Читать книгу Ettie Bierman Keur 11 - Ettie Bierman - Страница 5
2
ОглавлениеTheo verminder spoed toe hulle by die ingangshek kom en draai na Janie.
“Amper by die huis, my liefste!”
“Ja.”
“Ja, wie?”
“Ja, Theo,” terg Janie.
“Nee, dis nog nie goed genoeg nie.”
“Ja, my … man. My liefste man …”
Theo lag ingenome en druk ’n soentjie op die twee blinknuwe ringe aan sy vrou se linkerhand.
Hulle loop na die kantoortjie, waar hy die hekwagter en die beampte groet en verneem of daar enige boodskappe vir hom is.
“Middag, Theo. En … e … middag, mevroutjie,” groet die ouerige man en loer nuuskierig oor sy bril na die mooi donkerkopmeisietjie. So, dis nou die stadsnooientjie wat Theo vir hom in Johannesburg gaan haal het! Jare lank al word Theo Vermaak as die mees gesogte vrygesel in die Laeveld beskou en het Katinka tevergeefs haar flikkers vir hom gegooi. Maar nee, hulle eie meisies was nie vir hom goed genoeg nie. Hy het vir hom ’n stadsjapie gaan haal. Hierdie enetjie is mooi en Theo lyk baie lief vir haar, maar sy is nog baie jonk en hy wonder of sy hier sal kan aanpas … en of sy opgewasse is vir die stryd wat op haar wag. Katinka is sy eie kind en hy ken haar ongelukkig te goed. Sy is nie ’n mens wat maklik tou opgooi nie. Sy is baie lief vir Theo Vermaak en sy gaan die lewe vir hierdie donkerkoppie moeilik maak.
“Enige boodskappe, oom Gawie?” herhaal Theo.
Oom Gawie Labuschagne knik.
“Daar is ’n veldbrand twintig kilometer anderkant Dzata-kamp.”
“Wanneer het die brand uitgebreek?” vra Theo skerp.
“Laat gistermiddag. Een van die toeriste by Njelele het die rook opgemerk en die kantoor in kennis gestel. Flip en Johan Weideman en ’n paar ander beamptes is dadelik soontoe, maar daar was nie ’n voorbrand naby nie en hulle sukkel om die brand onder beheer te kry. Katinka en die kinders het ook gaan kyk of hulle kan help.”
“Ek ry dadelik. Twintig kilometer anderkant Dzata? Op die seekoeigatpad?”
“Dis reg, Theo. Ek wonder, wil mevroutjie nie liewer hier bly en ’n bietjie rus nie? Die pad was seker lank en warm.”
“Dankie, oom Gawie, maar daar sal nie vanaand tyd wees om haar weer te kom haal nie,” sê Theo, onwillig om Janie by Katinka se ma en pa te laat. “Sy sal maar saam met my moet ry.”
Theo gee vet toe die motor deur die hek gaan. ’n Brand in die Dzata-gebied is gevaarlik. Twee jaar gelede was daardie deel ’n droogtegeteisterde gebied en hierdie seisoen is die veld steeds droog en uitgetrap. Gelukkig is dit nou somer, maar vir die soveelste keer wens hy daar was genoeg tyd om voldoende voorbrande te maak.
Vier jaar lank was hy die enigste veldwagter in Pafuri en toe het Flip Venter hom darem kom help, maar hy het meer hulp nodig en saans wanneer die son sak, voel hy die magtelose frustrasie in hom opstoot. Daar is te min tyd en te veel dinge wat gedoen moet word om die veld en die diere te beveilig. Die brand is natuurlik weer veroorsaak deur ’n dom toeris wat onnadenkend ’n sigaretstompie uit sy motor gegooi het … of dalk die wilddiewe wat die patrollie in ’n ander rigting wou stuur …
“Ons ry te vinnig,” keer Janie. “Ons sal geen diere sien nie.”
“Daar’s nie nou tyd om diere te soek nie. Ek wil so gou moontlik by daardie brand kom!”
“En jou arme motor?”
Theo onderdruk ’n ongeduldige uitroep toe die motor se veerstelsel op ’n slaggat deurstamp en hy spook om weer beheer te kry.
“Dink jy ’n motor is vir my belangriker as die lewens van duisende hulpelose diere wat deur die vuur bedreig word? Waar dink jy gaan die bokke die komende winter wei as die hele veld afbrand? Aan die noordelike grens, waar die terroriste sit en wag om hulle af te maai en te verorber? Verbrande onnosele toeris …! Soms weet ek nie wie die gevaarlikste is nie – die toeriste of die terroriste.”
Theo spaar nie sy motor óf sy passasier nie en Janie kan net hier en daar ’n woord uitmaak wat hy sê.
“Wat sê jy? Het ’n toeris verbrand? In daardie veldvuur?”
Theo mompel onderlangs iets ergerliks en Janie waag dit nie om weer te vra wat hy sê nie. Sy verstaan nie mooi wat gebeur het of wat die rede vir hierdie vreeslike jaagtog is nie, maar sy sê liewer niks nie. Sy het Theo nog nooit in so ’n omgekrapte bui gesien nie en besluit om voorlopig maar stil te bly. Later kan sy gegrief voel omdat hy so kortaf met haar was, nou moet sy eers vir lewe en dood aan die sitplek vasklou. In hierdie luim sal Theo seker nie eers stilhou as sy uitval nie.
“Olifant! Hou vas!” roep Theo uit en die volgende oomblik swaai die motor heeltemal dwars in die sand soos hy moet rem trap om nie die yslike kolos te tref nie. Hy steek ’n hand uit om Janie te keer, maar hy is te laat; sy is net van ’n donker massa amper so groot soos ’n berg reg bokant die motor bewus voordat haar kop die paneelbord met ’n verblindende slag tref. Sy hoor dat Theo iets uitroep, maar sy sien sterretjies en is nie in staat om te antwoord nie.
Die ratte kras toe Theo ’n paar treë agteruit ry en sommer deur die veld koers kies om agter om die olifant te kom.
Janie het op haar knieë tussen die sitplek en die paneelbord geval. Sy is deurmekaar van die harde stamp teen haar kop en voel benoud toe sy nie kan uitkom nie.
“Theo …! Hou stil. Hou stil!”
Theo rem haar aan die arm en pluk haar terug op die sitplek, maar hy verminder nie spoed nie.
“Is jy dan heeltemal onnosel, Janie?” vra hy woedend. “Hoekom het jy nie jou sitplekgordel vasgemaak nie?”
“Ek … ek het nie daaraan gedink nie.” Janie vee verdwaas met die agterkant van haar hand oor haar oë en dan begin sy ook kwaad word. Theo bestuur hierdie motor soos ’n maniak en dan is hy vir háár kwaad as sy haar kop stamp! Hy uiter geen woord van verskoning of van bekommernis dat sy dalk seergekry het nie … Hy het geen konsiderasie vir haar nie en ’n mens sal nie sê hulle is skaars ’n dag getroud nie.
“Jy kon my gewaarsku het jy gaan soos ’n mal mens deur die bosse jaag en ek moet my gordel vasmaak!”
“Moet ek dan alles vir jou sê? Ek het gereken jy is darem in staat om vir jouself te dink. Maak daardie sitplekgordel nóú vas!”
“Ek weet nie hoe die knip werk nie,” antwoord Janie stuurs.
Theo haal sy voet met ’n gesmoorde uitroep van die brandstofpedaal af.
“Jy gedra jou soos ’n moedswillige kind, Janie.”
Hy pluk die sitplekgordel oor haar skouers, trek dit baie styf om haar middel en knip dit vas.
“Theo! Dis te styf. Dit maak my seer!”
“Jammer,” sê hy kortaf en verstel dit effens. “Het jy netnou seergekry?”
“Nee,” sê Janie sarkasties. “Dis mos nie seer as ’n mens ’n verblindende slag teen jou kop kry nie. ’n Mens se kop is mos van klip gemaak.”
“Janie …” Theo moet homself inspan om kalm te bly. “Ek kon nie dadelik stilhou nie omdat daardie olifant ou Eentand was. Hy is ’n verstote bul en baie aggressief. As ek dadelik stilgehou het, sou hy gestorm het.”
“Jy kon darem oor my bekommerd gelyk het en nie so lelik met my gepraat het nie.”
“Ek het met jou geraas juis omdat ek geskrik het toe jy val en oor jou bekommerd was. Het jy seergekry?”
“’n Bietjie. Dit was ’n harde slag, ek het sterretjies gesien en … en …” Janie is skielik na aan trane en kan nie verder praat nie.
“Janie, moet om liefdeswil net nie nóú kies om in trane uit te bars en histeries …” Theo beteuel sy ongeduld en dwing homself om redelik te praat.
“Janie, dertig kilometer van hier af is ’n vernietigende veldbrand aan die woed. Dit kan die ganse reservaat in puin lê as ons dit nie betyds onder beheer kry nie. Ek is jammer ek het so woes gery en vra om verskoning dat jy jou kop gestamp het. Ek is nog steeds baie lief vir jou en jammer jy het seergekry. Ek sou jou graag in my arms wou neem en troos, maar daar is nie tyd nie. Ek wil so gou moontlik by die ander veldwagter kom en met die brand help. Sal jy nou soos ’n soet dogtertjie vasgegord sit en jou venster opdraai sodat die takke nie jou arm krap as ek nie betyds vir die bosse kan uitswaai nie?”
“Dis te warm as die venster opgedraai is. Ek is nie ’n kind nie, Theo. Ek is ’n getroude vrou. Al sal ’n mens nooit raai dis my bruidegom van ’n paar uur wat langs my sit nie …”
Janie kyk onderlangs na Theo en verwag dat hy sal glimlag of haar ’n haastige soentjie sal gee. Dit was hulle eerste rusie as man en vrou en sy is nie met die versoening tevrede nie. Sy weet uit ondervinding sy het met ’n man met ’n haastige humeur getrou, maar ’n jong bruid verwag darem ’n bietjie meer romanse van haar splinternuwe bruidegom. Veral pas nadat sy haar kop so seer gestamp het …
Theo is egter reeds besig om die enjin aan te skakel.
“Draai op die venster,” is al wat hy sê. “Hier is baie doringbome in die omgewing en die takke kan jou lelik krap. En sluit ook die deur aan jou kant.”
“Theo, sê my …” Janie skuif effens nader aan hom. “Sou jy stilgehou het netnou as ek dalk uitgeval het?”
Theo knik afgetrokke, sy aandag weer by die pad en by die lug aan die oostekant, waar hy reeds tekens van die rook kan sien. Dis ’n verwoestende brand daardie. Hy hoop die damwal en die twee nuwe windpompe bly nie in die slag nie …
“Sou jy regtig?” Janie laat haar kop teen sy skouer rus en gee die bruingebrande hand op die stuurwiel ’n ligte drukkie.
“Sou ek regtig wat? Oppas, die pad is nou en ek sal nie vinnig kan uitswaai as jy so naby aan my sit nie.”
Janie skuif dadelik weg, so ver moontlik in haar eie hoekie en vas teen die deur.
“Dit spyt my,” sê sy koel. “Ek wou net weer vriende maak. Dis vir my belangrik dat ons huwelik nie so gou reeds moet skeefloop nie. Ek sal nie weer teenaan jou sit of jou hand vashou nie. Ek sal nie weer aan jou ráák nie.”
“Janie, dis omdat jy jou soos ’n moedswillige kind gedra dat ek jou soos een behandel. Ek wil nie hê jy moet agterna sê dis mý skuld dat jy bloedvergiftiging gekry het omdat die dorings jou gekrap het nie.”
Sommer so in die ry leun Theo oor, druk die deurknoppie af en draai Janie se venster toe. Sy arm skuur teen haar wang en skouer en Janie skuif dadelik agtertoe, weg van hom af en stywer teen die rugleuning.
As Theo dit opgemerk het, lewer hy geen kommentaar nie. Langs die motor kom reeds ’n paar verskrikte voëls verbygevlieg en nou kan hy ook die rook begin ruik. Hoekom breek ’n brand altyd uit juis wanneer hy nie in die reservaat is nie? En hoekom is daar vandag nie die geringste teken van reënwolke in die lug nie? Hy hoop Flip Venter en sy helpers het reeds met ’n voorbrand begin.
En hopelik is daar nog ’n bietjie water in daardie droë loop van die Mutale-rivier wat die vlamme effens sal demp. Met die Johannesburg-toe-ganery het hy nie verlede week daardie pad gepatrolleer nie en hy weet ook nie of daardie trop van bykans dertig waterbokke nog in die Dzata-omgewing is nie. Hy kan maar net hoop die tropleier het betyds onraad geruik en deur die Pafuri-rivier na veiligheid gevlug …
“Steenbokkie!” sê Theo skielik. Hy beduie nie waar nie en laat dit aan Janie self oor om in die ruie gras na die klein bokkie te soek. “Het jy hom gesien?”
“Nee,” en sy doen ook nie moeite om rond te kyk nie. Dis drukkend warm in die motor en sy het ’n dowwe hoofpyn ontwikkel. En so maklik vergewe sy ook nie vir Theo nie …
“Dáár hardloop hy! Dis ’n mooi rammetjie.”
“Baie mooi,” stem Janie koel saam, maar sy staar stip voor haar in die pad en lewer ook geen kommentaar toe die motor se skokdempers weer eens deurstamp in ’n slaggat wat Theo nie betyds gesien het nie.
Sy hoop hierdie duur motor van hom breek. Sy wens hy stamp die Mercedes teen ’n klip of iets – of stamp sy eie kop teen die ruit, tien keer seerder as wat sy háár kop gestamp het …
Dan kry Janie skielik skaam oor haar wraakgedagtes. Dis kleinlik van haar; amper net so kleinlik as wat Okkie was. ’n Veldbrand is ’n ernstige saak en sy kan Theo seker nie kwalik neem as hy ongeduldig met haar is of nie aandag aan haar gee nie. Dis nie dat sy regtig kinderagtig is nie, dis sommer maar dat sy huis toe begin verlang: na haar vriende en die kantoor en haar ou woonstelletjie oorkant die park, na die bekende dinge wat haar minder onseker en bang vir die toekoms sal laat voel.
En na haar ma … Hoe bitter graag sou sy nie gistermiddag haar ma by haar wou gehad het nie! Dit was haar huweliksdag en daar was nie ’n ma of ’n pa of selfs ’n tante of ’n suster om haar by te staan en te sê sy doen die regte ding en Theo Vermaak is die regte man vir haar en sy sal gelukkig woon in ’n verafgeleë wildreservaat nie.
Dit was net Theo. Maar gister was hy so lieftallig en bedagsaam teenoor haar. Nie soos vandag nie. Vandag is sy heeltemal alleen …
Die dowwe hoofpyn het erger geword en dit voel nou soos hamerslae teen haar slape. Janie voel weer die branderigheid van trane agter in haar keel, maar sy onderdruk dit. Sy gaan Theo Vermaak nie weer die geleentheid gee om te sê sy moenie in trane uitbars en histeries raak nie. Hy het haar gewaarsku hy het nie veel kennis van vroumense nie, maar sy het darem ’n groter mate van begrip van hom verwag. Hy het haar immers lief.
Miskien moes sy Marina se aanbod aanvaar het om saam te kom landdroskantoor toe. Hierdie gevoel van eensaamheid het gister reeds begin en die onpersoonlike atmosfeer van die kantoor en die saaklikheid van die landdros het dit vererger. En toe word twee wildvreemde en onbelangstellende klerke geroep om as getuies te dien. Dit was nie hoe sy altyd gedroom het oor haar huweliksdag nie.
Of miskien moes sy en Theo in die kerk getrou het. Dit sou baie gehelp het as daar gewyde orrelspel was en dalk blomme in die kerkgebou, en ’n vaderlike predikant met ’n mooi boodskap …
Die vlamme is baie erger as wat Janie verwag het en nou besef sy ook dat dit nie swaar reënwolke is wat sy op die horison gesien het nie, maar rook.
“Bly in die motor!” skree Theo bokant die gedruis van die vlamme uit. Hy spring uit en hardloop na ’n man wat ook die uniform van ’n veldwagter aanhet.
Janie kan nie uitmaak hoeveel mense daar is en wat hulle met die sakke en stukke afgebreekte takke probeer doen nie. Sy sien ook nie ’n brandweerwa nie en wonder bekommerd of Theo nie te naby aan die smeulende bosse stilgehou het nie. Daar is so ’n lawaai en dit lyk of almal deurmekaar rondhardloop. Sal iemand hoor as sy skree?
“Dankie tog jy is hier!” skree Flip vir Theo. “Ons het ’n voorbrand gemaak, maar dit gaan nie genoeg wees nie. Ons moet ’n breër een agtertoe maak – teen die spruit. Daar is darem nog ’n bietjie water in en daar is die bosse effens groener.”
“Hoe lyk dit?”
Flip skud sy kop. “Ons vorder, maar dit lyk nog steeds sleg. Ek het Njelele toe geradio vir nog hulp. Enigiemand – selfs gewillige vakansiegangers. Die brandweer op Messina staan op ’n gereedheidsgrondslag indien ons hulle nodig kry.”
“Ek wil g’n toeris hier hê nie,” sê Theo kortaf. “Hulle weet net hoe om ’n brand te stig, nie hoe om dit te blus nie. Wat maak daardie kinders hier?”
“Katinka het die skool gesluit sodat hulle kon kom help. Sy is ook hier iewers …”
“Ons kan dit nie toelaat nie. Sê sy en die kinders moet onmiddellik padgee voordat nóg ’n ramp ons tref.”
Theo volg Flip se voorbeeld en bind ’n nat lap oor sy mond en neus. Dan tel hy ’n brandblusser op, voel dis leeg en gooi dit eenkant toe. Hy gryp ’n mlalapalmtak, roep ’n span werkers en hardloop af na die spruit se kant toe. “Ek gaan saam met Theo!” roep iemand in ’n pikswart besmeerde denimlangbroek en serp om die kop en gesig.
Janie kon nie bokant die gedruis hoor wat die persoon skree nie, maar aan die manier van hardloop kan sy sien dis ’n meisie. Sou dit die Katinka wees van wie daardie ouerige man by die ingangshek gepraat het?
Deur die rookwolke sien Janie dat Theo vassteek en wild met sy arms vir die meisie beduie sy en die twee seuntjies wat haar gevolg het, moet teruggaan. Dit lyk asof Theo baie ergerlik is en of daar ’n woordewisseling volg – ’n hewige argument wat blykbaar deur die meisie gewen word, want slegs die twee seuntjies draai terug en die meisie klouter-val agter Theo aan teen die skuinste af.
Die ander veldwagter roep die kinders en beduie hulle na ’n Land Rover van die Parkeraad toe. Hulle lyk eers onwillig, maar merk dan dat ’n paar ander kinders reeds by die voertuig staan en dat een van die beamptes agter die stuurwiel sit.
“Toe, oom Theo slag julle lewendig af as hy terugkom en julle nog hier kry!” jaag Flip hulle aan. “En julle juffrou gaan ook raas kry omdat julle stokkiesdraai. Dis nie meer die goeie ou dae toe die skole gesluit is wanneer daar ’n brand of ’n dreigende sprinkaanplaag was nie.”
Na omtrent twee of drie uur is die spektakel van rook en smeulende boomstompe nie vir Janie meer so aanskoulik nie. Dit wil lyk asof die vuurvegters die brand onder beheer het en daar is nie meer veel aksie nie. Die mense is almal dieper die veld in, na ’n kol waar die lug nog donker bokant die bosse hang.
Dis ondraaglik warm in die motor en Janie het die vensters oopgedraai. Die rook brand haar keel en die bedompige reuk maak haar naar en laat haar voel asof ’n klomp hamers van binne af teen haar kop slaan. Sy besluit om uit te klim en iewers ’n slukkie water te gaan soek. Theo-hulle het seker waterbottels, of dalk is die water in die spruit drinkbaar.
Buite is dit amper nog warmer as in die motor. Daar waai ’n ligte windjie, maar die skerp rookreuk is oorweldigend. Janie is baie lus om om te draai, maar sy is bitter dors en sy sien ook nie kans om langer in die motor te sit nie.
Theo kon darem al ’n kansie gemaak het om te kom kyk hoe dit met haar gaan, dink sy wrewelrig. Of hy kon iemand gestuur het om vir haar water te bring. Vir al wat hy weet, het die leeus haar al opgevreet. Hy was dan daardie eerste dag so bekommerd oor haar veiligheid! Hoe kan hy haar nou ure lank alleen in die motor laat bly, sonder kos of water?
Daar is geen teken van Theo of enigeen van die ander mense nie. Janie draai haar kop skuins om beter te kan hoor. Iewers ver kan sy nog ’n geknetter hoor, maar nie stemme nie.
Die spruit is baie verder as wat sy gedink het. Die grond is ongelyk en brand haar voete deur haar skoensole. Janie kyk vies na haar pikswart sandale en wonder of sy nie liewer al met die pad langs moes geloop het nie. Maar sy kan onthou dat sy en Theo nie oor ’n bruggie gekom het vroeër vanmiddag nie. Dit beteken dat die spruit nie die pad kruis nie. Dit loop parallel met die grondpad en dit kan nie meer te ver wees nie, anders sou Theo die motor gebruik het en daardie meisie nie agterna gehardloop het nie.
’n Neushoringvoël kras skielik van iewers naby haar en Janie skrik haar yskoud. Sy wonder hoekom dit nie saam met die ander voëls gevlug het nie. Die hele middag het sy geen voëls of dieregeluide gehoor nie, nie eers insekte nie, en dit was ’n onverwagte en welkome geluid. Die voël se teenwoordigheid gee haar hoop dat die spruit naby is en sy strompel moedig verder deur die swart as en verkoolde bome en bosse. Dit maak lankal nie meer saak dat haar voete en klere pikswart is nie. Die sweet loop in strepe teen haar nek af en sy weet sy lyk seker smerig vuil, maar niks maak meer saak nie. Om water in die hande te kry, het ’n obsessie by haar geword.
Dit kan nie meer te ver wees nie, praat Janie haarself vir die soveelste keer moed in. Die spruit behoort nou net hier voor te wees …
Dis reeds ’n geruime tyd dat sy nie meer voetspore in die verskroeide grond voor haar gesien het nie en dis met ’n gevoel van verligting dat sy ’n ry spore reg voor haar gewaar. Sy het begin vrees dat sy heeltemal in ’n verkeerde rigting geloop het.
’n Ander persoon het pas tevore hierlangs gestap, dalk ook op pad spruit toe. Sy bestudeer die spore met die hoop dat dit dalk Theo s’n kan wees, maar sy sien dat dit iemand met hoëhakskoene was. Seker daardie ander meisiekind …
Meer om haar met iets konkreets besig te hou en ook uit ’n bietjie nuuskierigheid, meet Janie die grootte van die voet aan haar eie. Katinka is blykbaar net so lank soos sy en hulle dra ongeveer dieselfde nommer skoen.
Dan tref dit Janie met ’n siek gevoel op die krop van haar maag dat Katinka donkerblou seilskoene aangehad het. Dis nie Katinka se ry spore hierdie nie; dis haar eie …
Eers weier sy om die feit te aanvaar, dan begin sy besef dat sy in ’n sirkel geloop het. Sy het al gehoor dat mense so verdwaal.
Paniek dreig om haar te oorweldig en Janie besef dat sy kalm moet bly. Sy moet nugter bly. As sy nou paniekbevange raak, verloor sy kop en kry sy Theo se motor nie weer nie. Al hierdie verkoolde swart bosse en bome lyk eenders en dis maklik om jou sin vir rigting in die veld te verloor.
Janie haal ’n paar keer diep asem om haarself tot logiese denke te dwing. Sy begeer om net ’n oomblik lank iewers te sit, maar die grond en klippe is vuurwarm en sy is bang sy het nie die moed om weer te begin aanstap as sy ’n bietjie gerus het nie.
Sy gaan staan ’n rukkie in die koelte van ’n knoppiesdoringboom en wil dit nie teenoor haarself erken dat sy netnou onder hierdie selfde boom gerus het nie. Dis ’n ander boom; dit móét ’n ander boom wees … maar dan sien sy die amper verkoolde stuk skilpaddop waarna sy netnou ook gestaan en kyk en wonder het of die arme skilpad lankal reeds dood was en of dit te stadig was om die vuur te ontsnap.
Sonder dat sy ag gee in watter rigting dit is, begin Janie aanstap. Dis nou koeler as vroeër die middag en sy merk met ’n skok dat die son reeds onder is. Sy kan nie meer onthou hoe laat sy van die motor af weg is nie, maar sy raai dat sy reeds ure in die veld ronddwaal. Dis nou doodstil. Sy hoor nie meer die geknetter van vlamme nie en daardie neushoringvoël is ook weg.
Janie voel onrustig en stap vinniger, maar sy is steeds teen die skuinste en haar voet haak aan ’n boomwortel vas. Sy probeer nie eers vir haar gesig keer nie. Sy bly net so lê en hortende snikke laat haar skouers ruk. Sy weet sy gaan nooit weer by mense uitkom nie! Sy gaan die hele nag hier ronddwaal en môre, wanneer die son weer begin bak, gaan haar kragte ingee en sal sy nie meer kan loop nie. Sy sal in ’n bondeltjie bly lê, sonder dat sy die spruit gekry het …
’n Visioen van ’n groot bottel yskoue melk in haar yskas by die woonstel flits deur haar gedagtes, en dan onthou sy die eerste keer toe sy ’n limonadebier gedrink het. Dit was ’n groot glas en daar was nat druppeltjies aan die buitekant. Okkie het gesê daar is niks wat naby ’n bier kom om ’n mens se dors te les nie: nie eers water nie en beslis nie koeldrank nie. ’n Bier les ’n mens se dors die heel beste …
Janie voel hoe ’n traan teen haar wang afloop en sien hoe dit eers met die swart as meng en dan vinnig in die grond wegsak. Sy weet dit sal niks help nie, maar sy laat rus haar kop op haar arms en laat toe dat die trane haar oorweldig.
Sy moes nie met Theo getrou het nie. Dit was slegs ’n mate van verliefdheid wat sou oorgegaan het as sy hom nooit weer gesien het nie. Theo is ’n moeilike mens. Hy stel té hoë eise aan sy vrou en reeds op die eerste dag van hulle getroude lewe het hy met haar rusie gemaak. Boonop laat hy haar daarna ure lank sonder kos of water in die motor sit. Hy het haar nie lief nie en sy moes nooit met hom getrou het nie. Okkie was reg: sy ís ’n dwaas. Theo was ook reg toe hy gevra het of sy dan onnosel is. Sy moes liewer in daardie motor bly sit het en van hitte vergaan het as om hier in die veld in te kom. ’n Ligte windjie roer Janie se hare en sy kom effens tot verhaal. Haar neus is so aan die brandreuk gewoond dat sy dit eers nie besef nie, maar dan dring die feit tot haar deur dat daardie briesie ’n skoon reuk gebring het. Of miskien nie skoon nie, maar ten minste iets anders as die reuk van brand. Dit het na ’n vlei of ’n moeras of so iets geruik …
Sy kom moeisaam regop en probeer vasstel uit watter rigting die wind gekom het. Eers maak sy haar vinger nat en probeer so die windrigting peil, maar dit werk nie. Sy tel ’n handvol as op en laat dit stadig val.
Lê die spruit aan my régterkant? wonder Janie. Dit beteken dat sy die hele tyd naby was, maar dat sy elke keer weggedraai het net voordat sy by die spruit gekom het.
Dis reeds skemerdonker en sy kan nie meer mooi sien nie. Sy strompel teen die helling af en die laaste entjie kruip sy half op haar knieë.
Die sanderige ou loop met die groot plat klippe en hier en daar ’n donker poel water is die mooiste gesig wat Janie in haar hele lewe nog gesien het. Sy gril nie eers vir die paddavissies en ’n dooie slak wat bo-op die water dryf nie. Sy is te dors en proe nie dat die water louwarm is en brak smaak nie. Sy drink handevol daarvan en gooi dit ook oor haar nek en gesig. Dan skop sy haar sandale uit en baai haar seer voete in die water. Hierdie water is lekkerder as wat enige bier kan smaak …
Noudat haar dors geles is, kan sy weer logies dink en nou eers dring dit ten volle tot haar deur dat sy hopeloos verdwaal het en dat dit binne hoogstens ’n halfuur pikdonker sal wees. Sy draai haar kop skuins om beter te luister, maar daar is geen geluid wat vir haar sê in watter rigting die motor en ander mense is nie.
Die beste ding sal wees om weer by die grondpad uit te kom, besluit Janie. Sy weet nie of Theo vir haar sou wag nie, maar dalk kom daar ’n ander motor verby.
Sy begin bang word as sy aan haar man dink. Theo se uitdruklike bevel was dat sy in die motor moes bly, en sy ken daardie humeur van hom. Hy gaan baie, baie kwaad wees. In sy woede sou hy dalk sommer gery en haar aan haar lot oorgelaat het, of dalk die ander mense aangesê het om sy kinderagtige vrou te soek.
Dieselfde windjie van netnou dwarrel skielik om Janie en sy ril. Die hele dag was dit drukkend warm, maar nou is dit skielik koud. Sy droog haar hande en arms af, neem ’n laaste mondvol water en begin dan aanstap.
Die donker veld is doodstil om haar en Janie begin bang voel. ’n Krieweling trek teen haar rug af en sy vlieg om, maar daar is niks nie. Was dit haar verbeelding, of het sy werklik ’n sagte voetval agter haar gehoor? Wie sê ’n leeu of ’n luiperd is nie op hierdie oomblik besig om haar te bekruip nie?
Janie hardloop ’n ent en toe haar asem begin jaag, gaan sy met haar rug teen ’n boomstam staan om die wêreld om haar te bespied. Nêrens is ’n roering nie.
Theo het gesê leeus jag nie in die nag nie, probeer Janie haarself moed inpraat. En die ander diere het vir die vuur gevlug. Hier is geen roofdiere naby nie.
En slange? vra ’n bang stemmetjie in haar binneste.
“Slange slaap in die nag,” antwoord Janie hardop. “Dié wat nie gevlug het nie, het doodgebrand. Hier sal nie …”
Haar kop ruk om. Wat was dit? Die wind of … of iets anders? Sy hoor egter nie weer die geluid nie en begin vinnig aanstap. Sy val oor ’n klip en die takke krap haar arms en gesig, maar sy voel dit nie. Haar enigste gedagte is om weg te kom van daardie geritsel af.
Janie het geen idee in watter rigting sy loop nie en ook geen benul hoe laat dit is nie. Dit voel vir haar of sy ure lank aanmekaar geloop het en sy weet nie hoeveel keer sy geval en weer opgestaan het nie, toe sy skielik die dreuning van ’n motor hoor.
“Stop!” skree sy en begin hardloop.
Byna onmiddellik hardloop sy haar in die donker teen ’n boomstomp vas. Sy is ’n oomblik lank duiselig, maar die dreuning is nou heelwat nader en dit spoor haar aan om regop te kom. Sy begin weer hardloop, maar versigtiger, en sy hou haar arms voor haar gesig.
“Stop, ag, stop, asseblief,” vra sy. “Moenie verbyry en my hier alleen in die veld laat nie. Asseblief …”
Janie bly hardloop, maar dan sien sy motorligte skuins agter haar verbygaan. Sy het in die verkeerde rigting gehardloop. Sy het wég van die pad af beweeg …
Sy vlieg om, net betyds om die rooi liggies van die motor deur die bosse te sien verdwyn.
Dis meer as wat sy kan verduur. Sy bly teen ’n groot miershoop leun en begin hygend huil. So naby en tog so ver …
Dis die louwarm hitte van die miershoop wat Janie weer moed gee. As die miershoop nog effens warm is, beteken dit dat sy nie te ver afgedwaal het nie. Sy is nog steeds in die omgewing waar die brand was en die grondpad behoort nie te ver te wees nie.
Sy begin weer strompelend aanstap en kom agter dat sy in ’n oop stuk veld is. Sy val nie meer oor klippe en bosse nie en loop haar nie meer teen bome vas nie. Sy val op haar knieë en voel met haar hande om haar. Dis alles net sand. Daar is geen gras of bosse nie.
“Dis die … pad,” prewel Janie. “Ek het by die grondpad uitgekom!”
Nou maak dit nie meer saak in watter rigting sy loop nie en Janie besluit om net daar te bly sit in die hoop dat daar nog ’n motor sal verbykom. Sy is bang sy raak weer die pad byster as sy in die donker begin aanstap.
Na ’n ruk begin Janie weer dors word en sy voel ook lomerig. Maar sy is te bang om in te sluimer; bang ’n luiperd of ’n hiëna is besig om haar te bekruip, en dat ’n motor sal kom en verbyry sonder dat sy dit kon stop.
Eers dink Janie dis weer die geritsel van die wind, en dan klink dit ’n oomblik lank na die dreuning van ’n vliegtuig, maar dan besef sy dis weer ’n motor: ’n vragmotor of ’n Land Rover, en dit kom vinnig aan.
Sy spring op en gaan in die middel van die pad staan, sodat die bestuurder haar nie kan miskyk nie. Die dreuning word geleidelik harder en Janie begin bekommerd wonder hoekom sy nie ligte sien nie. Dit klink of die voertuig báie naby is. Sy hoop nie hier is ’n ander pad naby en dat die vragmotor haar gaan misry nie. Dit sal net mooi die laaste strooi wees!
Skielik is daar ’n paar verblindende ligte amper reg op haar. Sy gooi haar arms op en probeer desperaat uit die pad kom. Sy is van die geskree van remme bewus, en van ’n stofwolk en ’n stem wat iets uitroep. Iemand spring uit en ’n motordeur klap toe en Janie kom pynlik van haar knieë af orent.
“Het jy seergekry?” roep ’n manstem.
“Nee …” Sy weet nie of sy moet lag of huil nie. Sy het baie seer geval, maar dis wonderlik om weer ’n mensestem te hoor.
Sy kan vaagweg in die voertuig se ligte ’n figuur uitmaak en dan neem iemand haar aan die arm.
“Janie?”
“Ja, dis ek. Dankie tog dat jy gekom het. Ek was … baie bang.”
“Ek sou so dink.” Die stem is besorgd. “’n Meisiekind alleen in die veld … Waar was jy die hele tyd? Ons het ons mal gesoek na jou.”
“Ek was by die spruit. En in die veld. Ek weet nie waar ek was nie. Ek het … . verdwaal.”
“Kom klim in die motor,” sê hy en neem haar aan die arm.
Maar hy lei haar eers na die ligte toe en hou haar ’n armlengte van hom af.
“Ek wil eers kyk hoe Theo se vrou lyk.”
“My hare hang seker in toutjies en ek is smerig vuil. Ek lyk seker sleg.” Janie probeer haar hare uit haar gesig vee.
“Redelik sleg,” antwoord hy geamuseerd. “Jy lyk of jy in die oorlog was, meisiekind. Maar onder die laag stof raai ek dat jy ’n mooi entjie vroumens is. Theo het nog altyd ’n oog vir ’n mooi nooi gehad.”
“E … wie is jy? Flip Venter, die ander veldwagter?”
Hy lag saggies. “Nee, ek is nie ou Flip nie. Het Theo jou al van sy geliefkoosde neef vertel?”
Janie is nog effens deurmekaar en kan nie helder dink nie.
“’n Walt of ’n Walther of iemand?”
Weer lag hy saggies. “Ek kan sien Theo het nie te veel oor my uitgewei nie, anders sou jy darem my naam geken het.”
“Ek is jammer. My kop draai en … en ek kan nie reguit dink nie.”
“Moenie om verskoning vra nie, Janie. Eintlik het ek nie eers gedink Theo sou my naam teenoor jou genoem het nie. Hy verkies om van my aanwesigheid op hierdie ou aarde van ons te vergeet.”
“Hoekom?”
“Theo is nie die tipe persoon vir wie ’n mens die hoekoms en die waaroms vra nie. Jy het seker al teen hierdie tyd met daardie man van jou se haastige humeur kennis gemaak.”
Janie wens hulle kan in die motor klim en dat hy nie op so ’n snaakse manier praat nie. Hy en Theo sit klaarblyklik nie langs dieselfde vuur nie en sy kan onthou dat Theo taamlik kortaf was toe hy vir haar vertel het dat hy ’n skilderneef het, maar sy is te moeg om daaroor te wonder.
“Het jy nie dalk ’n bietjie water in die motor nie, Walther?” aarsel sy.
Onmiddellik is hy die ene sorgsaamheid. “Waar is my maniere tog! Jy is seker doodmoeg en dors en koud. Ja, ek het ’n bottel water in die motor, en ’n reisdeken. En noem my maar Walt. Ek het ’n gevoel ons twee gaan nog goeie vriende word.”
Janie trek ’n gesig nadat sy ’n sluk uit die bottel geneem het.
“Dis nie water nie.”
“Daar’s brandewyn by. Drink dit. Dit sal jou goed doen. Arme ou meisietjie … Dit was seker ’n nare ondervinding om alleen in die veld rond te dwaal, nè?”
“Eers was ek byna mal van die dors en toe … toe het ek bang geword,” erken Janie verleë. “Ek kom van die stad af. Ek ken nie die veld nie en ek het kop verloor toe ek besef ek is besig om te verdwaal.”
Walt dring daarop aan dat sy die reisdeken om haar vou. “Dit maak nie saak as dit vuil word nie. Dis effens koel en jy ly seker nog aan skok. Maak jou warm toe sodat Theo nie met my kan raas en sê ek het jou verwaarloos nie.”
“Waar is T-Theo?” vra Janie in ’n klein stemmetjie. “Is hy baie … woedend?”
Walt lag gemaklik en skakel die rooi sportmotor aan.
“Jy ken hom seker net so goed soos ek. Of is hy teenoor sy bruidjie sagmoedig en lieftallig?”
Janie voel dis nie baie lojaal om Theo met Walt te bespreek nie en sê liewer niks nie.
“Bang vir hom?” spot Walt.
“’n Bietjie. Hy het gesê ek moet in die motor bly sit, maar ek het dors geword en water gaan soek. Waar is hy?”
“Nog steeds daar in die brandarea. Ons het afgespreek om almal in verskillende rigtings te soek en mekaar oor ’n halfuur daar te ontmoet. Weet jy hoeveel kilometer jy geloop het, meisiekind?”
Dan het hulle al na haar begin soek, besef Janie met ’n sinkende gevoel. Theo gaan baie kwaad wees en sy weet nie of sy die moed het om aan hom te verduidelik wat gebeur het nie. Sy wens sy kon nou reguit in ’n kokende bad klim en dan tussen sagte lakens inkruip en slaap en slaap …
“Nagenoeg elf kilometer,” onderbreek Walt haar gedagtes.
“Dit was meer. Ek het in sirkels geloop. Een keer, toe ek rus, sien ek dat ek onder dieselfde boom staan. Dieselfde dooie skilpad wat ek ure tevore gesien het, was … w-weer daar …”
Alles borrel oor en Janie begin onsamehangend vir hom vertel wat sy alles deurgemaak het.
“Arme ou meisietjie,” sê Walt sag. Hy plaas sy hand oor hare. “Hulle het jou nie gewaarsku dat dít die soort lewe is waarvoor jy die stadslewe verruil nie.”
Janie kom nie agter dat Walt stilgehou het nie en skrik toe hy die motor se deur oopmaak. Hy help haar uitklim en hou haar dan beskermend terug.
“Theo is hier,” sê hy onderlangs. “Hy het so pas stilgehou. Moenie toelaat dat hy jou boelie nie, astertjie. Jy het baie deurgemaak en die minste wat hy kan doen, is om jou in sy arms te neem en dankie te sê dat ek jou gevind het.”
Hy praat harder en daar is ’n uitdagende klank in sy stem: “Theo! Ek het jou vrou vir jou gebring!”
Theo antwoord nie dadelik nie. Hy het die Land Rover se ligte aan gelos en Janie sien dat hy stadig aangestap kom. Sy wens sy kon sy gesig sien.
“Is dit so?” vra Theo koud.
Geen woord van verwelkoming teenoor mý nie, dink Janie. Sy voel lus om om te draai en weg te hardloop. Dit lyk nie asof Theo oor haar bekommerd was of bly is sy is veilig nie.
“Waar het jy haar gekry, Walt?”
“Omtrent elf kilometer van hier af, in die middel van die pad.”
Theo trek Janie aan die arm nader en bekyk haar in die ligte van die Land Rover.
“Makeer jy iets?” vra hy skerp.
Meteens is alles vir Janie te veel. Dit was ’n nagmerrie-ondervinding om in die donker in die veld te verdwaal en sy kan hoor Theo maak gereed om met haar rusie te maak en haar voor al hierdie vreemde mense te verneder. Haar kop draai en sy praat voordat sy dink.
“Ja, ek makeer baie!” spring sy Theo voor. “Ek is onnosel en gedra my soos ’n kind. Ek is mal in my kop. Stapelgek. Dit sou my verdiende loon gewees het as julle my in die veld gelos het. Jy het beveel ek moet in die motor bly en ek kan nie verwag dat jy bly moet wees om my te sien nie. Ek het jou baie ergernis veroorsaak. Toe maar, ek sal teruggaan Johannesburg toe en … en …”
Sy begin hygend huil en kan geen woord verder uitkry nie.
“Is jy klaar, Janie?” vra Theo koel. “Of was daar nog iets wat jy wou byvoeg?”
Walt plaas ’n beskermende arm om Janie se rukkende skouers.
“Dit was baie taktloos van jou, ou neef. Sy was byna histeries toe ek haar gevind het en ek het gesukkel om haar in die motor gekalmeer te kry. Nou het jy haar van nuuts af omgekrap. Hierdie meisietjie het baie deurgemaak en sy is so moeg dat sy amper nie op haar voete kan staan nie.”
“Dis nie ’n meisietjie nie. Dis my vrou.”
“’n M-mens sou dit nooit … raai nie,” beskuldig Janie hom.
Eers lyk dit asof Theo haar gaan antwoord, maar dan draai hy om en praat kortaf met iemand.
“Kyk of sy nie daardie warm tee sal drink nie, Katinka.”
Die meisie in die denimbroek kom na Janie toe en praat mooi met haar, maar Janie huil so dat sy nie kan hoor wat Katinka sê nie. Sy voel dat iemand ’n koppie voor haar mond hou en neem dankbaar ’n slukkie daarvan.
“Oppas dat jy nie stik nie, Janie,” keer Walt. “En moenie jou aan Theo steur nie. Ons ken almal daardie haastige humeur van hom en in die motor het ek jou gewaarsku hy gaan baie kwaad wees.”
“Hier’s toebroodjies ook, mevrou Vermaak,” praat ’n ander stem.
Janie besef nie dadelik dis met haar wat die man praat nie. Sy is nog nie aan die nuwe naam gewoond nie.
“Wil jy nie ’n toebroodjie hê nie, mevroutjie?” herhaal Flip.
Janie skud haar kop. “Ek kan niks eet nie, d-dankie.”
“Nou ja …” sê Theo kortaf. “Noudat my verlore vrou gevind is en blykbaar niks makeer nie, kan ons seker vertrek. Baie dankie vir al die moeite. Ek is jammer oor die onnodige ergernis. Kom, Janie …”
Janie weet dis verkeerd van haar en dit sal Theo nog meer woedend maak, maar sy voel nie op hierdie tydstip baie braaf nie. Sy weet haar man het nog lank nie klaar geraas nie. In die motor, waar daar nie ander mense by is nie, gaan sy dit deeglik ontgeld. En Walt gaan nie daar wees om vir haar in die bresse te tree nie.
Sy skud haar kop en sonder dat sy dit besef, staan sy effens nader aan Theo se neef.
“Ek s-sal sommer … saam met Walt ry,” hakkel sy. Sy skrik vir die uitdrukking op Theo se gesig en gaan deurmekaar voort: “Ek wil jou nie verder moeite aandoen nie. Walt het ’n reisdeken en … en al my goed is daar in sy motor en –”
“Jy ry saam met my,” val Theo haar kortaf in die rede. Hy wag nie dat sy verder teëpraat nie, maar neem haar aan die arm en stryk met haar aan na sy eie motor toe.
Tot Janie se verligting sien sy dat Katinka ook saam met Theo gaan ry. Die groot rusie word darem nog ’n bietjie langer uitgestel …
“Sal ons vir haar agter in die motor ’n bed opmaak, Theo?” vra Katinka. Sy wag nie op ’n antwoord nie en sprei ’n kombers op die agterste sitplek van die Mercedes oop. “Ons het reeds van jou bagasie in een van die Land Rovers gelaai, Janie. Theo se motor was te swaar gelaai en hy was bang die vere breek toe hy deur die veld gery het.”
Janie is dankbaar om haar kop neer te lê en met niemand te praat nie. Sy hoor vaagweg dat Katinka en Theo gesels, maar dan oorval die lomerigheid haar.
“Foei tog, Theo, dit was seker ’n lang wag in die motor,” hoor sy Katinka sê. “Jy kan Janie nie kwalik neem dat sy ’n entjie gaan stap het om bene te rek nie. Onthou, sy is ’n stadsjapie en ken nie die gevare van die veld nie.”
Janie hou dadelik van die meisie. Hier is darem iemand wat met haar simpatie het …
“Stadsjapies lees darem seker hulle koerante en weet van die terroris-gevaar vanuit Mosambiek en Rhodesië. Sy kon in die veld vermoor gewees het sonder dat ons ooit haar lyk sou gevind het.”
“Jy is nou baie melodramaties, Theo,” sê Katinka. “Jou vrou is veilig en dis glad nie nodig om so morbied te wees nie. Dis vreemd … Ek kan nie daaraan gewoond raak dat jy getroud is nie. Dit was vir my ’n … verrassing.”
Theo lê sy hand ’n oomblik op Katinka s’n.
“Ek is jammer,” sê hy sag.
“Hoekom? Jy het geen rede om te sê jy is jammer nie,” antwoord Katinka liggies. “Jy het ’n pragtige vrou en die brand is geblus en dit gaan goed met die renosters en dit lyk of julle patrollies geslaagd is. Jy het geen rede om sleg te voel nie.”
“Nee, ek het seker nie, nè,” antwoord Theo. Sy stem is net so lig soos Katinka s’n en hy glimlag effens, maar hulle is albei daarvan bewus dat die atmosfeer in die motor gespanne is en daar daal ’n ongemaklike stilte tussen hulle neer.
