Читать книгу Infanta - Деон Мейер - Страница 5

Vir Tobela Mpayipheli begin dit laat op ’n Sondagmiddag, by ’n vulstasie op Cathcart.

Pakamile sit langs hom, agt jaar oud, moeg en verveeld. Die pad van Amersfoort af lê lank agter hulle, sewe uur se ry. Wanneer hy inswaai by die motorhawe, sug die kind. “Nog sestig kilometer?”

“Nog nét sestig,” sê hy paaiend. “Wil jy ’n koeldrank hê?”

“Nee dankie,” sê sy seun en lig die 500 ml-bottel Coca-Cola op wat by sy voete lê. Dit is nog nie leeg nie.

Hy hou by die pompe stil en klim uit. Daar is nie ’n joggie in sig nie. Hy strek sy ledemate, ’n groot swart man in ’n denimbroek, rooi hemp en drafskoene. Hy loop om die bakkie, kyk dat die motorfietse agterop nog stewig vas is – Pakamile se klein KX 65 en sy groot BMW. Hulle het die naweek geleer om in die veld te ry, ’n amptelike kursus deur sand en gruis, water, heuwels, hobbels en slote en dale. Hy het sy seun se selfvertroue met elke uur sien aangroei, die geesdrif wat soos ’n kool in hom gegloei het met elke: “Kyk, Tobela, kyk wat doen ek.”

Sy seun …

Waar is die joggies?

Daar is nog ’n motor by die pompe, ’n wit Polo – die enjin luier, maar daar is geen insittendes nie. Vreemd. Hy roep: “Hallo!” en sien beweging binne die geboutjie. Hulle kom seker nou.

Hy draai om, wil die deksel op die bakkie oopsluit, kyk na die westerkim waar die son nou kleinkoppie trek … dit gaan gou donker wees. En dan hoor hy die eerste skoot. Dit weergalm oor die stilte van die vroegaand en hy ruk van die skrik, sak instinktief op sy hurke. “Pakamile!” skree hy. “Lê plat!” Maar die laaste woord word gedoof deur nog ’n skoot, en nog een, en dan sien hy hulle by die geboutjie se deur uitkom – twee van hulle, pistole in die hand, die een wat ’n wit plastieksak dra, hul oë wild. Hulle sien hom, skiet. Koeëls klap teen die pomp, teen die bakkie.

Hy skree iets, ’n diep geluid, spring op, ruk die deur van die bakkie oop en duik in, probeer om ’n skans te wees tussen die kind en die vuurwapens. Hy voel die lyfie bewe. “Toemaar,” sê hy en hoor die skote en die lood wat kermend bo-oor hulle gaan. Hy hoor een motordeur klap, nog een, en dan skreeuende bande. Hy kyk op – die Polo beweeg pad toe. Nog ’n skoot. Die glas van ’n advertensiebord bo hom spat aan skerwe, reën op die bakkie neer. En dan is hulle in die pad af, die Volkswagen se enjin wat te hoog opgejaag word en hy sê: “Toemaar, toemaar,” en besef sy hand is nat en Pakamile bewe nie meer nie en dan sien hy die bloed oor die kind se buik en hy sê: “Nee, Here, nee.”

Dit is waar dit vir Tobela Mpayipheli begin.

* * *

Hy sit in die seun se kamer, op sy bed. Die dokument in sy hande is sy enigste oorblywende bewysstuk.

Die huis is grafstil, vir die eerste keer vandat hy kan onthou. Twee jaar gelede het hy en Pakamile die deur oopgestoot en gekyk na die stowwerige binneruim, die leë vertrekke. Sommige ligte teen die dak het skeef gehang, kombuiskasdeure het makeer of oopgestaan en al wat hulle gesien het, was potensiaal, die moontlikhede van hul nuwe huis wat uitkyk oor die Catarivier en die plaas se groen velde in die hoogsomer. Die kind het deur die huis gehardloop, sy sportskoene het spore in die stof gelaat. “Hier’s my kamer, Tobela,” het hy van die gang af geroep. En toe hy onder in die hoofslaapkamer kom, het hy met ’n lang fluitgeluid sy verwondering aan die ruimte te kenne gegee. Want hy was gewoond aan die engte van ’n viervertrekhuisie op die Kaapse Vlakte.

Hulle het die eerste aand op die groot stoep geslaap. Eers gekyk hoe die son agter die donderwolke wegtrek en die skemer stadigaan verdiep oor die werf, hoe die skadu’s van die groot bome by die hek met die donker saamsmelt en hoe die sterre asof magies hul silwer oë oor die uitspansel oopmaak. Hy en die seun, styf langs mekaar met hul rûe teen die muur.

“Dis ’n wonderlike plek, Tobela.”

Daar was ’n diepe behaaglikheid in Pakamile se sug en hy was oneindig verlig, want dit was ’n maand ná die dood van die kind se ma en hy het nie geweet hoe hulle by die verandering van omgewing en omstandighede sou aanpas nie.

Hulle het gepraat oor die beeste wat gekoop moet word, ’n melkkoei of twee, ’n paar hoenders (“… en ’n hond, Tobela, asseblief, ’n groot ou hond”). ’n Groentetuin by die agterdeur. ’n Lappie lusern teen die rivierwal af. Hulle het daardie aand hul drome gedroom tot Pakamile teen sy skouer aan die slaap geraak het en hy die kind sag op die beddegoed op die vloer neergelê het. Hy het hom teen die voorkop gesoen en gesê: “Nag, my seun.”

Pakamile was nie van sy bloed nie. Die seun van die vrou wat hy liefgehad het, en só het die kind sy bloed geword. Hy het van vroeg af die kind liefgekry soos sy eie en in die maande nadat hulle hier ingetrek het, moes hy die lang proses begin om dit amptelik te maak: briewe skryf, vorms invul en onderhoude voer. Burokrate wat langsaam en met eienaardige agendas moes besluit of hy bevoeg is om ’n ouer te wees terwyl die wêreld kon sien dat die band tussen hulle onbreekbaar sterk geword het. Maar eindelik, ná veertien maande, het die geregistreerde dokumente gekom waarmee die staat, in die omslagtige, lomp taal van die amptenary, sy seël op die aanneming geplaas het.

En nou is die velle geelwit papier in sy hande al wat hy oorhet. Dit en ’n hopie nuwe grond onder die peperbome by die rivier en die predikant se woorde, troostend bedoel: “God het ’n doel met alles.”

Here, hy mis die kind.

Daar is ’n onvermoë om te aanvaar dat hy nie weer die kwetterlag gaan hoor nie. Of die voetstappe in die gang af. Nooit stadig nie, altyd haastig, asof die lewe te kort is vir looppas. Of die uitroep van sy naam van die voordeur af, die seun se stem gelaai met opgewondenheid oor ’n nuwe ontdekking. Dat hy nie weer Pakamile se arms om hom gaan voel nie. Bowenal dít – die aanraking, die absolute aanvaarding, die onvoorwaardelike liefde.

Dit is sý skuld.

Daar was nie ’n uur van die dag of nag wat hy nie weer met die fynkam van selfverwyt deur die gebeure by die vulstasie gegaan het nie. Hy moes besef het, toe hy die leë Polo daar sien luier het. Hy moes vinniger gereageer het toe hy die skoot hoor, hy moes homself oor die kind gewerp het, hy moes ’n skans gewees het, hy moes die koeël gevat het. Hy moes. Dis sý skuld.

Die verlies is ’n swaar klip in hom, ’n ondraaglike gewig. Hoe sal hy nou maak? Hoe sal hy leef? Hy kan nie eens môre sien nie, nie die sin of die moontlikheid nie. Die telefoon in die voorkamer lui, maar hy wil nie opstaan nie – hy wil hier by Pakamile se goed bly sit.

Hy beweeg traag, voel die emosie wat teen hom druk. Waarom kan hy nie huil nie? Die telefoon lui. Waarom kan die rou nie uit hom breek nie?

Dan staan hy, onverklaarbaar, met die instrument in sy hand en die stem sê: “Meneer Mpayipheli?” en hy sê: “Ja.”

“Ons het hulle, meneer Mpayipheli. Ons het hulle gevang. Ons wil hê jy moet hulle kom uitken.”

Later sluit hy die kluis oop en plaas die dokument sorgvuldig in die heel boonste gleuf. Dan reik hy na die vuurwapens, drie van hulle. Pakamile se windbuks, die .22 en die jaggeweer. Hy haal die langste een uit en stap kombuis toe.

Terwyl hy dit met sorg, met metodiese konsentrasie, skoonmaak, is daar die stadige besef dat die skuld en verlies nie meer ál is wat in hom lê nie.

* * *

“Ek wonder of hy geglo het,” sê sy, die predikant se volle aandag nou by haar. Sy oë dwaal nie meer na die boks nie.

“Anders as ek.” Die verwysing na haarself is onbepland en sy wonder vir ’n oomblik waarom sy dit gesê het. “Miskien het hy nie kerk toe gegaan of so nie, maar hy hét dalk geglo. En dalk kon hy nie verstaan waarom die Here vir hom gee en dan weer vat nie. Eers met sy vrou, en toe weer met die kind op die plaas. Hy het gedink hy word gestraf. Ek wonder hoekom dit is? Dat ons almal só dink as iets slegs gebeur? Ek ook. Dis weird. Ek kon nog net nooit uitwerk waarvoor ek gestraf word nie.”

“As ongelowige?” vra die dominee.

Sy haal haar kaal skouers op. “Ja. Dit is net so. Dit is asof die skuld hier binne-in is. Ek wonder partykeer of ons gestraf word vir die dinge wat ons nog gaan doen, in die toekoms. Want my sonde het eers later gekom, nadat ek die straf gekry het.”

Die predikant skud sy kop en trek sy asem in om te antwoord, maar sy wil nie nou te ver afdwaal nie. Sy wil nie die ritme van haar vertelling verbreek nie.

* * *

Hulle is buite sy bereik. Daar is agt mans agter die eenrigtingglas, maar hy sien net die twee vir wie sy haat brand. Hulle is jonk en argeloos, die monde in identiese traak-my-nie-grynslagte, die oë wat uitdagend na die venster staar. Vir ’n oomblik meet hy die moontlikheid om te sê hy herken niemand nie en dan buite die polisiestasie met die jaggeweer te wag. Maar hy het nie voorberei nie, hy het nie uitgange en strate bestudeer nie. Hy lig sy vinger soos ’n loop en sê vir die superintendent: “Daar is hulle, nommer drie en vyf.” Hy herken sy eie stem nie, dit is die woorde van ’n vreemdeling.

“Is jy seker?”

“Doodseker,” sê hy.

“Drie en vyf?”

“Drie en vyf.”

“Dit is hoe ons dit ook het.”

Hulle vra hom om ’n verklaring te teken. En dan is daar niks meer vir hom om te doen nie. Hy loop na die bakkie, sluit dit oop en klim in, bewus van die geweer agter die sitplek en die twee daar binne iewers. Hy sit en hy wonder wat die superintendent sal doen as hy vra vir net ’n paar oomblikke alleen met hulle, want hy voel die verlange van sy hande om ’n lang lem tot in hul harte te stamp. Sy oë talm lank op die voordeur van die polisiestasie en dan draai hy die sleutel en ry traag in die straat af.