Читать книгу Koors - Деон Мейер - Страница 22

’n Week lank sien ons geen mense nie.

Ons ry met die verbypad om Bloemfontein, en deur Winburg en Senekal en Bethlehem, ons plak ons pamflette teen stoptekens en padwysers en kerke se deure, ons strooi hulle by die drumpels van doodstil supermarkte en apteke. By elke dorpsbiblioteek en skoolbiblioteek dra ons leë bokse in, en vol bokse met boeke uit. Helfte van die lang sestienwiel-sleepwa is al vol boeke, die res is blikkieskos, koffie en medisyne. “Vir ons toevlugsoord, vir ons toekoms” soos Pa sê om my aan te spoor om nog ’n swaar boks aan te dra.

Naby Bloemfontein sien ons sebras wat langs die snelweg wei, en weghardloop as ons aankom. Ek sê vir Pa dit is die diere wat ons vrygelaat het.

Dalk is daar mense in die dorpe, dalk skuil hulle as ons verbykom. Ons ry na Clocolan en Ladybrand en Wepener, Aliwal-Noord en Adelaide. Ons sien nie ’n ander siel nie, ons gaan plaas ons pamflette in drankwinkels, ons plak dit op vulstasies se vensters.

Pa slaap snags minder gemaklik, want ek en Melinda Swanevelder deel die bed, hy moet sy sitplek so plat maak as wat dit kan kom.

Sy praat baie min met haar stem. Sy sê die meeste met haar oë en haar gesig. Sy neem van my pligte oor. Sy maak die koffie, wil dan die skottelgoed was, maar Pa sê, nee, ek moet iéts doen. Ná vyf dae voel dit of sy maar altyd saam met ons was.

4 April

In die vroegmiddag, anderkant Fort Beaufort, sien ons die groot Aberdeen-Angus-bul voor ons oor die pad hardloop. Sy swart pels blink van die sweet, hy bloei op sy flanke, oor sy boude. Agter hom, om hom, is die trop honde, dieselfde lenige soort wat vir my en Pa aangeval het.

Pa verminder spoed, die bul hardloop deur die doringdraad regs van die pad. Die draad sny hom, hou hom ’n oomblik terug. In dié oomblik spring die honde op hom.

Melinda Swanevelder trek haar asem skerp in. Dan kyk sy weg, sy wil dit nie sien nie.

Die bul skud die honde af, hy hardloop verder, na ’n ruigte toe.

Dan is ons verby, en ons kan hulle nie meer sien nie.

“Omtrent twintig van hulle,” sê Pa. “Net soos wildehonde. Dieselfde tropgrootte.”

Hy praat met homself, hy steek nie sy kommer weg nie.

* * *

Ons is ’n paar kilometer voor Grahamstad, ons ry verby die gholfbaan op die linkerkant, skaars veertig kilometer per uur, soos wat Pa doen as ons naby ’n dorp kom. Hy kyk by sy kantvenster uit. Tannie Melinda lê agter en slaap. Ek is die enigste een wat sien hoe die wit wa van voor af kom – een van daardie bussies wat omgebou is na ’n woonwa. Dit trek feitlik onmiddellik van die pad af, en hou stil.

“Pa,” roep ek opgewonde, en wys met my vinger, seker ek het die eerste teken van menslike lewe sedert Hennie Flaai gesien.

“Wat?”

“Daai bus-ding. Hy het nou net stilgehou.”

Pa trap rem. Melinda Swanevelder kom regop agter.

“Dis ’n kamper,” sê Pa. Nou staan die voertuig stil, en Pa vra: “Is jy seker?” Want ek het al een of twee keer ’n vals alarm gegee omdat ek dinge so graag wou sien.

“Ek dink so.”

Pa bring die Volvo tot stilstand in die middel van die pad. Ek gee die verkyker aan sonder dat hy hoef te vra. Hy kyk. Die kamper staan nou op die gruis langs die pad, vierhonderd meter van ons af, net voor die lang draai na die linkerkant.

“Sien Pa iets?” Al hoe meer onseker dat ek regtig gesien het hoe die voertuig beweeg.

“Nee, jong …”

Pa gee die verkyker vir my aan. Ek kyk. Daar is geen teken van lewe nie. Ek is verleë, want ek besef ek het ’n fout gemaak.

Pa sê: “Kom ons ry bietjie nader, miskien het hy geskrik vir ons, miskien lê hy plat …” Maar ek kan hoor hy wil my net nie laat sleg voel nie. Hy trek weg, ry stadig nader.

Ons hou langs die kamper stil. Op die deur staan Ibhayi Camper Hire. Langs die kant, agter, staan Discoverer 6. Daar is ’n Fiat-kenteken op die rooster voor. Ons kyk vanuit die hoë Volvo-perd af op die kamper. Daar is niemand agter die stuurwiel nie. Die woondeel agter se twee vensters is met gordyne toegetrek.

“Die ding se spore is vars,” sê Pa sag en vat na sy pistool in die deur langs hom. Sy linkerhand werk die rathefboom sodat hy reg is om weg te trek. “Kyk, agter sy wiele.”

Melinda Swanevelder gaan lê. Sy trek die kombers oor haar. Ek kyk. Agter die kamper, tussen die wiele en die teer, lê die duidelike spoor van die bande.

“Wat het jy gesien, Nico?”

“Hy’t gery, en toe sien hy ons, en toe stop hy vinnig.”

Die gordyn by die kamper se groot middelvenster beweeg net ’n bietjie, reg in die middel, en onder.

“Het Pa dit gesien?”

“Kry jou pistool,” sê Pa. Hy los die koppelaar, ry stadig vorentoe, hy lig sy vuurwapen en hou dit teen sy venster – hy wil seker hê hulle moet dit sien. Ek haal myne uit die paneelkissie. Ek weet ek sal moet skiet, as daar geskiet word.

Die gordyn beweeg weer. ’n Oomblik lank is daar ’n gesiggie in die venster. “Dis ’n kind,” sê Pa en hou weer stil. Hy laat sy venster sak. Hy roep: “Hallo!”

Net ons groot dieselenjin wat luier.

Die gordyn beweeg. Twee kindergesiggies, miskien vier jaar oud, een swart, een wit, groot ogies, bang en nuuskierig.

“Hallo, ons kom in vrede, een man, een vrou, een kind hier by ons,” roep Pa.

Doodstil.

“Ons het kos en drinkgoed.”

Die bestuurder se deur gaan oop. ’n Vrou sit regop, sy moes platgelê het, sy klim uit. Sy het ’n haelgeweer in haar hande, ’n dubbelloop. Sy rig dit op Pa. “Laat ek die kind sien,” sê sy.

Ek wurm langs Pa in en hang by sy venster uit. “Hallo, tannie, ons is goeie mense.”

Die vrou is bruin en lank, haar hare baie kort. Haar ken is sterk en prominent, soos iemand wat ’n baie sterk wil het. Sy is nie oortuig nie. “En die vrou?”

Pa kyk na agter. Melinda Swanevelder lê steeds met haar kop onder die kombers. “Dit gaan nie so maklik wees nie.”

Die gordyne by die kamper-venster trek nog verder weg. Ons kan nog kinders daar binne sien. ’n Paar is effens ouer, so ses of sewe.

“Hoeveel kinders het jy daar agterin?” vra Pa.

“Laat ek eers die vrou sien.”

Pa sê Melinda se naam. Sy kom stadig onder die kombers uit. Ek maak plek sodat sy haar gesig kan wys.

“Is hulle goeie mense?” vra die vrou vir haar.

Ek dink, nou moet tannie Melinda asseblief tog praat.

“Baie goeie mense,” sê sy amper onhoorbaar sag.

Die vrou staan nog vir ’n rukkie só met die haelgeweer op Pa gemik, en dan laat sy dit sak en sy sê: “My naam is Beryl Fortuin. Het julle regtig kos?”

Die kinders begin uitklim agter haar, ’n proses wat verstommend lank aanhou: swart en bruin en wit, tot ’n groot groep van hulle in die pad staan.

“Hoeveel is daar?” vra Pa.

“Hier is sestien kinders,” sê Beryl.

* * *

Ons staan agter die Volvo se sleepwa, die deure oop, blikkieskos en blikkies vrugtesap, beskuit en biltong op ’n kampeertafeltjie. Ons sit ons eie lepels by al dié wat in die kamper is, en steeds is daar te min. Die sestien kinders moet beurte maak daarmee. Hulle is almal veel jonger as ek. Elf dogtertjies, die oudste een is ses; vyf seuntjies, tussen drie en vier. Sommige is luidrugtig en besig, ander klou verskrik aan Beryl se bene. ’n Seuntjie van drie loop skaam-skaam tot by Melinda Swanevelder en kyk vol hoop op na haar.

“As jy hom optel, gaan nog twee dieselfde wil hê,” sê Beryl Fortuin. Ek sien sy het gespierde arms vir ’n vrou.

Melinda knik en tel die seuntjie op. Hy omhels haar, druk haar styf. Sy maak haar oë toe.

Beryl Fortuin sê dit is onmoontlik om hulle stil te hou, om hulle gehoorsaam te hou, sy het vir ons sien kom in die groot vragmotor, toe stop sy en sy gaan lê agter die kamper se bestuursitplek. Toe sê sy hulle moet doodstil wees, hulle mag nie beweeg nie. Toe loer die twee deur die venster. Hoe maak mens? En dit nadat hulle beroof is by die brug oor die Sondagsrivier. Vyf mans, of ses, sy kan nie en sy wil nie regtig onthou nie. Mans wat drie kinders, daardie drie – en sy wys hulle uit, twee swart kinders en ’n wit blondekoppie – as lokaas gebruik het, wat hulle langs die pad laat staan en huil het.

En toe hou sy stil, en die mans kom uit die bosse uit, en hulle vat die kos en die water wat sy gehad het. Kos en water vir die kinders. Hulle sou ander dinge ook met haar gedoen het, as dit nie vir die kinders en die olifante was nie. Die kinders, wat begin huil en skree het toe van die mans vir Beryl aan die hare gegryp het …

Dit is toe dat Melinda Swanevelder weer begin huil. Vir die tweede keer.

Sy staan met die seuntjie teen haar bors, sy armpies om haar nek, die een oomblik nog met haar oë toe, maar dan vertel Beryl van die mans wat haar aan haar hare gryp, en Melinda druk haar gesig teen die kind en sak op haar knieë en huil.

Die seuntjie en van die ander kinders kom troos haar met bekommerde gesigte. Sommige huil saam.

Beryl kyk vraend na Pa terwyl sy kinders probeer paai.

Pa sê net: “Laat haar huil. Sy het nodig om baie slegte goed uit haar uit te kry.” Hy gaan staan by Melinda en hy tik-tik haar skouer paaiend en ongemaklik met die palm van sy hand.

* * *

Eers heelwat later, toe almal bedaar het, sê Beryl, ja, die kinders en die olifante het haar gered. Die kinders se skril geskree, en die olifante wat op daardie oomblik uit die bosse oorkant die rivier kom en luid deur die water plas, op pad na hulle toe. Asof die kinders se vrees-gille die olifante geroep het. Toe klim die mans, die vyf of ses van hulle, in hulle bakkies en hulle ry, Port Elizabeth se kant toe. Die olifante moes uit die Addo-park gekom het. Daar was baie reën daar, die drade moes weggespoel het. Toe los hulle die laaste drie kinders ook by haar. Dalk is dit wat die gode vir haar bestem het, dat sy die kinders moet beskerm. Sy, wat op rekord is dat sy nie tyd vir kinders gaan hê in die lewe wat sy beplan het nie.

“Waarheen is julle op pad?” vra Pa.

Sy trek haar skouers op. “Na die volgende dorp toe. Iewers waar dit veilig is, waar ek die kinders kan kosgee. Waar ek hulp kan kry.” Sy staan nader, sy praat sodat die kinders nie moet hoor nie. “Niemand wil hulle hê nie. Almal is te besig om te oorleef.” En dan, nog sagter, met ’n stem wat swaar dra aan die skuld: “Hulle is te veel vir my.”

“Kom saam met ons Vanderkloof toe,” sê Pa.