Читать книгу Օգուտ Բժշկութեան - იაკობ ცურტაველი - Страница 7

Գիտացի՛ր, որ զոսկերքն մարդուն որպէս սուն է արարեր անձինն արարիչն Աստուած, եւ մարդուն հիմն առանց ոսկերի չի լինիր եւ չկարել կանգնիլ ի վերայ ոտիցն։

Եւ յառաջի ոսկր գլխուն պնակն է, որ կապել է զիրար, եւ քան զամէն ոսկրն անձինն գլխուն ոսկրն ամուր է եւ յուժով է եւ ի հողն յուշ կու փթի. այնոր համար արարիչն Աստուած զգլխուն ոսկրն ամուր է արարեր, որ մէջն մեծ եւ պատուական անդամոցն, որ այն անդամն վնաս չի հասնիր։ Եւ զգլուխն այնոր համար բոլոր ստեղծեց Աստուած, որ այն իրքն որ բոլոր է՝ չի վնասիր եւ այն որ Դ անկիւն է եւ Գ անկիւն է՝ նա կու վնասի, եւ մէջն քիչ իրք կու առնու։ Եւ ինքն բոլոր է եւ Զ կտոր է եւ մէկ մէկ ի կից է, զետ կարած, հանց որ ի կցած տեղացն մէկ մէկէ չի բաժնիլ։

Բայց այս որ մէկ ի մէկ կից է՝ պատճառն Գ իրք է. յառաջն այն է որ ան պուխարն որ ի ստամոքէն ի գլուխն կու ելանէ՝ այն ի յայն կցուածոցն կու հռնծի եւ կու ելանէ. եւ թանծր պուխարնին եւ լազիճ պալղամնին ի քթին ծակէն ի վայր կու իջնու, որ մարդն ի գլխացաւութենէ ի վնասակար ցաւուն անհոգ լինայ. եւ Բ պատճառն այն է, որ թէ Ա կտորին վնաս հասնի՝ նա ալ պաղին անհոգ լինայ. եւ Գ այն է, որ գլխուն առջեւի ոսկորն կակուղ է եւ յետեւինն պինտ. անհնար է որ մէկ ոսկորն պնդութիւն եւ կակղութիւն գտվի։

Եւ այս Ե զգայութիւնս որ կայ՝ նա ի գլխուն է Գ զգայութիւնն, եւ մէկն ի ձեռքն է։ Եւ յառաջն աչիչ տեսութիւնն, եւ Բ ականջին լսելութիւնն, եւ Գ քթին հոտալիքն, եւ Դ լեզվին համ առնելն. եւ այն մէկ զգայութիւնն ի ձեռքն է, եւ այն է որ զծանրն եւ զթեթեւն, կակուղն եւ զպինտն յիմանայ։

Եւ վերի ակռային ոսկորն ի գլխոյն ոսկրն ի կից է եւ ինքն ԺԶ է, եւ Դ ցեղ է – եւ Դ եփող է, եւ Դ ծամող է, եւ Դ այլ կտրող է, եւ Դ կու աղայ որպէս զջաղաջք։ Եւ այլ ոսկորն կզակին Բ կտոր է. եւ Բ եզերն ի գլխուն ոսկորն կից է եւ ամուր, եւ ԺԶ ակռան ի յինքն ամրացուցած է։ Եւ մարդուն ջաղաջքն ակռանին է. եւ մարդուն ջաղջին՝ վարն կու շարժի. եւ այն որ ջաղաջքն է՝ վերին քարն կու շարժի. եւ Բ քարն մէկ մէկ հետ, ոչ աւելի է եւ ոչ պակաս է. եւ վերի ակռանին եւ վարին ըղորդ չեն, անոր համար որ վարի ակռանին բարակ է քան զվերինն. եւ թէ հաւասար լինար ամէնն՝ իսկի բան չէր կատարեալ գործել։ Եւ ամէն զօդվածն Աստուծոյ զօրութեամբն է յօրինած. բայց կզակին ոսկորն ի վզին ողաշարն ի կից է. եւ ինքն Ե ողաշար է. եւ իր բարձրութիւնն եւ երկարութիւնն Դ մատ է։ Եւ արարչին զօրութիւնն այն է, որ զինքն Ա կտոր չարաւ. թէ մէկ կտոր լինէր վզին ոսկորն՝ նա վիզն չէր ճկիր. եւ գլխուն ոսկորն ի վզին ողաշարն ի կից է. թէ ամէնն մէկ կտոր լինէր՝ նա մարդն ի վեր չէր կարել նայիր, եւ ո՛չ ի վայր, ո՛չ ի յաջ դիհն եւ ո՛չ ի ձախ, ոչ ի յետն եւ ո՛չ ի յառջեւն չէր կարել նայիլ եւ չէր կարել շարժիլ եւ յերկինքն չէր կարել նայիլ, մակար ի վրայ կռնակին պառկէր եւ ապա թէ տեսանէր զերկինքն։ Եւ այս ողաշարներուն ամէնուն մէջն ծակ է. եւ որպէս ըղուղ կայ եւ երթայ մինչեւ յանձն։ Եւ թէ մարդն վիզ չունենար՝ նա ձայն չէր լինիր. այնոր համար որ անասուն որ վիզ չունի՝ նա ձայն չունի. որպէս ձուկն եւ խեչափարն եւ որ նման է սոցա։

Այլ իմացի՛ր, որ կռնակին ողաշարն ԺԲ ողաշարն է. եւ այս ողաշարքն մեծ է եւ ուժով է քան զվզին ողաշարքն. բայց ծակն փոքր է քան զվզին ողաշարին ծակն։ Եւ կշտին ողաշարն Ե է, եւ այս ողաշարն մեծ է քան զկռնակին ողաշարքն. եւ այս ամէն ողաշարքն յիրար ի կից է, բայց չէ ամուր ամրացուցած. եւ Դ ողաշարն ամուր է. եւ մէկ ի մէկ կիպ է եւ կապած է եւ կցած է. եւ այս ամէն կցուածոցն ի մէջն գիճութիւն կայ, որ զայն շարժելու տեղն գէջ պահէ որ չի չորանայ. եւ թէ չոր լինայ՝ նա մարդ որ շարժի՝ ոչ կարէ շարժիլ ի յաջն եւ ի ձախն, եւ ոչ ծունր կարէ դնել։ Եւ ամէն ողաշարն Բ ծակ ունի, մէկ ի յաջ դիհն, եւ մէկ ի ձախ դիհն, եւ ամէն ծակն քիչ մն իսպիտակ ըղուղ կայ ի դուրս ելնէ։ Եւ կռնակին ողաշարքին ըղուղքն քիչ մն պինտ է։

Եւ կողերն ԻԴ կող է, եւ որն երկան է եւ որն կարճ է։ Եւ ԺԲ այն է որ յաջէն եւ ի ձախէն ճոթերն ի կռնակին ողաշարն կից է. եւ մէկայլ ծարերն ի կրծոց ոսկորն ի կից է. եւ Ժ կող այլ կայ որ մէկալ ծարն ի կռնակին ողաշարին կից է, եւ մէկդին իսկի տեղ կից չունի։ Եւ տէր Աստուած զայս կողին ոսկորնին այնոր համար ծուռ զէտ անեղ արաւ, որ զփորու միջի անդամքն եւ զօդվածն անվնաս պահէ, եւ յորժամ պառկի մարդն ի գետինն եւ ի քուն լինայ՝ նա զէն չի գայ փորուն զօդվածոցն։ Եւ այնոր համար կիսաբոլոր է, որ Բ կէսն Ա բոլոր կու լինայ, եւ այն իրքն որ բոլոր է՝ մէջն շատ իրք կու առնու. եւ կողերն զփորն անվնաս կու պահէ ի պառկելուն ժամն։ Եւ ամէն մարդու ոսկրն ցեղ մն է, որուն յերկան է եւ որունն կարճ է, եւ որուն բարակ է եւ որուն հաստ, եւ որուն թանձր է եւ որունն նօսր։ Եւ թէ զամէնն յիշէմք՝ խօսքն կու շատանայ եւ կարդացողնին դժար կու լինայ եւ կու ձանձրանայ։ Եւ փառք Աստուծոյ. ամէն։