Читать книгу Księgowość małej firmy 2014 - Anna Jeleńska - Страница 21

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT, za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny VAT.

UWAGA!

Momentem, od którego liczy się powstanie przychodu u przedsiębiorcy, jest teraz dzień wydania towarów bądź wykonania usługi lub częściowego wykonania usługi, ale nie późniejszy niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Jest to konstrukcja zmierzająca do zrównania momentów powstania obowiązku podatkowego w VAT i w podatku dochodowym.

Jeżeli strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych (tzw. usługi ciągłe) – za datę uzyskania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Rozliczenie w okresach rozliczeniowych stosuje się również odpowiednio do dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego.

W przypadku innych, niż wymienione powyżej, rodzajów przychodów z działalności gospodarczej, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się zaś na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Natomiast kwoty uprawniające do odliczenia od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub obniżenia podatku, wydatki oraz podatek, wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku lub zapłaty podatku.

Ustawodawca, do przychodów z działalności gospodarczej, poza wpływami uzyskiwanymi z prowadzonej przez przedsiębiorcę z działalności zarobkowej w postaci produkcji, handlu czy też świadczenia usług, zaliczył i inne przychody związane z tą działalnością, w tym np.:

I. przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku, będących:

a) środkami trwałymi,

b) składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 ustawy (tj. środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, których wartość początkowa nie przekracza 3.500 zł), z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1.500 zł,

c) wartościami niematerialnymi i prawnymi,

– ujętymi w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Do wyżej wymienionych przychodów z odpłatnego zbycia zalicza się przychody z odpłatnego zbycia:

a) składników majątku wymienionych w art. 22d ustawy,

b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub

c) udziału w takim prawie,

– nie ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Do powyższych przychodów z odpłatnego zbycia majątku przedsiębiorcy nie zalicza się zaś przychodów z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej:

1) budynku mieszkalnego,

2) jego części lub udziału w takim budynku,

3) lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub

4) udziału w takim lokalu,

5) gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

6) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, oraz

7) prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie.

Kwotę dochodu z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą składników majątku, ustala się w następujący sposób. Dochodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa wyżej, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy, poczynione w czasie ich posiadania, powiększone o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Na tych samych zasadach ustala się dochód z odpłatnego zbycia w drodze zamiany nieruchomości lub praw majątkowych, a także innych rzeczy u każdej ze stron umowy przenoszącej własność nieruchomości, rzeczy lub prawa zbywanego w drodze zamiany.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, organ podatkowy bądź organ kontroli skarbowej wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Składniki majątkowe to aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości, pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia.

II. dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem sytuacji, gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych;

III. różnice kursowe;

IV. otrzymane kary umowne;

V. odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością;

VI. wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), oprócz kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także umorzonych pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem układowym w rozumieniu przepisów prawa o postępowaniu układowym, z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy;

VII. wartość zwróconych wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów;

VIIII. wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;

IX. równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów;

X. w przypadku obniżenia lub zwrotu podatku od towarów i usług zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym – naliczony podatek od towarów i usług w tej części, w której uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów;

XI. przychody osiągnięte w związku ze zwrotem lub otrzymaniem pożyczki (kredytu), jeżeli pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej, w przypadku gdy:

a) pożyczkodawca (kredytodawca) otrzymuje środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości wyższej od kwoty udzielonej pożyczki (kredytu) – w wysokości różnicy pomiędzy kwotą zwróconego kapitału a kwotą udzielonej pożyczki (kredytu),

b) pożyczkobiorca (kredytobiorca) zwraca tytułem spłaty pożyczki (kredytu) środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości niższej od kwoty otrzymanej pożyczki (kredytu) – w wysokości różnicy pomiędzy kwotą otrzymanej pożyczki (kredytu) a kwotą zwróconego kapitału;

XII. wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn);

XIII. otrzymane wynagrodzenie za obsługę pracowniczego programu emerytalnego uczestnika, w związku ze zwrotem środków pochodzących ze składki dodatkowej;

XIV. wynagrodzenia płatników z tytułu: terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa, terminowego naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, wykonywania zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych;

XV. przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;

XVI. otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

XVII. przychody z odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia otrzymanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii na wniosek, o którym mowa w art. 9e ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne.

XVIII. środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki;

XIX. przychody z odpłatnego zbycia składników majątku:

a)  pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,

b)  otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki.

Trzeba jednak pamiętać, że ustawodawca, obok tak określonych przychodów, stworzył równie obszerny katalog wyjątków. I tak, do wymienionych powyżej przychodów z działalności gospodarczej nie można zaliczyć:

● pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych pożyczek i kredytów oraz zwróconych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek,

● kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek,

● zwróconych, umorzonych lub zaniechanych podatków i opłat stanowiących dochody budżetu państwa albo

● budżetów jednostek samorządu terytorialnego, nie zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,

● zwróconych innych wydatków, nie zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,

● zwróconych, umorzonych lub zaniechanych wpłat dokonywanych na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na podstawie odrębnych przepisów, nie zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów,

● przychodów, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych – zwiększają ten

● fundusz,

● kwoty stanowiącej równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także umorzonych pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego,

● zwolnionych od wpłat należności z tytułu podatku od towarów i usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, zwróconej różnicy podatku od towarów i usług oraz zwróconego podatku akcyzowego, dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów,

● przychodów z odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu – do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy;

● środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki;

● środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce;

● przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku:

a) pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie,

b) otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki

– jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, likwidacja spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Od 1 stycznia 2003 r. odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a także oprocentowaniem zwrotu różnicy podatku od towarów i usług, w rozumieniu odrębnych przepisów nie należą do katalogu przychodów wyłączonych spod opodatkowania podatkiem dochodowym, a do katalogu przychodów zwolnionych z podatku.