Читать книгу Ena Murray Keur 17 - Ena Murray - Страница 8

Maryke doen die volgende oggend haar bes om Emily, Mary en haar ma se plek vol te staan in die groot huishouding. Sy is dankbaar dat sy besig kan bly, hoewel sy gou agterkom dat sy nie al die spookgedagtes met handewerk kan besweer nie.

Sy dwing haar pa om eers iets te eet voordat hy werk toe gaan.

Haar hart wil breek toe sy sien hoe hy byna oornag verouder het. Die grys langs die slape het hoër opgestoot. Teen sy voorhoof groef nuwe fronslyne. En hy is stil. Toe sy sê hy móét net iets in sy maag kry, gaan sit hy soos ’n gehoorsame kind, tel die lepel op en begin eet aan die bord pap. Die hele tyd is sy oë strak gevestig op die soutpot voor hom. Die beweging van die lepel na die mond is soos ’n eentonige refleks.

“Pa …” Geen reaksie. Sy probeer weer. “Pa … Pa moenie Ma se houding so aantrek nie. Probeer haar gevoelens verstaan, asseblief.” Stilte. Met bewende lippe gaan sy moedig voort: “Die skok toe sy by Emily – van alle mense – moes hoor daar was ’n uitkenningsparade … Vir enige vrou sal dit iets moeiliks wees om te verwerk. Ek kan dit verstaan. Dis ’n vreeslike ding vir ’n vrou, Pa! Wees tog redelik en regverdig!”

Daniël skuif die leë bord van hom af weg. Dis asof hy nie eens hoor wat sy alles praat nie. “Pa, hoekom … hoekom het Pa dit verswyg? Hoekom het Pá haar nie daarvan vertel nie?”

Die stoel word agtertoe geskuif en hy staan sonder ’n woord op.

“Asseblief, Pa! Ek probeer net help!”

Eindelik kyk hy na haar. “Ek wou haar maar net verdere skok en seerkry spaar. Maar sy glo my nie … en jy ook nie meer nie.”

“Nee! Ek glo Pa! Ek gló!” Sy kom staan langs hom, die nat wange na hom opgelig. “Het Pa dit so aan haar verduidelik? Pa moet …”

Sag, baie sag vee sy wysvinger die een wang droog. “Laat staan maar, my kind. Laat staan maar.”

Verwese kyk Maryke hom agterna toe hy uitloop. Met ’n moedelose sug besluit sy om Johan in sy kamer te gaan opsoek.

Vir die eerste keer in sy jong lewe van sewentien jaar lê ’n hele Saterdag oop voor hom – en hy weet nie hoe hy dit gaan omkry nie.

“Jy moet kom eet, Johan.” Sy voel hoe haar hart vir hom pyn. Hy is nog so jonk! “Wat gaan jy vandag doen?”

“Niks.”

“Dan kan jy gerus die motorhuis ’n bietjie regpak.”

“Goed.”

Sy draai om. Om die motorhuis aan die kant te maak was nog altyd ’n groot straf vir enige jong seun wat liewer wil gaan tennis speel, swem of êrens saam met die maats rinkink. Vanoggend bied dié sleurtaak vir hom ’n uitkoms. Sy kan die verligting duidelik op sy gesig sien. Hy het ’n verskoning om by die huis weg te kruip.

Met ’n skinkbord gedek met ’n ligte ontbyt, stap Maryke ’n rukkie later haar ma se kamer binne. Die vrykamer het vir haar van gisteraand af ’n nuwe betekenis gekry. Sy kyk teen dieselfde kil, beleefde masker van die vorige dag vas.

“Hoe voel Ma?”

“Goed, dankie. Dis gaaf van jou,” en sy neem die skinkbord.

“Het Ma lekker geslaap?”

“O ja. Baie lekker, dankie.”

Dit is ’n blatante leuen, soos die eerste, en Maryke wonder of dit die moeite werd sal wees om weer te probeer.

“Het Ma nou al gedink wat die uiteinde hiervan gaan wees?”

Die ouer vrou hou haar besig met haar ontbyt. Net soos haar man het sy nie die vaagste benul wat sy proe nie.

“Nee, hoe sal ek weet, Maryke? Ons sal maar moet sien wat teen die end gebeur … die regter se bevinding …”

“Ek praat nie van die hofsaak nie. Ek praat van Ma en Pa … van die verwydering tussen julle twee! ’n Mens kan ’n ding ook te ver laat gaan.” Sy moet haar bewende onderlip vasvang. “Asseblief, Ma!”

Die mes en vurk word met ’n klikgeluid neergesit. “En daar is doodloopstrate. Party dinge kan nooit weer reggemaak word nie. Dis ook ’n waarheid wat jy gerus in jou boekie van wyse gedagtes kan aanstip, terwyl jy nou blykbaar besig is om sulke gesegdetjies te versamel.”

Maryke sluit haar oë ’n oomblik. “Nou is Ma tot vir my ook kwaad.”

Rina sit die skinkbord eenkant neer, vou haar hande op die deken. “Nee, Maryke. Ek weet wat jy probeer doen en ek waardeer dit. Maar al dink jy jy verstaan wat aangaan, besef jy nie wat ek werklik deurmaak nie. Hoe kan ’n kind van twintig weet wat in ’n vrou van veertig omgaan? Jy dink dis iets wat ek saam met my klere kan uittrek en in die bad kan afwas. Maar dit is nie so eenvoudig nie.”

“Ek weet, maar …”

“Maar niks, Maryke. Jy wil hê ek moet terugtrek na die hoofslaapkamer, weer ’n vrou vir jou pa wees. Jy besef nie wat jy van my verwag nie. Ek moet weer ’n bed deel met ’n man wat met …”

“Ma mag dit nie sê nie! Pa het nie … Hy sal nóóit …”

“Hy het ’n vrou op straat gemolesteer. Wat sê dit vir jou?”

“Niks! Want hy hét nie …”

“Jy is jonk en onervare. Maar as jy veertig is en weet wat in die wêreld om jou aangaan, sê dit baie. Dit kon die eerste keer gewees het, maar dit is baie, baie onwaarskynlik. Dit moet iets wees wat herhaalde kere al gebeur het.”

“Ma!”

“En dis iets wat in die toekoms weer kan – en sal – gebeur. Dis nie net ek wat so dink nie, maar ook iemand anders wat die lewe beter as ek en jy ken. Ek onthou Emily se laaste woorde aan my voordat sy hier uitgestap het so goed: ‘Mevrou moet hom los. As ’n man eers daardie swakheid het, kom hy nooit weer reg nie.’ Dit weet ek ook, maar jy moet dit nog leer, my slim dogtertjie.”

Maryke hardloop die kamer uit, haar gesig in haar hande verberg. Liewe Here, waarin het ons beland? is die smeekvraag in haar verwarde gemoed.

Sy stap reguit na die telefoon, ’n vasberade lig in haar oë. Delia moet dadelik kom. Haar suster moet kom kyk of sy nie nog iets kan red nie. Ma sal na Delia luister …

“Jy moet huis toe kom, ousus. Dadelik! Ma …”

“Het Ma iets oorgekom?”

“Nee. Sy is nie siek nie, maar … sy is op die rand van iets.”

“Wat? Wat bedoel jy? Het sy ’n ineenstorting gehad?”

“Nee. Maar haar verstand … Sy praat en sê die vreeslikste goed van Pa. Sy het oorgetrek vrykamer toe en … Delia, jy moet asseblief met Ma kom praat!” Die woorde wurg deur die snikke. “Dit gaan vreeslik hier! Jy het nie ’n idee nie …”

“Ek kan nie kom nie, Maryke. Dis buite die kwessie.”

“Hoekom nie?”

“Pieter wil my nie laat kom nie.”

“Maar dis tog jou ma en pa. Hulle het jou nodig!”

“Ek kom nie, Maryke. Ek wil niks met daardie gemors te doen hê nie.”

“Jy … wil nie kom nie?”

“Nee. Ek wil nie. Ek het ’n man en ’n kind om aan te dink. En daar is my skoonouers. As iets ernstigs gebeur … Ma miskien baie siek raak, laat my weet. Tot siens. Sê groete vir Ma.”

Verslae staar die jong meisie na die gehoorbuis in haar hand.

Groete vir Ma … Maar jy het ’n pa ook, Delia.

“O! Maryke! Dag, kind. Hoe gaan dit?”

Sy draai stadig om van die telefoon.

“Môre, tannie Carla.”

“Waar is jou ma? Ek het net vir ’n heen-en-weertjie kom inloer.”

“Sy is in die kamer, tannie. Nee, nie daardie kamer nie … die eerste deur regs.”

“O, dankie.”

Maryke hoor ’n oomblik later die uitroep. “Rina! Ag, mens, moenie so vreeslik huil nie! Alles sal weer regkom.”

Maryke draai om, stap kombuis toe, en begin soos ’n slaapwandelaar die oggend se skottelgoedjies afspoel in die wasbak.

Tannie Bets het gesê die Here sal voorsien. Maar die geloof en innerlike krag is min en raak al hoe minder … Maryke se hand laat ’n skuimstreep oor haar wang soos sy die trane probeer keer.

Waarom kom daar dan nie uitkoms van Bo nie? Maryke begin huil, druk haar gesig in die vadoek om die snikke te smoor. Het die Here hulle dan nou verlaat?

“Rina, jy gaan jouself siek maak! Nee, kom nou, probeer bedaar.” Carla se oë straal opregte jammerte uit. “My arme vriendin!”

Rina skud haar kop, vee met die laken se punt oor haar oë. “Ek het vanoggend gedink ek het klaar gehuil … daar is nie meer trane in my liggaam oor nie. Maar hulle loop sommer vanself. ’n Mens wonder waar dit alles vandaan kom …”

Haar bewende hand word gerusstellend toegevou. “Ek is so jammer, Rina. Vir julle almal. Ek wens ek kon help, iets vir julle doen.”

“Daar is niks wat jy kan doen nie, Carla. Niemand kan ons help nie. Dis net iets wat … deurleef moet word, en ek weet nie hoe nie.” Eindelik kry sy dit reg om vas in haar vriendin se oë te kyk. “Kan ’n mens so iets werklik aanvaar? Sou jy kon?”

Carla kyk weg, soek na woorde. “Ek … weet nie.” Die oë keer terug, amper pleitend. “Maar alles sal weer regkom, Rina. Die werklike skuldige sal uitkom. Hy sál! Dis ondenkbaar dat Daniël vir ’n ander se daad moet boet. Dit sal nie gebeur nie!”

“En as dit sy eie daad is?”

Stilte. “Rina … jy kan tog nie jou eie man verdink nie! Jy moenie dat die duiwel jou allerhande dinge wysmaak nie. Dis …”

“Die duiwel het my niks wys te maak nie, Carla. Sy het hom herken … uitgewys op ’n uitkenningsparade.” Sy laat sak haar oë voor die geskokte blik. “Ja. Dis die waarheid.”

“Dit … Rina, dit kán nie waar wees nie!”

“Dit is, my liewe vriendin. My man hét ’n vrou op straat gemolesteer en dit wás hy wat haar kind doodgery het omdat sy geweier het om hom sy sin te gee. Dis kort en klaar soos sake staan.” Sy kyk verbitterd op. “Dit help nie om te lieg nie … soos Emily ook gesê het.”

“Emily?”

“Ja. My gewese kok.”

Maryke se oë het al opgehou met brand en al die skottelgoed is weggepak toe Carla Malan haar in die kombuis gaan soek.

“Kind, jou ma vra of ons nie ’n bietjie tee kan kry nie, asseblief.”

“Natuurlik, tannie. Ek bring nou.”

“Maryke …”

“Ja, tannie?”

“Jou ma … sy is baie ontsteld.”

“Ja, ek weet.”

“Dink jy nie sy moet eers ’n rukkie wegkom nie?”

Maryke knik. “Dit sal dalk die beste wees, maar waarheen? En sy is nie in ’n toestand om nou alleen te wees nie.”

“Nee, natuurlik nie. Kan sy nie vir eers ’n rukkie na Delia toe gaan nie?”

“Delia …?” ’n Wrang trek speel om die jong mond. “Nee, Delia is buite die kwessie.”

“O, wel, wat dan van jou? Die universiteit sluit oor ’n week.”

“Ek kan nie. Ek moet by my pa bly. Hy het my nou nodiger as Ma.”

“Ek wonder, Maryke. Jou ma het jou miskien nodiger. Sy gaan deur ’n vreeslike sielestryd.”

Die kortaf laggie het ’n effens histeriese klank in. Ja. Ma het haar gif klaar gesaai. Hierdie vrou glo nou vas Daniël Pohl is skuldig. “En wat van my pa? Dink tannie nie dit is erger vir hom nie? Want hy is onskuldig, tannie Carla, dit maak nie saak wat enigiemand sê nie. My pa ís onskuldig!”

“Natuurlik, kind. Dalk is dit die beste as ek haar maar ’n rukkie by my laat kuier. Dink jy jou pa sal omgee?”

’n Bitterheid wat nie by so ’n jong mens pas nie, skemer deur in die antwoord: “Nee, tannie. My pa sal nie omgee nie.”

Die uiteinde van die saak is dat Rina Pohl met twee tasse langs haar in die gang staan, gereed om te vertrek. Ma en dogter se oë ontmoet. “Waar is Johan?”

“In die motorhuis.”

“Dan … gaan ek maar. Maryke, ek móét weggaan … net vir ’n rukkie. Ek moet al die dinge verwerk.”

Die jong meisie knik net. Woorde is oorbodig.

Vir die eerste keer vandat die skokgolf die Pohls getref het, versag Rina se oë effens. Haar stem is pleitend: “Moenie my kwalik neem dat ek weggaan nie, maar hier sal ek mal word! Ek moet eers ’n bietjie alleen wees.”

“Ek verstaan, Ma.” Sy tel die een tas op en begin aanstap voordeur toe.

Rina kom in die deur van die motorhuis tot stilstand. “Johan, ek gaan by tannie Carla-hulle kuier. Net vir ’n paar dae. Tot siens, my seun.”

“Tot siens, Ma.”

“Vat asseblief die tas by tannie Carla.”

“Ja, Ma.”

Die tasse word in die kattebak gelaai en die twee vroue klim in. Daar word nie ’n verdere woord gepraat nie. Die motor trek weg. Broer en suster staan stilswyend en toekyk.

Toe hulle eindelik omdraai, vra Maryke sonder enige gevoel in haar stem: “Hoe ver is jy met die motorhuis?”

“Amper klaar.”

“Ek maak gou vir ons tee. Ek moet net eers vir Delia bel.”

Maryke gaan die huis binne, huiwer ’n oomblik by die telefoon, en skakel dan die nommer. “Delia, ek wil jou net die telefoonnommer gee waar jy Ma die volgende paar dae in die hande kan kry. Sy kuier by tannie Carla-hulle.” Toe sy die gehoorbuis op die mikkie plaas, druk sy haar voorkop teen die koel muur.

Dit is die begin van die einde …

Toe die vreemde, stil Daniël Pohl dié middag sy huis binnestap en hoor dat sy vrou weg is, verraai sy oë en uitdrukkinglose gesig niks.

“Gaan Pa haar nie huis toe bring nie?”

“Nee.”

Dit voel vir Maryke asof sy al hoe dieper in ’n bodemlose put sak. “Sy sal terugkom as Pa haar gaan haal.”

“Dink jy so?”

“Pa, daar is nie nou meer plek vir valse trots nie.”

Vir die eerste keer die afgelope dae glimlag Daniël Pohl, maar dis ’n glimlag wat soos ’n mes deur sy dogter se hart sny.

“My kind, jou pa het nie eens dít meer oor nie.”

“Moenie so praat nie! Julle twee sal my gek maak! Dis ook Pa se skuld dat Ma weg is. Dis nie net sy wat koppig is nie. Pa wil ook nie verstaan nie!”

Sy dogter se uitbarsting ruk hom. Maryke is nie iemand wat sommer haar selfbeheersing verloor nie. Die vertrekte gesiggie vertel hom dat sy dogter dit ook nie maklik het nie. Hulle is almal besig om te knak – tot sy kinders ook. Hy voel nie lus om met haar te redekawel nie. As hulle hom net alleen wil laat …

“Wat wil ek nie verstaan nie, Maryke?”

“Dat Ma ook maar net ’n mens is en dat haar gevoelens en optrede menslik is. Sy kry ook swaar, Pa. Sy is lief vir Pa! En as Pa haar liefhet, sal Pa haar gaan haal!”

“Wat sal dit help om haar te gaan haal, Maryke? Wat sal ons daardeur wen?”

“Julle sal mekáár hê!”

“Die band tussen ons is lankal geskeur, my kind.”

Sy word nog bleker as wat sy reeds is. “Wat bedoel Pa?”

“Is dit nie vir jou vreemd dat jou ma van die eerste oomblik af geglo het ek is die skuldige nie?” Toe Maryke hom net geskok aankyk, vervolg hy: “Normaalweg sal ’n vrou nie maklik so iets van haar man glo nie – veral nie as hulle so lank getroud is en sy nog nie een enkele keer rede gehad het om te dink haar man loop rond nie.”

Maryke moet instemmend knik. “Ja, dis waar, maar … dis ’n uitsonderlike geval. Pa moet dit tog self besef.”

“Dit maak geen verskil nie, Maryke.”

“Ek weet, Pa, maar hoekom het sy dit dan so maklik geglo? Het julle enige probleme gehad?”

“Nee. Nie werklike groot struikelblokke nie. Die afgelope tyd was alles net dood tussen ons. Ons huwelik het eintlik al die afgelope twee jaar of meer tot ’n gewoonte afgestomp. Ook ons lewe buite die huwelik het ’n leë dop geword. Jou ma se ewige brugpartytjies … Dis daar, Maryke, by haar ander ledige vriendinne, waar die ryk teelaarde geskep is vir die wantroue wat sy nou in my het. Haar vriendinne se mans loop almal rond, of is al een of meer keer met ’n geheime verhouding betrap. Hoekom sal haar man dan anders wees? Selfs voordat hierdie ding gebeur het, voordat sy nog die vaagste benul van so iets kon hê, het sy my beskuldig dat daar ’n ander vrou in my lewe is.”

“Maar julle het mekaar tog nog lief!”

“Ek weet nie.”

“Pa!”

“Maryke, jy sal dit nie verstaan nie. Jy is twintig en jy is verlief op Jan Reynders. Jy glo die gevoel wat jy nou in jou hart ervaar, sal ewig duur. Dit sal niks baat om vir jou te sê dit kán sterf.”

“Liefde sterf nooit nie!”

Weer moet Daniël Pohl glimlag. Die jeug het sulke sterk oortuigings oor dinge waarvan hulle geen ervaring het nie! “Daardie stelling leef net in stories, my kind. Liefde kan wel sterf. Ek gee jou vandag my woord daarvoor, en onthou dit wanneer jy en jou Jan eendag getroud is. Liefde wat nie gevoed word nie, sterf.”

“Wil Pa nou vir my sê Pa het Ma nie meer lief nie … wil haar nie meer terughê nie?”

“Ek gaan baie eerlik met jou wees, my kind. Ek weet nie of ek haar wil terughê nie. Ek weet eerlik nie.” Hy staan op. “Het Delia nog nie weer gebel nie?”

“Nee, Pa.”

“Ek het dit eintlik verwag. Die Schellinks sal so ver as moontlik van ons af wil wegbly. En Delia is nou ’n Schellink. Ek het my oudste dogter verloor.”

Hul oë ontmoet en Maryke sê skor: “Ons gesin is besig om uitmekaar te spat … op te breek.”

“Ja.” Hy streel oor haar hare. “Dink jy ek weet dit nie?”

“Maar is daar dan niks aan te doen nie, Pa? Ons kan mos nie toelaat dat ons as gesin ondergaan nie!”

“As jy my kan sê wat ek daaraan kan doen, sal ek dit doen.” Hy frons. “Wat verwag jy van my, Maryke? Sal dit help as ek jou ma laat haal terwyl sy my wantrou en vas glo dat ek skuldig is? Sal dit van ons ’n gelukkige gesin maak? Sal dit ons huwelik red as ek haar dwing om weer saam met my in ons kamer te slaap? Sal dit Delia terugbring, weer van haar my dogter maak, deel van ons gesin, as ek nou uitry Silwer Kronen toe en my voor die Schellinks se voete gaan neerwerp en soos ’n skuldige hond voor hulle rondkruip?” Hy lees die antwoord in haar verslae oë en sluit met ’n stil stem af: “Ek kan net wag, Maryke, net wag en hoop en bid God sal voorsien.”