Читать книгу Усё ўлічана. All inclusive - Сяргей Календа - Страница 2

Вольга Гарапучык: Перад тым, як прачытаць “Усё ўлічана. All inclusive” у абавязковым парадку, неабходна пазнаёміцца бліжэй зь яе аўтарам. Гэтая кніга – вялікая і цікавая справаздача адрэзку жыцьця ў дзесяць год, і таму існаваць без свайго аўтара яна ня можа.

Я вядаю цябе даволі працяглы час, але, чытаючы “Усё ўлічана”, са зьдзіўленьнем даведалася, што ты працуеш у гатэлі. Калі шчыра, я спачатку не магла паверыць.

Сяргей Календа: О, ну я шмат у якіх гатэлях працаваў і працую. А ўсё пачалося з таго, што ў мяне хуткія пальцы.

ВГ: Ну хуткія пальцы для мужчыны – гэта, канешне, ужо шмат!

СК: Канешне! Проста я граў на клярнэце, таму з пальцамі праблем не было. І вось неяк матуля прапанавала схадзіць павучыцца стрыгчы. Я пайшоў і ўжо ў 11 клясе мяне ўзялі працаваць у гатэль “Мінск”. Потым былі перапынкі, навучаньне, запоі і бітнікі. А потым я выйграў конкурсны адбор у франшызу і паехаў вучыцца ў Акадэмію Toni&Guy (Лёндан), а адтуль па кантракце трапіў у гатэль “Эўропа”.

ВГ: Дык ты стыліст?

СК: Так, але кім я толькі не працаваў. Спачатку цырульнікам, пасьля намесьнікам мэнэджэра. Быў час, калі дапамагаў рыхтаваць пэрсанал, у банку працаваў, зараз зь верасьня зьбіраюся выкладаць у прыватнай школе гісторыю.

Скажам так, асноўныя грошы я зарабляю тым, што раблю фрызуры, хоць адукацыя ў мяне – культуроляг-дасьледчык, міжнародныя адносіны.

ВГ: А як усё ж такі зьявілася ідэя кнігі?

СК: Спачатку я ні пра што такое і ня думаў, і больш за тое – не пісаў, жыў сабе ціха і бяз пылу, меў колькі сур’ёзных мэтаў як на юнака і ўсё. Але прайшло колькі часу і ў адным з гатэляў я пазнаёміўся з мэтрдгатэлем. Найцікавейшы суразмоўца. Ягоны выгляд, позірк, стан, адзежа – усё выдавала ў ім франта, піжона, ганарлівага мужчыну, які ведае, дзе і навошта працуе, мае за плячыма некалькі сур’ёзных пасадаў у японскіх гатэлях. Я проста ня мог на яго наглядзецца, ня мог наслухацца ягоных гісторыяў з гострага на крытыку языка. Тады пачаў прыкідваць, што пра яго магчыма напісаць, але лепей і не толькі пра яго… І неўзабаве на маім шляху зьявілася галоўная па хостэсе, жанчына-вагонь, яна адразу так, не зважаючы на далікатнасьць, сказала, што мы зь ёй кожным разам як сустракаемся, абавязкова абменьваемся цікавымі гісторыямі і плёткамі. Варта было б пра гэта напісаць кнігу, сказала яна і вельмі сур’ёзна на мяне паглядзела, маўляў, ты ж там пішаш, часопісам займаесься, давай!

І тады панеслася… я зрабіў плян, дзеючых асоб, іх ажно за чатыры дзясяткі намалявалася, і адразу – накіды кожнай часткі, такія на абзац, коратка, што пра што і да чаго… Хацеў рабіць раман пра гатэль, але паглядзеўшы, што гісторый і дзеючых пэрсанажаў зашмат, спыніўся на тым, каб рабіць кожнае “гатэльнае” апавяданьне асобным. Нават калі яго адарваць ад агульнага кантэксту, яно павінна было чытацца нармальна.

ВГ: А ў кнізе адзін гатэль?

СК: Ну падача такая, што адзін, але гісторыі ў ёй са шматлікіх гатэляў.

ВГ: Таму “Усё ўлічана”?

СК: Гэта як вынік маёй дзейнасьці. Спачатку на сьвет зьявілася невялікая кніга “Кантынэнтальны сьняданак”, і на той час я быў упэўнены, што больш няма чаго сказаць, але мінуў год, я неяк узяў гэты “Сьняданак” у рукі і зразумеў, што варта было б крыху зьмяніць некаторыя сказы і дадаць некалькі гісторый. Пакуль я выпраўляў тэксты, паралельна новыя гісторыі пачалі запісвацца ў складанку “Швэдзкі стол”, і, як лягічны вынік, атрымалася кніга з дзьвюх частак. Пасьля яе мне ўжо няма чаго сказаць, хіба толькі я не зраблюся дырэктарам і не пагляжу на гатэльны бізнэс зь іншай кропкі.

ВГ: А колькі часу ты зьвязаны з гатэлямі?

СК: Два гады працаваў у гатэлі “Мінск”, два – у “Эўропе”, тры – у “Краўн Плазе”.

ВГ: І чаму цябе гатэль за гэты час не адпусьціў?

СК: Гэта ўжо ў крыві, гэта стала часткай мяне, якую ня так і проста адпусьціць, але я пэрманэнтна знаходжуся ў пошуку і цікавай працы, і самога сябе, і сваёй літаратуры… Яшчэ ў гатэлях добрыя ўмовы, сацпакет і грошы.

ВГ: Ах, значыць для цябе галоўнае – грошы?

СК: Ну, у мяне ёсьць сям’я. Ёсць жонка, якая любіць сукенкі, ёсць сабака Хурма, якая любіць смачную ежу, ды ўвогуле мы кватэру здымаем, а трэба на сваю зьбіраць. Такая проза жыцьця, далёкая ад творчага ладу існаваньня. Я мару жыць на сялібе, пісаць, гадаваць трусоў, рабіць наліўкі, займацца гатаваньнем смачных страваў, а замест гэтага я ў палоне гораду. Таму, напэўна, і імкнуся як мага хутчэй грашыма пабудаваць тоё жыцьцё, дзеля якога так напружваюся, і таму я і прыдумаў сабе яшчэ аднаго пісьменьніка Аляксандра І. Бацкеля, які жыве так, як хачу я, і піша раманы і занатоўкі пра Маёнтак. Але, думаю, тут ня будзем пра гэта, каб не адысьці ў бок іншага творчага жыцьця.

ВГ: Добра, тады скажы, сысьці хацелася б?

СК: Канешне, але пакуль мяне трымае кантракт. Калі я не магу адтуль зваліць, то хаця б напішу пра гэта. Гэта зьмяняе ўспрыманьне працы: ты едзеш туды ўжо не проста працаваць, а дасьледаваць, слухаць, прыслухоўвацца і назіраць. Увогуле праца ў гатэлі ненапружная, я маю свой асобны кабінэт, магу скарыстацца душам і, зрабіўшы ўсе бягучыя справы, заняцца літаратурай.

ВГ: Ці не ўзьнікаў у цябе кагнітыўны дысананс ад спалучэньня творчасьці ды гатэльнага жыцьця?

СК: Раней я шмат пакутаваў праз гэта. Не хацеў нават казаць, дзе я працую. Хай у дупу ідуць! Дастаткова было ведаць, што я займаюся часопісам ды літаратурай.

ВГ: А на працы ў гатэлі ведаюць, што ты пісьменьнік?

СК: Я імкнуся адмежаваць іх ад гэтай інфармацыі, навошта ім гэта ведаць. Яны мяне там і так дзіваком лічаць. Калі ж даведаюцца, пачнуцца тупыя пытаньні. А чаму я пішу? А чаму па-беларуску?

ВГ: Не хочацца псаваць статус літаратара?

СК: Хочацца перадусім у сваёй галаве адчуваць сябе ім. Але тое, што я бачу іншае жыцьцё, дае мне шмат карыснага. Тым болей, перад звычайным калегам могуць шмат чаго распавесьці, папляткарыць, гэтага па-просту не было б, калі б усе ведалі, што я пісьменьнік, зьбіраю матар’ял.

ВГ: На кожнай старонцы тваёй “гатэльнай” кнігі сутыкаесься з дозай такога трэшу, што хапаесься за галаву і спачатку ня верыш, што такое можа быць.

СК: Больш скажу, ня проста можа, але і ёсьць. Гатэль – гэта зачыненая прастора са сваімі правіламі і ўкладам. Там нават сьветапогляд іншы. Вядома, такі дурдом ня кожны дзень. Кніга мае вялікую канцэтрацыю такіх падзей.

ВГ: Звычайна гісторыі гатэля і ягонага жыцьця за парог не выносяцца.

СК: А я вынес. Таму паглядзім, што атрымаецца, бо я лічу, пра некаторыя рэчы варта ведаць, гутарыць і абмяркоўваць.

ВГ: А ці можна казаць, што арганізацыя гатэля – гэта такі своеасаблівы, але зрэз грамадзтва?

СК: Вядома, так. Мяне вось дзівіць, наколькі пад кожную работу падбіраюцца людзі з агульнымі характарыстыкамі. Вось пакаёўкі, напрыклад, вельмі няшчасныя і любяць бухаць, а прыбіральшчыцы маюць шмат адукацый. Дарэчы, самыя западлістыя – адміністратары.

ВГ: А на кім усё ж такі трымаецца гатэль?

СК: Я б сказаў, на дырэктары. Вось я заўважыў, што які дырэктар, такі і гатэль. Калі ён, напрыклад, калгасьнік, то і гатэль адпаведны будзе.

ВГ: Як ты зьбіраў усе гэтыя прыгоды ды інфармацыю пра сваіх герояў?

СК: Я насамрэч ня вельмі камунікатыўны. Асабліва не кантактую ні з кім, але шмат чаго можна пачуць на курылцы ці ад іншых людзей – усе ж любяць папляткарыць.

ВГ: А ці ведаеш сам, што пра цябе кажуць?

СК: Ведаю. Некаторыя кажуць: як такі стромны чувак, як я, можа працаваць стылістам.

ВГ: Ня крыўдна?

СК: Ды не. Раней нешта такое магло закрануць, а потым да любой крытыкі, у тым ліку і літаратурнай, пачаў ставіцца спакайней.

ВГ: Тады вернемся да кнігі. Яна вельмі сакавітая. Мяне больш за ўсё ўразіла тое, наколькі ты дасьведчаны пра аспекты працы кожнага героя. А пра прастытутак напісана так, нібыта ты сам зь імі працаваў.

СК: Я проста шмат чаго ведаю, шмат чаго бачыў ды чуў. Да ўсяго я вывучаю ня толькі саму прафэсію, але канкрэтнага чалавека, характар… Перад тым, як пачаць пісаць гісторыю, стараюся даведацца пра ўсе дробязі, натхніцца, пажыць героем, таму часта пішу, можна сказаць, ад уласнага досьведу, сьветапогляду і заўсёды знаходжуся на баку героя, бо не жадаю станавіцца аб’ектыўным ці цалкам здымаць пісьменьніка як асобу, якая задае пэўны тон і характар, бо лічу сваю “гатэльную” кнігу, скажам так, камэрнай, для кожнага – асабістай… У мяне ёсьць іншыя апавяданьні і літаратуныя праекты, дзе я больш-менш станаўлюся скрыптарам, назіральнікам.

ВГ: І ў цябе ёсьць знаёмыя прастытуткі?

СК: Вядома, ёсьць. Ды нармальныя яны ў сваёй большасьці. Гэта проста дзяўчаты, якія зарабляюць грошы. А нармальныя прастытуткі дык увогуле добра зарабляюць. Вось ведаеш, чым прыцягваюць замежнікаў нашыя дзяўчаты і нават прастытуткі?

ВГ: Прыгажосьцю?

СК: Тым, што зь імі можна трапіць на каханьне і шчырыя пачуцьці. Замежнікі прыяжджаюць і дзівяцца, як лёгка нашыя дзяўчаты сапраўды пачынаюць кахаць. У нас беларусачкі больш шчырыя, прывабныя, у іх нават позірк жывы, прыемны, яны табою насамрэч цікавяцца.

ВГ: У сваёй кнізе ты пішаш, як вашыя кліенты спрабавалі зьняць супрацоўніка. Скажы шчыра, а табе сэкс калі-небудзь прапаноўвалі?

СК: Так! І гэта самы страшны момант працы. Было вельмі стромна. Прыйшлося нават выклікаць ахоўнікаў.

Бо прапаноўвалі сэкс два мужчыны, і выглядалі яны далёка не салодкімі геямі…

ВГ: Мне заўсёды было цікава: ці ня байкі тое, што расейцы – самыя нахабныя і некультурныя кліенты?

СК: Ты ж ведаеш, зараз па ўсім сьвеце набіраюць папулярнасьць гатэлі з праграмай “no Russians”. І гэта, з аднаго боку, выглядае неяк дзіка, а з другога – варта толькі на тым жа Youtube набраць “рускія ў гатэлі”, як выпадаюць дзясяткі відэазапісаў пра іх нахабства, алькагольны трып і імпэрыялізм… Тут трэба разумець, што большасьць тых, хто робіць антырэкляму расейцам, гэта часта неадукаваныя і простыя мужыкі і бабы, якія сапраўды прыехалі з нейкай глухмені і вось тут, на гішпанскім курорце, раптам адчулі сябе пупамі Зямлі… Я б сказаў, што расейцы наогул нахабныя, але гэта рыса нацыянальнага характару. А з іншага боку – я ведаю шмат рускіх, якія ад пачатку ўжо лічаць сваім братам і сябрам. Але невыноснымі я б назваў не славянскіх рускіх, а рускіх таджыкаў, скажам, тых, хто сам калісьці прыехаў у Расею і раптам адчуў сябе стоадсоткавым расейцам!

І я таксама не магу сказаць, што ўсе беды ад рускіх, бо сустракаў западлістых літоўцаў, неверагодна нахабных італьянцаў, якія глядзелі такім позіркам агіды, што ты ненаўмысна адчуваў сябе ў чымсьці вінаватым.

ВГ: Чаму цябе навучыла ўся гэтая праца ў гатэлях?

СК: Я навучыўся цаніць краіну, ганарыцца ёю, празь мяне прайшлі сотні замежнікаў, якім я параіў таго ці іншага сапраўднага беларускага, распавёў процьму гісторый пра Беларусь, пра традыцыі. Зь некаторымі гасьцямі нават сварыўся, даказваючы сваю рацыю. Першы час я быў зьдзіўлены, наколькі іншаземцы нічога пра нас ня ведаюць, але пакрысе ўсё пачало мяняцца, і гэта дзякуючы беларусам, іх культуры, традыцыям, нават дзякуючы БАТЭ. Калі раней замежнікі казалі: “Краіна з апошнім дыктатарам Эўропы”, то цяпер часьцей ад іх чуеш: “О, у вас футбольны клюб БАТЭ, і бацькі Скарлет Ёхансан зь Менску”.

Таксама мяне мая праца і гатэль дагэтуль вучаць камунікаваць зь людзьмі, якія часта адкрываюцца перада мною як новыя і невядомыя аб’екты, і іх варта дасьледаваць, слухаць, цікавіцца, быць адначасова сумленным і здольным даць параду.

ВГ: Ці карысна літаратару паспрабаваць сябе ў рознай працы?

СК: Я лічу, што гэта залежыць ад самога творцы. Ёсьць процьма прыкладаў, калі пісьменьнік не выяжджаў нікуды, працаваў на адным месцы ўсё жыцьцё, але пісаў неверагодныя раманы, напрыклад Кафка і яго “Амэрыка”. Альбо наадварот: пісаць аб тым, што бачыш на ўласныя вочы, мець непасрэдны кантакт з аб’ектам альбо зьяваю, пра якую хочаш напісаць. Я пішу адразу і як Календа, і як Бацкель. У мяне ёсьць альтэр-эга, які жыве абсалютна іншым жыцьцём, піша раманы і занатоўкі са свайго маёнтка пад Нясьвіжам… І так атрымліваецца, што я стараюся разьвіваць сябе як пісьменьніка, здольнага назіраць і рабіць з гэтага матар’ял, і як пісьменьніка, здольнага прыдумляць з нуля штосьці неверагоднае і захапляльнае. Тут варта цікавіцца ўсім на сьвеце, ня толькі працаваць у розных месцах. І галоўнае – мець свой уласны сьвет і сьветапогляд.

ВГ: Які лёс ты б хацеў для сваёй кнігі?

СК: Нават ня ведаю, я б хацеў, каб гэтую кнігу проста чыталі і каб яна трапіла да людзей, хай некалькіх, якія маглі б пасьля зрабіць для сябе нейкія высновы, і, можа быць, некалькі беларускіх гатэляў пачалі б жыць зусім па-іншаму.