Читать книгу Baby by Ann - Anna Lewandowska - Страница 5

1

Jak zmieniają się potrzeby twojego dziecka?

Odpowiednia dieta i aktywność fizyczna w pierwszych latach życia naszych dzieci zapewnia im prawidłowy rozwój: zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Zrównoważona i urozmaicona dieta to jeden z najlepszych prezentów, jakie możemy podarować naszym maluszkom, zapewniając im dzięki temu dobry start w dorosłość. Jeśli nauczymy je prawidłowych nawyków żywieniowych, zmniejszymy również ryzyko wystąpienia poważnych chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, osteoporoza czy niektóre nowotwory. Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, jak ważny jest okres rozszerzania diety dziecka o produkty uzupełniające, kiedy dziecko nie je już mleka mamy i zaczyna jeść przygotowane przez nas posiłki. Struktura oraz różnorodność pokarmów będą zmieniać się wraz z wiekiem naszej pociechy. Ważne jest, aby odpowiednio dobierać rodzaj posiłku, jego wielkość oraz skład.

Jak zmieniają się potrzeby naszego dziecka w pierwszym roku życia?

→ W pierwszym roku życia nasz maluszek rozwija się bardzo dynamicznie, dlatego musimy mu dostarczyć odpowiedniej ilości składników odżywczych, składników mineralnych oraz witamin, aby zapewnić jego prawidłowy wzrost i rozwój. Ponieważ przez pierwsze 12 miesięcy życia dziecko jest praktycznie uzależnione od mleka matki, pamiętajmy, że karmiące mamy muszą stosować zbilansowaną i różnorodną dietę.

Do szóstego miesiąca życia dziecka najlepszym i wystarczającym pokarmem dla naszego dziecka jest właśnie mleko mamy. Zdrowe niemowlaki same ustalają swoje potrzeby i powinny być karmione wtedy, kiedy tego potrzebują. Często bywa tak, że w pierwszym półroczu życia naszego malucha karmimy go nawet kilkanaście razy na dobę. Między szóstym a dziewiątym miesiącem życia dziecko uczy się gryźć i żuć. W tym okresie pokarm mamy powinien pokrywać ok. 70% zapotrzebowania energetycznego, a pomiędzy dziewiątym a 11. miesiącem – już tylko 55%. Oznacza to, że od drugiego półrocza życia niezbędne jest rozszerzenie diety.

Często zadaje się pytanie – ile czasu dziecko powinno być karmione piersią?

→ Jeśli jest to możliwe, minimalny czas karmienia dziecka piersią powinien wynosić sześć miesięcy. Specjaliści rekomendują kontynuację karmienia do końca pierwszego roku życia. Jeśli jednak matka i dziecko czują taką potrzebę, można kontynuować karmienie nawet w drugim czy trzecim roku życia, nie ma ku temu przeciwwskazań.

Co, jeśli nie możemy karmić piersią?

→ Bywają sytuacje, w których nie możemy karmić naszego malucha. Nasz pediatra powinien dobrać wtedy najlepszą dla niego mieszankę mlekozastępczą. Warto również pamiętać, że w wielu miastach pojawiły się banki mleka kobiecego, gdzie mamy mogą podzielić się swoją mleczną nadwyżką. Warto omówić taki krok z lekarzem, bo nic nie jest w stanie zastąpić mleka mamy.

Kiedy nasza pociecha kończy roczek…

→ Roczek to nie tylko symboliczny moment w życiu dziecka, to często również duża zmiana w sposobie jego odżywiania. Po ukończeniu 12. miesiąca życia dzieci powinny otrzymywać cztery do pięciu posiłków dziennie, z czego trzy posiłki (śniadanie, obiad i kolacja) to posiłki podstawowe, a jeden czy dwa to przekąski. Szacuje się, że do trzeciego roku życia dziecko powinno spożywać ok. 83 kcal na jeden kilogram masy ciała. W diecie malucha białko powinno dostarczać ok. 5–15% energii, tłuszcze – 35–40%, a węglowodany – 45–60%. Pamiętajmy również o tym, że głównym płynem w diecie powinna być zawsze woda.

Jak to wygląda w praktyce? Aby zaspokoić zapotrzebowanie na makroskładniki, codzienna dieta malucha powinna zawierać cztery do pięciu porcji produktów białkowych (trzy porcje produktów mlecznych i jedna, dwie porcje mięsa, drobiu czy ryb), pięć porcji produktów zbożowych, pięć porcji warzyw, cztery porcje owoców oraz jedną–dwie porcje tłuszczów. Jak wygląda jedna porcja? Tego dowiecie się w kolejnych rozdziałach. ☺

Skąd wiemy, że nasze dziecko prawidłowo się rozwija?

→ Rozwój dziecka jest często bardzo indywidualną sprawą, choć istnieją pewne kamienie milowe, które informują nas o tym, czy nie odbiega on znacząco od normy. Takimi kamieniami milowymi są trzymanie grzechotki, unoszenie główki, siadanie czy chodzenie. Bardzo ważnym elementem oceny rozwoju dziecka są również siatki centylowe. Dzięki nim możemy monitorować jego rozwój fizyczny, odżywienie oraz ogólny stan zdrowia. Siatki centylowe zostały stworzone w celu porównania rozwoju naszego dziecka z rozwojem innych dzieci w tym samym wieku. Co to oznacza?

Siatki centylowe pokazują nam, ile procent dzieci rozwija się podobnie jak nasze. Mogą dotyczyć różnych cech, np. wzrostu, masy ciała czy BMI (wskaźnika uwzględniającego oba te czynniki). Na siatkach nanoszone są linie, które pokazują, jak dana cecha (np. masa ciała) zmienia się wraz z wiekiem. Jeśli nasze dziecko znajduje się w 20. centylu, to oznacza to, że 20% jego rówieśników ma mniejszą masę ciała, a 80% ma masę większą. Jeśli jednak dziecko jest np. w 99. centylu, to tylko 1% dzieci ma większą masę ciała i to powinno być sygnałem alarmowym. Większość norm uznaje trzeci centyl za dolną granicę normy, natomiast 97. centyl – za granicę górną. To jednak nie wszystko. Linie centylowe tworzą swego rodzaju korytarze, które pokazują nam, czy dana cecha rozwija się w sposób prawidłowy. Regularne pomiary dziecka pozwolą nam śledzić indywidualne tempo oraz tor rozwoju naszego malucha. Pamiętajmy również, że chłopcy i dziewczynki rozwijają się inaczej, dlatego siatki centylowe różnią się w zależności od płci dziecka. Poniżej możecie zobaczyć siatki centylowe masy ciała dla chłopców i dziewczynek od narodzin do trzeciego roku życia stworzone przez Światową Organizację Zdrowia (ang. WHO).

Rysunek 1. Siatka centylowa masy ciała dziewczynek do 36. miesiąca życia.

Rysunek 2. Siatka centylowa masy ciała chłopców do 36. miesiąca życia.

Jak zmienia się zapotrzebowanie na grupy składników odżywczych?

→ Twoje dziecko każdego dnia rozwija się bardzo intensywnie, pokonuje przeszkody, uczy się i odkrywa świat. Aby umożliwić mu jak najlepszy start, powinnaś zapewnić mu zróżnicowaną dietę, bogatą we wszystkie niezbędne składniki odżywcze, oraz nauczyć je zasad prawidłowego żywienia. Ważne jest również, aby poznać jego zapotrzebowanie na poszczególne składniki, które wraz z wiekiem zmienia się równie intensywnie, jak intensywnie rozwija się maluch.

1 Białko. Niemowlęta i dzieci do drugiego roku życia powinny otrzymywać taką ilość produktów białkowych, aby białko dostarczało 5–15% energii. U starszych dzieci podaż ta powinna być trochę większa: od 10 do 15% dostarczonej energii. Jak to wygląda w praktyce? Maluchy od pierwszego do trzeciego roku życia powinny przyjmować codziennie ok. 1,17 g białka na każdy kilogram masy ciała. U starszych dzieci to zapotrzebowanie wynosi ok. 1,1 g/kg masy ciała.

2 Węglowodany. Węglowodany powinny stanowić główny składnik energetyczny diety. Przyjmuje się, że dzieci od pierwszego roku życia muszą sobie dostarczyć ok. 45–65% energii z węglowodanów. Instytut Żywności i Żywienia wyznaczył również granicę ich minimalnego spożycia w celu zaspokojenia najważniejszych potrzeb metabolicznych. Niezależnie od wieku dziecka (pomijając niemowlęta), wynosi ona 130 g węglowodanów na dobę.

3 Tłuszcze. Drugim ważnym składnikiem energetycznym są tłuszcze. Dzieci od pierwszego do trzeciego roku życia 30–40% energii powinny otrzymywać z tłuszczów. W przypadku starszych dzieci i młodzieży wskaźnik ten trochę się obniża – do 20–35%. Ważne jest również, aby spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans było tak niskie, jak to tylko możliwe.