Читать книгу Ettie Bierman Keur 11 - Ettie Bierman - Страница 8

“Kelkiewyn! Kelkiewyn!” roep ’n voël na sy maat, maar Janie hoor dit skaars.

“Ons kan nie deur hierdie drif gaan nie, Theo!” roep sy ontsteld uit. “Dis te diep en die water sal die Land Rover meesleur.”

“Ek dink ek ken driwwe beter as wat ’n stadsjapie hulle ken,” antwoord Theo onverstoord. Hy skakel oor na laagste versnelling, hou sy voet egalig op die brandstofpedaal en sorg dat hulle in die middel van die pad bly.

Janie het haar ruit opgedraai en sy sit asof gehipnotiseer na die malende rooibruin water en kyk. Sy sien hoe dit golwe teen die buffer maak en sy waag dit nie om te kyk hoe hoog die water teen haar deur opstoot nie. Sy sit roerloos totdat die grys Land Rover die modderwater van hom afskud en teen die helling uit brul. Wanneer hulle bo kom, hou Theo stil.

“Vra ekskuus vir jou man,” sê hy tergend.

Die hele oggend was hy gaaf en vriendelik en het hy haar interessante staaltjies vertel van die diere wat hulle gesien het. Dit was amper soos die ou Theo wat dit verlede keer geniet het om die reservaat vir haar en Riana te wys. Maar nou is daardie bekende tergende glimlaggie om sy mond vir Janie te veel. Sy is bang hy sien die heimwee en verlange op haar gesig en draai haar kop weg.

“Ons kon in die modder bly sit het, of in ’n slaggat beland het,” sê sy styf.

“Jy behoort meer vertroue in jou man te hê. Of in sy kennis. Gister het ek ook hierlangs gery. Die water was toe nog nie so hoog oor die pad soos nou nie en ek kon sien daar is geen slaggate nie. En ek het persoonlik ’n sementblad in hierdie drif gegooi, juis sodat die voertuie nie in die modder moet vassit nie. Ek ken vol riviere en kan driwwe goed oordeel – beter as vroumense.”

Dit was ’n opening wat ek moes gebruik het, besef Janie. Ek moes ekskuus gevra het, al was dit dan in ’n grap. Ek moes hom nie gekritiseer en sy oordeel in twyfel getrek het nie, want nou het ek hom opnuut kwaad gemaak, net soos vroeër vanoggend daar by die ruïnes, toe ek onafhanklik wou wees en nie sy hand oor die los klippe wou neem nie. Maar as hy net weet hoe my hart breek elke keer as hy vriendelik teenoor my is of aan my raak en ek wonder of hy hom nie ingedagte verbeel dis daardie ander meisie wat by hom is nie. Want dan, sommer vir geen rede nie, kan hy skielik op ’n eienaardige manier na my kyk en word sy gesig hard en geslote …

“Daar’s die buffels!” roep Janie opgewonde, bly oor die verskoning om weer met Theo te kan praat. Die afgelope tien kilometer het hulle doodstil langs mekaar gesit en sy het al gewonder of sy ’n opmerking oor die weer sal waag, toe sy die buffel onder die mopanieboom sien staan.

“Dis ’n blouwildebees,” sê Theo ergerlik. Hy het dadelik sy voet van die brandstofpedaal afgehaal toe hy gedink het Janie sien die buffels, maar nou verwerdig hy hom nie om stil te hou nie.

“Ek is jammer, maar ek het regtig gedink dis ’n buffel,” sê sy in ’n klein stemmetjie.

“Dis ’n fout wat baie toeriste maak. Veral die groentjies.”

“En die stadsjapies?”

“Dié wat hulle moedswillig hou en nie geluister het toe ek die verskille tussen buffels en blouwildebeeste verduidelik het nie. Die blouwildebees het ’n massa van ongeveer 240 kilogram, teenoor die buffel se 750.”

“En die blouwildebees se horingwydte is ongeveer tagtig sentimeter, teenoor die buffel se 147 sentimeter. Sien, ek hét geluister …”

“Maar hoekom het jy dan die fout gemaak om te dink daardie blouwildebees is ’n buffel, as jy die verskille so goed ken?”

“Omdat dit menslik is om ’n fout te maak.” Janie haal ’n paar keer diep asem, vleg haar vingers senuweeagtig inmekaar en begin dan pleitend: “Ek het baie foute gemaak sedert ek Pafuri toe gekom het …”

Theo gee sy vrou egter nie die geleentheid om boetvaardig te wees en vrede te probeer maak nie. Haar woorde het die rou wonde opnuut oopgekrap en hy sal haar nooit vergewe nie. Die tyd is verby toe sy hom met haar fraai gesiggie en ’n paar dromerige grys oë om haar vinger kon draai, toe hy halsoorkop op haar verlief was. Hy weet nou die lieftallige maniertjies en onskuldige glimlaggies is vals en geveins. Agter daardie pragtige uiterlike is Janie Marais ’n selfsugtige mens; vals en agterbaks, gemeen en goedkoop en skaamteloos …

Sy flankeer met Walt, sit op die rivierwal sy hand en vashou, kuier ure lank alleen by hom in sy rondawel, vertel vir Katinka dat Walt de Witt die man is oor wie sy sedert haar kinderdae gedroom het, dat sy onmiddellik tot hom aangetrokke gevoel het en toe hy haar in sy motor gesoen het, het sy geweet sy het vir Walt lief. Janie was selfs onbeskaamd genoeg om vir Katinka te vertel Walt se omhelsings is baie vuriger as sýne, en daaroor te lag toe Katinka gesê het dis dislojaal van haar om so iets van haar eie man te sê. Arme Tinka was baie ongemaklik. Sy het dit as haar plig beskou om hom te waarsku dat Walt toenadering by sy vrou soek, maar hy het al die feite uit haar getrek en Katinka gedwing om hom die waarheid te vertel, hoe onsmaaklik sy dit ook al gevind het.

Tinka het baie teësinnig vir hom vertel dat Janie beplan om Ockert Smuts na Pafuri toe te nooi. Sy weet uit ondervinding dat haar man maklik jaloers raak en het hoop gehad dat Okkie se besoek hom só kwaad sal maak dat hy inwillig om haar te laat teruggaan Johannesburg toe. O ja, sy het alles koelbloedig beplan en haar planne mooi agtermekaar gehad. Sodra sy weer in Johannesburg gevestig is, kom Walt agterna en dan gaan hulle saam na ’n prokureur toe om hom vir ’n egskeiding te dagvaar.

“Daar behoort nie probleme te wees nie,” het Janie gelag. “Binne drie maande is Walt en ek getroud en in Italië vir ons wittebroodsvakansie. Hy is nie soos Theo wat te suinig was om my met vakansie te neem nie. Ek hoop die gondels van Venesië en die Blou Grot by Capri help om die herinneringe aan ’n stowwerige stuk bosveld en ’n veldwagter wat met agt renosters getroud is, te laat vervaag …”

En nou sê Janie in ’n vroom stemmetjie dat sy baie foute gemaak het! Haar volgende woorde gaan seker wees dat die grootste een was toe sy met hom getroud is.

“Ja, dis menslik om foute te maak,” val Theo haar bars in die rede. “Maar nie gedurig nie en ook nie honderde elke dag nie. Sedert jy hier is, het jy nog niks reg gedoen nie. Maar jou grootste fout was natuurlik die een wat jy gemaak het vóór jy Pafuri toe gekom het – toe jy met my getrou het.”

Janie se keel trek toe. Dit help ook nie eers meer om haar vingers styf inmekaar te vleg nie, want sy voel hoe die warm trane oor haar wange begin loop en op haar nuwe ligblou broekpak drup. Dit het ook nie eers gehelp om haar mooi aan te trek vir Theo nie. Hy let nooit meer op wat sy aanhet nie en hy sal nooit sê sy lyk mooi nie.

“Spaar my asseblief die waterwerke,” sê Theo ru. “Ek weet in elk geval nie wat jy hoop om daarmee te bereik nie. ’n Histeriese vroumens het my nog altyd geïrriteer en jy is beslis nie ’n uitsondering nie.”

Theo sien dat Janie tevergeefs na ’n sakdoek soek, maar hy bied nie syne aan nie. Daardie dae is ook verby.

Theo lig haar nie in nie en Janie vermoed maar dis die Limpopo-rivier wat ’n halfuur later voor hulle lê. Daardie rivier netnou, waar die drif so diep was, was die Njelele-rivier, ’n sytak van die Limpopo. Dis na daardie rivier, wat gedurende die wintermaande slegs ’n droë loop is, wat die hoofkamp van Pafuri vernoem is. Die ander kamp is na die ruïnes vernoem waar sy en Theo vanoggend was.

“Is … d-dit …” Janie vee haar trane moedig met die agterkant van haar hand af en begin weer. “Is dit die Limpopo, Theo?”

“Nee, dis die magtige Apiesrivier,” sê Theo sarkasties.

Sy aandag is egter nie meer by haar nie. Hy het stilgehou en uitgeklim en is besig om die oorkantste wal van die rivier met ’n verkyker te bespied.

Janie sien ’n tweede Land Rover wat onder ’n boom getrek is, maar sy is bang om te vra aan wie dit behoort, bang Theo gee haar weer ’n sarkastiese antwoord en sê dit behoort aan Richard Burton of so iemand.

“Mag ek uitklim of moet ek weer in die motor bly sit?” vra sy.

“Klim maar uit,” antwoord Theo sonder om die Zeiss van sy oë weg te neem. “Moet net nie weer aan die loop gaan en ure van my kosbare tyd mors as ek jou moet gaan soek nie. Walt sal nie weer soos ’n ridder op sy wit perd opdaag om jou in sy arms te neem nie.”

Janie gaan stap al met ’n uitgetrapte voetpaadjie langs, maar waag dit nie naby die rivier nie. Selfs sy kan sien dat dit in vloed is. Die waters is rooibruin en kort-kort kom daar ’n boom verby wat hoër op deur die magtige waters meegesleur is.

Die gedreun maak haar bang. Van kleins af het sy ’n vrees gehad vir hoogtes, vol riviere en die donker, en ’n ewige grillerigheid vir insekte. Tant Johanna, wat haar grootgemaak het, het gesê dis nonsies, dis dinge waarteen sy moet stry, anders gaan sy ’n grootmens word met allerhande vrese en komplekse. Haar tante het nie verstaan nie. Sy het gesê dis ’n vermorsing van elektrisiteit om ’n nagliggie te laat brand en insekte is skadelose goed. Om hoogtevrees te hê is ipekonders, en ’n vrees vir vol riviere is maar net nog ’n stukkie nonsens wat uit ’n kind gekry moet word, al is dit met die platriem. Sy het alreeds drie kinders van haar eie en dis lastig om nou nog die kind van haar oorlede suster ook te hê om groot te maak.

Toe Janie met die voetpad terugstap, is sy diep ingedagte en merk eers die beweging op toe sy amper reg onder die boom staan. Haar knieë raak lam en haar oë is wydgesper. Haar mond gaan oop om te gil, dan onthou sy dat ’n mens ’n slang nie moet skrikmaak nie. Daar moet geen vinnige bewegings wees nie en ook geen onverwagte geluide nie. Sy tree baie stadig agteruit, een voet versigtig agter die ander sodat sy nie moet struikel nie. Sy tel nie haar treë nie en haar oë bly vasgenael op daardie lang, geelbruin slang wat van ’n tak reg bokant die paadjie hang. Daar is ’n suising in haar ore en ’n naar gevoel op die krop van haar maag as sy dink wat sou gebeur het as sy aanhou loop het, as sy nie betyds daardie flitsende vurktong en die koue swart ogies gesien het nie. Die slang se kop hang op omtrent dieselfde hoogte as haar gesig …

Meteens gee die grond agter Janie pad. Haar eerste gedagte is dat sy in die rivier se opdrifsels beland het en sy voel al hoe die koue water oor haar spoel en haar meesleur. Haar hande gryp wild na die boom langs haar, maar sy kan haar greep nie behou nie. Terwyl sy agteroor val, gil sy histeries, alle gedagtes aan die slang verdring deur haar vrees vir die rivier se malende water.

Theo storm die voetpad af, klap die molslang uit sy pad en met ’n paar lang treë is hy by Janie waar sy in ’n bondeltjie in ’n uitgekalfde gat lê, haar arm krampagtig om ’n boomwortel geklem.

“Wat is dit?” Hy probeer haar optel, maar sy klou net stywer aan die boom vas en huil deurmekaar van ’n rivier en water en van opdrifsels en strome wat haar sal meesleur.

“Janie!” Theo ruk haar heen en weer. “Wat is dit? Wat het gebeur?”

“Nee …!” skree sy en spartel om los te kom. “Die rivier gaan my intrek!”

“Luister na my,” sê hy dringend. “Jy is ver van die rivier af. Wat het gebeur?”

“Die water gaan my vat soos een van daardie boomstompe!” Sy spook histeries en probeer hom wegstoot. “Help my!”

Theo los haar ’n oomblik en klap haar hard teen die wang.

“Wat …?” Janie kyk verdwaas om haar rond. Haar hand gaan na haar wang toe en sy begin hygend huil.

“Wat het jy gesien?” vra Theo skerp. “Was dit terroriste op die oorkantste wal?”

“Jy het my geklap …” sê sy verdwaas. “Dit was s-seer.”

“Jy was histeries en dit was die enigste manier om jou te kalmeer. Wat het gebeur? Het jy seergekry?”

Die gebeure van die afgelope paar minute spoel soos ’n golf oor Janie. Sy herleef haar diepgewortelde vrees vir vol riviere en onthou hoe sy met die paadjie geloop het, haar enigste gedagte om van die kolkende water af weg te kom. En toe die slang hier reg voor haar gesig …

“Ek was bang vir die water en toe is die slang hier amper bo-op my en toe val ek en … en ek roep na jou om my te help …”

“’n Slang?” Theo frons en hy voel weer lus om Janie te skud. “Watter soort slang was dit? Het hy jou gepik?”

“Ek weet nie …” Sy bewe asof sy kouekoors het en is te deurmekaar om te onthou hoe die slang gelyk het.

“Janie …!” Theo skud haar ’n paar keer. “Het die slang jou gepik? Hoe het hy gelyk?”

“Ek weet nie. So ’n gelerige, bruinerige een, dink ek. Hy het daar van die tak af gehang, reg voor my gesig …”

Theo onthou skielik van die ou molslang wat hy eenkant toe geklap het. Hy bid dat dit dieselfde een is waarvoor Janie geskrik het. Langs die Limpopo wemel dit gewoonlik van slange en hierdie wêreld is bekend vir sy mambas en boomslange.

“Was dit daardie molslang?” vra hy skerp.

“Ek ken nie slange nie.”

“Dan is dit hoog tyd dat jy hulle leer ken.” Sy stem is grimmig en hy pluk haar hardhandig regop. “Dáár …! Kyk, daar hang hy nog steeds. Was dit daardie slang?”

Janie gril en draai haar kop weg.

“Antwoord my!” sê Theo ergerlik. “Was dit daardie molslang waarvoor jy geskrik het? Daardie onskadelike ou molslang?”

“Ja!” roep sy net so hard uit, haar selfbeheersing opnuut baie na aan breekpunt toe sy weer die slang sien. “Ja, dit was daardie molslang! Behalwe dat ek nie geweet het dit was ’n onskadelike slang nie. Ek ken nie slange nie. Al waar ek hulle nog gesien het, is in die dieretuin en dit was agter glas. Jy sou ook geskrik het as die ding skielik hier reg voor jou gesig gehang het en … en …” Janie se skouers begin weer ruk. “En … pleks dat jy my troos, baklei jy weer met my. Dit was nie mý skuld dat ek geskrik het nie! Ek roep na jou om my te help, en jy – jy klap my en skud my heen en weer en maak met my … rusie …” Sy huil al hoe harder en sien nie hoe Theo se gesig ’n oomblik lank versag toe hy na die betraande gesiggie met die vier rooi hale op die wang kyk nie.

“Janie, luister na my …” Theo dwing homself om kalm en redelik te praat. “Ons is ’n rivierbreedte van Rhodesië af op hierdie oomblik. Oorkant in daardie bosse is terroriste, mense met gewere: mense wat op jou sal skiet as hulle die geleentheid kry. Ek het vir jou gesê om nie ver weg te gaan van die motor nie, maar toe ek weer kyk, is jy skoonveld. En terwyl ek bekommerd wonder in watter rigting om na jou te roep, hoor ek jou gil. Dit alleen het my al groot laat skrik, maar toe ek jou kry, babbel jy deurmekaar van ’n slang wat ek nie geweet het of hy jou gepik het en of dit ’n giftige slang was nie. As jy in my posisie was, sou jy nie ook kwaad gewees het nie?”

“Nee.” Die reaksie na haar histerie maak Janie skielik baie braaf. “Nee, ek sou nie kwaad gewees het nie. Ek sou besef het die ander persoon het groter geskrik as ek en ek sou simpatiek gewees het. Maar jy het geen gevoel vir ’n ander mens nie. Jou eerste gedagte is altyd om te raas en rusie te maak. Ek verwag nie jy moet my in jou arms neem en troos nie. Ek weet jy sal jouself nie kan dwing om iets so onaangenaams te doen nie. Maar is dit te veel gevra dat jy my met ’n paar gerusstellende woorde vertel het dit was ’n onskadelike molslang wat my laat skrik het, en dat ek in ’n gat geval het in plaas van in die water?”

“Ek is jammer,” sê Theo kortaf. “Sal dit help as ek sê dat ek kwaad was omdat ek vir jou veiligheid gevrees het? Dat dit ’n soort onredelike woede was, gebore uit die vrees dat jy iets oorgekom het? Dat ek jou so hardhandig behandel het omdat ek so gou moontlik wou vasstel of die slang jou gepik het en watter soort dit was, sodat ek noodhulp kon toepas?”

“Nee,” antwoord Janie net so kortaf. “’n Mens maak nie met iemand rusie oor wie se veiligheid jy ’n sekonde gelede bekommerd was nie. As ’n mens verlig is dat die persoon niks oorgekom het nie, toon jy nie jou blydskap deur die persoon rond te pluk en sleg te sê en te raas nie.”

“Dit spyt my,” herhaal Theo. “Ons is twee uiteenlopende mense en noudat daar geen liefde tussen ons meer is nie, vind ons dit moeilik om mekaar se reaksies te begryp. Ek kan begryp dat jy nie by my en my omstandighede kan aanpas nie en ek wil net weer herhaal: as ek minder bekommerd oor jou was, sou my reaksie minder heftig gewees het. As ek nie omgegee het of die terroriste jou laat skrik het nie, sou ek nie so hard met jou gewerk het nie. Sal ons teruggaan?”

Janie stap vooruit en ruk haar arm weg toe sy onverwags struikel en Theo ’n hand uitsteek om haar te help.

Theo onderdruk ’n ongeduldige opmerking, net soos die begeerte om Janie se arm met geweld te neem en te keer dat sy haar nek breek. Wat vang ’n man met so ’n moedswillige vroumens aan? Hy moet seker meer geduldig met haar wees, want hy het gesien sy begryp nie waarom hy elke keer wat sy ’n gevaarlike ding aangevang het, so omgekrap was nie. Sy dink dis vir haar persoonlik wat hy kwaad was. Maar miskien kan hy Janie nie kwalik neem nie. Sy reaksies is miskien onlogies of onredelik. En al verskoning wat hy daarvoor kan aanvoer, is dat dít is wat die liefde aan ’n man doen.

“Vroumense …!” brom Theo onderlangs en skop soos ’n gebelgde skoolseun na ’n klip wat voor hom in die paadjie lê. Net soos die toeriste, is hulle ’n noodsaaklike euwel wat teen wil en dank seker maar verdra moet word. Mansmense kan nie sonder hulle klaarkom nie, maar dié ou wêreld sou darem ’n heerlike, rustige plek gewees het as hier geen vroumense was nie: niemand vir wie jy altyd ’n das en boordjie hoef aan te sit nie, niemand vir wie jy skoon sokkies hoef aan te trek nie en niemand wat jou senuwees gedaan maak en jou uit bekommernis ’n maagseer sal laat kry omdat jy gedurig bang is sy kom iets oor nie.

Janie hoor dat Theo iets brom en sien die klip voor haar voete val, maar sy ignoreer dit. Theo gedra hom net soos ’n moedswillige kind, soos ’n standerdsessie wat voel sy nooi verstaan hom nie; sy pa en ma verstaan hom nie; niemand verstaan hom nie. Die hele wêreld is teen hom …

Ek dink ék verstaan hom so ’n klein bietjie, dink sy met ’n weemoedige glimlaggie. Omdat ek sy vrou is en so dom is, voel Theo vir my verantwoordelik. Dis immers hy wat my hiernatoe gebring het en hý moet sorg dat ek die reservaat eendag heelhuids verlaat. Hy is bang ek kom iets oor en dan wys almal ’n vinger na hom en sê beskuldigend hy moes na my gekyk het. Hy het mos geweet ek is ’n onervare stadsjapie, sal die mense sê, en hy moes my gewaarsku het om nie met die luiperd te speel nie, want ’n luiperd het lang, skerp tande …

Wanneer hulle bo op die gelykte uitkom met die paadjie, stap Theo skielik vinniger. Hy haal Janie in en toe hy langs haar kom, neem hy haar hand in syne.

Janie kyk verras na hom. Is dit ’n vredesgebaar? Is Theo jammer hy was so kortgebonde? Sy gee die hand ’n drukkie en in haar hart sing dit. Dis sy manier om te sê hy is jammer. Dinge tussen hulle gaan regkom!

Theo glimlag liefdevol vir Janie, maar sy onderlangse woorde maak van die glimlag ’n leuen.

“Nee, moenie allerhande idees kry nie. Ek is nie van voor af besig om op jou verlief te raak nie. Ek het nog net so ’n wrewel in jou as gister en eergister. Maar Flip staan daar anderkant vir ons en wag en dis ter wille van die skyn wat ek jou hand vashou, om geen ander rede nie.”

Sy woorde skok Janie en maak haar diep seer. Onmiddellik is sy skaam oor daardie drukkie wat sy sy hand gegee het en probeer haar hand uit syne ruk. Theo se vingers sluit egter vaster om hare.

“Hou op om jou soos ’n simpel bakvissie te gedra,” sis hy deur sy tande, nog met dieselfde liefdevolle glimlaggie. “Ek het ook ’n renons daarin om aan jou te raak, maar Flip kyk na ons.”

“Ek … háát jou!” bars Janie uit.

“Ek ook, maar dis nie nou ter sake nie. Glimlag en lyk verlief.”

“Op jou? Dis onmoontlik!”

Die ligblou oë flikker onheilspellend, maar daar is nie vir Theo tyd om te antwoord nie.

“Dag, Flip,” sê hy vriendelik. “Ek het jou Land Rover onder die boom sien staan, maar nie geweet waar jy is nie. Jy het mos al my vroutjie ontmoet, nie waar nie?”

“By die brand, ja. Middag, Janie.”

“Middag, Flip.” ’n Moedswillige duiweltjie neem skielik van Janie besit. Sy sal Theo wys hy is nie al een wat kan toneelspeel nie. So, hy wil mos hê sy moet verlief lyk, nè?

Sy nestel teen Theo aan en lê haar hand teen sy wang, toe haar wang teen die hand.

“Dink jy nie ook Theo is ’n fantastiese ou nie, Flip? Hy is so lief en dierbaar teenoor my; so geduldig … en so verdraagsaam! Ek is dolverlief op hom en as ’n ander meisie in my slaai kom krap, krap ek haar oë uit. Is dit goed, my engel? Kan ek maar met hand en tand verdedig dit wat myne is?” Janie kyk tergend op in Theo se gesig en druk ’n soentjie op sy mond.

Hy verstyf en sy kan raai wat in sy kop omgaan … en wat hy graag sou wou antwoord. Daar is ’n lekker tevrede gevoel in haar binneste. Theo het mos nie verniet gesê sy is so ’n bedrewe toneelspeelster nie. Sy sal hom in eie munt terugbetaal.

“Kan ek maar, liefste?” terg Janie, maar sy voel skielik weer lus om te huil. Daardie soentjie het die verlange in haar wakker gemaak, die begeerte dat hierdie toneeltjie eg moes wees, dat sy werklik die vrymoedigheid moes gehad het om haar arms om Theo te sit en hom te soen as sy so voel.

“Ja, natuurlik.” Hy doen sy bes om nie ongemaklik te lyk nie. Hy hou sy arm om haar middel, dog dis styf en ontoegeeflik en nie in die minste liefdevol nie. Hy wend hom tot Flip voordat Janie weer iets kan sê. “Iets gewaar, Flip?”

“Niks. Die patrollies het ook onverrigter sake teruggekeer. Dosyn het ’n steenbokkie in ’n strik gekry en die spore gevolg, maar dié het soos gewoonlik in die rivier doodgeloop.”

Theo gebruik die steenbok as ’n verskoning om Janie van hom af weg te stoot en na Flip se Land Rover aan te stryk. Hy tel die bokkie op en bekyk die rou wonde aan die linkervoorpoot. Plek-plek steek die wit been deur en dis duidelik dat hierdie klein bokkie nie gesterf het sonder om baie hard te spook om uit die moordende saagtande van die strik te kom nie.

“Die vuilgoed!” Theo bal sy vuis en slaan dit teen die bak van die Land Rover. “Kyk wat doen hulle aan ons stomme diere en ons is magteloos om die moordenaars te keer!”

“En magteloos om te keer dat hulle ons diere vir masjiengewere ruil,” voeg Flip by.

Theo staar na die veld om hulle, stap dan na ’n maroelaboom en begin in ’n vlaag van onbeheerste woede met sy vuiste teen die stam slaan.

“Die vuilgoed … die gemene vuilgoed!” sis hy onophoudelik tussen sy tande deur.

Geleidelik kry hy beheer oor homself en draai weg van die ander af, meteens skaam omdat sy emosies die oorhand gekry het. Flip het al meermale reguit gesê hy het geen besonderse gevoel vir die veld nie. Al rede waarom hy veldwagter geword het, was om van die sleur-roetine van kantoorwerk te ontsnap en in die buitelug te werk. En Janie … Janie is ’n stadsmens wat nooit sal verstaan wat hierdie diere en hierdie veld vir hom beteken nie, wat heel waarskynlik sal lag en sê hy is oordrewe sentimenteel. Om veldwagter te wees is maar net nog ’n werk, soos enige ander. Katinka is al een wat miskien sal verstaan. Maar ook sý het in ’n stadium gesê die lewe in ’n reservaat is vervelig en sy het weggegaan om opwinding oorsee te gaan soek. Sy het gesê die oop vlaktes maak haar benoud; laat ’n mens voel die lewe gaan by jou verby …

’n Man kan geen vroumens vertrou nie, besluit Theo. Katinka, wat hier grootgeword het, laat hom en Pafuri albei in die steek. En Janie, met haar lieftallige glimlaggies en mooi beloftes, is skaars ’n paar uur met hom getroud, toe is sy in Walt se arms. Vroumense is wreed en selfsugtig. Jy moet sorg dat jy nooit op hulle verlief raak nie en beslis nie op hulle vertrou nie.

“Kom, Janie,” sê hy bruusk. “Ons vergeet van die buffels. Jy kan maar op prentjies of agter tralies in dieretuine gaan kyk hoe hulle lyk. Soms dink ek dis in elk geval wat ons nageslag sal moet doen.”

Janie kan sien Theo is baie omgekrap. Hy is bleek en gespanne en op pad terug kamp toe staar hy ingedagte na die pad voor hom, sonder om te gesels en ook sonder enige kommentaar oor haar uittartende optrede netnou daar by Flip se Land Rover. Dis asof hy van haar bestaan vergeet het en Janie raai dis aan die wilddiewe wat hy sit en dink.

Altans, dis wat sy hoop. Sy hoop nie dis aan háár wat hy sit en dink met daardie onverbiddelike trek om sy mond nie.

Die volgende paar weke sien Janie nie veel van haar man nie. Theo en Flip en ’n span werkers het begin om ’n draad aan die noordelike grens van die reservaat te span. Dit beteken dat Pafuri ’n strook grond moet prysgee en dat windpompe en damme gebou moet word om te vergoed vir die water van die Limpopo wat nou nie meer tot die diere se beskikking is nie, maar die Parkeraad hoop om hiermee die wilddiewe se strooptogte in die wiele te ry.

Ook vir Walt sien Janie nie veel nie. Drie dae gelede het sy hom raakgeloop toe sy van die Weidemans af gekom het, maar voorgegee dat sy te haastig is om te gesels. Sy het skouerophalend gelag toe Walt vra wanneer hulle daardie skildery gaan klaarmaak en gesê sy sal eers haar man se toestemming moet vra voordat sy weer vir hom gaan poseer. Daarvan het Walt nie gehou nie.

“Dit beteken ek sal my onvoltooide meesterstuk agter in ’n kas moet pak,” het hy liggies gesê, maar Janie kon hoor dat hy teleurgesteld is. “Theo sal nie instem dat jy weer vir my poseer nie. Dis jammer, want ons twee het lekker gesels. Ons is geesgenote – iets wat jy en Theo nooit sal wees nie. Hy waardeer jou nie, aster. Dit sal sy verdiende loon wees as jy jou tasse pak en saam met my weggaan. Hoe lyk dit – is jy nie lus om saam met my oorsee te gaan nie? Dit was nog altyd my grootste ideaal om ’n ruk lank een van Parys se sypaadjiekunstenaars te wees. Wil jy nie my aanmoediging en die liefde in my lewe kom wees nie?”

“Jy moes my ’n maand gelede gevra het, dan sou ek nie geaarsel het nie. Nou is ek ongelukkig ’n getroude vrou,” het Janie glimlaggend geantwoord, maar sy het geweet sy sê dit sommer net om Walt te vlei. Selfs al het hy haar ’n jáár gelede gevra, toe sy pas klaar met skool was en onseker van haarself en vreemd in ’n nuwe stad, sou sy nie ingestem het nie. Walt maak haar bang en noudat sy hom beter ken, hou sy nie van hom nie.

“Miskien op die oomblik nog ’n getroude vrou, maar vir hoe lank?” het Walt gevra.

Janie het nie geantwoord nie en gesê sy het vleis in die oond. As sy langer staan en gesels, sal hulle aandete houtskool wees.

Die volgende oggend het Walt met ’n volgelaaide motor voor hulle rondawel verbygery, gewuif en geroep dat hy weer op pad is – suide toe om ’n paar voëlstudies te gaan maak. Janie was bly, want hoe minder kontak sy met Walt de Witt het, hoe beter. Hy laat haar ongemaklik voel en sy is altyd bang sy loop hom toevallig raak en wissel ’n paar woorde en Theo kom daarvan te hore en beskuldig haar weer daarvan dat sy met Walt flankeer. Waar hy in die eerste instansie aan so ’n belaglike gedagte gekom het, weet sy nie. Sy kan dit maar net toeskryf aan ’n te vrugbare verbeelding of oordrewe besitlikheid teenoor sy vrou.

Katinka het een middag na skool daar aangekom terwyl Theo weg was en sy besig was om kombuiskaste uit te skrop, maar na ’n paar minute verskoning gemaak dat sy stapels nasienwerk het wat gedoen moet word. Toe Janie aanbied om te help, het Katinka taamlik kortaf nee gesê, asof sy bang was Janie skeep af. Sy wou ook nie vir koffie bly nie en sedert Theo-hulle met die drade begin het, het Janie haar nog nie weer gesien nie. Een van die kinders in die kamp het vir haar vertel dat hulle atletiek oefen en sy het besluit dat Katinka te besig is om te kom kuier.

Nie dat die Vermaaks oor te min kuiergaste kan kla nie. Afgesien van die Weidemans, het talle van die ander personeellede kom kennis maak en ’n hele paar van hulle het sommer vir aandete gebly. Janie het nie omgegee nie, want in die aand braai hulle gewoonlik vleis en dan neem Theo alle verantwoordelikheid op hom. En wanneer daar mense is, is dit ook minder ongemaklik as wanneer sy en Theo alleen in die rondawel is en nie ’n woord met mekaar praat nie. Janie het ook gewoond geraak aan die rol wat sy moet speel, asook die feit dat Theo skielik vriendelik teenoor haar is die oomblik dat ander mense opdaag. Dan is hy weer koel en sarkasties die minuut wat die voordeur agter hulle gaste toegaan.

Janie hou haar besig deur huis te hou, of, soos Annatjie Weideman sê, “rondawel te hou”, en vir die olifantkalfie te sorg wat deur die brand ouerloos gelaat is. Theo het klein Ollie een middag alleen in die veld gekry, bulkend en op soek na sy ma wat blykbaar vir die vuur gevlug het en in die harwar van haar kalfie geskei geraak het. Eers het Theo na die onverantwoordelike ma gaan soek en toe hy die trop nie kon opspoor nie, uit radeloosheid die kalfie agter op die bakkie gelaai en Njelele-kamp toe gebring. Die volgende dag sou die klein olifantjie verder reis na Dzata toe.

Eers wou Theo niks daarvan hoor dat Janie die olifantjie aanneem nie.

“Nee,” het hy kortaf geantwoord. “Klein diertjies en veral ’n olifantkalfie raak baie gou geheg aan ’n mens en as jy die dag besluit jy is moeg vir hom, sal dit sy hart breek. Hy sal om die rondawel dwaal, sy oë op die deur vasgenael, en hy sal weier om kos van ’n ander persoon te neem. Klein Ollie sal van honger doodgaan en dit net omdat jy so wispelturig was. Hy gaan na die kwarantynkamp op Dzata.”

“Asseblief, Theo,” het Janie bly mooipraat en soebat. “Ek sal hom nie versorg net solank hy ’n nuutjie is nie. Ek sal hom nooit verwaarloos nie. Ek belowe. Kan hy asseblief hier bly?”

“En wat gebeur as jy die dag hier weggaan?”

Hy het darem as gesê, nie wanneer nie, het dit deur Janie se gedagtes geflits. So, dis nog nie ’n uitgemaakte saak dat hy oor ’n jaar of ses maande van haar gaan ontslae raak om met daardie ander meisie te trou nie. Sy het egter haar eie probleme opsy gestoot. Die klein grys olifantjie se posisie was veel meer wankelrig as hare.

“Dan neem ek hom saam,” het Janie vasberade geantwoord.

“Om hom aan ’n dieretuin te verkoop?” Theo het minagtend geklink.

“Natuurlik nie. Ek het net so ’n hekel aan dieretuine as jy, Theo. Dink jy ek sal dat hulle Ollie in ’n klein vierkantige hokkie met ’n sementvloer sit sodat stout kinders hom met skerp stokke deur die tralies kan steek of hom met klippe gooi wanneer die opsigter nie kyk nie? Nee, Theo, ek is teleurgesteld dat jy so min van my dink.”

Daar was ’n sweem van goedkeuring op Theo se gesig, die eerste keer in byna ’n maand. Maar dis miskien goed dat Janie nie sy gedagtes kon lees nie …

Is sy weer besig om toneel te speel? het Theo homself afgevra. Sy weet ek het ’n renons in dieretuine en vaar sy nie nou teen dié plekke uit net om my te beïndruk nie? Na wat Tinka my vertel het, bejeën ek alles wat Janie sê met agterdog.

“Jy het gesê jy sal die volgende paar weke baie besig wees en ek sal jou selde sien. Klein Ollie sal vir my geselskap wees,” het Janie bly soebat.

“En jou miskien van ander … geselskap weghou,” het Theo koel geantwoord. “Of wat word daardie tipe dinge deesdae genoem?”

“Hoflikheid. Goeie maniere. Of vriendelikheid teenoor jou medemens.”

Theo het minagtend gelag. “Hoflikheid! O, is dit uit hoflikheid dat jy ure lank by Walt in sy rondawel gekuier het? En uit goeie maniere dat jy nie vir hom gesê het sy attensies is onwelkom nie?”

“Ek het hom so laat verstaan,” het Janie verdedigend geantwoord.

“O, nou erken jy dat Walt miskien ’n … effe oorvriendelik was?” het Theo veragtend gevra. “Die vorige keer was dit: ‘Nee, daar het niks tussen ons gebeur nie. Walt het my geskets, dis waarom ek so lank daar was.’ Watter verskoning het jy vir wat in die motor tussen julle gebeur het?”

Janie het onbegrypend gefrons.

“Toe maar, dit help nie om jou oë so groot en onskuldig te maak en so verbaas te lyk nie. Ek is lankal immuun daarteen en ongelukkig ken ek my neef baie goed. En ek waarsku jou weer: bly van Walt af weg, anders is ek nie verantwoordelik vir my dade nie.”

Janie het weer probeer verduidelik dat daar niks tussen haar en Walt gebeur het nie, maar dit was asof sy met ’n klipmuur geargumenteer het. Ten einde laaste het sy haar humeur verloor en woedend uitgeroep: “Ek weet nie hoekom ek jou liefhet nie! Jy is die hardkoppigste mens wat ek ken! Dit sal jou verdiende loon wees as jy een oggend wakker word en ek is weg … en ’n week later kry jy ’n poskaart van my uit Parys.”

“Parys?” Theo se oë het vernou. “Hoekom Parys?”

“Omdat …” Janie het te laat besef watter flater sy begaan het en het dit gou probeer toesmeer. “Of Rome. Of Londen. Of Timboektoe. Of enige ander plek wat ver genoeg van Pafuri af is.”

Theo was egter soos die spoorsnyer van wie se dienste hy en Dosyn soms gebruik maak om die wilddiewe se spore te volg.

“Hoekom het jy juis gesê Parys?” het hy volgehou. “Dit klink vir my baie na Walt se idee. Het hy gesê jy moet saam met hom Parys toe gaan?”

“Nee. Ons het nog nooit oor Parys …”

“Spaar jou asem. Dis deel van Walt se tegniek om sy vriendinne Parys toe te nooi. Notre Dame. Die sypaadjiekafeetjies. Die Seine en die boemelaars. ’n Sypaadjiekunstenaar se droom! Het Walt jou ook van daardie oulike hotelletjie in een van die stil strate vertel en van die Parysenaars wat mos nooit lastige vrae vra nie?”

“Soos ek wou sê toe jy my in die rede geval het – Walt en ek het nog nooit oor Parys gepraat nie.”

“Daar was seker nog nie veel tyd vir … e … gesels nie,” het Theo onaangenaam gesê.

Hy het opgestaan, uitgestap en Janie het hom twee dae lank nie gesien nie. Hy moes van die bestaan van arme Ollie vergeet het, want niemand het opgedaag om die olifantjie Dzata toe te neem nie.

Janie het ’n handeroombottel leeggemaak, ’n watteprop voorin gedruk en die olifantjie begin voer. Teen die tyd dat Theo teruggekom het, was hulle twee reeds goeie vriende. Ollie het haar tot groot vermaak van die kinders en toeriste oral deur die kamp gevolg, slurp in die lug en op ’n drafstappie wanneer hy gevrees het sy gaan weer in een van die rondawels verdwyn en hom alleen buite laat wag.

Een aand, terwyl Johan en Annatjie by hulle gekuier het, het Janie weer die saak geopper.

“Jy het gesê Ollie se hart sal breek as ek hom nie meer voer nie en hy sal van honger doodgaan, maar dit sal mý hart breek as die arme dingetjie in die kwarantynkamp geplaas moet word. Hy het nie meer ’n ma nie en niemand om hom lief te hê nie. Hy is alreeds baie geheg aan my …”

Asof hy wou help soebat, het die klein grys olifantjie skielik buitekant ’n hartroerende gebulk opgesit en almal laat lag.

Theo het gegrinnik. “Nou goed dan,” het hy gekapituleer, dog brommerig bygevoeg: “Maar as ons elke nag ’n herhaling van daardie gekerm gaan hê, staan jý asseblief op om hom te troos. Ek is nie dol oor pajamaparades nie.”

Nog steeds brommerig, het Theo Janie die volgende dag Messina toe geneem om die grootste bababottels te koop wat die apteek aanhou en gereël dat daar elke dag ’n paar liter ekstra melk by die rondawel afgelewer word tot tyd en wyl Ollie vaste kos kan eet.

“En dan sorg jy dat hy nie ook Dosyn-hulle se pap steel soos daardie klomp vlakvarke wat jy makgemaak het nie,” het Theo gewaarsku.

“Ek het nie geweet olifante eet pap nie,” het Janie hom geterg.

Hy het egter reeds die radio aangeskakel om na die nuus te luister en het nie geantwoord nie.