Читать книгу Кистэлэҥнээх Саха сирэ - Группа авторов - Страница 1

Кыыл диэхтэн киһи курдук эрээри, уҥуоҕунан быдан улахан, бигэ киэптээх, сирэйэ үксэ түү, субурхай уһун баттахтаах күтүр. Тымныыттан харыстанан кыыл таба тириитин сүлэн ылан үрдүгэр быраҕынан иккис тирии оҥостор. Кини куо- лаһын истибит киһи суох эрээри, куттал тирээтэҕинэ сүр улаханнык иһиирэн өстөөҕүн үргүтэрэ биллэр. Оноҕоһу саа-саадах оҥостон бултуур, көмүскэнэр. Саһа үөрүйэх уонна олус түргэнник сүүрэр буолан, дьон хараҕар мээнэ көстүбэт.

Аан дойду араас муннуктарыгар киһи икки, эбисийээнэ икки ардынан дьикти күтүрү, сэдэхтик да буоллар, көрөллөр. Олору но- руот аайы араастаан ааттыыллар: «йети», «бигфут», «сасквоч», «снеж- ный человек», «энжей», «авдошка», «алмасты», о.д.а., сахалар кинини «чучунаа» дииллэр.

Homo pongoides

1962 сыллаахха Америкаҕа Фрэнк Хансен диэн киһи биллибэт күтүр өлүгүн, таас хаппахтаах хоруоп иһигэр мууска тоҥорон баран, дьаармаркалары кэрийэн дьоҥҥо көрдөрө сылдьыбыт. Кини бу күтүрү Сибииргэ өлөрбүттэр диир үһү. Аатырар натуралист, криптозоолог Айвен Сандерсон уонна зоолог Бернар Эйвельманс экспонаты үөрэтэн баран, дьиҥнээх тыынар тыыннаах буоларын бигэргэппиттэр. Ол курдук, Эйвельманс «Предварительные заметки об образце во льду: неизвестный живой гоминид» ыстатыйатыгар «homo pongoides» диэн неандерталец бииһин-ууһа буоларын ыйбыт.

Хаартаҕа ыйылларынан, чучунааны ордук Саха сирин хотугу оройуоннарыгар көрөллөр эбит. Киһи кыайан тиийбэт сиригэр – хайа үрдүгэр хаспахха ордууланар.

Чучунаа туһунан аан бастаан 1929 сыллаахха муус устар 26-гар «Автономная Якутия» хаһыакка «Чучуна» диэн ыстатыйа бэчээттэнэн киэҥ эйгэҕэ тахсыбыт.

К. Линней (1707—1778)

Г.В. Ксенофонтов (1888—1938)

И.С. Гурвич (1919—1992)

Еще при царизме в Верхоянском, Колымском и Якутском округах былослышно, что на далеком севере находится никому не ведомый народ –чучуна. Никто этим слухам, упорно циркулирующим до сих пор, значения не придавал и не придает. Многие говорят, что рассказы о чучуна – просто выдумки. С этим нельзя согласиться… Верхоянцы знают, что чучуна – не фантазия. Есть и очевидцы…

Чучуна высокого роста, крепкого сложения, одет в звериные шкуры, имеет очень длинные волосы, развевающиеся при беге, вооружен луком со стрелами, сторонится местных жителей, иногда забирается в погреба за съедобным, бегает очень быстро (быстрее лошади). Отмечен один случай, когда чучуна ночью в виде забавы бросал в юрту небольшими камнями.

За чучуна при царизме и во время военного коммунизма пробовали «охотиться». 2–3 чучуна в разное время удалось убить из бердан. Трупы закопаны, и «охотники» упорно скрывают это, боясь преследования за убийство.