Читать книгу Ena Murray Omnibus 26 - Ena Murray - Страница 8

__

Toe Anmar die volgende oggend na Paul van Drüten kyk, kan sy duidelik aan sy gesig en houding sien dat dit vandag weer een van dáárdie dae is. Sy sug onhoorbaar. Wat sal tog nou weer verkeerd wees?

Sy sit haar pen neer. “Ja, dokter?”

“Is jy weer hierdie naweek van diens?”

Sy frons liggies. Gaan hy nou nog met haar naweke ook peuter? “Wel, ja. Ek is gewoonlik van Vrydagmiddag tot Maandagoggend vry. Ek neem nooit my afdae gedurende die week nie, maar as u . . .”

“Nee, ek wou maar net seker maak of jy hierdie naweek vry is. Dis al. Gaan jy weg?”

“Nee.” Sy frons nou openlik. Waarop stuur hy af? Hy het nog nooit tevore belangstelling in haar afdae getoon nie.

“Gaaf.” Hy sê die woord asof dit alles behalwe gaaf is. “Ek sal jou Vrydagaand sewe-uur kom kry,” en draai dan dadelik om.

Sy spring uit haar stoel op. “Net ’n oomblik, dokter. As ek mag weet . . . waarheen gaan ons?”

Hy stap rustig aan tot by die deur. Dan kyk hy om en antwoord met sy hand op die deurknop: “Louise Coertze het ons genooi vir ete. Eintlik vir my, maar sy het gesê ek kan gerus ’n maat saambring. Ek het gedink jy is die ideale persoon om saam te neem, matrone.”

Haar gesig verstil. “Ek dink jy dink verkeerd, dokter Van Drüten. Baie dankie vir die uitnodiging, maar ek dink Elsa Dreyer sal beter in daardie prentjie pas.”

“Dis jý wat verkeerd dink. Niémand pas beter as jy nie. Ek kry jou om sewe-uur. Sorg dat jy gereed is.”

Hy stap uit en Anmar sak verslae op die stoel neer. As hierdie man net wil ophou om sy neus in haar sake te steek!

Vrydagoggend beweeg sy rusteloos deur haar woonstel. Sy probeer die vrees en onsekerheid in haar stil deur haarself oor en oor te verseker dat hy haar nie kan dwing om saam te gaan nie. Sy sal hom die deur wys as hy hier aankom. Dis genoeg dat hy haar in die hospitaal hiet en gebied. In haar privaat lewe het hy geen sê nie.

Sou Clive weet van hierdie ete-afspraak? Weet hy dat sy neef beoog om háár saam te bring? Sou Clive se vrou weet wie dit is wat Paul van Drüten as maat wil saamsleep?

Toe ’n klop opklink, ruk sy soos sy skrik, en hoewel sy uiterlik kalm vertoon, maal en kolk dit binne-in haar toe sy deur toe stap.

Hy frons teen haar uniform vas. “Goeienaand, matrone. Jy sal moet wikkel. Dis amper sewe-uur.” Hy stap ongenooid binne.

Sy druk die deur toe en hy gaan sit weer in die stoel waarin hy laas ook gesit het.

“Dokter, moenie kinderagtig wees nie. Ek gaan nie saam nie.”

“Jy gaan saam. Gaan maak klaar.”

“Ek gaan nié!”

“Bang, matrone? Of skaam?”

Teen wil en dank voel sy weer die warm gloed oor haar gesig spoel. “Ek het geen rede om bang te wees nie.” Die vermetelheid van die man!

“Nou goed, matrone. Dan is jy skaam.”

“Skaam? Waaroor? Ek het nog nooit iets gehad om my oor te skaam nie, in elk geval nie waar dit . . . waar dit . . .”

“Louise Coertze aangaan nie?” voeg hy hulpvaardig by, sy oë ondersoekend op haar gerig. “Miskien nie in die verlede nie, matrone, maar . . .”

“Maar wat?”

“Maar wat daarvan dat haar man jou in jou woonstel kom besoek het?”

Die gloed op haar wange verdwyn. Bleek en styf sê sy afgemete: “Clive het net ingeloer. Ek weet nie of hy tien minute hier was nie. Ek hoop jou informant het jou dit ook vertel.”

“Niemand het nodig gehad om my daarvan te vertel nie, matrone. Ek was ’n ooggetuie van sy besoek . . . en van die afskeid in die voordeur.” Hul oë kleef aan mekaar en nie eens met inspanning kan sy haar blik weggeskeur kry nie. Sy stem is baie stil, gevaarlik stil. “Dit moet nooit weer gebeur nie, Anmar. Verstaan?”

Sy trek haar asem diep in, sluk, swaai eindelik van hom af weg, staar blind na die skildery teen die muur. “Jy kom al weer tot die verkeerde gevolgtrekking.”

“Tot watter gevolgtrekking ek kom en wat ek dink, weet ek, tel nie by jou nie. Maar op een punt moet jy my goed verstaan: Dit tel by my hoe die matrone van my hospitaal haar gedra en watter voorbeeld sy aan haar personeel stel. Dit tel beslis by my as sy getroude mans in haar woonstel ontvang en hulle dan nog oop en bloot, ten aanskoue van die hele verpleegsterstehuis, goeienag soen. Dit tel beslis by my as daardie getroude man mý neef is en ek die man is wat hom hierheen laat kom het. Ek herhaal: dit moenie weer gebeur nie! Nou. Gaan kry jou reg.”

Sy swaai terug, kyk in sy koel oë vas, weet dat hy haar nie sal glo nie, al vertel sy hom die volle waarheid. “As ek beloof dit sal nooit weer gebeur nie . . .”

“Al weer voorwaardes? Wil jy dalk voorstel dat jy my neef nie weer in jou woonstel sal ontvang nie as ek jou nie sal dwing om vanaand saam met my te gaan en sy vrou in die oë te kyk nie? Is dit wat jy wil sê? Dan kan jy jou asem spaar. Gaan trek jou aan!”

Sy voel tot haar ontsetting trane agter haar ooglede brand. So ’n bullebak! Sy sal hom wys. “Ek gaan nie saam nie, Paul van Drüten, en jy kan op jou kop staan . . .”

Sy kom nie verder nie. Hy beweeg soos ’n pyl uit ’n boog, en sy voel hoe haar skouerknoppe stewig vasgevat word. Versteen sien sy hoe die groen oë blits soos sy hulle nog nie sien blits het nie.

“Jy ken my teen hierdie tyd, Anmar. Ek is nie die toonbeeld van geduld nie. Moet my nie beproef nie.” Toe sy hom net roerloos staan en aankyk, asof gefassineerd deur die skitterende oë hier digby haar, vervolg hy nog sagter. “Dit sal beslis baie reperkussies tot gevolg hê as die nagpersoneel moet sien hoe ek hul matrone oor my skouer hier uitdra.”

“Jy sal dit nie waag nie.”

“Nie? Matrone, jy het geen idee, nie die vaagste benul van waartoe ek in staat is nie. Maak my net kwaad genoeg – en ek is baie náby aan daardie punt, hoor? Gaan maak jou nou mooi, só mooi as wat jy nog nooit was nie,” en tot haar verbystering verskyn daar meteens ’n glimlaggie om sy mondhoeke en streel sy wysvinger oor haar wang, “en laat ons nie langer tyd verspil nie. Ons is reeds laat.”

Hy draai van haar af weg en sy stap gehoorsaam in die rigting van haar slaapkamer. Maar net toe sy by die deur kom, swenk sy vinnig regs en pyl op die oop badkamerdeur af. Haar slaapkamerdeur het nie ’n sleutel nie, maar die badkamerdeur wel. Maar sy kon haar die moeite gespaar het. Besonder rats en vinnig vir so ’n groot man, is hy voor haar by die deur en hardloop sy haar vas teen sy arm wat soos ’n staaldraad dwars oor die opening span.

Die volgende oomblik kan sy ’n klein gilletjie nie keer nie. Sonder seremonie word sy oor ’n skouer gegooi en begin hy aanstap voordeur toe.

“Dokter!” Maar hy bly aanstap en pleitend begin sy huil. “Paul! Asseblief! Sit my neer! Jy kan nie . . . Paul!”

Hy laat haar teruggly grond toe en van nie weet waar om haar kop in te steek nie, druk sy dit sommer teen die gehate bors vas. Sy voel ’n hand teen haar agterkop haar gesig nog vaster druk.

“Kom nou. Jy maak net daardie pragtige grys oë rooi en lelik.”

Sy skud haar kop desperaat hier teen hom. O, sy wens, sy wens hierdie man wil . . . wil in die niet verdwyn. Hoekom moes hy na Kruisrivier kom? “Hoekom torring jy gedurig aan my?”

’n Sterk arm begin haar in ’n rigting trek en sy kan niks anders doen as om te gehoorsaam nie. Sy hoor ’n kasdeur oopgaan en ’n rukkie is dit stil. Dan klink sy stem kalm op en die greep om haar verslap effens.

“Hierdie rok behoort jou goed te pas. Kom. Nou gee ek jou net vyf minute, nie ’n sekonde langer nie.”

Dan is sy meteens alleen in haar kamer en sy sien die deur agter hom toegaan. ’n Oomblik staan sy nog roerloos en sy kyk onwillekeurig na die venster. Dan skud sy haar kop en haar bewende vingers begin haar uniform se knope losmaak. Dit sal nie help nie. Al gaan kruip sy ook waar weg, die haatlike mansmens sal haar wel kry en saamsleep. Hoe gouer sy dus klaarmaak en die ding agter die rug kry, hoe gouer sal sy van hom ontslae wees. Sy pluk die geel rok wat hy uitgesoek het vinnig oor haar kop. Sy moet klaar wees voordat hy weer daardie deur oopmaak. Hy is kapabel en kom sommer ingestap, al is sy nog nie ten volle geklee nie.

Kwalik het sy die rok reggetrek, of die deur gaan oop en hy verskyn.

Sy gee hom ’n woedende kyk. “Is dit jou gewoonte om by dames se slaapkamers in te stap sonder om te klop?”

Hy leun gemaklik teen die kosyn, sy gesig serieus. “Natuurlik. Waar het jy gehoor van ’n dokter wat aan slaapkamerdeure klop? Ons is gewoond sommer binnestap.”

“By pasiënte, ja. Ek is nie jou pasiënt nie.”

“Maar jy is. Jy is my belangrikste pasiënt op die oomblik.” Sy oë rus op die gesig wat in die spieël na hom weerkaats word en Anmar is intens bewus daarvan dat hy agter haar kom staan het en toekyk hoe sy vinnig grimeer en die spore van trane probeer wegkry.

Haar stem is bytend. “In daardie geval, kan ek jou sê, het jy ’n heeltemal verkeerde diagnose beet.”

“Hm. Dis moontlik. Miskien moet ek maar my kollega se hulp inroep. Hy weet beter as ek om spoke te vang.”

“Wat praat jy tog?”

“My kollega, die Slams. Tant Liefie sê die Slams is eintlik die regte dokter vir jou. Miskien moet ek hom tog maar ontbied.”

Sy blik hom vererg aan. Tant Liefie praat gans te los. Sy roer onrustig. Wat sou tant Liefie alles teenoor hom kwytgeraak het? Sy staan op. “Jy is nie reg wys nie, Paul van Drüten.”

“Dit het jy my al voorheen vertel. Kom.”

Toe hulle by die hospitaalhekkie uitry, vra Anmar: “Waar bly hulle?”

“Voorlopig in my pa se huis. Hulle kan eers volgende maand ’n huis kry.”

“Maar jy bly dan ook daar! Hoe kan sy jou dan vir ete nooi in jou eie huis?” Sy byt haar onderlip vas. Genugtig, sy laat haar darem maklik deur hierdie man vang. Hy antwoord nie, omdat ’n antwoord duidelik nie nodig is nie en sy vra weer opnuut vererg: “Hoekom is dit vir jou so dringend belangrik dat ek Clive se vrou ontmoet? Wat voer jy in die mou?”

Hy trek weg by ’n stopstraat en antwoord. “Jy sal sien. Ten minste, ek hoop jy sal.”

“Jy praat in raaisels.”

Hy loer vlugtig na haar. “Wil jy my sê dat jy en Clive nog nie een keer oor sy vrou gepraat het sedert hy hier aangekom het nie?”

“Nee. Ons het nie. Ek weet jy glo my nie, maar dit is so. Ek het net gevra hoe gaan dit tuis en toe sê hy onder omstandighede goed.”

“En jy het nie gewonder wat hy daarmee bedoel nie?”

“Nee. Ek . . .” Sy swyg skuldig. Sy was so vol van haarself, vol van haar eie bevryding en die wonderlike gevoel van los wees van die verlede, dat sy nie werklik aandag gegee het aan wat Clive gesê het nie.

Langs haar verstroef Paul van Drüten se gesig. Dan hou hulle voor die huis stil en sy voel hoe hy haar aan die elmboog uit die motor help.

Daar is ’n nare, hol gevoel op die krop van haar maag en sy is dankbaar vir sy arm wat haar ondersteun toe hulle die huis binnestap. Haar vingers knel spontaan sy sterk hand stywer vas toe hulle in die sitkamerdeur verskyn en sy op die vrou in een van die stoele neerkyk.

Sy neem alles in ’n oogwenk waar – die blonde hare wat ’n bietjie slordig met ’n rekkie saamgevat is, die paar los hare wat oor die voorkop hang, die te maer gestalte wat netjies geklee is, hoewel die rok los en onooglik is, die ongegrimeerde gesig met oë wat diep in hulle kasse versink is, die geel kleur van die vel wat te styf oor hoë wangbene span, die rimpels wat beslis te vroeg op die voorkop en om die mond en oë keep.

Dit kan nie Clive se vrou wees nie, dink sy verbyster. Dit kan nie die vrou wees wat haar verloofde so te sê op die vooraand van haar troue van haar gesteel het nie! Dit kan nie hierdie vrou wees wat Clive van haar afgerokkel het nie!

“Goeienaand, Louise. Ek is jammer ons is ’n bietjie laat, maar daar was ’n klein oponthoud by die hospitaal. Dit is nou ons matrone, Anmar Cloete. En dis Louise, Anmar.”

Versteen sien Anmar hoe die vrou uit die stoel opsukkel en onvas nader staan, asof sy moeilik beweeg. Dan sien sy die hand wat na haar uitgestrek word, slap en willoos, die duidelike tekens van semiverlamming. Sy voel Paul se hand teen haar rug druk en sy beweeg werktuiglik vorentoe, neem die willose hand.

“Goeienaand, Louise. Baie welkom by ons op Kruisrivier.”

Die moeë oë glimlag na haar op, maar die mond bly stram. “Baie dankie, matrone. En aangename kennis. Kom sit, dan drink ons iets terwyl ons vir Clive wag. Hy is uitgeroep na ’n kind wie se neus glo vreeslik aan die bloei gegaan het. Hy sal seker nou-nou terug wees.” Sy sukkel weer terug na die stoel en Anmar voel hoe Paul haar na ’n stoel du. “Sal jy vir ons iets gooi, Paul?”

“Seker.”

Anmar ontvang haar glas en soek desperaat na iets om te sê, maar dis of sy, soos Clive nou die aand, opgedroog het: asof alles in haar stom en lamgelê is. Maar Paul se rustige stem dra hulle deur die klein stiltetjies tot Clive skielik in die deur verskyn.

“Jammer dat ek julle laat wag . . . Anmar!” Hy is onverhoeds betrap en ’n oomblik heers daar ’n ongemaklike swye. Anmar kyk versteen hoe Clive roerloos in die deur bly staan en Paul sit diep weggedoke in sy stoel.

Dis Louise wat die swaar stilte verbreek. “Ek het hulle vir ete gevra vanaand. Jy is nie te erg laat nie. Ons sit nog met ’n drankie. Skink gerus vir jou ook iets, dan gaan kyk ek solank of alles in die kombuis reg is.”

Sy sukkel orent en Anmar maak ’n spontane gebaar om op te staan en haar te help, maar staalvingers om haar voorarm hou haar op die stoel vasgepen en toe sy haar kop draai, skud Paul syne woordeloos. ’n Trilling van wat weet sy self nie gaan deur haar en sy voel hoe die vingers sag, kalmerend oor haar vel streel. Vir die tweede keer vanaand moet sy stry teen die trane. Sy weet nie hoekom nie, waarom nie, maar dis of sy in ’n put van hartseer afsak terwyl sy luister hoe Clive se vrou se slepende voetstappe in die gang wegsterf.

Clive se gesig skuif in haar gesigsveld in toe hy op die stoel plaasneem waaruit sy vrou opgestaan het, en sy besef nie dat hulle ewe bleek vertoon nie.

“Weet sy van my, ek bedoel . . . wie ek is?” kan sy nie help om te vra nie. Sy moet weet.

Hy skud sy kop, neem ’n sluk uit sy glas, leun dan terug in sy stoel en sluit sy oë. “Nee. Ek het haar nooit van jou vertel nie. Nie tot vandag toe jou naam genoem nie.”

Anmar sluit haar oë in stille dankbaarheid, maar dan vlieg hulle weer oop toe die stil man tussen hulle se stem opklink.

“Maar sy weet.”

Albei kyk verskrik na Paul en hy kyk kalm terug.

“Hoe kan sy weet? As niemand haar vertel het nie . . .”

“Ék het haar vertel, Clive.”

“Maar hoekom? Hoekom! O, Paul van Drüten, as jy net wil ophou om jou neus in my sake te steek!” Anmar voel sy kan die huis uithardloop.

Ook Clive frons ontevrede. “Daar was geen nodigheid . . .”

“Louise is geen gek nie, Clive. Sy is ’n intelligente vrou. Al het ek haar ook nie vertel nie, sou sy dit onmiddellik agtergekom het met jou verskyning. Sy het genoeg om te dra, sonder om nog te wonder oor jou reaksie.” Die groen oë kyk hulle beurtelings vas aan. “Is daar rede hoekom julle die feit dat julle vyf jaar gelede verloofdes was, geheim wil hou? Wat daarvan? Hoekom mag sy dit nie weet nie?”

Clive sak weer terug in sy stoel, sy mond bitter. “Ag, ek het maar net gedink . . .” Hy neem ’n laaste teug uit sy glas. “Ag, dit maak nie saak nie.”

Anmar se blik sak mat toe. Ja, hoekom mag hierdie vrou nie weet nie? Soos Paul tereg gesê het – wat daarvan? Sy kyk weer op, vas in die peinsende groen oë. Of is daar iets wat julle twee wil wegsteek? vra hulle duidelik en sy swaai haar kop vinnig weg. Natuurlik is daar nie!

Die ete is, anders as die gasvrou se voorkoms, keurig en smaaklik. Was dit nie dat daar telkens ’n lastige knop in Anmar se keel gekom het nie, sou sy dit baie geniet het. Maar sy is dankbaar toe die koffie en likeurs verby is en Paul opstaan.

“Dis net matrone wat môreoggend kan laat slaap. Ons dokters moet maar gewone tyd op die been wees. Ons sal nou moet gaan.”

Anmar kyk in die blou oë af en steek haar hand uit. “Baie dankie, Louise. Dit was ’n wonderlike ete.”

Die gasvrou glimlag na haar op, weemoedig. “Ek is bly Paul het jou gebring. Hy het nie oordryf nie. Jy is ’n pragtige mens.”

Anmar kan maar net verslae bly staan, en dan is die sterk vingers weer om hare.

“Maar moenie vergeet om by te voeg dat ek ook gesê het baie koppig en dwarstrekkerig nie,” klink sy stem langs haar op. “Nag, Clive. Nag, Louise. Dit was ’n goeie aand. Baie dankie. Kom, meisie.”

Toe Paul die motor tot stilstand bring en afskakel, tas Anmar blindelings na die handvatsel. Sy hand vou oor hare en in dieselfde beweging word sy teen sy breë bors vasgetrek en weer, soos vroeër die aand, druk sy haar gesig teen sy wit hemp vas en voel sy sy hand op haar agterkop. Hierdie keer probeer hy egter nie die tranevloed keer nie, maar laat haar huil tot sy stil raak.

“Dokter . . .”

“Ja, matrone?”

Sy sit regop, glimlag bewerig. “Nou goed. Paul . . . Paul, jy moenie weer my bedanking opskeur nie, asseblief!”

Hy sit ook terug in sy hoek. “Ek is bevrees ek sal dit moet doen, Anmar. Dit is nog nie geleë vir jou om te bedank nie. Ek het jou gesê ek sal dit aanvaar wanneer die tyd ryp is – nie vóór dan nie.”

“Maar hoekom? Hoekom moet ek hier bly as . . . as dit beter sal wees as ek liewer weggaan?”

“Wat gaan jy bereik deur weg te hardloop?”

“Ek gaan ’n vrou baie pyn spaar . . . ’n vrou wat niks van die agtergrond weet nie, en wat reeds genoeg hartseer ervaar het,” sê sy stil, en langs haar klem Paul van Drüten se kake styf op mekaar.

“Nee, Anmar. Louise Coertze gaan net nog méér seerkry as jy nou weggaan.”

Sy swaai haar kop opstandig na hom terug. “Hoe kan jy so iets sê?”

“Omdat ek weet dat jy nie al mens is wat die afgelope vyf jaar ’n stryd teen spoke gestry het nie, Anmar. As jóú spook ’n werklikheid was en dit jou vyf jaar lank rondgejaag het, was Louise Coertze se spook nie minder van ’n werklikheid nie en het dit haar nie minder rondgejaag nie. In een opsig was jy beter daaraan toe. Jou gewete het jou nie ook rondgejaag nie. Jy het een troos gehad – jy was nie skuldig nie.”

“Maar hoe kan ek deur hier te bly dit vir haar makliker maak? Terwyl sy weet dat ek en . . . Clive elke dag saamwerk, mekaar elke dag sien, dat hy . . . hy . . .”

“Hy jou nog liefhet?” Sy stem is so besadig dat sy woorde haar nie skok nie, maar net magteloos die kop laat knik. “Deur weer van haar ’n mens te maak, ’n waardige opponent.”

Weer ruk haar kop terug. “Wat bedoel jy?”

“Dis hierdie keer ’n ongelyke stryd, nie waar nie, Anmar? Jy is pragtig. Selfs mooier as vyf jaar gelede. Jou spieël moet jou dit vertel en Clive het dit nie net opgemerk nie, maar dit al reguit gesê. En Louise is ’n verminkte vrou. Al is sy drie jaar jonger as jy, is sy oud van pyn en frustrasie en selfverwyt en hartseer. Dis nie ’n regverdige stryd nie, Anmar.”

“Maar ek . . .” Sy wil hom vertel dat sy geensins ’n opponent vir Louise Coertze wil wees nie en dat sy nog minder daarin belang stel om met die arme mens oor haar man te baklei, maar hy lê sy hand vinnig oor hare.

“Nee. Gee my kans om klaar te praat. Ek sê nie dis jou skuld dat sy vandag lyk soos sy lyk nie, maar tog het jy jou deel bygedra.”

“Paul! Jy kan nie . . . kan nie so iets sê nie!” fluister sy geskok.

“Onwetend, Anmar, het jy deel gehad aan haar selfvernietiging, aan die afsterf van haar wil om te lewe, om haar man se liefde te wen, om ’n waardige mens te wees. Die spook wat háár steeds rondjaag, is ’n groter, meer vernietigende spook as joune, Anmar.”

“Jy bedoel ék is die spook?”

“Ja. Jy. En as jy nou weggaan, sal jou spook haar bly treiter tot haar sterfdag. Besef jy nie dat jy – en net jy – aan daardie arme mens weer ’n waardige lewe kan teruggee nie?”

“Maar hoe? Hóé?” vra sy byna huilend, verbyster deur die dinge wat die man hier langs haar nou praat. Hoe kan Paul van Drüten háár beskuldig dat sý van Louise Coertze die patetiese wese gemaak het wat sy vandag is? Sý wat teruggestaan en van die toneel verdwyn het en haar verloofde net so, sonder slag of stoot, aan haar oorhandig het?

“Deur weer van haar ’n volwaardige vrou vir haar man te maak. Ken jy werklik niks van die agtergrond van hierdie verhaal nie?”

Sy skud haar kop ontkennend, leun terug en sien nou eers dat hulle nie voor die verpleegsterstehuis stilgehou het nie, maar dat hulle op die suidelike rant van Kruisrivier sit en op die dorp se liggies afkyk.

“Nee. Ek ken net mý deel van die storie. Verder weet ek niks.”

“Wil jy my nie jou deel vertel nie?”

“Ek kan maar.” Ja, sy kan maar vir Paul van Drüten vertel. Daar is vanaand al soveel intense dinge gesê dat haar deel van die verhaal dalk sal help om die legkaart te voltooi.

“Ek moes nog net twee dae werk voordat ek sou klaarmaak en gaan trou. Die troukaartjies was uitgestuur en beantwoord. Die saal was bespreek vir die onthaal, die blomme by die bloemiste bestel, die trougeskenke het al begin instroom. My vriendinne het reeds vir my ’n kombuistee gegee. Die . . . trourok het in my kamer teen die kas gehang, gereed . . .”

Sy sluk swaar, sukkel voort. “Toe ek daardie middag van diens kom, was daar ’n besoeker vir my in die sitkamer. Dit was jou pa. Ek het hom nie geken nie, en gewonder wie die vreemde man is. Hy het homself bekend gestel en toe het ek onthou dat Clive al van sy oom gepraat het, ’n dokter Van Drüten wat êrens op ’n klein dorpie geneesheer is.” Sy knel haar vingers styf inmekaar, ruk haar asem in en meteens is die breë skouer weer daar om op te leun, die breë bors om teen te huil. “En toe het hy gesê dat hy nie stad toe gekom het vir ons troue soos ek dalk vermoed nie, maar om my te vertel dat . . . dat daar ’n meisie is, ’n ander meisie . . . wat Clive se kind verwag.”

Dis lank stil in die motor voordat daar weer gepraat word. “Hy was so dierbaar, so vreeslik dierbaar vir my. Oudokter . . . Ek was so verslae, so doodverskrik, dat ek net na hom kon sit en kyk, skaars gehoor het wat hy verder praat. Teen die end het hy opgestaan en toe het hy gesê dat as ek miskien ’n plekkie soek, ek baie welkom op Kruisrivier sal wees. Hy het vertel dat hier ’n hospitaal is en dat hulle juis ’n matrone soek. Die dag toe ek en Clive sou trou, het ek op Kruisrivier aangekom en hier is ek vandag nog. Ek het Oudokter nooit na Clive gevra nie. Hy het my ook nooit weer iets van hom vertel nie. Net dat Clive en die meisie toe getroud is. Dis al.”

Met sy hand nog in haar hare, neem Paul die verhaal oor: “Clive en Louise is getroud, hoewel hy haar duidelik laat verstaan het dat hy net met haar trou omdat hy moet en omdat sy verloofde verdwyn het. ’n Paar uur ná die troue het alles te veel geword vir Louise. ’n Verskriklike ongeluk. Sy was maande lank in die hospitaal. Sy het die baba verloor. Haar been en arm byna ook. Maar nog meer as dit het sy verloor. Sy het haar wil om te lewe verloor. Sy het stadig reggekom, later só herstel dat sy die hospitaal kon verlaat, dat sy weer op ’n manier kon beweeg, met die hand kon vat. Maar sy het nie meer omgegee wat gebeur nie – of sy herstel of nie.

“As sy net haar samewerking wil gee, bereid is om haar oefeninge te doen, sal daardie been en arm so te sê heeltemal herstel. Maar sy gee nie om nie. Elke keer as ek met haar daaroor praat, is haar vraag: Waarvoor? Jy sien self hoe lyk sy – verwaarloos, selfs slordig. Sy probeer haar nie eens meer regruk nie. Sy wend geen poging aan om haar man se liefde te wen nie. Sy sê dit help nie om teen ’n spook te veg nie.” Hy sug saggies. “Daarom was dit so noodsaaklik dat sy jou moes sien, in lewende lywe ontmoet, Anmar. Jy moet ophou om ’n bonatuurlike wese te wees waarteen sy nie kan veg nie, waarteen sy verloor het nog voordat sy eens begin het. Jy moet ’n werklikheid vir haar word.”

“Maar nou, nadat sy my gesien het . . . As ek nou weggaan, van die toneel verdwyn . . .”

“Nee. Sy is ’n intelligente vrou. Sy het Clive se reaksie gesien – en reg vertolk – toe hy jou gewaar het. Sy weet ook hoe sy teen jou vergelyk.”

Sy sit effens weg, kyk na hom op. “Dan was jy mos oneindig wreed teenoor haar om my vanaand daarheen te geneem het!”

“Ja, ek was, maar dit was noodsaaklik. Sy moes jou sien soos jy werklik is. Kan jy dan nie verstaan nie, Anmar? Nou kan ons hiervandaan verder gaan.”

“Wat . . . wat bedoel jy met ‘ons’?” Sy vra die vraag bevrees, bang vir wat sy miskien gaan hoor. Sy wil dit nie hoor nie. Sy wil geen deel hê aan hierdie mense nie. Clive Coertze het die verlede beheer, van haar ’n kluisenaar gemaak, ’n vlugteling. En nou wil Paul weer Louise Coertze deel van haar hede maak. Nee!

Maar hy antwoord kalm: “Jy moet haar nou help, Anmar. Jy moet haar terugbring na die lewe.”

“Maar hoe?” roep sy uit. “Jy sê dit elke keer, maar hoe? Hoe moet ek haar help?”

“Soos net ’n vrou soos jy haar kan help, Anmar. Ek wil haar weer begin behandel, ’n reeks oefeninge en terapeutiese behandeling. Jy moet my help. Elke dag. Kom ons gee haar weer haar arm en been terug en, terwyl ons dit doen, maak jy weer van haar ’n vrou. Die begeerlike vrou wat sy moes gewees het as Clive, verloof aan ’n meisie soos jy, haar nie kon weerstaan het nie.”

“Bly stil!” Sy deins van hom af weg. “Jy is wreed. Jy is hard en sonder genade, Paul van Drüten. Ek dink ek kom soms baie na daaraan om jou te . . . te haat!”

“Anmar, wanneer ’n weerlose, heel liggaam voor my op die operasietafel lê, lyk dit wreed om ’n mes te neem en dit koelbloedig oop te kloof en dele uit te sny. Maar jy en ek weet albei dis noodsaaklike wreedheid . . . soos hierdie van vanaand. Beloof jy dat jy gaan saamwerk, Anmar?”

Sy ontwyk sy oë, staar op Kruisrivier se liggies af. “Ek weet nie. Ek weet nie wat presies jy van my verwag nie.”

“Ek gaan haar hierdie naweek voorberei op my planne. Maandag begin ons met die behandeling. Elke middag om vyfuur, wanneer jy van diens af kom, moet jy haar gaan help met die behandeling en oefeninge. Jy moet haar vertroue wen en mettertyd ook haar siek gees begin behandel.”

“Maar hoekom vir mý kies?”

“Juis vir jou, Anmar. Eerstens omdat jy die enigste verpleegster op Kruisrivier is wat oor die kwalifikasies beskik om dit te doen. Tweedens, omdat dit jou heilige plig is om haar eers te help om weer ’n volwaardige, sterk mens te wees voordat jy haar man van haar af wegvat.”

Die stilte in die motor duur ’n ewigheid. Dan sê Anmar skor: “Neem my terug. Neem my onmiddellik terug.”

“Anmar . . .”

Sy ruk haar hand onder syne weg. “Neem my terug, Paul van Drüten. Ek het niks verder om met jou te bespreek nie.”

Toe hulle stilhou, wag sy nie dat hy die deur vir haar oopmaak nie. Sy klim ferm uit, stap vinnig na haar voordeur. Sy wil net wegkom, so vinnig as moontlik wegkom van hierdie man wat nie omgee wat hy sê of hoe seer hy ander maak nie. Maar by haar woonsteldeur moet sy wag. Hy het die sleutel in sy sak. Sy sien sy hand by haar skouer verbykom en die sleutel in die slot druk, maar hy draai dit nie.

“Kan ek op jou samewerking reken, Anmar?”

Sy ruk haar kop sywaarts, kyk met ’n vernietigende blik op. “Ons kan Maandagmiddag met die behandeling begin. Sê vir Louise Coertze ek sal kwart oor vyf Maandagmiddag daar wees. Nag, dokter.”