаў гэта на падман зроку.

Перад ложкам, адразу за дзвярыма, размяшчалася яшчэ адно крэсла, падобнае да тых, што стаялі ў насавой частцы самалёта. Я прысеў на яго і набраў нумар.

Не буду пераказваць змест размовы з дачкой, які складаўся, па большай частцы, з крыўд і слёз. Скажу толькі, што ў перамоўную частку самалёта я вяртаўся засмучаны і ў супярэчлівых пачуццях.

Гор сустрэў мяне нязменнай усмешкай.

– Бачу, прайшло не вельмі ўдала.

– На вашым месцы я не іранізаваў бы, Тамім. Мне яшчэ не позна адмовіцца ад палёту пакуль мы не адарваліся ад зямлі.

– Прабачце, Якуб. Я зусім не хацеў жартаваць з вас, верагодна, вы няправільна зразумелі мяне. Я магу даваць каманду на ўзлёт? Дазвол атрыманы хвіліну таму.

– Добра.

Гор падняў трубку стацыянарнага тэлефона і нешта сказаў у яго па-арабску.

Практычна ў тую ж секунду «Фалькон» мякка крануўся і пачаў рух па рулёжцы.

– Прашу вас, прышпіліце рамень, Якуб. Тут няма табло, на якім загараецца лямпачка, аднак правілы ў нас тыя самыя, што і ў звычайным самалёце.

Я азірнуўся і не знайшоў ніякіх рамянёў. Заўважыўшы маё здзіўленне, Гор устаў з канапы, абышоў стол і наблізіўся да мяне.

– Вось тут і тут у спінцы невялікія ўбудаваныя панэлі, бачыце? Націсніце злёгку на іх.

Я паслухаўся яго парады. Пасля дотыку панэлі ад’ехалі, агаліўшы з аднаго боку рэмень, я з другога – мацаванне для яго. Я прышпіліўся.

– Калі хочаце, можам на час узлёту адкласці размову.

– А вы, я гляджу, не так баіцеся лятаць, як дэманстравалі мне, праўда, Тамім? У мяне зараз стрэс мацнейшы за той, які я адчуваю пры звычайным палёце, таму ўзлёт не перашкодзіць нам. Такім чынам, вы зманілі мне адносна таго, хто вы такі, чым займаецеся і чаго баіцеся. Я хачу пачуць, дзе яшчэ вы сказалі няпраўду. Выкладвайце па парадку, а затым мы пяройдзем да сутнасці. Аднак, перш за ўсё, я хачу ведаць, колькі часу ў нас зойме гэтая займальная азнаямляльная паездка і як хутка я змагу вярнуцца назад.

– Гэта залежыць толькі ад вас, Якуб. Вы зможаце вярнуцца ўжо праз некалькі дзён, калі пажадаеце. Гэты самы самалёт даставіць вас у аэрапорт Мінска. Але я думаю, што вы захочаце застацца на больш працяглы час. Прынамсі, я спадзяюся на гэта.

Цяпер што датычыць маёй хлусні. Мне не вельмі падабаецца гэтае слова, хутчэй я недагаворваў некаторыя рэчы, альбо, як ужо казаў, замяніў некаторыя факты маёй біяграфіі на факты біяграфіі майго гаспадара.

Я сапраўды баюся лятаць, Якуб. Дакладней сказаць, баяўся раней, калі быў малады. Потым, калі паступіў на ваенную службу, мяне навучылі кантраляваць свае страхі і фобія сышла на нішто. Аднак у выпадку з вамі я не прыкідваўся, а, хутчэй, прымусіў сябе адключыць псіхалагічны блок, каб было больш праўдападобна і вы лягчэй паверылі мне. Здаецца, у мяне атрымалася. Больш, наколькі я памятаю, я нідзе не быў няшчыры з вамі.

– А што наконт дабрачыннага цэнтра?

– Абсалютная праўда, Якуб. Мой гаспадар сапраўды валодае і кіруе такім у Доху.

– Дапусцiм. Аднак вы зманілі у дробязях, маляўніча распісаўшы мне аскетызм вашага гаспадара, спраецыраваны на вас.

– Я так мяркую, што вы маеце на ўвазе гэты самалёт?

– Менавіта. Яго аздабленне, абсталяваннне і іншае. Чаго варты толькі асобны спальны пакой у дадатак да крэслаў у асноўнай часткі салона, якія, як я заўважыў, могуць служыць даволі камфортнымі спальнымі месцамі.

– Якуб, мой гаспадар нячаста карыстаецца гэтым самалётам. І ўжо, тым больш, ніколі не карыстаецца спальным спакоем. Пры гэтым самалёт знаходзіцца ў пастаянным руху, яго экіпаж праводзіць у паветры больш часу, чым на зямлі. Мы выкарыстоўваем гэтае судна для перавозкі пацыентаў нашага цэнтра і для працы мабільнай групы людзей, пра якую я казаў вам. Вы, верагодна, заўважылі, што спальны пакой выглядае не такім прасторным, як памяшканне, дзе мы зараз сядзім? Гэта не проста так: справа ў тым, што ў сцены ўманціравана разнастайнае медыцынскае абсталяванне – яно можа спатрэбіцца для перавозкі цяжкіх хворых, якія маюць патрэбу ў максімальным камфорце і сталай медыцынскай дапамозе. У нас у аператыўным кіраванні знаходзіцца толькі адзін такі самалёт, як я і казаў вам. Аднак, калі вы палічыце магчымым прыняць нашу прапанову, мы набудзем яшчэ адзін для патрэб праекта, і вы зможаце абсталяваць яго ў адпаведнасці з вашымі патрэбамі.

– Маімі?

– Патрэбамі вашага праекта, так будзе правільней. Хоць, падазраю, і тут вы зможаце знайсці ўсё, што спатрэбіцца для любых мэт.

– Пакінем гэтую казку з «Тысячы і адной ночы» і пяройдзем да іншых казак адтуль жа. Куды мы накіроўваемся?

– У трохкутніку, утвораным Гавайскімі выспамі, Кірыбаці і Маршалавымі выспамі, знаходзіцца адасоблены архіпелаг Святога Роха. Гэта некалькі выспаў вулканічнага паходжання агульнай плошчай крыху больш за сорак квадратных кіламетраў. Усяго там размешчаны тры буйныя выспы, на самую вялікую з якіх, востраў Роса, мы і ляцім. Дазвольце, я прадэманструю вам больш наглядна.

Гор узяў са стала пульт і націснуў на кнопку.

Ледзь чутна загудзеў элетраматорчык, апускаскаючы нешта падобнае на рольштору, замацаваную над дзвярыма, што вялі ў хваставую частку самалёта. Са столі пачаў спускацца экран, кшталту тых, якія выкарыстоўваюцца ў пары з відэапраектарам. Ён засланіў сабой перагародку і дзверы, пасля чаго Гор ткнуў пальцам у іншую клавішу і экран засвяціўся, прычым сам па сабе, працуючы як вялікі манітор. Мае вочы акругліліся.

– Вы не чулі пра гэтую тэхналогію, Якуб?

– Чаму ж, чуў, толькі не думаў, што такія маніторы ўжо запусцілі ў вытворчасць.

– Іх і не запусцілі. Гэта прататып, выкуплены спецыяльна для гэтага самалёта. Экран высокай разрознасці, які можа прымаць практычна любую канфігурацыю і складвацца ў скрутак не таўсцей за рулон шпалер. Вядучыя вытворцы электронікі б’юцца над гэтай распрацоўкай, і ўжо ёсць такія, хто ўшчыльную падышоў да магчымасці масавага выпуску. Пакуль што такіх рабочых прататыпаў не больш за дзесяць ў свеце, і адзін з іх належыць нам. Трэба сказаць, што працуе ён проста выдатна, і калі гэтыя штукі паступяць у продаж, яны стануць проста бомбай на рынку, нават нягледзячы на не самую дэмакратычную цану. Аднак давайце вернемся да нашай справы.

На экране з’явілася карта Ціхага акіяна. У раёне, пра які казаў Гор, быў абведзены маленечкі авал.

– Паглядзіце, Якуб, менавіта сюды мы і накіроўваемся. Гэта архіпелаг Святога Роха. Вось так ён выглядае на спадарожнікавым здымку: тры кампактна размешчаныя буйныя выспы і яшчэ сем невялікіх астраўкоў.

– Пад чыёй юрысдыкцыяй знаходзіцца гэты архіпелаг?

– Фармальна гэта неінкарпараваная тэрыторыя ЗША. Усе дробныя выспы знаходзяцца ў доўгатэрміновай арэндзе нашай арганізацыі ўжо дзесяць гадоў. Там створана інфраструктура, якая адпавядае нашым патрэбам. Яшчэ нядаўна галоўны востраў Роса выкарыстоўваўся намі таксама на арэнднай аснове, аднак літаральна пазаўчора нам перайшло абмежаванае права ўласнасці на яго. Заключэнне дамовы з урадам ЗША было адной з мэт маёй паездкі – разам з сустрэчай у Сакратарыяце і размовай з вамі. На выспах дзейнічае Канстытуцыя Злучаных Штатаў, аднак там няма органаў дзяржаўнага кіравання – фактычна мы з’яўляемся ўрадам гэтага архіпелага (калі адкінуць некаторыя нязначныя фармальнасці). Нам вельмі дорага стала падпісанне гэтай дамовы як у плане падрыхтоўкі і абмеркавання дакумента, так і з фінансавага пункту гледжання. Але мы лічым, што яно таго варта: нам патрэбны гэты востраў. Больш за тое скажу: ён патрэбны вам. Вы будзеце вельмі ўражаныя тым, што мы стварылі на гэтай тэрыторыі за апошнія гады – усё гэта мы перадаем вам абсалютна бясплатна. Мы толькі хочам, каб вы ператварылі вашу ідэю ў жыццё.

– Што вы прапануеце?

– Усё тое ж, што і вы. Мы толькі ўносім невялікія карэкціроўкі ў ваш план, зыходзячы з аб’ектыўнай сітуацыі. Давайце з самага пачатку. Вы прапаноўвалі доктару Эшу фактычна маштабную рэформу органаў ААН, аднак гэта была не больш чым абалонка. У вашага праекта ёсць цэнтральнае звяно, на якім будуецца ўсё астатняе.

– Навуковая арганізацыя, якая ажыццяўляе дзейнасць у напрамках, што маюць выключную важнасць для ўсяго чалавецтва.

– Менавіта, Якуб. Зірніце на гэты дакумент, – Гор працягнуў мне некалькі старонак.

Я паглядзеў толькі на першую. Тэкст пачынаўся са словаў «Мы, супольнасць свабодных творцаў навукі, асветы, міру і ўстойлівага развіцця гэтай планеты…».

– Не магу прыгадаць, калі я перадаваў Эшу тэкст дэкларацыі. Я нікому не паказваў яе, гэта ўтопія, мара. Чорт вас дзяры, Гор, мяне ўжо нічога не здзіўляе, аднак я ўсё ж хачу, каб вы пастараліся растлумачыць мне, адкуль вы ўзялі гэта?

– Я яшчэ раз прашу дараваць мне. Нам давялося пэўны час сачыць… Не, гэтае слова не падыходзіць, яно не зусім дакладнае перадае сутнасць. Нам давялося шпіёніць за вамі, Якуб. Мы атрымалі гэты дакумент несанкцыянавана, і ў гэтым выпадку вы цалкам мае права абвінаваціць нас у крадзяжы. Але мы павінны былі ведаць пра вас усё, бо мы робім простаму чалавеку найбуйнейшую прапанову ў гісторыі і не можам спадзявацца толькі на эмацыйныя парывы і нават на тэкст праекта, прадастаўленага вамі Эшу. Нам давялося без вашага ведама атрымаць доступ да вашых напрацовак. Магчыма, для вас гэта будзе слабым суцяшэннем, але мой гаспадар быў надзвычай уражаны і захоплены тэкстам вашай дэкларацыі. Менавіта гэта стала вырашальным фактарам, пасля якога я атрымаў заданне звязацца з вамі.

Мы не збіраемся вам навязваць змены ў гэтым тэксце, мы хочам, каб кожнае слова засталося на сваім месцы. Аднойчы час гэтага дакумента прыйдзе, і пад ім падпішуцца найлепшыя розумы чалавецтва. Пакуль жа ён будзе захоўвацца як рэліквія.

Такім чынам, Якуб, мы прапануем вам стварыць найбуйнейшае навуковае аб’яднанне ў гісторыі, якое будзе займацца сапраўды важнымі распрацоўкамі, без якіх чалавецтва вырачана на дэградацыю і гібель. У гэтым вам будуць дапамагаць наш капітал і міжнародная дыпламатыя, якая будзе рэалізоўвацца найлепшымі спецыялістамі ў галіне геапалітыкі.

Вы пачнеце працу як таемнае таварыства, іншых варыянтаў у вас няма, і Эш ясна даў вам гэта зразумець. Аднойчы вы станеце настолькі уплывовымі, што адкрыта і голасна абвесіце аб сваім існаванні, і тады вам не патрэбна будзе дапамога ААН і нават любыя перашкоды, якія будуць вам чыніць найбуйнейшыя гульцы на планеце, не будуць перашкодай: вы самі станеце сілай, роўнай якой не было і, магчыма, не будзе. Вы будзеце сілай, скіраванай на дабро, і ганаровай місіяй кожнага будзе садзейнічанне вам, а не стварэнне перашкод.

Вы пачнеце працу не адзін: мы знайшлі вам годных памочнікаў, і вы неўзабаве пазнаёміцеся з імі. Акрамя таго, мы сфарміравалі папярэдні спіс людзей, якіх хацелася б прыцягнуць да працы над праектам. Улічваючы тое, што мы лепш арыентуемся ў тым, што адбываецца ў навуковым асяроддзі, думаю, наш спіс вам не зашкодзіць. Дасье кожнага прэтэндэнта максімальна поўнае, яно ўтрымлівае спіс распрацовак і праектаў, над якімі ён ці яна працуе ў гэты момант. Акрамя таго, мы дапоўнілі дасье псіхалагічным партрэтам, што вельмі важна для нас. Аднак права выбару застанецца за вамі – вы можаце рэдагаваць наш спіс, скарачаць яго і дапаўняць па вашым жаданні.

Па меры магчымасцей я таксама буду дапамагаць вам, па вялікім рахунку, я цалкам перайду ў ваша падпарадкаванне. Маёй асноўнай задачай стане тэхнічная арганізацыя вашай работы – лагістыка, інжынерная сетка, транспарт, сувязь са знешнім светам і, вядома, бяспека. Апошняе будзе надзвычай важна, і пазней я растлумачу чаму.

– Аднак я не зусім разумею, вы кажаце пра тое, што хочаце стварыць найбуйнейшую навуковую арганізацыю ў гісторыі, але гэта будзе проста немагчыма на той тэрыторыі, якую вы даяце. Непараўнальна больш зямлі спатрэбіцца пад будаўніцтва лабараторый, выпрабавальных палігонаў, майстэрняў. Як быць з гэтым?

Гор усміхнуўся.

– Якуб, мы і не разлічваем размясціць ўсю інфраструктуру на востраве Роса. Там будзе размяшчацца толькі каардынацыйны цэнтр, сховішча інфармацыі, серверы і некалькі галіновых лабараторый, якія мы не можам па тых ці іншых прычынах вынесці за межы архіпелага. Мы плануем арандаваць асноўную масу даследчых пляцовак па-за межамі цэнтра – па ўсім свеце, так даўно паступаюць шматлікія буйныя навуковыя арганізацыі. Пасля, калі нам не трэба будзе хавацца, мы зможам будаваць сваю інфраструктуру там, дзе нам найбольш выгадна, і, паверце, гэта будуць самыя сучасныя цэнтры, аднак пачаць мы можам, выкарыстоўваючы ўжо наяўную тэрыторыю. У арэнду такіх магутнасцей мы інвестуем вялікія грошы, аднак з часам мы акупім выдаткі і пусцім сродкі ўжо на ўласнае будаўніцтва.

Спецыялісты, занятыя ў нас, будуць працаваць па ўсім зямным шары. Па вялікім рахунку, мы будзем чымсьці накшталт міжнароднай арганізацыі «LIGO», якая пацвердзіла нядаўна тэорыю Эйнштэйна аб існаванні гравітацыйных хваль. У «LIGO» працуюць навукоўцы з розных краін, яна выкарыстоўвае навуковую інфраструктуру па ўсім свеце. Нас будзе адрозніваць толькі тое, што наша сфера дзейнасці куды больш шырокая, але схаваная ад старонніх вачэй. Пакуль.

Такім чынам, як я ўжо сказаў, на востраве Роса будзе размяшчацца каардынацыйны цэнтр арганізацыі. Зірніце на экран. Вось здымак выспы з космасу.

На маніторы з’явіліся абрысы прадаўгаватай гарыстай выспы, пакрытай густой расліннасцю. Па краях была выразна бачная лінія пяшчаных пляжаў, а з паўночнага боку размяшчалася досыць вялікая бухта. На фотаздымку ледзь праглядаліся будынкі – больш за тры дзясяткі домікаў, разглядзець якія больш падрабязна не ўяўлялася магчымым. З боку бухты да іх вяла тонкая рысачка дарогі – таўшчынёй у волас. Дарожная сетка, раскіданая ў няправільным парадку, угадвалася па ўсёй выспе.

– І гэта ваш каардынацыйны цэнтр? Катэджны пасёлак?

Гор радасна зарагатаў.

– Гэта цудоўна, што вы так думаеце, Якуб. Значыць і астатнія купяцца. Так, гэта выглядае як катэджны пасёлак, закрыты курорт для вельмі багатых людзей. У гэтых доміках будуць пражываць людзі, якія стала знаходзяцца на востраве або наведваюць яго. Мы пабудуем яшчэ як мінімум сотню такіх. Аднак з паветра гэта будзе выглядаць менавіта так – катэджы для адпачынку, інфраструктура для лянівай забавы, пясчаныя пляжы і іншае. Мы нават пабудуем там цэлы рэстаран. А вось тое, што не павінна быць заўважана староннім поглядам, мы надзейна схавалі.

– Дзе?

– У адзіным даступным нам месцы – пад зямлёй. Востраў дастаткова высока падняты над узроўнем акіяна, і ў вулканічнай пародзе мы высеклі цэлы падземны горад. Такія будавалі і ў ЗША, і ў Савецкім саюзе на выпадак глабальнага канфлікту. Мы нават празвалі яго паміж сабой «бункерам суднага дня». Гэта сапраўдны прытулак, здольны вытрымаць ядзерны ўдар у два дзясяткі мегатон у радыусе пяці кіламетраў. Мы і будавалі яго для такіх мэт: свет нестабільны, і хто ведае, калі якому-небудзь вярхоўнаму псіхапату прыйдзе ў галаву націснуць чырвоную кнопку. Аднак калі мы ўбачылі ваш праект, то зразумелі, у чым сапраўднае прызначэнне гэтага комплекса. Там ёсць усё, што неабходна не толькі для працы, але і для выжывання – людзей, машын, распрацовак. Вы азнаёміцеся з бункерам на месцы і, паверце, вы будзеце моцна ім уражаныя. Я шмат чаго бачыў у жыцці, але не перастаю здзіўляцца гэтай сапраўды мегаструктуры.

– Вы мяне заінтрыгавалі. Але мне цікава вось што: я не бачу на здымку пасадачнай паласы, а «Фалькон», наколькі я памятаю, пакуль не ўмее садзіцца на ваду. Дзе вы плануеце прызямляцца?

– Для гэтага нам і патрэбныя астатнія выспы архіпелага. Па зразумелых прычынах мы не можам трымаць усю інфраструктуру на востраве Роса: па-першае, ён вельмі малы для гэтага, а па-другое, так неабходна па меркаваннях бяспекі. Як бачыце, на здымку архіпелага, на поўнач ад галоўнай выспы размешчаны востраў, які называецца Кармэн, а на ўсход – востраў Провідэнс. Калі мы павялічым фотаздымак выспы Кармэн, то вы разглядзіце на ім узлётна-пасадачную паласу, здольную прыняць самалёты тыпу «Фалькон», неабходную інжынерную сетку, склады і іншыя будынкі. Там жа размешчана гавань, якая выкарыстоўваецца для прыёму і дастаўкі людзей і матэрыялаў на востраў Роса.

Другі востраў – Провідэнс – прызначаны для пражывання там супрацоўнікаў, якія былі задзейнічаныя на ўзвядзенні збудаванняў на асноўнай базе, а таксама абслуговага персаналу. Калі мы працавалі над будаўніцтвам «бункера суднага дня», ніхто з рабочых не падазраваў, для чаго будуецца гэты комплекс. Нехта думаў, што гэта камандны пункт, хтосьці – што гэта прытулак для сусветнай эліты. Па сутнасці, яны былі недалёкія ад ісціны: гэта сапраўды будзе камандны пункт, але не ракетных войск, а прагрэсу, і гэта сапраўды прытулак для эліты – але не для палітыкаў, а для навукоўцаў, паколькі менавіта яны і ёсць эліта, без якой чалавецтва вырачана на знікненне. Дзеля справядлівасці трэба сказаць, што і мы не былі да канца ўпэўненыя, як будзем выкарыстоўваць бункер, як я ўжо казаў, яснасць з’явілася толькі два месяцы таму.

Па вялікім рахунку, востраў Провідэнс – гэта цэлы горад. Там пастаянна будзе пражываць у тры разы большая колькасць чалавек, чым на востраве Роса. Там ёсць жыллё для іх, крамы, кафэ, зоны адпачынку і іншае. Мы даём людзям, якія працуюць на архіпелагу, райскія ўмовы жыцця і больш чым салідны заробак у абмен на няведанне і немагчымасць часта бываць на Вялікай зямлі. Аднак ім гэта і не трэба, большасць з іх – астраўляне па нараджэнні. Толькі невялікая частка насельнікаў выспы Провідэнс ведае пра існаванне бункера, але яны будуць маўчаць пад страхам страціць працу, пра якую можна толькі марыць.

Мы цалкам стварылі інфраструктуру Кармэн і Провідэнс, аднак мы будзем працягваць будаваць на востраве Роса. Зараз на архіпелагу жыве амаль тысяча чалавек, пяць тысяч размяшчаліся там падчас будаўніцтва бункера. Максімальна мы можам пасяліць там з найбольшым камфортам (за выключэннем выспы Роса) чатыры тысячы чалавек, і па меры развіцця вашага праекта мы будзем наймаць новых супрацоўнікаў.

– Што ўжо ёсць на асноўным востраве?

– Як я ўжо казаў, мы пабудавалі там мінімальную колькасць жылых дамоў, надзвычай камфортных для пражывання, у якіх ёсць усё, каб не думаць аб надзённых праблемах і засяродзіцца выключна на працы. Што тычыцца бункера, – Гор уключыў слайд, які паказваў схему падземнага горада ў разрэзе, – то ён умоўна падзелены на некалькі частак. Галоўная частка – гэта, па сутнасці, і ёсць камандны цэнтр. Там размешчана маштабная зала для перамоў, па сваім інтэр’еры і структуры падобная да залы Генеральнай асамблеі ААН, толькі ў меншых маштабах і непараўнальна лепш абсталяваная з тэхнічнага пункту гледжання. Па перыметры яе атачаюць адміністрацыйныя памяшканні, кабінеты для працы, вузлы сувязі, якія дазваляюць усталяваць кантакт з любым удзельнікам праекта ў любой кропцы зямнога шара, пакоі адпачынку і многае іншае. Гэтая частка бункера займае самы высокі і прасторны ярус, усяго ж такіх ярусаў шэсць. Верхні – гэта жылыя памяшканні, дзе можна размясціць каля ста чалавек у камфортных пакоях, значна меншых па памеры, чым катэджы на паверхні, але не горш абсталяваных.

Ярус пад адміністрацыйнай часткай – гэта лабараторыі. У першую чаргу там будуць працаваць медыкі. Яны ж будуць абслугоўваць і супрацоўнікаў праекта. Для гэтага прызначана памяшканне шпіталя з усім неабходным абсталяваннем. Аднак большая частка памяшканняў, адведзеных для навуковых даследаванняў, зараз пустуе. Нам з вамі яшчэ трэба будзе вырашыць, якім спецыялістам аддаць іх і як абсталяваць.

Нарэшце, самы ніжні ярус – гэта тэхнічныя памяшканні, прызначаныя для забеспячэння бункера энергіяй, вадой і іншымі неабходнымі рэсурсамі. Акрамя таго, мы стварылі там станцыю па шматразовай ачыстцы прэснай вады, інавацыйную па сваім характары. Без гэтай станцыі нам не выжыць: крыніцы пітной вады на востраве Роса вельмі бедныя. Далейшыя даследаванні на гэтай станцыі дазволяць нам давесці працэс да дасканаласці і выпрацаваць мадэль дзеянняў, якія дазволяць забяспечыць пітной вадой велізарную колькасць чалавек. Гэта ж было адным з прыярытэтных пунктаў для даследавання ў вашай праграме, правільна?

– Так… Вельмі хутка прэсная вада стане значна больш каштоўным рэсурсам для чалавецтва, чым нафта.

– Да пытання пра нафту… Вы ж хацелі адысці ад таго, што называеце «вуглевадароднай іголкай». Дык вось, мы стварылі ўнікальную сістэму электразабеспячэння нашага комплексу, якой няма нідзе ў свеце. Зараз яна праходзіць выпрабаванні і адносна хутка можа быць запушчана на поўную магутнасць. І тады, калі нашы разлікі верныя, мы будзем забяспечваць энергіяй адной невялікай электрастанцыі ўвесь архіпелаг, не выкарыстоўваючы пры гэтым ані грама выкапнёвых энерганосьбітаў.

– Як?

– Энергія будучыні, Якуб. Абсалютна бяспечная для навакольнага асяроддзя, практычна невычэрпная і непрыстойна танная. Мара «зялёных» і кашмар краін-экспарцёраў газу і нафты. Мінус гэтай энергіі толькі ў тым, што пакуль ніхто не навучыўся кантраляваць яе на сто адсоткаў. Мы навучыліся. Праз дзесяць гадоў свет будзе зусім іншы, і гэта стане магчымым дзякуючы нам. Я не буду раскрываць вам падрабязнасцей, Якуб, я хачу, каб вы ўбачылі ўсё самі на свае вочы. Гэта ж ваша мара, ці не так? Мара ваша і майго гаспадара, якая атрымала агранку з дапамогай вашага праекта, ўвасабляецца ў жыццё, і я ніколі не паверу, што вам гэта не падабаецца.

– Я не разумею, навошта вам патрэбны я. Вы пабудавалі ўсё гэта самі, і, нават запазычыўшы частку маіх ідэй, вы можаце адмовіцца ад мяне і ніколькі не прайграеце.

– Вы памыляецеся. Уся структура завершанай ідэі належыць вам, і без вас мы не зможам наладзіць арганізацыю працэсу, каб атрымаць ад яго максімальную аддачу. У нас былі асобныя ідэі, але калі няма выразнага бачання ўсёй карцінкі, немагчыма зрабіць штосьці па-сапраўднаму вялікае. У вас гэтае бачанне ёсць. Вы патрэбны нам. Вы прадумалі ўсё ад пачатку і да канца, і вам увасабляць гэта ў жыццё. Давайце вып’ем кавы ці чаго-небудзь яшчэ і працягнем нашу гутарку?

– Па праўдзе сказаць, я вельмі прагаладаўся. Ці знойдзецца ў вас што-небудзь перакусіць? Вы, наколькі я памятаю, таксама нічога не елі ўжо вельмі даўно.

– Так, гэта разумная думка, – Гор націснуў схаваную кнопку ў стале. У тую ж секунду з’явілася сцюардэса. – Анна, калі ласка, не маглі б вы прынесці нам з доктарам абед?

– Канешне, спадар Гор. Напоі?

– Якуб, мы можам прапанаваць вам чай, каву, сокі, прахладжальныя напоі. Ці вы аддасце перавагу віскі?

– А вы самі?

– Па праўдзе кажучы, я не адмовіўся б ад бакала віскі.

– У такім выпадку, я да вас далучуся.

– Хочаце з ільдом?

– Не, чысты.

– Анна, прынясіце нам бутэльку віскі і лёд для мяне.

Сцюардэса пайшла. Гор праводзіў яе позіркам.

– Выдатная дзяўчынка. Лепшай сцюардэсы не знайсці. Яна заўсёды працуе на апярэджанне, ведаючы, што ад яе спатрэбіцца: паслугі повара, афіцыянта, сакратара або медсястры для хворага. Але што яшчэ больш мне ў ёй падабаецца, – яна не задае непатрэбных пытанняў.

– Адкуль яна?

– Амерыканка. Хоць яе продкі, калі не памыляюся, выхадцы з Літвы. Ёй дваццаць восем гадоў. Чатыры гады таму мы перавабілі яе з Дэльты, і з таго часу яна – неад’емная частка нашай паветранай сям’і.

Анна вярнулася назад з падносам, на якім стаялі запацелая бутэлька віскі і невялікая вядзерца са лёдам.

– Пляткарыце пра мяне, спадар Гор?

– Як звычайна. Расхвальваю вашы якасці, мая дарагая.

– Абед будзе гатовы праз пятнаццаць хвілін, доктар Глінскі. Спадзяюся, гэтая затрымка не моцна вас абцяжарыць?

– Не, што вы. Вялікі дзякуй.

Дзяўчына, міла усміхнуўшыся, вярнулася ў кухонны блок. Гор кінуў абцугамі ў свой келіх два кавалачкі лёду, адкрыў бутэльку і наліў сабе і мне.

– За вашу згоду, Якуб.

Я моўчкі глынуў.

– Тамім, усё, што вы мне расказалі, выдатна, але ж патрэбна велізарная арганізацыйная праца, каб наладзіць працэс, патрэбны кіруючы орган, савет дырэктараў або ўрад – як заўгодна. Як мы будзем кіраваць такой структурай, ды яшчэ і ва ўмовах сакрэтнасці?

– Вы ж самі ўсё распісалі ў сваім праекце. Мы не хочам ламаць вашу схему. Для пачатку будзе нейкі каардынацыйны орган, які наладзіць жыццё выспы Роса і збярэ першапачатковую каманду. Сюды будзе ўваходзіць зусім няшмат людзей: вы і яшчэ тры-чатыры чалавекі, якія ўжо цяпер працуюць на востраве. Акрамя таго, сувязь з вамі будзе падтрымліваць мой гаспадар, апасродкавана ён будзе ўдзельнічаць у прыняцці рашэнняў. Вашай першараднай задачай з’яўляецца пошук людзей, якія будуць працаваць над асноўнымі праектамі. Хтосьці з іх ужо супрацоўнічае з намі, у тым ліку некалькі выбітных спецыялістаў у галіне медыцыны, навукоўцы, занятыя ў распрацоўцы мадэлі энергазабеспячэння комплексу і сістэмы ачысткі вады. Астатніх трэба знайсці і ўгаварыць працаваць з намі менавіта вам. Калі асноўная каманда будзе сабраная, мы створым кіруючы орган – па вялікім рахунку, тую ж Генеральную Асамблею, дзе кожны будзе мець права голасу. Там будзе свой сакратарыят, у які вы ўвойдзеце па праве заснавальніка праекта, хутчэй за ўсё, там будуць таксама ўдзельнічаць і іншыя людзі, якія пачыналі ўсё з нуля, уключаючы, зразумела, і майго гаспадара. Прашу заўважыць, што ў яго будзе такое ж права голасу, як у астатніх, права ўносіць прапановы на абмеркаванне і права здымаць іх. На гэтым яго паўнамоцтвы заканчваюцца.

– Вы хітруеце. Яго права голасу абмяжоўваецца выключна жаданнем фінансаваць нас. Калі ён пажадае перастаць даваць нам грошы, усе галасы не пераважаць яго голас.

– Вам давядзецца мне паверыць, Якуб, што гэтага не здарыцца ніколі. Такое магчыма толькі ў адным выпадку: калі праект адыдзе ад першапачатковых мэт і стане пагрозай, а не выратаваннем для чалавецтва.

– У мяне ёсць яшчэ адно пытанне, Тамім. Пра якія сумы ідзе гаворка?

– Мы ўклалі ў будаўніцтва комплекса дзевятнаццаць мільярдаў. Яшчэ сорак мільярдаў мы хочам інвеставаць у ваш праект на працягу бліжэйшых пяці гадоў.

– Божа, але ж на зямлі няма ніводнага чалавека, хто валодаў бы свабоднымі пяццюдзесяццю дзевяццю мільярдамі, не укладзенымі ў актывы, якія ён мог бы ўзяць і так проста інвеставаць у новы праект, які не пачаў даваў прыбытку!

– Вы судзіце па спісе мільярдэраў «Форбс»? Расчарую вас: гэта казка для бедных. На самой справе спіс найбагацейшых людзей планеты выглядае інакш. Тое, чым аперуюць журналісты, – не больш чым паверхня айсберга, ацэнка актываў, пра якія ведаюць усе. Аднак у свеце ёсць досыць вялікая колькасць чалавек, багацце якіх фарміравалася дзесяцігоддзямі, а ў некаторых выпадках – і стагоддзямі. Актывы гэтых людзей і іх фінансавыя рэзервы далёка не заўсёды фігуруюць у зводках, таму аб іх праўдзівым памеры не вядома шырокаму колу асоб. Зрэшты, вы маеце рацыю, мой гаспадар сапраўды не настолькі багаты, каб ахвяраваць такія грошы. Агульны памер яго багацця, уключаючы ацэненыя актывы, перавышае лічбу, якую я агучыў вам, аднак яму давялося б спустошыць сябе і свае кампаніі, каб цалкам прафінансаваць праект. Гэта не патрэбна ні яму, ні вам, бо ў такім выпадку ў вас не стане фінансавага падсілкоўвання, якім ён забяспечвае вас і будзе забяспечваць яшчэ некалькі гадоў наперад. Разавая буйная інвестыцыя не прынесла б столькі карысці, колькі прынясе стабільны ўклад на працягу пяці гадоў. У нас былі і іншыя донары. Потым я агучу вам некалькі імёнаў. Яны ахвяравалі не толькі грошы, але спецыялістаў, матэрыяльную базу, распрацоўкі і многае іншае. Аднак яны не будуць мець права голасу пры прыняцці рашэнняў.

– Чаму?

– Іх ўклад не перавышаў дзесяці працэнтаў ад агульнай сумы ў рэальных грошах. Такое рашэнне было прынята на перамовах з маім гаспадаром, і ўсе яны пагадзіліся з гэтай умовай, паколькі цалкам давяраюць яму.

– Наколькі я разумею, аб праекце ўжо ведае дастаткова вялікая колькасць людзей?

– Мы ў любым выпадку не змаглі б гэта схаваць. Зараз ва ўсе дэталі прысвечана парадку пяцідзесяці чалавек, яшчэ каля ста валодаюць абмежаванай інфармацыяй.

Якую колькасць вы плануеце прыцягнуць?

– Сотні, Якуб. А затым тысячы. Аднойчы членамі нашага праекта стануць дзясяткі тысяч разумнейшых людзей планеты, і гэта наша мэта.

– Рэжым сакрэтнасці, кажаце? – я хмыкнуў.

– Разумею вашу іронію. Калі сакрэт ведаюць трое – будуць ведаць усе. Наша таямніца – гэта сакрэт палішынеля. Прынамсі, яна стане такой ўжо хутка. Але мы не зможам вечна абмяжоўваць гэтую інфармацыю. Свет даведаецца аб нашым існаванні толькі тады, калі мы адкрыта заявім пра яго – гэта значыць яшчэ вельмі не хутка. Аднак карпарацыі, урады, спецслужбы будуць ведаць, як толькі мы пачнём актыўную працу, і мы нічога з гэтым не зможам зрабіць.

Увайшла Анна з двума падносамі ў руках.

– Доктар Глінскі, гэта вам.

– Дзякуй вам.

– А гэта вам, спадар Гор.

– Дзякуй, мая дарагая. Усё як я казаў вам?

– Усё ў адпаведнасці з вашымі пажаданнямі і пажаданнямі доктара.

Я здзіўлена паглядзеў на яе.

– Маімі пажаданнямі?

– Так, доктар, – дзяўчына нахіліла галаву з усмешкай на вуснах, павярнулася і пайшла да сябе. Я перавёў позірк на Гора. У яго вачах зіхацелі гарэзныя іскрынкі.

– Я ж казаў, Якуб, што мы шпіёнілі за вамі. Мы ведаем пра вас усё: які ваш распарадак дня, якім маркам электронікі вы аддаяце перавагу, якая музыка гучыць у вашай машыне і, зразумела, якія вашы гастранамічныя перавагі. Праверце, ці не памыліліся мы?

Я падняў клош, якім была накрыта адна са страў. Пад ім я ўбачыў бараніну ў журавінавай падліўцы з агароднінным гарнірам. Я хмыкнуў і падняў другі клош. Ён хаваў шарыкі далмы.

– Ну як, мы стрэлілі трапна?

– Я ўражаны.

– Дазвольце наліць вам яшчэ віскі.

– Дзякуй. Смачна есці, Тамім.

– Смачна есці, Якуб.

Хвілін дзесяць мы былі занятыя абедам. Я быў не супраць працягнуць размову і падчас прыняцця ежы, аднак Гор, мяркуючы па ўсім, вельмі сур’ёзна ставіўся да гэтай працэдуры.

Нарэшце араб падняў позірк ад талеркі і выклікаў Анну. Тая моўчкі забрала посуд.

– Я спадзяюся, што вы аднавілі сілы, Якуб, і мы можам вярнуцца да нашых пытанняў.

– З вялікім задавальненнем.

– Такім чынам, як я ўжо сказаў, інфармацыя аб нашай дзейнасці будзе вядомая ўсім і, у той жа час, нікому. Мы не чакаем сур’ёзных перашкод для нашай працы з боку дзяржаўных органаў розных краін і транснацыянальных карпарацый, аднак мы павінны быць гатовыя да таго, што нас будуць атачаць шпіёны. Магчыма, мы сутыкнёмся з процідзеяннем і нават агрэсіяй, хоць гэта і малаверагодна, і на гэты выпадак нам трэба мець сур’ёзную сістэму бяспекі. Мы абмежавалі магчымасці сувязі на архіпелагу з дапамогай эфектыўнай сістэмы радыёэлектроннай барацьбы. Усе сігналы з выспы і на яе будуць перадавацца пад нашым кантролем. Усе супрацоўнікі праекта будуць забяспечаныя адмысловымі сістэмамі сувязі, якія будуць працаваць у любым пункце зямнога шара. Для процідзеяння разведцы трэціх бакоў у нас будзе працаваць служба бяспекі, якая складаецца з вузкага кола найлепшых спецыялістаў з розных краін. Акрамя таго, мы не можам выключаць магчымасць узброенага ўварвання на архіпелаг. У нас ёсць сістэмы апавяшчэння, якія працуюць як у паветранай, так і ў падводнай прасторы, яны дазваляюць ідэнтыфікаваць нават самыя сучасныя «нябачныя» падводныя лодкі. Па зразумелых прычынах мы не можам трымаць вялікі ўзброены персанал на востраве Роса, аднак на архіпелагу пастаянна будуць прысутнічаць парадку пяцідзесяці прафесіяналаў, адданых майму гаспадару. Дзесяць з іх будуць несці службу на Роса. Усе яны падпарадкоўваюцца наўпрост мне, аднак вы будзеце для іх такім жа прамым камандзірам. Акрамя гэтага, мы можам у самыя кароткія тэрміны разгарнуць эшалонаваную сістэму абароны Роса, якая будзе ўключаць у сябе аўтаматычныя сістэмы кулямётных і тарпедных кропак, што дазваляюць весці агонь на адлегласці да некалькіх кіламетраў і трымаць у зоне паражэння прыбярэжныя воды на 360 градусаў вакол. Гэта максімальны ўзровень абароны, які мы можам сабе дазволіць, не прыцягваючы павышанай увагі да архіпелага. Аднак, я думаю, гэта нават больш чым нам можа спатрэбіцца, і я шчыра спадзяюся, што мае людзі будуць атрымліваць зарплату выключна за купанне ў акіяне, а турэлі будуць расчахляцца толькі для праверкі і чысткі.

– На востраве будуць прысутнічаць узброеныя людзі?

– Зброю буду мець толькі я. Аднак у нас створаны арсенал, абаронены сучаснымі сістэмамі доступу, і ніхто, акрамя мяне, не зможа адкрыць яго. У выпадку небяспекі на працягу паўгадзіны ў нас будзе паўсотні навучаных і выдатна ўзброеных байцоў.

– Калі шчыра, мяне трывожыць гэта.

– Вы сапраўдны навуковец, Якуб. Вы не пераносіце паху ружэйнай змазкі. Але вам трэба будзе зразумець, што наш востраў будзе з’яўляцца сховішчам неверагодна каштоўнай інфармацыі і ўнікальных прататыпаў. Вельмі многія пажадаюць займець усё гэта. Мы павінны ўмець абараніць сябе, інакш няма чаго нават пачынаць нашу справу.

– Я разумею гэта, Тамім. Аднак мне трэба прывыкнуць да думкі, што нас будуць атачаць прафесійныя вайскоўцы, якія падпарадкоўваюцца невядомаму мне чалавеку.

– Вам давядзецца зразумець, што, калі вы прымаеце прапанову майго гаспадара, значыць давяраеце яму. А гэта аўтаматычна азначае і тое, што вы давяраеце людзям, якія служаць яму. Акрамя таго, я хачу, каб вы ўсвядомілі яшчэ адну рэч. З таго моманту, як вы прымеце нашу прапанову – калі прымеце – і праект будзе запушчаны, больш не будзе нікога, хто адданы вам, мне ці майму гаспадару. Усе, хто працуе над праектам, будуць аддадзены толькі агульнай справе, і больш ні ў каго не будзе ніякіх гаспадароў.

– Вашы людзі ведаюць сутнасць праекта?

– Часткова. Але ім і не трэба ведаць дэталей.

– Дапусцiм. Раскажыце мне, хто будзе пастаянна знаходзіцца на востраве?

– Тыя, хто заняты ў навуковых праграмах, якія рэалізуюцца там, і некалькі членаў Сакратарыята. З таго моманту, як праект будзе запушчаны, востраў будзе прымаць некалькі разоў на год усіх членаў праекта, ці, прынамсі, большую іх частку для правядзення Асамблеі, на якой мы будзем падводзіць вынікі нашай працы і вырашаць, як дзейнічаць далей. Увесь астатні час людзі, якія працуюць з намі, будуць праводзіць на аб’ектах, арандаваных намі для даследаванняў. Прынамсі, так мы бачым сітуацыю цяпер. Магчыма, яна зменіцца пад націскам абставін.

Цяпер я хацеў бы пагаварыць пра ўмовы, на якіх мы прапануем патэнцыйным кандыдатам супрацоўнічаць з намі.

Мы плануем перавабліваць спецыялістаў з іншых буйных праектаў, адпаведна, мы павінны плаціць ім сур’ёзныя грошы. Трэба разумець, што людзі будуць прыходзіць да нас з ідэямі, таму мы плацім не толькі за супрацоўніка, але і за яго распрацоўкі —свайго роду купля патэнта. Гэта будуць самыя высокія ганарары, якія найлепшыя спецыялісты могуць атрымліваць дзе б там ні было. Акрамя таго, мы плацім ім за маўчанне, гатоўнасць па першым выкліку вылецець на востраў Роса або ў любую іншую кропку свету і, галоўнае, за гатоўнасць да павышанай цікаўнасці спецслужбаў ці проста непажаданых персон. У іх распараджэнні будзе транспарт, гарантыя абароны ў любым месцы на зямлі, самыя сучасныя і надзейныя сродкі сувязі. Аплата працы супрацоўнікаў праекту і забеспячэнне іх усім неабходным будзе адным з найбольш значных артыкулаў расходаў, аднак гэта апраўдана, бо самая дасканалая матэрыяльная і навуковая база не запрацуе сама па сабе без выбітнага чалавечага розуму.

Паколькі мы будзем прыцягваць людзей з трэціх арганізацый, чакана, што на нас будуць тачыць зуб. Гэта тычыцца не ўсіх, бо ў свеце ўжо цяпер ёсць карпарацыі, якія будуць супрацоўнічаць з намі добраахвотна, яны належаць таму пулу спонсараў, пра які я казаў раней. Але мы павінны быць гатовыя сустрэцца з непаразуменнем, зайздрасцю, крыўдай і адкрытым процідзеяннем.

Людзі, якія працуюць на арэндаваных аб’ектах, будуць атрымліваць поўнае пакрыццё ўсіх панесеных выдаткаў, пачынаючы ад аплаты камфартабельнага жылля і заканчваючы выдаткамі на паліва і пральню. Мы павінны зрабіць усё, каб нашы супрацоўнікі займаліся выключна сваёй непасрэднай працай і не думалі пра бытавыя праблемы.

Тое самае тычыцца і людзей, якія будуць пастаянна жыць і працаваць на востраве Роса. Для іх не будзе існаваць ні падатковых дэкларацый, ні мыцця пасцельнай бялізны. Усім будуць займацца наёмныя работнікі, якія пражываюць на Провідэнс. Кожны дом на паверхні і кожны нумар унутры бункера абсталяваны кампутарам з адмысловым праграмным забеспячэннем, з дапамогай якога супрацоўнік можа спланаваць свае патрэбы і абвясціць абслуговую структуру пра тое, што ён мае патрэбу ў чымсьці – ад свежай садавіны да складаных электронных кампанентаў для сваіх распрацовак, ад неабходнасці патрапіць на вялікую зямлю да патрэбы ў новых шкарпэтках. Мы пратэставалі гэтую сістэму, і яна працуе без збояў і накладак. Усё зроблена так, каб забяспечыць максімальны камфорт для пражывання і працы.

– А як наконт сем’яў? Бо далёка не кожны пагодзіцца пакінуць сваіх блізкіх, хай нават дзеля такога праекту і такіх сапраўды райскіх умоў.

– Мы абмяркоўвалі гэтае пытанне, і, па праўдзе сказаць, для нас яно было адным з самых складаных. Мы не можам сабе дазволіць перасяляць цэлыя сем’і, роўна як і не можам дазволіць выдаваць інфармацыю аб праекце такому шырокаму колу людзей, за якіх мы не можам паручыцца. Баюся, адзінае, што мы можам прапанаваць, – гэта максімальна магчымая колькасць наведванняў вялікай зямлі ў год – не менш за пяць. У выключных выпадках мы можам дазволіць пражыванне сем’яў паблізу ад работніка, напрыклад, на Провідэнс, дзе створана ўся інфраструктура для камфортнага жыцця. Аднак большасць супрацоўнікаў будзе вымушана пагадзіцца на гэтыя ўмовы і падпісаць дакумент аб невыдаванні інфармацыі, які распаўсюджваецца, у тым ліку, на самых блізкіх сваякоў. Для іх можна прыдумаць любую легенду. Усё гэта тычыцца, зрэшты, толькі людзей, якія будуць працаваць на архіпелагу, бо тым, што працуюць на арэндаваных аб’ектах, не давядзецца нават сур’ёзна адыходзіць ад праўды: яны будуць займацца тымі ж праектамі і распрацоўкамі, што і раней, але ў іншым месцы.

Ёсць яшчэ шэраг выключэнняў з агульных правіл. Першае датычыцца малалетніх дзяцей тых супрацоўнікаў, якія працуюць на архіпелагу. Такіх будзе не вельмі шмат. Да прыкладу, возьмем вас і вашу дачку. Мы можам дазволіць ёй жыць на астравах.

– Патлумачце. Я пакуль не зусім разумею.

– Памятаеце, у самалёце да Вены я казаў вам пра мару адкрыць школу для дзяцей, якія праходзяць рэабілітацыю ў нашым цэнтры ў Доху? Дык вось, мы разлічваем размясціць гэтую школу менавіта на архіпелагу Святога Роха. І, акрамя дзяцей з нашага цэнтра, мы хочам навучаць там дзяцей супрацоўнікаў праекта. Гэта будзе школа, якая рыхтуе дзяцей да сапраўднага жыцця, да таго, каб дамагацца поспеху і прыносіць карысць, а не атрымліваць атэстат. У рэшце рэшт, там будуць выкладаць лепшыя настаўнікі, якіх толькі можна знайсці – тыя, хто і будзе працаваць над праектам. Мы зможам выпускаць людзей, найлепш падрыхтаваных да жыцця ў шматнацыянальным, складаным і цудоўным свеце. Мы знойдзем здольнасці ў кожнага дзіцяці і давядзём іх да дасканаласці, пры гэтым не гвалтуючы дзіцячую псіхіку, як часцяком паступаюць фанатычныя бацькі і не зусім прафесійныя настаўнікі. Мы зацікаўленыя ў тым, каб наш праект працаваў гады і дзесяцігоддзі, дык чаму б не пачаць гадаваць змену нам ужо зараз?

– А што калі сярод дзяцей будуць такія, у якіх няма ніякіх здольнасцей?

– Гэта казкі, Якуб. Кожны маленькі чалавек унікальны, і ў кожнага пад нагамі свая тонкая нітка Арыядны, якая вядзе праз лабірынт да зорак. Трэба толькі дапамагчы намацаць яе. Гэта аснова паспяховай адукацыi – не ўдзяўбці веды ў маленькую галаву, а знайсці такі унікальны спосаб матывацыі, пры якім дзіця само захоча даведвацца больш і больш. Зрэшты, гэта асобная тэма для дыскусіі, і вам лепш абмяркоўваць гэтыя пытанні не са мной. Для гэтага яшчэ прыйдзе час. Я ж хачу вам агучыць яшчэ адно выключэнне з правіл знаходжання на Роса.

– Слухаю.

– Перш чым расказаць пра яго, я хачу, каб вы зразумелі адну рэч. Як вы выдатна ведаеце, адным з найбольш прыярытэтных напрамкаў нашых даследаванняў будзе з’яўляцца медыцына ва ўсіх яе формах. На Роса будуць пастаянна працаваць выбітныя лекары – хірургі, імунолагі, тэрапеўты і гэтак далей, якія, як я ўжо казаў, акрамя даследаванняў будуць займацца таксама і медыцынскім абслугоўваннем супрацоўнікаў праекта. Усе мы, занятыя самай важнай справай на планеце, павінны разумець не толькі выключнасць сваёй місіі, але і магчымыя рызыкі, звязаныя з ёй. Кожны, хто пагодзіцца працаваць з намі, павінны будзе падпісаць два пагадненні. Адно – гэта акт ахвяравання свайго цела і ўнутраных органаў пасля смерці для даследаванняў. Другое – згода ў найбольш складаных выпадках на выкарыстанне метадаў, якія яшчэ не атрымалі адабрэнне ў класічнай медыцыне па прычыне сваёй рэвалюцыйнасці. Мы будзем спрабаваць вылечыць тых, перад чыімі хваробамі звычайныя спосабы лячэння, ухваленыя Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя, бяссільныя. Мы станем апошняй надзеяй для такіх людзей, аднак яны павінны разумець, што нешта можа пайсці не так. Зрэшты, гэта будзе тычыцца толькі смяротных захворванняў. Людзі павінны разумець, што нашы спецыялісты не збіраюцца забіваць іх дзеля навукі, і адзіная мэта – даць ім шанец чаго б гэта ні каштавала, аднак не ўсемагутныя нават лепшыя медыкі зямлі. На такую ахвяру пойдзе кожны з нас, у тым ліку вы і я, кожны супрацоўнік праекта, незалежна ад таго, жыве ён на архіпелагу або працуе па-за яго межамі.

Дык вось, другое выключэнне з правіл заключаецца ў знаходжанні на востраве Роса блізкіх сваякоў супрацоўнікаў, на якіх паставілі крыж медыкі ў іх дома, але якіх можам паспрабаваць выратаваць мы.

– Я гатовы падпісаць гэтыя паперы. Але я не магу паручыцца за астатніх, вы ж разумееце.

– Болей чым. Аднак, я не думаю, што ўзнікнуць сур’ёзныя праблемы. Мы будзем працаваць з разумнымі і рацыянальнымі людзьмі. Адзінай сур’ёзнай перашкодай могуць быць толькі рэлігійныя перакананні. Аднак, мне здаецца, у такіх выпадках мы можам пайсці на саступкі.

– Тамім, вы казалі, што ваш гаспадар будзе фінансаваць нас на працягу пяці гадоў. А што будзе далей?

– Нашы магчымасці абмежаваныя, гэта праўда. Але няма ніякай патрэбы ў тым, каб вечна укладваць грошы ў праект. Аднойчы ён будзе забяспечваць сам сябе. Мы зможам прадаваць нашы распрацоўкі, а атрыманыя фінансы накіроўваць на ўласнае забеспячэнне і развіццё.

– Аднак гэта супярэчыць нашым мэтам. Мы не збіраемся ствараць камерцыйную арганізацыю і не імкнёмся да атрымання прыбытку з нашай дзейнасці.

– Не трэба блытаць прыбытак і сродкі на развіццё. Мы не будзем класці заробленыя грошы сабе ў кішэню. Кожны цэнт будзе накіраваны на фінансаванне ўсіх тых артыкулаў, якія цяпер спансуюцца маім гаспадаром, і ён не будзе прысвойваць сабе нічога – ні ён і ніхто іншы. Гэта апраўдана – па меншай меры, да таго часу, пакуль мы не заявім свету пра існаванне нашага праекта. Іншага выбару няма, Якуб.

– Добра. Вы амаль пераканалі мяне. Хоць, калі сказаць шчыра, мне ўсё яшчэ здаецца, што я слухаю нейкую казку. Ці ўвогуле сплю ў сваім нумары на 42–й вуліцы і зараз прыйдзе час прачынацца і ехаць у Нюарк.

– Што вам сапраўды не зашкодзіла б, Якуб, дык гэта паспаць. У вас наперадзе вельмі напружаны графік, да якога трэба падрыхтавацца. Нас чакае чатыры гадзіны палёту, затым пасадка для дазапраўкі і яшчэ адзін працяглы пералёт. Вам хопіць часу, каб выспацца з лішкам.

– Вы памятаеце пра маю праблему? Для мяне сон і самалёт —несумяшчальныя рэчы. Акрамя таго, як вы хочаце, каб я заснуў пасля ўсяго, што вы мне нагаварылі? Мой мозг уладкаваны так, што ён павінен пераварыць інфармацыю, і толькі потым ён будзе гатовы адпачываць. Зараз яму падкінулі вельмі цяжкую ежу, і, баюся, ён не хутка з ёй справіцца.

– Гэта папраўна. Па-першае, як вы заўважылі, гэта не зусім звычайны самалёт. Тут цудоўная гукаізаляцыя, і, хоць мы не можам дамагчыся поўнай адсутнасці шуму рухавікоў, мы звялі яго да мінімуму. У спальным спакоі створаны ўсе ўмовы для адпачынку, як быццам вы знаходзіцеся ў сябе дома, а не ў салоне самалёта на вышыні трыццаці тысяч футаў. А па-другое, – Гор пацягнуўся да шуфлядкі ў стале, вывудзіў з яе невялікую бутэлечку і дастаў таблетку, – па-другое, ёсць спосаб дапамагчы свайму арганізму адпачыць. Вы прымеце гэта і заснеце як немаўля. Вы нават не заўважыце пасадкі і паўторнага ўзлёту. Калі вы прачнецеся, мы будзем ужо амаль на месцы.

– Што гэта?

– Выдатнае снатворнае, мы выкарыстоўваем яго, каб нашы пацыенты лепш пераносілі пералёт. Яно практычна не ўплывае на арганізм і ў той жа час апускае вас у глыбокі сон, які цудоўна аднаўляе сілы.

– Чырвоную або сінюю таблетку, Нэа? – прамармытаў я сабе пад нос.

Гор зарагатаў.

– Вы прыхільнік Галівуду? Не, мая таблетка не дасць вам такіх магчымасцей, Якуб, – ён працягнуў мне пілюлю. – Прыміце яе зараз і адпраўляйцеся ў спальны пакой. Побач з ложкам ляжыць пульт, якім вы зможаце адрэгуляваць асвятленне і клімат. Я не буду вас будзіць, пакуль вы самі не прачнецеся.

Я ўзяў снатворнае і праглынуў яго, запіўшы вадой. Затым я падняўся і працягнуў Гору руку.

– У такім выпадку, да сустрэчы заўтра.

– Адпачывайце спакойна, Якуб.

– Дзякуй.

Праз паўгадзіны я сапраўды спаў, захутаўшыся ў мяккую коўдру.

«Фалькон» ляцеў у самае сэрца Ціхага акіяна.

Мне не прыснілася ніводнага сну.