Читать книгу Koors - Деон Мейер - Страница 29

Die KTM

Voor Die Koors het dit dalk een keer in vyf of ses jaar in die Karoo gesneeu, sê Pa. Meestal nie eintlik regte sneeu nie, net so ’n halwe sentimeter yslagie wat hulle “kapok” genoem het. Dié woord kom van Maleis af, kapoq, daar was in die trope sekere bome wat sulke wollerige wit vrugpluis gemaak het waarmee hulle kussings en matrasse opgestop het.

Op 3 Mei van daardie jaar lê die sneeu in die oggend sewe sentimeter dik.

Ná die sneeu kom die winde en die ysreën.

Die gemeenskap het nie genoeg warm klere vir dié ekstreme weer nie. Niemand het gedink om brandhout te versamel vir die winter nie. Paaie is ’n paar dae lank byna onbegaanbaar.

Ek en Jacob Mahlangu, kleinseun van ou tannie Nandi, is aangestel as veewagters, ’n taak wat ons elke tweede week verrig, wanneer ons nie moet skoolgaan nie. Maar op 5 Mei is daar vir niemand skool nie. Ons twee ry agterop die ou munisipale trekker saam met oom Hennie Flaai. Dit neem langer as ’n uur om in die reservaat bo in die berg te kom. Ons moet in die veld sneeu gaan wegvee en -skoffel, sodat ons groeiende troppies skape en beeste ’n paar plekke het waar hulle gras kan vreet. Dan soek ons hout, ons moet kap en saag en aandra na die sleepwa toe. Dit is harde fisieke werk, ons is nat en koud en teen laatmiddag baie honger.

Gewoonlik help ek saans vir Domingo om gewere skoon te maak. Maar op die aand van 5 Mei is ek te moeg. Pa en Nero Dlamini en Ravi Pillay sit in die groot sitkamer van die Orphanage in ’n kring en praat oor die moontlikheid dat die baie rook in die aarde se atmosfeer vir dié ekstreme en ongewone weer verantwoordelik kan wees – die rook van brande reg oor die wêreld, van haastig ontruimde industrieë en oorverhittende kernreaktors en onbeheerste bosbrande en selfs hele stede in digbevolkte lande wat in vlamme opgaan weens gaslekke, byvoorbeeld. Nie een van hulle kan dié soort intense koue, soveel sneeu in suidelike Afrika, só vroeg in die jaar, onthou nie.

Domingo is eenkant, soos gewoonlik. Hy olie en maak vyf R4-gewere skoon, deel van ons arsenaal wat uit De Aar se Weermag-opslagplek aangery is. Hy doen elke aand vyf nuwes, en soggens gaan bêre hy hulle weer by ons magasyn. Domingo hou tweehonderd gewere en patrone in die kluis van die ou polisiestasie – die gewere wat hy so skoonmaak. En nog ’n paar duisend gewere en baie ammunisie het hy stil-stil op ’n geheime plek gaan berg, waarvan net die Komitee weet. En ek, want ek kon afluister: die pakhuis van die natuurreservaat, sewe kilometer uit die dorp uit, bergop. Agter die hek en die heining. Afgeleë.

Domingo se bewegings is ritmies, georden, geoefen. Sussend vir ’n uitgeputte dertienjarige wat amper aan die slaap is.

Tot hy skielik ophou, en opkyk, voordeur se kant toe. “Hier’s mense,” sê hy.

Pa sug. Daar was die hele dag mense hier om te kom sê van ’n nuwe krisis, nog skade of nood.

Domingo sit die geweer neer, staan op, en loop na die voordeur toe. Eers dan kom ’n harde, dringende klop.

Ek is wakker, ek sien hoe Pa en Ravi ook opstaan. Domingo maak oop, die wind waai ysig in, daar staan ’n vreemde vrou buite. Sy is lank en indrukwekkend en baie mooi, daar is grys in haar hare, al is sy nie oud nie. Sy sê iets, ek kan nie hoor nie. Domingo kyk na haar, en die mense agter haar. Tot Pa sê: “Laat hulle inkom.”

Domingo huiwer.

Dan staan hy weg. Die vrou kom in. Agter haar, nog vier vroue en drie mans, almal onder vyftig jaar oud, vreemdelinge. Pa nooi hulle almal om te kom sit. Die vrou stel haarself voor. Sy het ’n melodieuse stem, sy sê haar naam is Mecky Zulu. Hulle is jammer hulle kom só laat, hulle sou al vroeër vandag hier gewees het, maar hulle bussie het gebreek voor Venterstad. ’n Bebaarde man in sy veertigs sê hy is Hans Trunkenpolz, hulle het ons pamflette in Steynsburg gekry. Dit het hulle twee dae geneem om van daar af te kom, oor die sneeu, en die meganiese teenspoed.

Pa heet hulle welkom, hy nooi hulle om by die vuur te kom sit, hy vra of hulle geëet het. Hy loop self kombuis toe om soutbeskuitjies en koffie te gaan haal terwyl die biskop met die aankomelinge gesels.

Domingo staan vir hulle en kyk. Dan loop hy ook kombuis toe. En ek agterna, nuuskierig, want ek kan sien hy is baie ongemaklik.

“Hulle lieg,” sê Domingo agter die toe kombuisdeur.

“Waaroor?” vra Pa.

“Oor die bussie wat gebreek het.”

“Hoe weet jy?”

“Hulle hande is skoon.”

“Domingo, ons weet nie wat gebreek het nie, dit beteken nie …”

“Waar is die kinders, die oumense?”

“Hoe bedoel jy?”

“Hulle is nie ’n natural groep nie. Hulle is almal … fighting age. En aware …”

“Vyf is vroue …”

Domingo frons. “Willem, daar is iets aan hulle …”

Pa glimlag. “Ek waardeer jou besorgdheid, maar hulle lyk vir my na doodgewone, doodgoeie mense, en hulle is moeg en honger.” En hy dra die skinkbord uit sitkamer toe.

* * *

Trunkenpolz en Mecky Zulu doen die meeste van die praatwerk. Hulle sê hulle kom almal van die ooskus af: Margate, Durban, Umhlanga en Richardsbaai. Hulle het mekaar so stelselmatig ná die chaos gevind. En toe begin hulle reis, op soek na veiligheid. Mecky is ’n Zoeloe-prinses, sê Trunkenpolz, vol eerbied. En hy was ’n ingenieur.

“Dit is baie goeie nuus,” sê Pa. “Ons het ’n ingenieur dringend nodig. Wat was julle ander se beroepe?”

Voor hulle kan antwoord, vra Domingo: “Wat het met die bussie gebeur?”

“Ekskuus?” sê Trunkenpolz.

“Die bussie wat gebreek het. Wat het gebeur?”

“Die vergasser … Ons dink die petrol in die vulstasies se tenks is besig om te degradeer. Ons moes die vergasser skoonmaak. Heeltemal. Dit het ons ’n paar uur gevat om die blêddie fout te kry …”

Domingo knik.

“Kom,” sê Pa. “Julle kan vanaand sommer hier in die Orphanage slaap.”

* * *

Domingo kom klop aan ons deur nadat almal kamers toe is. Pa maak oop. Domingo kom in, geweer in die hand. “Ek vertrou hulle nie.”

“Kom ons kry ons slaap,” sê Pa in sy dis-nou-genoeg-stem.

“Niemand ruik na petrol nie. Jy kan nie ’n carburettor skoonmaak en nie na petrol ruik nie.”

“Asseblief, Domingo, ons praat weer môre.”

* * *

Die KTM beroof ons net voor die middaguur van die sesde Mei, maar ek is nie by nie. Ek en Jacob Mahlangu moet met die vierwiel op berg toe om seker te maak die vee het vreetplek, en om ongediertes af te skrik. Ons is laat met die terugkom in die middag, want die sneeu lê nog diep bo in die reservaat, die grondpaadjies is modder, en baie glad.

Wanneer ons eindelik weer in Amanzi is, hoor ons die volle verhaal:

Dié oggend gee Pa en pastoor Nkosi vir Mecky Zulu, Trunkenpolz en die nuwe aankomelinge ’n stewige ontbyt en ’n deeglike toer van die dorp en al die sleutelpunte. Hulle kies kwansuis vir hulle huise, hulle kom doen die administrasie by die ou poskantoor, hulle kry hul rantsoene waar ons die meeste van ons kos hou, in die ou OK Value-supermark.

Domingo sit voor die polisiestasie na alles en kyk, R4 in sy hande. Hy is die enigste inwoner van Amanzi wat gewapen is. Trunkenpolz en Mecky loop tot by hom. Trunkenpolz vra iets oor die geweer om Domingo se aandag af te trek. Zulu haal ’n pistool uit haar handsak en druk dit teen Domingo se kop en sê: “Gee hom die geweer.”

Domingo sit net.

Trunkenpolz druk sy hand in haar handsak en haal nog ’n pistool uit. Hy slaan vir Domingo in die gesig daarmee. “Gee my die geweer,” en hy ruk die R4 uit Domingo se greep. Domingo se neus en oogbank bloei. Hy sit net en kyk hoe Mecky Zulu ’n teken vir die twee ander mans by hul bussie gee. Die een haal ’n tweerigtingradio uit, en praat daarin.

Tien minute later hou ’n vragmotor en agt motorfietse in die straat stil. Die motorfietse is almal helderoranje-en-swart. Op hul tenks staan die letters KTM. Die mans is almal gewapen. Hulle dra ons hele voorraad blikkies- en droë kos uit die supermark-stoor uit. Hulle steel al tweehonderd R4-gewere en ammunisie in die ou polisiestasie en pak dit in die vragmotor. Een van die mans wat in die nag aangekom het, klim in ons brandstof-tenkwa vol diesel en ry daarmee weg.

Trunkenpolz hou nou die R4 teen Domingo se kop. Hy sê vir Mecky: “Ons moet hierdie een skiet.”

Ons mense wat dit alles sien, sê later daar is geen vrees in Domingo se gesig nie. Hy sit net daar met haat en kwaad in sy oë, alles op Trunkenpolz gefokus, sy hande is vuiste, sy naels so diep in sy palms ingeslaan dat dit bloei.

Die vrou kyk Domingo smalend op en af. “Nee, wat.”

En dan ry hulle, die motorfietse brullend, in ’n triomfantelike konvooi daar weg.

* * *

Die Komitee vergader die aand in die Orphanage se eetkamer. Pa sê: “Ek was verkeerd. Ek moes na Domingo geluister het.”

“Ons is almal … ons is te goedgelowig,” sê biskop Rankin.

“Ons sal dit moet regstel,” sê Ravi Pillay. “En gou ook.”

“Maar hoe? Ons het nie die kennis nie,” sê pastoor Nkosi.

“Ons het,” sê Pa. Hy kyk na my waar ek in die hoek sit en luister. “Gaan roep vir Domingo, Nico.”

Ek gaan soek hom. Hy is nie in die sitkamer nie. Ek klop aan sy kamerdeur. Hy maak oop. Die wonde is dun bloedlyne teen sy oog en neus af. “Pa vra of jy eetkamer toe kan kom.”

Hy knik, asof hy weet waarom. Ons stap saam.

In die eetkamer vra Beryl Fortuin: “Wat moet ons doen, Domingo?”

Hy kyk na hulle. “Vra jy vir my?” vra Domingo.

“Dis reg. Hoe maak ons dat dit nooit weer gebeur nie?”

“Kom sit hier by ons,” sê Pa.

“Ek staan.”

“Hoe maak ons?”

“Ons moet toegang beheer,” sê Domingo. “Ons moet gewapende mense dag en nag by ’n toegangshek laat wagstaan.”

“Ons het nie ’n hek nie,” sê pastoor Nkosi.

“Ons het die twee busse wat ons oor die pad kan trek, halfpad teen die eerste bult op,” sê Domingo. “Só dat niemand kan deurjaag nie. En ons sit nog ’n kar tussen hulle, wat geskuif moet word. Kos ons niks.”

“Kom sit, asseblief, Domingo,” sê Pa weer.

“Nee, dankie.”

“Is dit al? Is dit genoeg?” vra Beryl.

“Nee. Ons moet ’n army train,” sê Domingo.

“Sad,” sê die biskop. “But true.”

“Sal ’n baie klein army moet wees,” sê Beryl. “Daar’s nie mense nie.”

“Kan maar eers klein wees,” sê Domingo. “Klein is beter as niks. Klein sou die KTM-spul gekeer het.”

So staan die rowers eers as “die KTM-spul” bekend, en later net as “Die KTM”.

“Sal jy so ’n verdedigingsmag begin? En afrig?” vra Pa.

Domingo skud sy kop.

“Hoekom nie?”

“Verdediging is ’n symptom of a certain attitude. Ons soek ’n aanvalsmag,” sê hy. “Vir hulle sal ek train.”

* * *

Ek onthou: Daardie aand loop die gemoedere hoog in die Orphanage se eetkamer. Hulle stry oor noodmaatreëls, oor prioriteite, oor beleid en die algemene filosofie van verwelkoming van onbekende nuwelinge.

En Nero Dlamini, wat eenkant sit met ’n boek in die hand en ’n slapende kind op sy skoot, verbreek die spanning. “My goodness, that woman was beautiful,” sug hy.

“What woman?” vra pastoor Nkosi gesteurd.

“That Zulu princess. If I have to be robbed, I’d want it to be by her.”