Читать книгу Ena Murray Keur 17 - Ena Murray - Страница 9

Maar dit begin lyk asof daardie voorsiening gaan uitbly.

In die weke wat volg, word die horison vir die Pohls al hoe donkerder, tuis én in die hofsaal. Selfs in Daniël Pohl Beperk pak die donker wolke dig saam.

Tuis het die situasie niks verander nie. Met elke verbygaande dag het die besef gegroei dat die kans op ’n wonderwerk skraal is. Rina bly steeds in die woonstel wat die Malans tot haar beskikking gestel het. Die eerste twee weke het sy by hulle in die huis gebly, maar Rina, en so ook haar beskermhere, het gou besef dat dit nie gaan uitwerk nie. Net soos die Pohls voorheen was, is die Malans bedrywige sosiale mense. Nie al hul vriende, voorheen ook vriende van die Pohls, het genoeë geneem met die teenwoordigheid van Daniël Pohl se vrou nie.

Dit het die Malans ook dikwels in ’n ongemaklike posisie geplaas om uitnodigings te ontvang wat Rina uitsluit. Party uitnodigings het selfs ’n ondubbelsinnige naskrif gehad: Geen ekstras.

Berta, Rina se gewese brugmaat, het Carla op ’n dag in ’n restaurant trompop geloop. “Carla, jy het vir jou ’n mal perd opgesaal met daardie vrou. Jy moet jou kop laat lees.”

“Daardie vrou is my vriendin. Ek het gedink sy is joune ook.”

Berta bestel eers tee voordat sy antwoord: “Jy hoef jou nie te wip nie. Ek bedoel dit goed.”

“Deur Rina af te kraak as dáárdie vrou – asof sy haar man se doen en late kan verhelp? Kan jy jóú man se stuitigheid verhelp?”

Die oë blits. “Los nou maar my man uit. Nee, ek bedoel dit nie só nie. Natuurlik kan sy nie Daniël se dinge verhelp nie. Dis nie waarvan ek praat nie.”

“Verduidelik dan, asseblief, want ek kan glad nie jou houding verstaan nie. Jy kom nie meer by my vandat Rina in ons woonstelletjie langs die huis ingetrek het nie. Sy is nie ingesluit in jou uitnodigings aan ons nie. En nou moet ek my kop laat lees omdat ek die enigste van haar vriendinne is wat my oor haar ontferm. Genugtig, Berta, dis ’n vreeslike ding wat die arme vrou getref het! Voel jy dan nie eens jammer nie?”

“Natuurlik. Almal kry haar jammer. As dit my man was wat dit aan my gedoen het … ek sou hom met ’n glimlag kon vermoor. Dis nie ter sake nie. Haar intrekkery by jou is wel. Hoe lank gaan dit aanhou?”

“Ek het haar gesê sy kan daar bly so lank sy wil. Dis my woonstel, Berta. Ek kan dit seker beskikbaar stel aan wie ek wil?”

“Ja. Maar jy gaan dalk nog uitvind jou goedhartigheid en jammerhartigheid was ’n groot fout.”

“Hoekom?”

Berta aarsel. Sy moet nou mooi dink wat sy sê. Koos Malan is nie ’n man om sonder handskoene aan te pak nie. “As jy nie self weet nie, sal dit my nie help om jou dit te vertel nie. Jy sal my uitlag.”

“Uitlag? Waaroor? Berta, waarop sinspeel jy?”

Berta sit haar koppie neer. Goed. As sy dit dan wíl hoor

“Ek sê nie so iets sal gebeur nie, verstaan my goed. Maar dis ’n moontlikheid wat jy miskien in gedagte moet hou.”

“Watter moontlikheid?”

“Dat jou jammerhartigheid en diepe simpatie met Rina Pohl jou dalk jou man kan kos.” Vinnig voeg sy by: “Ek het gesê jy gaan my uitlag. ’n Hele paar ander vroue het dit ook baie amusant gevind – totdat hulle begin huil het. Ek waarsku jou maar net, Carla. Ek sou nie graag wou hê dat jy op só ’n manier vir jou goedhartigheid beloon moet word nie. Dis al.”

Carla glimlag, kyk goedig in haar vriendin se oë op. “Jy is verniet bekommerd. Rina sal nie sommer gou na ’n man kyk nie. Jy het nie ’n idee hoe verbitterd sy is nie – nie net teenoor Daniël nie, maar teenoor die hele mansgeslag. Van ’n man wil sy niks weet nie. En Koos … Koos is vir my kwaad omdat ek haar sonder sy toestemming by ons laat bly het. Dit was sy voorstel dat sy liewer apart van ons moet bly. Hy voel blykbaar soos jy oor die saak – dat die kontak met die Pohls, of dan Rina, nie goed is vir ons nie. Ek dink dis baie lelik van julle albei, hoor?”

“Maar dit kan julle net skade aandoen, Carla. Ek stem saam met Koos. Mense wil liewer so ver moontlik van hierdie smerigheid bly.”

“Maar Rina is nie skuldig nie!”

“Skuldig of nie, sy is Daniël Pohl se vrou.”

“Berta, dis verskriklik wreed om …”

“Wreed of nie, my liewe mens, maar dis die lewe.”

Carla skud haar kop. “Wil jy my vertel jy gaan ons vriendskap ook summier afbreek as dit môre aan die lig kom dat Koos êrens skeefgetrap het?”

Berta sug. Jy weet maar net nie … Jou liewe Koos trap al lankal skeef, dink sy. Maar sy waag dit liewer nie om iets te sê nie. Solank hy net nie uitgevind word nie … Dis ook een van die onverstaanbare wreedhede van die lewe. Jy kan alles doen en almal kan daarvan weet, maar jy moet net sorg dat jy nie op heter daad betrap word nie. Dan is jou dade skielik onaanvaarbaar.

“Dit hang darem af hoe en waar iemand skeeftrap. Jy moet erken, Daniël Pohl se skeeftrap was darem kwaai skeef.”

Carla tel haar handsak op. Dit help nie om met Berta te redeneer nie. “Jou dogter trou Saterdag. Sterkte, hoor. Ek sien jou daar.”

“Ja. Dis ’n malhuis. Gaaf, Carla. Tot Saterdag dan.”

“Berta …” Carla draai terug. “Ek gaan Rina saambring.”

“Nee.”

“Sy is nie vol pes nie en sy sal niemand aansteek nie! Sy het ’n uitkomslag nodig. Sy sit haar dae en nagte om in daardie woonstelletjie.”

“Gaan ry met haar langs die see … maar jy bring haar nié saam troue toe nie, Carla. En ek bedoel dit.”

Carla se oë flits uitdagend. “Dan wonder ek of ons nog sal kom …”

Berta se stem verkil. “Dis jou keuse, Carla. Maar jy is besig om jou pêrels voor die swyne te werp.”

Sy kyk haar vriendin agterna, ’n smalende glimlag om die mondhoeke. Goed. Die toekoms sal leer. Koos Malan het nog altyd ’n dwalende oog gehad, en sy vrou is te onnosel om dit agter te kom. En Rina Pohl, verbitterd teen al wat mansmens is of nie, is meer as tien jaar jonger as haar goedhartige engel. Sy is ’n vrou wat op hierdie oomblik uitgehonger is vir simpatie, en Koos Malan – soos enige man – sal maar te gretig wees om die nodige steun te verskaf. Die heilige Carla sal nog uitvind hoedat goedhartigheid soms teen jou kan draai …

Carla is ontsteld en bekommerd toe sy tuiskom. Toe Koos binnestap, takel sy hom dadelik en vertel hom van Berta se houding oor Rina en die troue. Die res verswyg sy natuurlik. Dit is twak.

“Ek voel nie meer lus om te gaan nie, Koos.”

“Dan gaan ons nie. Ek was in elk geval nie baie lus nie. Berta gee my ’n kramp en ou Theuns irriteer my tot in die afgrond. Stuur net die geskenk. Ons bly tuis. Of wag, hoekom maak ons dit nie ’n aangename aand vir ons drie nie? Ons kan êrens gaan uiteet?”

“Ja! Dis ’n wonderlike plan! Ons gaan eet uit, net ons drie.”

Rina is baie ontsteld toe sy van die nuwe planne vir Saterdag hoor, hoewel Carla dit baie diplomaties aan haar gestel het.

“Koos kan Berta en Theuns mos nie verdra nie. Daar gaan in elk geval soveel gaste wees dat hulle ons nie eens sal mis nie. Ek is ook nie lus vir die ellelange ou toesprake nie. Ons drie gaan liewer êrens eet.”

“Carla, julle bly ter wille van my. Asseblief …”

“Jy is laf! Ek sê jou dan Koos weier om te gaan. Jy mag hom nie teleurstel nie, Rina. Hy bedoel dit só goed. Hy gaan baie seergemaak voel as jy weier om saam te gaan.”

Rina aarsel. “Julle is albei so dierbaar. Ek weet nie wat ek sonder julle sou gedoen het nie. Maar … sal dit van pas wees? Daniël … Daniël kom Maandag weer voor.”

“Dit het mos niks met jóú te doen nie. Daar is niks mee verkeerd om te gaan eet nie, liewe land!”

“Ja, maar …”

“Geen maars nie. Jy sorg dat jy teen sewe-uur reg is en dat jy mooi lyk! Dis ’n bevel!”

Carla lyk baie tevrede toe Rina die Saterdagaand verskyn. Die slonsige, traak-my-nieagtige vrou van die afgelope weke het verdwyn en Carla merk op dat sy baie slanker geword het. Sy stap vorentoe, glimlag goedkeurend vir Rina.

“So ja! Só ken ek mos my vriendin! Lyk sy nie pragtig nie, Koos?”

Koos se blik dwaal oor haar. “Pragtig! Ek gaan my hande vol hê met twee sulke mooi meisies!”

Rina probeer glimlag om die ontsteltenis in haar te verberg. Sy moes liewer ’n nuwe rok vir die aand gaan koop het as om huis toe te bel en Maryke te vra om vir haar een te bring. Sy moes geweet het daar sou moeilikheid kom.

“Die bloue met die lae rug? Ja. Ek weet van watter een Ma praat, maar … wat wil Ma daarmee maak?”

“Ek het dit nodig.”

’n Kort stilte. “Ek sal kyk of ek dit volgende week …”

“Ek het dit vanaand nodig.”

“Vanaand? Waarom?”

“Ek gaan saam met die Malans êrens eet.”

’n Langer stilte. “Het Ma vergeet Pa kom Maandag weer voor – vir die laaste keer?”

“Nee.”

“En Ma wil vanaand gaan jol?”

“Ek gaan éét net, Maryke!”

“Wat maak dit saak?”

Aan die ander kant bly Maryke doodstil. Vir skok, ongeloof en ontnugtering bestaan daar nie woorde nie …

“Gaan jy die rok vir my bring of nie?”

“Ek weet nie hoe om dit daar te kry nie. Ma kan dit self kom haal. Pa is nie hier nie. Hy en sy advokate is besig. Daar is geen gevaar dat Ma in hom sal vasloop nie, as dit Ma keer …”

“Liewer nie. Johan kan dit met sy fiets bring.”

“Nee. Ek sal dit self bring. Ek sal Jan bel.”

Die telefoon se klik was nie die laaste van die storie nie. ’n Ruk later het Maryke die woonstel binnegestap, haar gesig soos ’n donderwolk.

“Hier is Ma se rok en skoene en handtas.”

“Dankie.”

Sy het met oë vol ontnugtering en afkeer na haar ma staan en kyk. “Ma … wanneer kom Ma huis toe?”

“Ek weet self nie.”

“Ma se plek is vanaand by ons huis, nie in ’n restaurant nie. Dis soos die graf daar. Dit voel na … dood. En ek is moeg om Ma se plek vol te staan.”

’n Effens spottende blik word na haar gewerp. “Dit sal jou goed doen. Jy kan solank oefen vir die getroude lewe. Dis nie altyd maanskyn en rose nie, dié moet jy weet.”

“Haat jy hom?”

“Ekskuus?”

“Haat Ma vir Pa?”

“Nee. Ek het geen gevoel in my oor nie, nie eens haat nie. Ek voel niks.”

“As Ma dan niks voel nie, kan Ma mos nie seerkry nie. Kom môre huis toe. Dis dalk Pa se laaste dag …”

Sy kyk weg, sê vinnig: “Jy sal my nou moet verskoon, Maryke. Ek moet begin regmaak …”

Dis of iets in die jong meisie breek. Sy gryp haar ma aan die skouers. “Regmaak! Regmaak vir rinkink terwyl Pa miskien regmaak vir die tronk! Watter soort vrou en ma ís jy?”

“’n Beter vrou en ma as wat Daniël Pohl ’n man en pa was en is.”

Rina word gedwing om haar aandag terug na die werklikheid te bring en op te hou tob oor haar dogter se woorde toe haar gasheer skielik voor haar staan. Koos neem die glasie wyn uit haar hand. “Sal u my die eer aandoen, skone dame?”

Rina knip haar oë, kyk dan onseker na Carla.

“Nee, ek … kan nie dans nie.”

“Natuurlik! Wat is verkeerd daarmee? Gaan dans gerus.”

“Maar jy …”

“Jy sal my ’n guns bewys. My liddoring is vanaand ekstra seer. Toe. Op is jy.”

Hulle dans en sy hoor Koos se fluisterstem intiem in haar oor: “Jy is so styf soos ’n laaistok. Ontspan, Rina! Kom.” Hy trek haar ’n bietjie vaster.

“Ek is jammer,” maak sy verskoning. “Koos, sal my lewe ooit weer normaal wees?”

“Natuurlik. Daar is geen rede hoekom daar nie ’n wonderlike lewe op jou wag nie. Dit hang alles net van jouself af.” Hy streel met sy hand oor haar kaal rug. “Het ek al vanaand vir jou gesê jy is pragtig?”

Sy knik, glimlag effens. Maryke het gepraat van die tronk … Daniël sal darem seker nie tronk toe gestuur word nie?

Koos glimlag ook. Die een se dood is die ander se brood, sê die spreekwoord.

Maryke het nie oordryf toe sy vir haar ma gesê het dit voel doods by die Pohls se groot huis nie. Enersyds is sy bly die universiteitsvakansie is aan die gang sodat sy darem ’n oog oor die huishouding kan hou. Sy wil liewer nie dink wat van haar pa en Johan sou geword het as sy nie hier was nie. Andersyds wens sy die lesings moet maar liewer hervat, sodat sy gedwing word om haar gedagtes by haar studies te bepaal. Nou is sy die hele dag bewus van die swaard wat oor hul koppe hang. Saans sing haar brein behoorlik van al die getob.

Dit gaan nie goed met die hofsaak nie. Haar pa het haar en Johan natuurlik verbied om hul voete by die hof te sit, maar die koerante lewer daagliks verslag van wat daar aangaan. Wat dit vir haar erger maak, is dat Jan saam met ’n studentegroep na Malawi is. Sy het sy morele bystand so nodig … Toe hy aanbied om iemand anders in sy plek te laat gaan, was dit egter sý wat glad nie daarvan wou hoor nie. Dis beter as sy en die predikant se seun mekaar in hierdie tyd nie sien nie, het sy besluit. Maar dis nie maklik nie, en die beklemmende onsekerheid word elke dag erger …

Hoe die arme Johan deur sy eksamens kom, weet sy nie. Sy doen haar bes om hom te help, maar sy weet dat haar jong broer ook deur ’n bitter tyd gaan. Die doodskoot vir hom was die feit dat hy nie eens genomineer is vir die nuwe leerlingraad nie. En almal het ’n paar maande gelede nog verwag dat hy die skool se volgende hoofseun sou wees … Daardie aand het Maryke haar broer vir die eerste keer volwasse trane sien huil. Sy kon niks anders doen nie as om maar net saam te huil.

Delia het ’n vreemdeling by die Pohl-huis geword, hoewel Maryke weet dat sy hul ma een of twee keer by die Malans besoek het. Maar haar voete was nog nooit weer oor haar ouerhuis se drumpel nie. Sonder dat daar ooit daarna verwys word, weet Maryke dat dit een van die dinge is wat diep, diep spore in haar pa se hart trap.

Hy het haar nie vertel van daardie een besoek van sy oudste nie. Ook hy het ’n vreemdeling geword – ’n stil, ingetoë vreemdeling met ’n sluier voor sy oë.

Dit het deel van Daniël se daaglikse roetine geword om ure lank met ’n uitdrukkinglose gesig en starende oë agter ’n toe kantoordeur te sit en tob. Een oggend het die deur skielik oopgegaan sonder dat iemand eers geklop het. Hy het nie dadelik opgekyk nie. Dit kan nie ’n probleem met ’n kliënt wees nie, het hy geweet. Want Daniël Pohl Beperk is nie meer ’n gesonde onderneming nie. Die finansiële klimaat het niks daarmee te doen nie, het hy ook geweet. Die mense het begin om straf uit te deel.

Daniël Pohl se sake word geboikot.

Die besef dat die sakeonderneming wat hy vanaf die grond opgebou het en wat sy groot trots was, besig is om tot niet te gaan, was ook een van die diep wonde wat nie wou ophou bloei nie. Hy besef lankal dat hy dit moet verkoop – nie net omdat mense hom nie meer ondersteun nie, maar ook omdat die koste verbonde aan die hofsaak hom daartoe dwing. Maar sy hart wil dit nie aanvaar nie, klou vas aan iets wat deel is van sy trots en selfbeeld.

Toe hy uiteindelik opkyk en sy dogter voor hom sien staan, was daar geen vreugde in sy oë nie. Anders as gewoonlik, het hy nie in blydskap opgespring en haar teen hom vasgedruk nie. Hy het net stil na haar gesit en kyk, opgemerk hoe die oë van hom wegskram … en die pyn binnekant hom was oorweldigend.

Op haar beurt het Daniël Pohl se eersteling ook net woordeloos staan en kyk na die man wat drie en twintig jaar lank al haar pa is, en so ongelooflik verander het. Sy het met ’n skok besef hoe vinnig hy verouder het, erger nog as haar ma.

“Môre, Pa.”

“Môre, Delia.”

Hy het haar nie gevra om te sit nie, gewéét sy wil nie sit nie. Stilswyend het hy gewag om te hoor wat die doel van hierdie besoek in weke aan haar pa was – min wetend dat sy self daaroor gestaan en wonder het. Toe sy teen haar beterwete en planne vir die dag hier kom stilhou het ná haar besoek aan haar ma, het sy gedink sy weet waarom. Êrens het daar tog iets geknaag. Daniël Pohl is en bly haar pa. Dié feit kan nie betwis word nie. Sy kan darem nie heeltemal van die toneel verdwyn nie. Maar sy het ’n paar goeie verskonings om aan te voer. Dis wat sy eintlik wou kom doen. Verskonings aanvoer hoekom haar pa sonder sy oudste se liefde en bystand in hierdie krisis moet klaarkom. Sy het hom nog altyd as ’n redelike mens geken. Hy sal met haar saamstem dat haar optrede die beste is.

Maar nou lê al hierdie verskonings soos swaar klippe binne-in haar – en sy kry dit nie met haar tong uitgerol nie. Die swaar skuldgevoel laat die woede in haar opvlam. Sy het nie nodig om verskonings aan te voer nie! Dis hy wat skuldig is! Dis hy wat sy dogter ’n verskoning vir sy gedrag skuld, nie sy vir hóm nie!

“Hoekom het Pa dit gedoen?”

Toe hy haar steeds net stom aankyk, knak Delia se selfbeheersing. “Hoekom? Hoekom tog? Het Pa dan nie één keer aan Ma gedink nie, aan ons … die kinders … en wat van Pa se kleinkind? Besef Pa dat klein Gerhardt sy lewe lank ook Pa se smet sal dra? En besef Pa wat Pa aan my huwelik gedoen het? Ek word nou soos drek deur my skoonfamilie behandel. En my man draai weg van my as ek hom aanraak! Jy het my huwelik vernietig! Jy het my kind se toekoms vernietig! Hoekom? Hóékom?”

Daar is geen antwoord op sulke beskuldigings nie, daarom het hy maar net stom na haar bly staar … êrens binne-in hom ’n deur voel toeklap.

“Ek sal Pa nooit hiervoor vergewe nie! Nooit nie! Nóóit nie! Nóóit nie!”

Sy het snikkend die kantoor uitgehardloop, verby die geskokte werknemers voor wie sy netnou so trots verbygeloop het. Die roomkleurige Jaguar het met skreeuende bande weggetrek.

Daniël Pohl het soos ’n slaapwandelaar in sy kantoordeur gaan staan.

“Roep almal bymekaar, asseblief, Neels. Almal.” Die oomblik van waarheid kon nie langer uitgestel word nie …

’n Rukkie later het hy weer voor hulle gestaan. “Is almal hier?”

“Ja, meneer. Net James is uit met die vragmotor.”

Toe het Daniël Pohl sy personeel ingelig dat Daniël Pohl Beperk verkoop gaan word. Hy waarsku hulle betyds sodat hulle ander werk kan soek. Miskien sal die nuwe eienaar hulle in diens neem. Enigeen wat ’n getuigskrif wil hê, is welkom om te vra. Hy sal dit gee in soverre ’n getuigskrif van Daniël Pohl nog enige waarde het. Toe het hy na agter gestap waar ’n groot vragmotor ingetrek het, en na die man wat uitklim, geloop.

“James …”

“Meneer?”

“Ek het pas vir die ander gesê ek gaan die onderneming verkoop. Dit help nie om daarmee aan te gaan nie.”

Die swart man se blik het geval. Ja, hy weet. Daniël Pohl Beperk kry geen ondersteuning meer nie.

“Jy moet vir jou ander werk soek. Ek sal vir jou ’n baie goeie getuigskrif gee.”

Die donker oë het gelig. Skielik het die professionele verhouding tussen hulle weggeval. Dis twee mans wat jare lank saamgestap het wat teenoor mekaar staan.

“Wat gaan van jou word?”

“Ek weet nie, James. Ek weet regtig nie. Dis byna seker dat ek tronk toe sal gaan. Maar al gaan ek ook nie … Ek kan nie langer met die onderneming aangaan nie.”

Die kommer en teleurstelling is duidelik in die oë te lees.

“Dankie, James, vir hierdie mooi jare wat verby is. Ek waardeer dit, sal altyd daarna terugverlang. Jy was ’n goeie werknemer … ’n ewe goeie vriend. Dankie.”

’n Hand het skielik op sy skouer gerus, die donker oë het ’n taal gepraat wat soos balsem oor die rou wonde gevloei het. “Jy moenie dat hulle jou onderkry nie. Jy moet sterk wees. En James is daar as jy hom nodig het.”

Daniël het die trane vergeefs probeer wegknip toe hy omdraai en wegstap. Een ding het hy geweet: In hierdie hele stad, onder al sy talle kennisse en vriende, selfs sy gesin, is James die één persoon na wie hy hom met vrymoedigheid sal kan wend as hy hulp en bystand nodig kry.

Maar nie James of selfs die beroemde advokaat Con Conradie kan Daniël veel help nie. Nie dat die advokaat nie alles in die stryd gewerp het nie, want met verloop van tyd het hy besef dat hy sy allerbeste sal moet gee om net ’n aanvaarbare vonnis vir sy kliënt te kry. Van loskom was daar geen sprake nie.

Die enigste versagting wat teen die end sal help om lewenslank af te weer, is die feit dat die misdaad nie met voorbedagte rade gepleeg is nie. Die voorstel aan die vrou én die noodlottige besering van haar kind daarna was duidelik nie vooraf beplan nie. Die voorstel is op ’n ingewing gedoen. Die stamp van die kind in die stootwaentjie was ’n refleksdaad uit frustrasie. Ongelukkig was die gevolge tragies.

Die twee aspekte wat onweerlegbaar teen hom getuig, is die uitkenningsparade en die motor. Daardie silwergrys Mercedes met die onverklaarbare duik en die feit dat dit so skielik verkoop is – en dít op so ’n gerieflike tyd vir sy eienaar!

Con Conradie kon nog twyfelagtige punte rakende die uitkenningsparade in sy kliënt se guns uitwys. Die vrou het in haar getuienis gesê sy het die voorstel wat aan haar gedoen is, summier van die hand gewys. Daar was nie ’n lang woordewisseling nie. Sy kon die man dus nie lank in die gesig gekyk het nie. Kan sy regtig sweer dat die man in die beskuldigdebank werklik die skuldige is nadat sy hom feitlik net een enkele minuut in die motor gesien het?

“Ja! Ek sal sy gesig nooit vergeet nie.”

“Hoekom nie? Watter kenmerke is so uitstaande aan sy gesig?”

“Hy het my kind doodgery!”

“Maar eers daarna, ná die gesprek. Jy het gesê jy het nie weer na hom gekyk nie. Jy het begin wegstap nadat jy hom afgejak het en die volgende waarvan jy weet, is dat daar ’n slag was. Die waentjie is uit jou hande geruk en teen die brugmuur vasgepen. Toe het jy hom hoor wegjaag. Is dit nie so nie?”

“Ja.”

“Hoe kan jy dus sweer daardie man is die skuldige as jy skaars na hom gekyk het?”

Die swart oë het gegloei van haat. “Dit ís hy! Ek onthou hom! Die grys teen die slape …”

“Daar is honderde mans in die stad met grys teen die slape. Jy kan nie net op grond daarvan …”

“Dit is hy! Ek sweer dis hy!”

In sy pleidooi het advokaat Conradie weer probeer: “Wat werklik op die brug gebeur het, is dít: Die hoofgetuie in die saak het met haar baba in die stootwaentjie aangestap gekom oor Houtbrug. ’n Motor het eensklaps langs haar stilgehou. Sy het terloops opgekyk en toe geskok geluister na die voorstel wat aan haar gedoen is. Sy is ’n ordentlike vrou en was diep geskok dat so iets met haar kon gebeur. Sy het gesê dit was die eerste keer in haar lewe dat sy op straat voorgekeer is en dat so ’n voorstel aan haar gedoen is. Sy het die persoon summier afgejak met die woorde: ‘Gaan soek dit op ’n ander plek. Jy is by die verkeerde adres.’ Sy het diep ontsteld haar kop weggedraai en vinnig begin aanstap sonder om een keer om te kyk. Die volgende oomblik was daar ’n slag. Al wat die vrou kan onthou van wat gebeur het, is dat dit ’n silwergrys Mercedes-Benz was wat by haar stilgehou het. ’n Silwergrys Mercedes-Benz. En ’n man met grys teen die slape het met haar gepraat. Sy sê sy kan sweer die man se oë was blou, dieselfde blou as dié van die beskuldigde. Maar is dit ’n feit? Hoe goed onthou enigiemand die kleur van ’n ander persoon se oë as hulle net ’n paar woorde gepraat het en dan van mekaar wegdraai? En dan is hulle nog totale vreemdelinge vir mekaar. Hierdie getuie het tydens dié verhoor al vir die hoeveelste keer in my oë gekyk, maar toe ek haar gevra het om haar oë toe te maak en vinnig te sê wat die kleur van my oë is, kon sy dit nie doen nie. Hoekom sal sy dan die kleur van iemand na wie sy skaars gekyk het se oë so goed kan onthou dat sy kan sweer dis die beskuldigde s’n? In hierdie hofsaal sit hoeveel mans met grys teen die slape. Sy het ’n motor gesien, ’n man met grys teen die slape en blou oë … maar dit was nie die beskuldigde wat sy gesien het nie! Sy was in ’n toestand van skok en verontwaardiging. Haar emosionele toestand op daardie oomblik, en nadat haar kind doodgery is, maak van haar ’n onbetroubare getuie.”

Die duik aan die Mercedes en die skielike besluit om dit te verkoop kon hy nie so maklik weg- en regpraat nie.

Natuurlik weet almal, die regter inkluis, dat ’n mens se motor skrapies opdoen en dat jy nie altyd weet waar en wanneer dit gebeur het nie. Maar ’n pertinente duik aan die voorkant wat slegs die gevolg van ’n taamlike slag kon wees, sal enige motorryer onthou. Niemand anders het aan sy motor se stuurwiel geraak nie, behalwe hy self, het die beskuldigde onder eed getuig.

Hoe kan so ’n duik sommer vanself daar verskyn sonder dat die eienaar die vaagste benul het waar dit vandaan kom? Die advokaat vir die verdediging sal sekerlik saamstem dat dit ’n baie gerieflike tyd vir sy kliënt was om meteens oor sy finansiële vermoëns te besin, en nadat hy al amper twee dekades net met Mercedes-Benz-motors ry, ruil hy dit skielik in vir ’n goedkoper en meer ekonomiese motortjie wat beslis nie by sy status pas nie.

Soos bewys, het die beskuldigde in daardie stadium geen finansiële nood ondervind nie. Volgens die getuienis gelewer, het dit op die ingewing van die oomblik gebeur. Hy het die eienaar van die motorhawe gedurende die oggend gebel en nie eens oor die prys gekibbel nie. Hy het net beveel die motorhandelaar moet sommer dadelik die motor kom haal en ’n ander een vir hom bring. Dit wil voorkom asof die beskuldigde oorhaastig was om van sy silwergrys Mercedes-Benz met die duik ontslae te raak …

Niks is heilig in ’n hofsaal nie.

Besonderhede oor jou private lewe, selfs intieme besonderhede, word opgehaal, oopgevlek, en tot die been oopgesny. Daar is sy skielike rooklus nadat hy jare lank opgehou het met dié slegte gewoonte. ’n Mens gryp nie ná jare net op ’n dag weer na ’n sigaret as daar nie iets is wat jou hewig ontstel of kwel nie. En die verstrooidheid, wat selfs as senuweeagtigheid beskryf kan word, toe die sigarette gekoop is … Dit is alles tekens van ’n hewige ontsteltenis. Daar is die sekretaresse se getuienis dat haar werkgewer daardie dag erg bekommerd gelyk het. En, meer verdoemend nog, die vrou en vriende se verklarings dat die beskuldigde die afgelope tyd vreemd begin optree het. Die feit dat dit nie goed met sy huwelik gegaan het nie … dat sy vrou die huis verlaat het pas nadat die saak begin het. Ten spyte van die beskuldigde se onbesproke lewe en rekord, dui sy omstandighede tuis en veral die stand van sy huwelik daarop dat hy wel op ’n dag in staat sou kon wees om op ’n brug stil te hou en ’n onwelvoeglike voorstel aan ’n vrou te doen …

Soos taai, klewerige drade word die web met elke hofsitting al hoe stywer en digter om Daniël Pohl gespin. Hy het geen kans meer om los te kom nie. Almal besef dit. Ook die man in die beskuldigdebank … Maar hy kan dit nie glo nie – soos hy steeds nie heeltemal kan glo dat hy by só iets betrokke geraak het nie. Hy luister net met ’n halwe oor na wat om hom aangaan, terwyl hy hier binnekant sy eie vrae begin stel. En in dié private hofsitting sit niemand anders nie as sy Skepper in die beskuldigdebank.

Here, hoe het dit gebeur dat ek hierin beland het? Hoe kan U toelaat dat die ding so ver gaan? Here, U weet tog ek is onskuldig! U weet tog ek het niks met hierdie hele ding te doen nie! Soos sake nou staan, gaan ek boet vir iets wat ek nie gedoen het nie! Bestaan daar ooit so iets soos regverdigheid? Hoekom plaas U ’n onskuldige man in die beskuldigdebank? Gaan U werklik toelaat dat ek dalk tronk toe gaan vir ’n daad wat ek nie gepleeg het nie? Gaan ’n onskuldige man dalk lewenslank in die tronk sit? Wat bly oor van reg en geregtigheid?

Die advokaat en die staatsaanklaer kry antwoorde op hul vrae, antwoorde wat hulle self verskaf. Net die beskuldigde kry geen antwoorde op sý vrae nie … want hy kan nie aan die regte antwoorde dink nie en die Een vir wie hy vra, swyg.

Vir oulaas kry die beskuldigde ’n kans om iets te sê voordat die vonnis gevel word. Hy staan regop, kyk na die man wat vir hom vra of hy nog iets te sê het, sy blik dwaal na sy advokaat, dan na die bruin vrou, die regter … En Daniël Pohl skud sy kop.

Wat sal dit help om dit weer eens hardop te sê? Hy het dit al hoeveel kere gesê … en niemand glo hom nie.

Die regter se opsomming van die misdaad wat teen hom ingebring is, is ’n dowwe gedreun in die agtergrond van sy verstand. Op die voorgrond brand die vurige verwyt, skreeu sy eie stem stom ten hemele: Here! Is dit u finale antwoord?

“… vyftien jaar gevangenisstraf waarvan vyf jaar opgeskort word …”

Sy oë flikker verward. Dis nie waar nie! Dis nie wáár nie! Dis iemand anders se straf, die ware skuldige s’n … Sy oë flits na die openbare sitplekke, vind ’n paar swart oë tussen die starendes. Sy mond vorm die naam, ’n geluidlose hulpgeroep wat nie beantwoord kan word nie: James!

Hy sien die blink waas in die swart oë, die bewende hand wat daaroor gevee word. Dan draai die man sy rug, stap weg …

James!

’n Warboel van emosies kook in hom, verswelg dan tot ’n grafswye toe ’n hand aan hom trek en ’n stem beveel: “Kom.”