Читать книгу Terapia zajęciowa - Группа авторов - Страница 24

Kontekst społeczny dotyczy zależności pomiędzy odbiorcą terapii, terapeutą zajęciowym a środowiskiem: kulturowym, instytucjonalnym, fizycznym i społecznościowym, dlatego w obrębie kontekstu społecznego rozważa się cztery konteksty, odpowiednio: kulturowy, instytucjonalny, fizyczny i społecznościowy. Kontekst ten przedstawia szeroko rozumiane środowisko życia pacjenta, środowisko pracy terapeuty wraz z ich uwarunkowaniami fizycznymi, klimatycznymi, prawnymi, kulturowymi i innymi.

Kontekst społeczny wyznacza ramy dla terapii, ukazuje dostępne możliwości i ograniczenia, tworząc kontekst praktyki, tj. aktualną sytuację, w której odbywać się będzie terapia zajęciowa. Rozważając kontekst praktyki, należy zastanowić się nad zależnościami występującymi pomiędzy pacjentem a poszczególnymi elementami jego środowiska, jak również rozważyć czynniki osobowe, które mogą wpływać na zaangażowanie i udział pacjenta w zajęciach (occupational performance, occupational engagement) oraz na relację pacjent – terapeuta. Wśród czynników osobowych przeanalizować należy te związane ze zdrowiem, wiekiem lub poziomem rozwoju, stylem życia, płcią, rasą, pochodzeniem i stanem emocjonalnym pacjenta. Kolejna grupa czynników osobowych obejmuje kompetencje pacjenta, jego kwalifikacje nabyte na drodze edukacji, przedstawiane zdolności, doświadczenie zawodowe, jak również umiejętności, zwyczaje i style związane z uczeniem się i radzeniem sobie. Niezmiernie ważne jest, aby wśród czynników osobowych nie zapomnieć o sferze subiektywnej, tego, co pacjent myśli o sobie i otaczającej go rzeczywistości, jaka jest jego tożsamość osobista, kulturowa, zawodowa, czy jest osobą wierzącą, jakie są jego przekonania (dotyczące np. płci, wieku), wartości, jak widzi siebie w kontekście upływającego czasu, przeszłości i przyszłości, jaką prezentuje wizję przyszłych możliwości, skąd czerpie motywację, jakie ma marzenia, nadzieje i aspiracje.

Tabela 3. Kontekst społeczny – przykłady

Tabela 4. Kontekst praktyki zakorzeniony w kontekście społecznym – przykłady

Czynniki środowiskowe, zawarte w poszczególnych elementach środowiska, jak również część czynników osobowych, są zmienne i dynamiczne z natury, mogą być zatem skutecznie modyfikowane przez terapię.

Ramy odniesienia (frames of references) są związane z posiadanymi kompetencjami, osobistymi obserwacjami otaczającego świata i własnymi przeżyciami. Opierają się na stawianiu przypuszczeń popartych wiedzą, rozumieniem i doświadczeniem oraz stanowią podłoże dla konkretnych wyborów podczas terapii. Innymi słowy, ramy odniesienia to punkt widzenia, kontekst, na którym oparte jest determinujące przebieg terapii myślenie i rozumowanie.

Ramy odniesienia, czyli własny punkt widzenia w procesie terapii, ma zarówno terapeuta, jak i pacjent. U terapeuty związany on będzie z różnymi dziedzinami wiedzy, przebytymi kursami, doświadczeniem zawodowym, na którym terapeuta opiera kliniczne rozumowanie oraz według którego prowadzi terapię. Do przykładowych ram odniesienia, związanych z praktyką terapii zajęciowej należą: sprawiedliwość zajęciowa, biomechaniczna, neurorozwojowa, kontroli motorycznej, psychodynamiczna, kognitywno-behawioralna, sensomotoryczna. Jednocześnie można wykorzystywać wiele ram odniesienia.

Zastanów się

Warto zastanowić się w swojej praktyce nad rolą ramy odniesienia pacjenta w procesie terapii. Co może ona zawierać? Być może własne uzasadnienie choroby, własną wizję niepełnosprawności oraz siebie jako osoby niepełnosprawnej, przekonania co do obecności osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, przekonania, jaką rolę ma pacjent, a jaką terapeuta w procesie terapii. Jaki może mieć to wpływ na współpracę pacjenta z terapeutą?