Читать книгу Ettie Bierman Keur 9 - Ettie Bierman - Страница 10

Martin was ’n goeie leermeester. Die brug, die kronkelende grondpad en die motorhuise is net soos hy dit beskryf het. Selfs die frangipaniboom waaronder hulle stilgehou het, lyk soos hy beduie het.

“Bang?” vra Martin toe hulle uit die motor klim.

“Nee.” Ila skud haar kop. “Nie bang nie; doodverskrik en baie lus om om te draai en weg te hardloop.”

Martin stap om die motor en help Ila hoflik uit. Hy neem albei haar hande in syne. “Welkom op Rietendal, Daniela.”

Voordat Ila kan antwoord, trek hy haar nader. Sy arms gly om haar middel en hy buig af om haar te soen. Hy moes Ila se onwillekeurige teësin agtergekom het, want hy fluister onderlangs: “Daar is van die huis se vensters waardeur mens die motorhuise kan sien. Onder die omstandighede sou ek haar gesoen het, nie waar nie?”

Ila rem nie verder nie. “En dink jy nie,” fluister sy met haar wang teen Martin se bors, “dat Daniela jou dalk ’n taai klap sou gegee het as jy haar gesoen het nie? Julle twee is nie juis op vriendskaplike voet uitmekaar vyf jaar gelede nie, is julle?”

“Almiskie. Maar onthou, ons is immers broer en suster. Sy sou nie teen ’n broederlike verwelkomingsoentjie beswaar gemaak het nie.”

Martin se soen is allesbehalwe broederlik. Sy mond is warm en dwingend op hare, soos dié van ’n minnaar. Hy druk haar teen hom vas asof hy haar nooit weer sal los nie. Sy asem jaag in sy keel en hy fluister gesmoord: “Ek is seker jy kan beter doen as dit, liefste. Dis nie jou oupa wat jy soen nie. Moenie so stokstyf staan nie. Ontspan …”

Ila dwing haarself om haar arms om Martin se nek te sit en hom ’n ligte drukkie te gee. Haar mond beweeg effens onder syne.

“Is daar iemand wat ons kan sien – wat ons miskien dophou?” vra sy uitasem.

“Nie wat ek van weet nie,” antwoord Martin vroom. “Die ou man wag op die noordelike stoep en Mieta is agter in die kombuis. Daar sal nie ander mense dié tyd op ’n Sondagoggend by die huis wees nie.”

“Maar hoekom het jy dan gesê ek moet jou vashou …?”

Martin maak haar met ’n soentjie stil. Toe hy Ila vir oulaas teen hom vasdruk, kan sy voel hoe hy skud van die lag.

“Nie so hard nie, skatlam. Mens weet nooit wie hóór ons dalk nie.”

Ila is baie kwaad. “As niemand ons kan sien nie, kan niemand ons ook hoor nie. Dit was gemeen van jou. Ek sal jou nooit daarvoor vergewe nie.”

Martin grinnik. “Het ek jou nie gewaarsku ek is ’n opportunistiese man nie?”

Hy is nog steeds hoogs geamuseerd en baie tevrede met homself toe hy Ila se hand neem om haar huis toe te lei.

“Moenie skrik as die ou man aanvanklik dalk effens brommerig is nie. Hy is nie ’n mens wat maklik sy gevoelens wys nie. Agter daardie outokratiese en dominerende uiterlike skuil ’n baie klein hartjie, maar hy is bang die mense kom dit agter. Lyk bly om hom te sien, sê jy is jammer omdat jy so lank weggebly het en wag dat die storm oorwaai. As die donderweer en blitse verby is, sal jy agterkom hoe bly die ou man in werklikheid is om jou by die huis te hê.”

“Nóú sê jy my …” verwyt Ila hom. “Jy het my onder die indruk gebring dit gaan net maanskyn en rose wees. Jy het niks gesê van donderweer en blitse nie …”

’n Swart vrou kom skielik om die huis gestorm. Sy steek ’n paar treë van Ila af vas, hande op die heupe, en die blitse waarvan Martin gepraat het in die klein, swart ogies.

“Mieta …” waarsku Martin haar onderlangs.

“En vir wat bly jy so lank weg, meisiekind! Het jy vergeet jy het ’n huis en ’n pa? Kyk hoe lyk jy! Jy is so maer soos ’n kraai! Het hulle nie in Janniesburg vir jou kos gegee nie? Ook maar goed ek het skaapboud en bobotie en roomkoek gemaak dat ek jou kan begin vet voer. Jy lyk siek! Jy lyk …”

“Mieta …” val Ila haar sag in die rede. “Mieta … ek het nog nie eers my voet oor die drumpel gesit nie, en jy baklei al klaar met my. Is jy nie bly ek het huis toe gekom nie?”

Mieta wil nog verder raas, maar sy kan geen woord uitkry nie. Die aggressiewe houding verdwyn. Haar hande frommel die wit voorskoot en haar lippe bewe. Dan verkrummel haar hele gesig terwyl trane oor die verrimpelde wange loop. Mieta swaai kortom, druk haar voorskoot teen haar mond en hardloop terug kombuis toe.

“Hindernis een is verby,” sê Martin liggies. “Jy het ou Mieta gefop. Pragtig kop gehou, skatlam.”

Ila sluk aan die pynlike knop in haar keel. Arme ou Mieta se vreugde was aandoenlik. Ook sý het blykbaar ’n baie klein hartjie wat sy agter raas en baklei probeer wegsteek het. En bobotie … Mieta het onthou dat Daniela so lief was vir bobotie met geelrys en rosyntjies.

“Wel, waar wil jy instap?” vra Martin ongeërg. “Voordeur of agterdeur?”

“Waar sou Daniela ingestap het?” vra Ila.

“Jy is Daniela,” herinner Martin haar. “Doen soos jy goed dink. Ek glo nie Daniela self sou ou Mieta beter hanteer het nie. Hou so aan.”

“Ek dink ek behoort seker reguit na haar … my pa toe te gaan.”

Ila stap sonder huiwering regs om die huis, deur die hekkie in die hibiskusheining en oor ’n grasperk na die noordelike stoep aan die voorkant waar Daniela se pa wag …

Maar beide Ila en Martin het van die kwaai rifrughond vergeet. Snuffels het agter die huis in die koelte van die soetdoringboom gelê en slaap en nie dadelik die motor hoor stilhou nie. Sy werk is om hoenders en vreemdelinge op die werf te verjaag. Nou wil hy vir sy aanvanklike pligsversuim vergoed. Hy storm deur die hekkie en toe hy sy baas herken, verwelkom hy Martin luidkeels.

Maar dan steek hy vas. Die stert gaan staan botstil. Die geblaf hou op en hy kyk onseker na Ila. ’n Diep grom stoot in sy keel op en hy kom ’n tree nader.

Met een vinnige beweging koes Ila agter Martin in sodat hy tussen haar en die massiewe rifrug is.

“Ek … ek het vergeet om jou te sê. Ek ly aan ’n ewige vrees vir honde,” sê sy senuweeagtig.

“Snuffels sal nie byt as jy by my is nie.”

“Ek verkies om dit liewer nie op die proef te stel nie. Jaag hom weg. Jaag hom deur die heining en maak die hek toe, asseblief …”

“Kom, Snuf …!” beveel Martin terwyl hy die hekkie oop­hou.

Die rifrughond is gewoonlik baie gehoorsaam. Maar vandag luister hy nie na die bevel nie. Hy kom snuif-snuif nader aan Ila terwyl sy geel oë haar stip dophou.

“Snuffels! Uit!” gebied Martin. Toe die hond nog steeds nie gehoorsaam nie, gryp hy hom en boender hom deur die hek. Dis lastig dat Ila bang is vir honde, dink hy ergerlik. Sy en die rifrug sal moet maats maak, anders sal die oukêrel agterdogtig raak. Snuffels was Daniela se hond en die twee was onafskeidbaar. Dis nie geloofwaardig dat ’n meisie in haar kinderdae baie lief was vir diere, maar vyf jaar later skielik ’n vrees vir honde koester nie. Ila sal baie vinnig van hierdie onsinnige fobie ontslae moet raak.

“Toe ek klein was, het ’n wolfhond my eendag gebyt,” verduidelik Ila. “Van toe af is ek bang vir honde. Ek is jammer.”

“Jy moes my gesê het, dan het ek Snuffels vanoggend in die motorhuis toegemaak. Wat sou gebeur het as die ou man by was toe die hond op jou afgestorm het?”

“Ek weet nie. Dan sou ek my vrees dalk kon bedwing het.”

“Is jy kalm genoeg om die ou man te ontmoet?”

“Ja, ek dink so.”

Hierdie ding met die hond kan dalk probleme veroorsaak, dink Ila. Sy kyk om na waar die groot, bruin hond teen die hek staan, dan stap sy vinnig agter Martin aan oor die grasperk.

Net soos daardie oggend op die stasie, voel Ila lus om om te draai en te vlug. Hoe kan Martin seker wees Daniel Niehaus sal haar met ope arms ontvang? Hy is ’n harde en trotse man, ontoegeeflik en onverbiddelik. Wie sê hy het sy dogter vergewe?

Ila is ’n goeie toneelspeelster, maar sy kan nie vir Martin verberg hoe senuweeagtig sy voel nie. Martin neem haar hand in syne en gee dit ’n bemoedigende drukkie.

“Ek sal die hele tyd naby wees. As ek kan, sal ek help. Moenie soos ’n gekweste wildsbokkie lyk nie, skatlam. Die ou man sal miskien jou kop was, maar dit nie afbyt nie. En doller as kopaf kan dit in elk geval nie gaan nie.”

“Dis ’n skrale troos. Martin, sê nou maar hy weet dadelik ek is nie Daniela nie?”

“Dan lag jy hom uit en jy vra vir hom hoe dit moontlik is dat ’n vader nie sy eie dogter herken nie.”

“Lag? Ek glo nie ek sal ooit in my lewe weer in staat wees om te lag nie.”

“Ja, jy sal. As ek daardie tjek vir vyf-en-dertigduisend rand vir jou gee, sal jy lag – al die pad bank toe sal jy lag.”

Ila trek haar hand uit Martin s’n. Sy wou nie op hierdie oomblik aan die geld herinner word nie. Sy woorde het banaal geklink en haar diep seergemaak.

“Het Judas gelag toe hy die dertig silwerlinge ontvang het?” vra sy met ’n vreemde hartseerklank in haar stem.

“Hou op om jouself as ’n martelaar te beskou,” sê Martin ergerlik. “Kom … Die ou man sal wonder waar ons so lank draai.”

Ila voel na aan trane en haar knieë voel bewerig, maar sy het geen ander keuse as om saam met Martin na die voorstoep toe te stap nie.

Die ou man sit in ’n rystoel, ’n kombers oor sy bene en sy kierie op die stoep langs hom. Sy hare is spierwit en sy vel het ’n wasagtige, half deurskynende voorkoms. Ila skrik toe sy hom sien. Martin het haar voorberei op wat sy toestand is, maar dit lyk asof die geringste windjie hom sal omwaai. Sy blou oë is egter helder en deurdringend toe hy sy kop draai om na haar en Martin te kyk.

Ila voel asof sy aan die stoeptreetjies vasgespyker is. “V-Vadie …?” fluister sy onseker, haar stem pynlik hees en haar keel toegetrek. Hierdie was die oomblik wat sy bo alles gevrees het. Nou kan sy nie meer omdraai nie … pleks dat sy gevra het Martin moet nie staan en toekyk nie, dan was dit dalk makliker vir haar.

Die ou man praat nie. Hy groet nie en hy heet Daniela nie welkom nie. Die blou oë is deurpriemend en die lippe in ’n ontoegeeflike lyn saamgepers. Ila vrees hy gaan geen enkele woord vir haar sê nie. Dan kom dit soos ’n sweepslag: “Hoog tyd!”

Ila het egter gesien hoe aangedaan hy is. Hy moes twee keer sluk voordat hy die woorde kon uitkry, en die benerige hande klem gespanne om die armleunings van die rystoel.

Met drie lang treë is Ila by hom. Sy val op haar knieë langs die stoel en verberg haar gesig in die reisdeken. Die ou man bly egter stokstyf sit.

Eers na ’n volle minuut beweeg een van die hande stadig om Ila se gesig op te lig. Hy draai haar kop na die lig om haar gesig te bestudeer. Ila draai haar gesig nie weg nie, maar sy byt haar onderlip senuweeagtig vas en haar oë kan nie in dié van die ou man kyk nie.

Martin voel magteloos terwyl hy wonder wat hy kan doen om Ila te help. Hierdie is die krisis-oomblik, die grootste hindernis waaroor Ila moet kom. As die moedswillige ou man net meer tegemoetkomend was, dink hy wrewelrig. Hy het net gesê: “Hoog tyd!” Arme Ila het haar seker morsdood geskrik. Dis snaaks dat sy nog so goed kop gehou en by die oukêrel gaan kniel het. Die ou man kon tog darem gesê het: “Welkom, my kind,” of iets van dié aard. Watter soort verwelkoming is hierdie vir die dogter na wie hy kastig so gehunker het?

Daniel Niehaus sou graag wou sê: “Ek is bly jy het na Rietendal teruggekom,” maar sy tong kan die woorde nie vorm nie. Hierdie oomblik, hierdie ontmoeting waarop hy so lank gewag het, is vir hom te veel. Hy kug twee keer en sê dan met ’n growwe stem: “Jy het … ouer geword.”

“Ja, Vadie. Ek is nie meer agtien nie.”

“Ek dank die goeie Vader dáárvoor.”

Ila is nie seker wat sy daarop moet antwoord nie.

Die maer hand beweeg voel-voel oor Ila se gesig, dan kry dit een van haar hande beet, die greep verbasend sterk vir sy ouderdom. Toe hy met sy ander hand oor haar hare streel, weet Ila die spanning is verby. Sy is vergewe. Sy lê haar kop teen die ou man se knieë en dan is dit asof ’n damwal meteens in haar meegee om die woorde te laat uitborrel, stamelend en half deurmekaar.

“Ek is jammer, Vadie. So vreeslik … jammer oor … oor alles. Vergewe my. Ek moes nie weggegaan het nie. Ek het u nie verstoot nie. Ek het nie geweet u is … siek nie. As ek dit geweet het, het ek lankal teruggekom. Ek het verlang …Was Vadie baie, baie kwaad vir my?”

“As ek sê ja, sal dit jou verdiende loon wees, Daniela. Maar nee, ek was nie vir jou kwaad omdat jy weggegaan het nie, my kind. Ek het verstaan. En ek kan maar net sê dankie dat jy teruggekom het.”

Ila waag dit om vlugtig in die ou man se gesig op te kyk. Dog dis geslote en onpeilbaar en sy weet nie wat hy met daardie woorde bedoel het nie. Hy sê hy verstaan waarom sy weggegaan het … Wat verstaan hy? Dat sy nie met Martin wou trou nie? Of … of wat het hy bedoel?

Ook Martin frons onbegrypend waar hy nog steeds op die stoeptreetjies staan. Sedert Daniela daardie nag, vyf jaar gelede, weg is, het die ou man nooit enige woord oor die rusie tussen hulle twee gerep nie. Dit was aan Martin oorgelaat om sy eie afleidings te maak. Maar wat presies tussen Daniel Niehaus en sy dogter gesê is, weet Martin tot vandag toe nie. Hy het egter aanvaar dat die ou man aan sý kant was en vir Daniela gesê het sy is kleinlik en kinderagtig om nie met haar stiefbroer te wil trou nie. Dit was die logiese afleiding, het Martin geredeneer, want hoekom anders het Daniela weggegaan? As die ou man Daniela se kant in die saak gekies het, sou sy op Rietendal gebly het. Maar nou wonder hy skielik: Wat het Daniela destyds vir haar vader vertel? En wat verstaan die ou man vandag? Weet hy wat gebeur het daar … daar by Rooikloof?

Daniel Niehaus lig nie een van die twee in oor die betekenis van sy opmerking nie. Sy blik dwaal vir oulaas oor Ila se gesig, dan sê hy kortaf vir Martin: “Jy het lank genoeg langs die pad gedraal voor jy Daniela vir my gebring het. Nou kan jy jou bruikbaar maak. Gaan haal vir die kind ’n stoel en sê Mieta moet tee bring. Dan gaan kyk jy wat met die melkery aangaan.”

Martin is onwillig om Ila en sy stiefvader alleen te laat, maar hy durf hom nie openlik teëgaan nie. Dis een ding om agter sy rug van die ou man te skinder en neerhalend van hom te praat, maar heeltemal ’n ander om dit in sy teenwoordigheid te doen. Wanneer hy by sy stiefvader is, is Martin baie gedienstig en behandel hy Daniel Niehaus met die eerbied wat hy as huidige baas van Rietendal verdien.

“Vader, voor ek weg is dorp toe, het ek bevele gelaat. Arend-hulle kan alleen met die melkery aangaan,” sê Martin.

“Bevele gelaat …” sê die ou man iesegrimmig. “En wat wil jý doen? Heeldag op die stoep sit en tee drink terwyl ander jou werk op die plaas doen? Dis nie hoe daar op Rietendal geboer word nie.”

Niks van Martin se opstandigheid en ergernis is in sy stem hoorbaar nie toe hy gedienstig antwoord: “Goed, Vader, ek sal gaan kyk dat Arend-hulle behoorlik melk.”

“Ja, en dan gaan maak jy ’n draai by die Simmentalers in die boonste kamp. Laat my en Daniela alleen. Ons het baie om oor te praat …”

Toe Ila uiteindelik opgaan badkamer toe om haar gesig en hande voor ete te was, keer Martin haar op die trap voor.

“Was dit baie erg?”

Ila skud haar kop.

“Jy en die ou man het ure lank gesels. Wat het hy alles te sê gehad?”

“Niks besonders nie.”

“Enigiets oor sy testament?” vra Martin gespanne.

“Nee.”

“Is jy seker?”

“Martin, my vader het my vyf jaar gelede laas gesien. Dink jy hy sou oor so ’n pynlike onderwerp praat pas nadat ek op die plaas aangekom het?”

“Nee, seker nie. Maar het hy enigiets gesê wat mý raak?”

“Niks nie.”

“Iets in verband met die rusie destyds tussen hom en Daniela, waaroor dit gegaan het en wat tussen hulle twee plaasgevind het?”

“Nee. Dis nóg ’n pynlike onderwerp wat hy sou vermy het.”

“Ek weet hy wou hê Daniela moes met my trou, maar sy het geweier. Ek het net gedink miskien het hy dalk vir jou vertel presies wat daardie aand tussen hom en Daniela gesê is.”

“Hoekom sou hy? Ek weet mos net soveel van die rusie af as hy.”

“Waaroor het julle twee dan die hele tyd gepraat? Hoekom het hy my weggestuur sodat julle alleen kon wees?”

“Martin, asseblief … Ek is moeg en oorspanne. Laat my net ’n rukkie alleen.”

Martin klim hoër met die trap op sodat sy gesig regoor Ila s’n is.

“Jy is nie dalk van plan om my in te loop nie, is jy, Elizabeth Verster? Vanwaar hierdie geheimsinnigheid en ontwykende antwoorde? Is jy dalk self met ’n set besig? Is jy en die oukêrel besig om ’n komplot teen my te smee?”

Die geduldige leermeester en gesellige vriend van die afgelope tyd is skielik weg. In sy plek is die jong man wat Ila op die stasie ontmoet het, die Martin Niehaus wat haar onwillekeurig van die bewegende treinwiele af laat padgee het. Net soos daardie oggend op die perron, laat die kille stemtoon haar ’n rilling ondervind. Sonder dat sy dit besef, klim sy ’n paar trappies hoër op om van hom af weg te kom.

“Want as dit jou plan is, skatlief, kan ek jou nou reeds waarsku: dit sal ’n gevaarlike speletjie wees. Ek wil Rietendal hê, en ek is nie ’n man wat my laat dwarsboom nie.”

“Ons het oor die … oor die ou dae gesels.” Ila verag haarself omdat sy so senuweeagtig is. “Ek het hom gevra of hy nog die storie van Floors en die roomkoek onthou en …en van die tyd toe ek ’n brandweerman of ’n renjaer wou word – sulke storietjies. Ons het sommer oor die ou dae gepraat; niks oor jou nie en niks oor sy testament nie.”

“Het hy oor die afgelope paar jaar uitgevra?”

“Nie veel nie. Ek het net gesê dat ek vir ’n bekende skryfster gewerk en in Johannesburg gewoon het. Ek het soveel moontlik by die waarheid gebly sodat hy my nie op ’n onjuistheid kon betrap nie.”

“Het hy oor die verband om jou arm uitgevra?”

“Ek glo nie hy dit eers opgemerk nie.”

“Hy moes. Hy het jou so aandagtig bestudeer.”

“Wel, as hy het, het hy niks gesê nie.”

“En as hy het, wat sou jy geantwoord het?”

Ila se ken lig uitdagend. “Jou leerling onthou al die leuens wat jy haar geleer het, Martin Niehaus. Ek het nie vergeet dat ek my arm in Maria Meintjies se huis verstuit het nie.”

“Mooi. Moet ook nie die ánder dingetjies vergeet nie, Ila – byvoorbeeld dat jy Elizabeth Verster is en nie Daniela Niehaus nie.”

“Ek kan dit maar vergeet, want jy sal altyd naby wees om my baie gou daaraan te herinner dat ek ’n bedrieër en ’n indringer is.”

Ila staar Martin nog ’n oomblik koud aan, dan draai sy weg en stap badkamer toe.

“Miesiela!” roep Mieta. “Ek het vir jou Kersfeeskos gemaak. Jy moet kom eet voor alles koud is!”

Miesiela … Die tongknoper, mies Daniela, wat deur die jare afgekort is. Arme getroue ou Mieta, dink Ila, wat volgens Martin so getreur het nadat Daniela weg is. Ou Mieta, wat haar kop deeglik wou was, wat wou raas en baklei, maar darem vir Daniela “Kersfeeskos” gemaak het om vir haar terug te verwelkom. Martin was reg oor die gemeste kalf wat vir Daniel Niehaus se dogter geslag sou word. Die mense van Rietendal is bly om Daniela terug te hê …