Читать книгу Օգուտ Բժշկութեան - იაკობ ცურტაველი - Страница 15

Գիտացի՛ր, որ ստամոքին բնական տեղիքն ի կրծոցն ի ներքեւն է. բայց վերի դիհն ստամոքին դէպի ձախ դիհն է, եւ վարի դիհն դէպի յաջ դիհն է. եւ սիրտն եւ լերդն եւ փայծեղն ի բոլորն է ստամոքին, որպէս որ լերդն յաջ դիհն է եւ փայծաղն ի ձախ դիհն է. եւ ի մէջ՝ կիպ միս կայ, եւ վերն նօսր միս կայ։ Եւ այս ամենս ի ստամոքին բոլորն այնոր համար է, որ տաքացնէ զստամոքն եւ կարենայ եփել զկերակուրն. եւ Բ պատճառն այն է, որ յորժամ շատ աշխատիս եւ շարժիս՝ նա ի տեղաց չի շարժի։ Եւ իր ձեւն որպէս դդումն է. որ այն դդումն Բ վիզ ունի, այնոր համար որ դդումն ի վերէն ի վայր Բ է կիսած. եւ Ա դիհն տափակ է եւ Ա դիհն գունդ է, ի փորուն դիհն է, եւ իր ձեւն որպէս զտանպուռայ է եւ Բ վիզ ունի, Ա ի վեր է եւ Ա ի վայր։ Եւ էութիւն ստամոքիին ցանցառ է այնոր համար, որ պիտեւան է իր զգայութիւնն եւ իմացութիւնն. եւ այն է իր զգայութիւնն եւ իմացութիւնն, եւ զկերակուր յուզելն, եւ աւելի այս իմացութիւն կուզէ քան ստամոքին բերանն. եւ այս ունի զքաղցելութեան ուժն։ Եւ մէջն կոկ չէ, որպէս զխաւուն է. եւ մէջն լան է, եւ վերն նեղ է, եւ այս այնոր համար է, որ մարդուն ստեղծուիլն լման եւ կատարեալ է, եւ յորժամ կերակուր ուտէ մարդն՝ նա ամէնն ի ստամոքն իջնու։ Եւ ստամոքին բերանն նեղ է եւ մէջն լան է այնոր համար, որ կերակուր շատ առնու եւ այլ պազի զօդվածոցն եւ անդամոցն զէն չառնէ։ Եւ արարիչն Աստուած ի ստամոքն Դ ուժ է ստեղծել, եւ բժշկապետքն մէկին ղուվաթի ճազիպայ ասեն, որ է քարշողութեան ուժն, եւ մէկալին որ Բ է՝ ղուվաթի մասիքա ասեն, որ է բռնողութեան ուժն, եւ յորժամ որ կերակուրն ի ստամոքն իջնու՝ նա բռնէ որ մարսէ եւ անհալ չի հանէ զկերակուրն ի ստամոքէն. եւ Գ-ին ասեն ղուվաթի հազիմայ, որ է եփողութեան ուժն եւ եփէ զկերակուրն ի ստամոքն, եւ յորժամ որ այս ուժն պակաս լինայ՝ նա կերակուրն ի ստամոքն անհալ մնայ եւ թթվի եւ քացվի. եւ Դ-ին ասեն ղուվաթի տայֆիայ, որ է այն ուժն, որ արտաքս հանէ զաւելուածն ի ստամոքէն. եւ յորժամ այս ուժն պակսի՝ նա յուշ ելանէ յավելվածն ի դուրս, նա ազգի ազգի ցաւեր ընծայի առ մարդն եւ վատուժի։ Եւ այն ստամոքին միջին խոշորութիւնն երթայ եւ կակղանայ. եւ պատճառն այն է, որ ի լերդէն գոլն պակաս գայ եւ հասն, եւ կամ լինի, եւ լերդն ցաւ հանդիպի։ Եւ ոմանք ասացել են, թէ այս արուեստաւորացն ուժերն ամենայն անձն եւ անդամքն կայ, որպէս որ գործն ի ստամոքն լինի՝ եւ մարսողութիւնն ի լերդն լինի, եւ քարշողութիւնն ի թոքն լինի, եւ արտաքս վարողութիւնն ի լեղին լինի, եւ բնութեան ուժն ի պավապն լինի, որ է դռնապանն։ Եւ պավապն այն տեղացն ասեն, որ զաքռն ի ստամոքէն ի յաղիքն կուղարկէ։