Читать книгу Infanta - Деон Мейер - Страница 12

Tobela ry Waterfront toe, kies doelbewus die pad wat teen die berg loop sodat hy ’n uitsig op die see en die hawe het. Hy het dit nodig – oopte, skoonheid. Die rol wat hy moes vertolk, het hom ontstem en hy verstaan dit nie. Identiteitsbedrog is nie vir hom nuut nie. Dit was deel van sy lewe, destyds, in Europa. Die Oos-Duitsers het hom tot in die fynste besonderhede daarin geskool, die leef van die Leuen was vir byna ’n dekade deel van sy lewe, elke dag, die middele geheilig deur die doel van Bevryding, van Stryd.

Het hy soveel verander?

Hy kom oor die ronde dy van die berg en die vista maak oop daar onder, skepe en hyskrane, wye blou water, stadsgeboue en snelweë, en die kuslyn gooi ’n swierige draai Blouberg toe. Hy wil na Pakamile draai en sê: “Kyk net daar, dit is die mooiste stad in die wêreld,” en sien hoe sy seun grootoog hom aan al dié dinge verwonder.

Dit is die verskil, dink hy. Dit is asof die kind steeds by hom, óm hom is.

Vóór Pakamile, voor Miriam, was dit net hy, was hy die enigste beoordelaar van sy optrede, die enigste een wat daardeur geraak is. Maar die kind het sy grense verskuif, dit wyer gerek, sodat elke ding wat hy sê en doen ander implikasies het. Sodat sy gelieg vir Lukas Khoza ongemaklik in hom sit, asof hy dit teenoor Pakamile moet regverdig.

Soos die dag toe hulle in die heuwels op die plaas gaan stap het en hy sy seun wou leer om ’n geweer verantwoordelik te gebruik, as ’n stuk gereedskap om met omsigtigheid te hanteer.

Die vuurwapen het die jagter in die seun laat ontwaak. Hy het al stappende die ongelaaide windbuks op voëls, klippe en bome gerig, met sy mond skietgeluide gemaak en sy gedagtegang het ’n hele siklus voltooi, tot hy gevra het: “Jy was ’n soldaat, Tobela?”

“Ja.”

“Het jy mense geskiet?” Gevra nie sonder ’n makabere geesdrif nie, dit is hoe seuns is.

Hoe antwoord jy só iets? Hoe verduidelik jy aan ’n kind dat jy met ’n sluipskuttersgeweer in München aangelê het op die vyand van jou vennote in die stryd, dat jy die sneller getrek het en die spatsels bloed en brein teen die helderblou deur sien vorm het, hoe jy moes wegsluip soos ’n dief in die nag, soos ’n lafaard. Dit was jóú oorlog. Dit was jóú heldedaad.

Hoe skets jy vir ’n kind die vreemde, verlore wêreld waarin jy geleef het – van apartheid en onderdrukking en opstande en onrus? Van Ooste en Weste, van mure en vreemde alliansies?

Hy het met sy rug teen ’n rots gaan sit en hy het probeer. En eindelik het hy gesê jy neem net die wapen op teen ongeregtigheid, jy rig dit net op mense as dit die lááste uitweg is. As alle ander vorme van verdediging en oortuiging uitgeput is.

Soos nou.

Dit is wat hy nou vir Pakamile wil sê. Die doel heilig die middele. Hy kan nie die ongeregtigheid van sy dood maar laat begaan nie, hy kan dit nie gelate aanvaar nie. In ’n land waar die Stelsel gefaal het, is dit nou die laaste uitweg, al is dié wêreld net so moeilik om te verduidelik, net so ingewikkeld om te verstaan. Iemand moet standpunt inneem. Iemand moet sê “tot hier toe”.

Dít is wat hy die kind probeer leer het. Dít is wat hy aan sy seun verskuldig is.

* * *

Hy klop die hele middag aan deure en teen vieruur weet speurderinspekteur Bennie Griessel die oorledene was die ses-en-veertigjarige mevrou Josephine Mary McAllister, geskei in 1994, betroubare, onopspraakwekkende administratiewe assistent by Benson Exports in Waterkantstraat.

Sy was ’n lidmaat van die New Gospel Church in Seepunt, ’n eensame vrou wie se voormalige man in Pietermaritzburg woon en wie se twee kinders in Londen werk. Hy weet sy was ’n lid van die openbare biblioteek, sy het Barbara Cartland en Wilbur Smith se boeke verkies, ’n 1999-model Toyota Corolla besit, R18 762.80 in ’n tjekrekening by Nedbank gehad, R6 456.70 op haar kredietkaart geskuld en op die dag van haar dood ’n vliegtuigkaartjie na Heathrow bespreek, klaarblyklik om vir haar kinders te gaan kuier.

Hy weet ook daar is, soos met die vorige twee moorde, nie ’n enkele beduidende leidraad nie.

En wanneer hy sy tasse by haar woonstel se deur insleep, verstaan hy die risiko van wat hy gaan doen, maar hy sê vir homself hy het geen keuse nie. Waar de fok moet hy heen gaan? Na ’n hotel toe, waar die drank net een vinger op ’n telefoonknoppie ver is? En Forensies was klaar hier, daar is geen ander sleutels behalwe dié in sy sak nie.

Josephine Mary McAllister se woonstel het nie ’n stort nie, net ’n bad. Hy tap dit halfvol en gaan lê in die warm water en kyk hoe die klop van sy hart met ritmiese reëlmaat fyn rimpelings oor die oppervlak stuur.

Die breë verband tussen McAllister, Jansen en Rosen is maklik. Almal middeljarig, alleenlopers, Groenpunt, Mouillepunt, Seepunt. Geen geforseerde toegang nie. Elkeen verwurg met ’n elektriese koord uit die slagoffer se kombuis. Maar hoe het die fokker hulle gekies? Op straat? In ’n kar gesit en gekyk tot hy ’n potensiële slagoffer sien? En dan aan ’n deur gaan klop?

Kan nie wees nie. McAllister en Rosen se woonstelblokke het sekerheidshekke en interkomstelsels. Vroue maak nie oop vir onbekende mans nie – nie meer nie. Nie hiér nie. Jansen se huis het ’n staalhek voor die voordeur gehad.

Nee, hy het hulle bevriend, op die een of ander manier. En dan ’n afspraak gemaak vir ’n Vrydagaand en hulle kom haal of teruggebring. En die elektriese koord gebruik. In die kombuis gekry. Sitkamer toe of slaapkamer toe gevat?

Hoe het hy hulle daarmee verras? Want daar is nie veel tekens van ’n gespartel nie, geen weefsel onder vingernaels nie, geen ander kneusmerke nie.

Hy moet sterk wees. Vinnig. Metodies.

Die forensiese sielkundige in Pretoria het gesê die fokker sal ’n rekord hê, dalk vir mindere oortredings: aanranding, diefstal, betreding, miskien brandstigting. Waarskynlik vir seksuele oortredings, verkragting, miskien afloerdery. “Hulle begin nie by moord nie. Hulle klim eers die leer. As jy hom vang, sal jy pornografie by hom kry, sadomasochistiese goed. En een ding kan ek vir jou sê: Hy sal nie ophou nie. Hy raak behendiger, hy kry al hoe meer selfvertroue.”

Griessel vat die seep en was sy lyf en wonder of sy hier gesit het voor hy haar kom haal het. Of sy haarself voorberei het vir die afspraak, onwetend, ’n lam ter slagting.

Hy sal hom kry.

Vrydagaande. Waarom Vrydagaande?

Hy spoel die seep af.

Is Vrydag die enigste aand wat hy los is van verpligtinge? Watter soort beroep is af op Vrydagaande? Watter soort beroep wérk op Vrydagaande? Net fokken poliesmanne, dis al – die res van die wêreld braai en suip. En moor.

Hy klim uit, loop druppend na sy tas en haal ’n handdoek uit. Anna het dit netjies bo-op die klere gesit. Sy het die bagasie met sorg gepak, asof sy vir hom omgee.

Maar nou krap hy dit deurmekaar. Hy sal dit moet uithang, dit gaan kreukel.

Hy sal ’n plek moet kry om te bly. Vir ses maande.

Hy hoor die stilte in die woonstel, skielik meer daarvan bewus dat hy alleen is. Dat hy nugter is. Hy haal klere uit, trek aan.

Anna, wat ondanks haar woede vir hom die tasse met soveel deeglikheid gepak het. Wat nou in die kombuis sal wees, nog in haar werksklere, die geluide van potte en panne, die radio op die tafel wat sag speel. Carla sal by die eetkamertafel met haar huiswerkboeke sit, die potlood se punt in haar haar hare, draaiend. Fritz voor die televisie, met die afstandbeheer, die kanale aanhoudend aan die verander, soekend, ongeduldig. Altyd aan die gang. Hy was óók so – dinge moes gebeur.

Here, waar is sy lewe heen?

Weggepis. Met die hulp van Klipdrift en Coke en Jack Daniel’s.

Alkoholiste Anoniem, Stap Tien: Hou aan om ’n persoonlike voorraadopname te doen en, as ek verkeerd is, dit onomwonde te beken.

Hy sug diep. Die verlange druk teen sy bors, van binne. Hy wil nie hier wees nie. Hy wil teruggaan. Hy wil sy gesin terughê, sy vrou en sy kinders. Hy wil sy lewe terughê. Hy sal voor moet begin. Hy wil weer wees soos hy wás – die poliesman van die Parow-stasie wat vir die lewe gelag het. Kan ’n mens oor begin? Nou? Op drie en fokken veertig?

Wáár begin jy as jy oor begin?

Dis nie asof jy geniaal moet wees om daardie een te beantwoord nie. Hy is nie seker of hy dit hardop gesê het nie.

Hy moet gaan koerante koop en ’n blyplek in die geklassifiseerde advertensies soek, want hierdie fokken woonstel gee hom die horries. Maar eers moet hy bel. Hy kry mevrou McAllister se telefoonboek in ’n laai van die kassie waarop die instrument staan. Hy slaan dit oop, voor, en trek sy vinger vinnig oor die inskrywings, blaai om, soek weer, tot hy die nommer kry.

Hy sal nog een keer probeer. Nog een fokken laaste keer.

Hy bel die nommer. Dit lui nie lank nie.

“Alcoholics Anonymous, good afternoon,” sê ’n vrou se stem.

* * *

Tobela koop die Argus byna toevallig, iets om te doen terwyl hy sy vis en skyfies uit ’n kartonboksie eet, die meeue wat soos aasvoëls op die reling langs hom vir aalmoese wag. Hy slaan die koerant op die houttafel voor hom oop. Hy lees eers die hoofberig sonder veel aandag – nog politieke onderstrominge in die Wes-Kaap, beweringe van korrupsie en die gewone ontkennings. Hy doop die skyfies in die seekossous.

En dan sien hy die kleiner storie, regs onder:

COPS CALLED ‘INCOMPETENT’ –

BABY RAPIST CASE DISMISSED

Hy lees dit. Toe hy klaar is, stoot hy die kos eenkant toe. Hy kyk uit oor die stil water van die hawe. Plesierbote, met rooigebrande toeriste op die dekke, wat in ’n ry uitvaar om teen sononder by Llandudno en Clifton hul skemerkelkies te gaan bedien. Maar hy sien dit nie. Hy sit lank só, starend en bewegingloos, sy groot hande wat die berig raam. Dan lees hy dit weer.

* * *

Daar’s ’n klop aan die studeerkamerdeur en die dominee sê: “Binne.”

Die vrou wat haar kop insteek, is in haar middeljare, haar swart hare kort teen haar kop geknip, haar neus lank en elegant. “Jammer dat ek steur. Ek het iets gemaak om te eet.”

Hulle meet mekaar met vinnige oë. Christine sien die valse selfversekerdheid, die onderdanigheid, die skraal lyf weggesteek onder die sindelike rok. ’n Besige vrou, deugdige hande wat net in die kombuis woeker. Die soort vrou wat seks het om kinders te hê, nooit vir plesier nie, ’n vrou wat stug sal wegdraai as haar man sy mond en sy tong laer as die klein, moeë borsies wil laat gly. Sy ken haar soort, maar sy wil dit nie wys nie, probeer onskadelik lyk.

Die dominee staan op, loop na sy vrou toe en neem die skinkbord by haar. “Dankie, Mamma,” sê hy.

“Plesier,” sê sy en glimlag met ’n klein mond vir Christine, die oë wat net vir die kortste van oomblikke sê: “Ek ken jou soort,” en dan is die deur saggies toe.

Afgetrokke plaas hy die skinkbord op die lessenaar – toebroodjies, hoenderboudjies, agurkies, servette.

“Hoe het julle ontmoet?” vra sy vir die predikant. Hy het gaan sit op sy stoel.

“Ek en Retha? Op universiteit. Haar kar het gaan staan. So ’n ou Mini Minor. Ek het met my fiets by haar gestop.”

“Was dit love at first sight?”

Hy lag saggies. “Vir my was dit. Sy’t ’n ou in die Weermag gehad.”

Hoekom, wil sy vra. Wat het jy in haar gesien? Wat het jou háár laat kies. Het sy na ’n ideale pastoriemoedertjie gelyk? ’n Virgin? Onbevlek. Sy sien die romanse, die korrektheid daarvan en sy weet dit sou haar, op daardie ouderdom, tot die dood toe verveel het.

“Toe vry jy haar af?” vra sy, maar stel nie meer in die antwoord belang nie. Sy herken ’n ou jaloesie in haar.

“Uiteindelik.” Hy glimlag met ’n sekere selftevredenheid. “Kry vir jou iets om te eet.”

Sy is nie honger nie. Sy neem ’n toebroodjie, sien daar is blaar-slaai en tamatie op, die brood in perfekte driehoeke gesny. Sy plaas dit op ’n bordjie, sit dit op haar skoot. Sy wil hom vra hoe hy gewag het, hoe hy die drange onderdruk het tot ná die huwelik. Masturbeer leerlingpredikante, of is dit ook sonde in hulle wêreld?

Sy wag tot hy begin eet aan ’n hoenderboudjie, die beentjie klein in sy hande. Hy sit vooroor sodat hy oor die bord eet, sy lippe blink van die vet.

“Ek het die eerste keer seks gehad toe ek vyftien was,” sê sy. “Regte seks.”

Sy wil hê hy moet stik in sy kos, maar sy kakebeen staan net vir ’n oomblik stil.

“Ek het die seun gekies. Ek het hom uitgesoek. Die slimste een in die klas. Ek kon enigeen gekry het, dit het ek geweet.”

Hy is hulpeloos met die hoender halfgeëet in sy hand, sy mond vol vleis.

“Hoe meer my pa gebid het oor die duiwels in my, hoe meer wou ek dié duiwels sien. Elke aand. Elke aand moes ons in die lounge gaan sit en dan het hy die Bybel gelees en lank gebid en vir die Here gevra dat Hy die Bose uit Christine moet uitdryf. Die sondes van die vlees. Die versoekinge. Terwyl ons sit en hande vashou en hy sweet en praat dat die vensters bewe en die hare in my nek regop staan, hoe meer het ek gewonder wátter duiwels? Hoe lýk hulle? Wat dóén hulle? Hoe sal dit voel as hulle uitkom? Hoekom focus hy só op my? Is dit iets wat ek nie kan help nie? Ek het eers nie ’n clue gehad nie. Maar toe begin die seuns by die skool vir my kyk. Vir my lyf.”

Sy wil nie meer die bordjie op haar skoot hê nie. Sy plak dit op die lessenaar neer, vou haar hande onder haar borste. Sy moet bedaar, sy het hom nodig, perfekte vrou en al.

Haar pa het haar elke oggend geïnspekteer, soos een van sy troepe. Hy het haar nie by die deur laat uitgaan voor hy nie die lengte van haar rok goedgekeur het nie. Soms het hy haar teruggestuur om haar hare vas te maak, of om die byna onsigbare maskara te gaan afwas, sodat sy geleer het om ’n bietjie vroeër te loop en in die spieël van die skooltoilette haar grimering te gaan aansit. Want sy wou nie die pas ontdekte aandag van die seuns verbeur nie. Dit was ’n eienaardige ding. Op dertien was sy maar net nóg een van die massa meisies, plat van bors, vaal en giggelrig. En toe begin alles groei – borste, heupe, bene, lippe, ’n metamorfose wat haar pa hondsdol gemaak het en ’n vreemde invloed op al die ander mans om haar gehad het: matriekseuns het belangstellend begin groet, onderwysers het by haar skoolbank begin talm, standerdsessies het skelm geloer en agter bakhande vir mekaar gefluister, en eindelik het sy gesnap. Dit was die tyd toe haar ma begin werk het en Christine deel van ’n groep geword het wat eers smiddae na ’n ouerlose huis gegaan het om te rook en soms te drink. En Colin Engelbrecht van agter ’n Chesterfield se blou dampe vir haar gesê het sy het die sexyste lyf in die skool, dit word nou amptelik aanvaar. En of sy bereid sal wees om haar borste vir hom te wys, net een keer, hy sal enigiets daarvoor doen.

Die ander meisies in die vertrek het hom met kussings gegooi en op hom gegil dat hy ’n vark is. Sy het opgestaan, haar hemp oopgeknoop en haar bra losgeknip en haar tiete vir die drie seuns ontbloot – sy het daar gestaan met haar groot tepels en sy het vir die eerste keer in haar lewe die mag gevoel, die beswyming in hul oë gesien, die oopmond-hangkakebeen-swakheid van wellus. Hoe anders was dit nie as haar pa se verskriklike afkeuring nie.

Dis hoe sy die duiwels leer ken het.

Daarna was niks weer dieselfde nie. Die wys van haar borste is oorvertel, het sy later besef, want die toonhoogte van belangstelling het toegeneem, die aard van hul toenadering het verander. Met dié daad het sy die moontlikheid van wildheid geskep, die moontlikheid van ’n los geluk. En sy het dit begin benut. Dit het ’n wapen geword, ’n skans en ’n spel. Dié van wie sy gehou het, is soms beloon met toelating tot haar kamer en ’n lang, swetende vryery in die middaghitte van Upington, die voorreg om haar borste te streel en te lek terwyl sy hul gesigte met absolute konsentrasie dophou en die onmoontlik diepe behaaglikheid vertroetel – dat sý verantwoordelik is vir die genot, die jagende asem, die donderende hartklop.

Maar wanneer hul hande laer begin daal, het sy dit sag en ferm teruggebring na bo die midrif, want sy wou besluit met wie dít gebeur, en wanneer. Soos sý dit wil hê, presies soos die fantasie wanneer sy in die laataand in haar bed lê en masturbeer, stadig die duiwel met haar vingers terg tot sy hom met ’n sidderende kom uit haar uitdryf. Net om die volgende aand te voel hy is weer terug daar binne, hurkend, wagtend vir haar hand.

Dit was met die huissportbyeenkoms van haar standerdagtjaar dat sy die mooi, vrome, slim, skaam Lukas Erasmus met sy goueraambrilletjie en sy fyn hande verlei het, in die donker van die lang gras agter die busloods. Hy was die een wat te bang was om na haar te kyk, wat rooi gebloos het as sy hallo sê. Hy was sag – sy oë, sy stem, sy hart. Sy wou vir hom haar geskenk gee omdat hy nie daarvoor gevra het nie.

En sy hét.