Читать книгу Susodźa - Ingrid Juršikowa - Страница 9

Na kónc žiwjenja přebywaše naš nan husto pola nas w Hornim Hajnku. Při dobrym wjedrje wotběža wopyt přeco na jedne a te same wašnje: Nan wulěze z awta, zeprě so kruće wo swojeho konja – tak mjenowaše wón swój kij – a nastaji so na puć po zahrodźe.

Na kloftraj šćěpkow wón jenož, móhłrjec nimoducy, zabórča. Přidam, zo kloftraj njeběštej tak runej, kaž by wón je twarił, ale njeběštej tež tak křiwej, zo byštej hubjene swědčenje wo mni dawałoj. Naš nan pak by na njej zabórčał, prjedy hač by so wón na kritisku inspekciju mojeho dalšeho hospodarstwa podał. Z krutym wóčkom stareho burskeho čłowjeka wobhlada wón moje poł ara wulke ratarstwo, porokowaše mi křiwosć běrnjacych rynčkow, wobžarowaše běrny, kotrež dyrbjachu sej bjez hnojiwow pomhać, a měješe tež něšto wustajić na mojich bunjacych žerdźach. Jeho hłowna, wótra a njesmilna kritika pak so na knoty, hrjebate myše, běrnjace bruki a čertowu francosku njerodź měrješe.

Něšto mało słowčkow – druhdy samo připóznawacych – měješe wón za sadowe štomy a zeleninowe rjadki.

Z tym bě wón spjelnił – kaž drje wón to widźeše – swoju winowatosć jako nan: radźić synej we wěcach, na kotrež so wón sam derje wusteji – a smědźeše so nětko z čistym swědomjom wěnować swojemu – a cyle swojemu – radowanju.

Podłu dołheho rynka parkowych róžow wón kóžde tři kročele stejo wosta a so, wot róžow sem abo róže zapřijejo, rozhladowaše po cyłym: za płotom šěroke pola, je wobrubjaca, wjace razow přesunjena lěsna kulisa, w srjedźišću wobraza naša wjes a w pozadku módre hórki, kiž so ći znazdala zdadźa być hory; w zahrodźe zaso kćějate kerki a štomy z pisanym lisćom, złaha stupaca łuka a šěroko tulny a jasny do zelenje jałorcow a chójnow sadźeny dom.

Nan by tam stał, kruće sprěty na swój kij, přeco hišće sylne ramjenja skulojćene, staru, wotpřimanu čapku z čoła sunjenu, a by mjelčał.

Jenički raz wón wupraji, štož wón začuwaše. Wón rjekny: »Kóń by so jow pasć dyrbjał. Wrobel ma rjaneho žrěbca.«

Wrobel ma rjaneho žrěbca, a hdy by žrěbc so tule pasł, by wšo před płotom a za płotom rjany ramik był za to najrjeńše na swěće: za konja – to nan měnješe.

Kóń bě jeho són čas žiwjenja. Hač by wón konja wobsedźeć chcył abo prosće jenož měć – picować, česać, gratować, přahać –, ženje so dowědźał njejsym a ani pospytał, za tym so doprašeć. Jónu je nan konja poměł – dwaj dnjej abo tři –, hnydom po prěnjej wójnje, něchtó je jemu jeho wulišćił, za tuni kroš, nan to ženje sebi a tamnemu wodał njeje. A jónu sym jemu konja kupić chcył, hdyž bě wón sydomdźesat. A wón praji: »Što ha dyrbju hišće z konjom …«

Tež sony maja swój čas.

Dawno, dawno hižo bě wón zamknył swój són do tajneje komorki, před sobu a scyła před kóždym druhim. Přetož njech by tón druhi tež – samo hnuty a z lubosću – so na schowany són posměwknył, wobsedźer sona by jón wusmjaty widźał.

Hdyž by nan zahrodu přechodźił, by wón najradšo w swětłym sćinje dweju brězow blisko chěže sedźał, dalokowid na hrudźi, a hdyž so jemu jara derje dychaše, wostatny, njeskamjentnjeny kusk płucow jeho bjez přewulkeje prócy z kislikom zastaraše, zažehli sej wón swoju krótku fajfu.

Druhdy sej wón tež podrěmny.

Jónu wón z drěmnjenčka wujědźe, hdyž ja přistupich. Jeho cyłe mjezwočo so wjeseleše, a wón měješe jara módrej woči.

Wón praji: »Mi je so runje něšto dźało. Mějach konjej, jednoho brunaka – walacha – a čornu kobłu. Kobła so wožrěbi, bě to kaž wosrjedź někajkeje jasneje žurle, ale konjenc to bě, rěble běchu natykane ze synom. Ale deleka bě špundowanje a na nim rozesłane wjele čisteje słomy, kaž bychu ju wupłokali. Žrěbjo přińdźe, wone měješe běły blečk na hrudźi. Ja je na słomu połožich a je wotšudrowach. Potom walacha a kobłu zapřahnych, najprjedy bě to kaž kuča, ale potom bě to wulki žnjenski wóz, z lutymi młodymi brězami potykany. Žrěbjo běhaše po dworje, bě to naš dwór, a tež na plestrje ležeše ta rjana čista słoma. A my běchmy wšitcy hromadźe, mać a ja a wy dźěći. Ja mějach słomjany kłobuk na hłowje a za paskom kłobuka kwěćelk kostrjanca. A spěwał sym, pomysli sej: Ja sym spěwał!«

Wón so posměwkny, lědy jónu sym tajki posměwk pola njeho widźał. »Što so to takle čłowjekej dźije!« Wón z prócu stany, jeho woči buštej zaso šěrej a strózbej, wobličo krute.

Hdyž chcych jemu po tych třoch schodźenkach k domskemu horje pomhać, zabórča wón, zo móže to hišće sam; na druhim schodźenku wosta wón stejo a rjekny: »Tón brunak a ta kobła – běštej to rjanej konjej! A hakle to žrěbjo! Jara rjane skoćata.«

Wón potřase hłowu, wottřase són, a mi so zdaše, zo bě jeho kusk hańba.

Dokelž bě wón, njejapcy napadnjeny přez tajki són, druhemu – njech tež jara bliskemu – pohladnyć dał do kućika, kotryž bě wón sam za sebje zamknył.