Читать книгу Suki - Krystyna Kofta - Страница 7

Wiele lat temu Ewita została naczelną. Naczelną naczelną, jak mówiła o sobie, bo należała do naczelnych już wcześniej, jak wszystkie suki. Pracowała w agencji reklamowej. Nie było ich jeszcze tyle, ile jest dziś. Wymyślała reklamy kosmetyków, uznano ją za kreatywną. Pewna firma komputerowa zaproponowała jej zrobienie filmiku o komputerze. Komputery były wówczas dość spore, przypominały psią budę albo garbatego robota. Uznano, że jej film jest feministyczny. Treść mniej więcej taka: Przychodzi petentka do firmy, chce coś załatwić. Przy biurku siedzi przystojniak. Opalony, biała koszula. Uzębienie białe, jak to w reklamie. Facet błądzi palcami po klawiaturze komputera, szuka czegoś, nie może znaleźć. Kobieta jest seksowna, jasne, bez tego nic się nie sprzeda – tyle wiedziano już wtedy – niewulgarna, nie taka z cycem na wierzchu, którym zamiata blat biurka, ma rozchyloną bluzkę, noga widoczna w rozcięciu spódnicy; wchodzi za jego biurko, pochyla się nad facetem, pachnie, widać, że facet wciąga zapach jej perfum, jest odurzony. Ona przeprasza go, siada na jego krześle i natychmiast znajduje stronę firmy, o którą chodzi. W tym miejscu widzimy reklamę produktu. Ewita odwróciła role, bo dotąd, nawet w sprawie proszków do prania, ekspertem był zawsze mężczyzna. Najpierw garniturowcy z firmy kręcili nosem, że to za wcześnie, jeszcze nie czas na kobietę, mówili, że nikt nie kupi produktu reklamowanego przez babę. Okazało się, że nie mieli racji, sprzedaż wzrosła o sześćdziesiąt procent. Zatrudnili Ewitę na umowę, płacili niewiarygodne honoraria. To były początki kapitalizmu. Wcześniej, w gospodarce napędzanej przez ekonomię socjalistyczną – cokolwiek to znaczyło – były centralna dystrybucja, centralne zarządzanie i centralna reglamentacja. Coś w tym guście. I nagle wszedł wolny rynek, niesamowite możliwości. Ewita załapała się na samym początku. Gdy już miała szmal, kupiła, albo raczej przejęła, pismo, uważano, że było to wrogie przejęcie.

Jako Bizneswoman Roku udzieliła kiedyś dość szczerego wywiadu, w którym opowiadała o początkach:

– Wzięłam jedno z damskich pisemek, które wychodziły za PRL-u. Jak już postawiłam je na nibynóżki, szybko się znudziłam. Zabrałam swoją część siana i jako wolny strzelec wróciłam do reklamy. Wtedy na rynku zaczęły się pojawiać różne kobiece magazyny z Zachodu. Dziesiątki kolorowych pism. Na wszystko był zbyt, wygłodzone kobiety pożerały, co im podsunęliśmy. W reklamie panowało hasło: Podaruj sobie odrobinę luksusu. Nie przy brylantach, chyba przy jakimś mydle czy czymś równie idiotycznym. Ten luksus był wtedy dla nas w samym błyszczącym, kolorowym papierze. Wolny rynek przyciągnął łowców głów, wyrywali sobie kreatywnych czy raczej zdolnych do robienia kasy. Prosili mnie na rozmowy. Odbyłam kilka. Gdy przeszłam te wstępne kwalifikacje, poprosili, żebym przygotowała plan działania. Zrobiłam to, jednak zastrzegłam sobie prawa do swoich pomysłów. Z pomocą prawników. Umiałam już poruszać się po grząskim gruncie. Byłam kiedyś na party biznesowym i tam poznałam człowieka z branży. Okazało się, że, choć młody, jest bardzo ważny i bardzo bogaty. Był prezesem, wchodził na nasz rynek z koncernem medialnym.

Gadała z nim długo. Sądziła, że ją podrywa. Tak było, ale szybko się zorientowała, że zadaje za dużo pytań. Po realnym socjalizmie ludzie byli na to bardzo wyczuleni. Trzy pytania uważało się już za podejrzaną inwigilację. W końcu Ewita spytała, po co mu aż tak dokładna wiedza na jej temat. Powiedziała, że jeśli chce się oświadczyć, to nic z tego, bo ona jest zatwardziałą samotnicą po przejściach. I dodała, że nawet jeśli to prawda, co się mówi, że wszystkie kandydatki przechodzą przez łóżko, to i tak wybiera się najlepszą merytorycznie. To go ubawiło. Miał żonę, choć nie nosił obrączki. Jak oni wszyscy, zawsze w separacji, zdjęcie rodzinne na biurku. Obrączka go uczula, palec mu od niej puchnie, powiedział.

Tak poznała Antka, swojego obecnego prezesa, uważała, że facet jest w porządku, dogadali się, twierdziła, że nie było pieprzenia, bo wolała spróbować, czy ma szansę na tę świetną fuchę. Dobrze pamiętała, jak to się zaczęło, ten dzień pamiętała lepiej, niż to, co zdarzyło się wczoraj. Najpierw rozmawiał zarząd. Sądziła, że zarządy i rady nadzorcze to miejsca przechowujące nierobów. Takie miała socjalistyczne pojęcie. Tak się mówi, gdy nie należy się do zarządu korporacji. Na wynik rozmów czekała w pokoju dla gości. Nic nie było słychać, bo drzwi wybito skórzaną poduchą, tak jak te w gabinecie doktora Bechsteina. Miał zapaść werdykt, czy ją chcą, czy nie. Parę dni wcześniej prezes robił jej nadzieję, pewności jednak nie miała. Oprócz niego nie znała tu nikogo. Przyjechał nawet wysłannik ze Szwajcarii, ktoś z Niemiec, z Francji, to był międzynarodowy koncern wydawniczy. Nikt nie protokołował spotkania, nie było nawet sekretarki.

Ewita przypuszczała, że robiono nagrania. Takie miejsca bywają naszpikowane kamerami i urządzeniami szpiegowskimi lepiej niż pieczeń z zająca słoniną. Po godzinie drzwi się uchyliły i wyszedł do niej obcy młody człowiek, rozczochrany jak kukiełka, z czupryną ze sznurka, w wytartej zamszowej marynarce i rozpiętej białej koszuli, wyrzuconej na spodnie. Oczy mu błyszczały, jakby miał gorączkę albo przed chwilą wziął na biurku swoją asystentkę. Wprowadził ją do gabinetu, w którym odbywały się posiedzenia. Wszyscy przyglądali się jej uważnie, czuła te spojrzenia – od stóp w butach na wysokich, nieprzesadnie jednak, obcasach poprzez łydki, uda, biodra, piersi, szyję, twarz aż po włosy. Była dobrze uczesana, włosy ciasno do tyłu, wzięte w karby, czarne i błyszczące, tak lubiła się wtedy czesać. Tę fryzurę nazywała flamenco. Nigdy się nie farbowała. Miała naturalny makijaż, strój odpowiedni, swój indywidualny dress code zamiast obowiązującego wówczas kostiumiku i szpilek, postawiła na większą swobodę, nie zasięgała porad stylistek. Żaden sexy look, prosta, szara sukienka, na to ciemniejszy żakiet. W męskich spojrzeniach członków zarządu, a byli tam wtedy sami mężczyźni, nie widziała męskiego taksowania. Taksowali ją z punktu widzenia przydatności do tej roboty. Wskazano jej krzesło. Wszystkie oczy przylgnęły do jej twarzy. Prawie poczuła wypukłość i wilgotny chłód ich gałek ocznych. Na stole leżał przygotowany projekt zmian, jakie przygotowała i jakich zamierzała dokonać, gdy obejmie pismo. Każdy z nich po kolei zadawał jedno pytanie. Byli przygotowani, podobnie jak ona. Nie mogła uwierzyć, że czytali to, co napisała. A jednak tak było. Odpowiadała całymi zdaniami jak na egzaminie, trochę popisywała się wiedzą o tym, co się dzieje w branży na świecie. Goście pytali ją po angielsku, niemiecku i francusku. Zadeklarowała w CV, że zna te języki. Także rosyjski, ale nikogo z Rosji nie było. Szło jej nieźle. Zatelefonowano po sekretarkę. Weszła starsza kobieta z siwymi włosami upiętymi w kok, miała na nosie okulary w czerwonej oprawce; to była jedyna ekstrawagancja. Przyniosła teczkę z umowami. Była „na ty” ze wszystkimi członkami zarządu. Także z prezesem. Gdy Ewita dostała papiery do ręki, poprosiła o trochę czasu, żeby jeszcze raz je przeczytać. Wcześniej dostała projekty umów, pracowała nad nimi z prawnikiem. Sprawdziła, czy jej poprawki zostały wprowadzone. To trochę trwało, oni w tym czasie rozprawiali o giełdzie, mówili, że na razie nie warto wchodzić, może za dwa, trzy lata. Wreszcie podpisała wyraźnie imieniem i nazwiskiem. Ich podpisy i parafy były już na każdej stronie. Wtedy wniesiono srebrny kubeł z ciemną butelką.

– To szampan Mumm, mało u nas znany – powiedział prezes.

– Nigdy nie piłam. Nawet o nim nie słyszałam – przyznała Ewita.

– Bo tu się pija Dom Pérignon – wtrącił ktoś z zarządu.

– Albo Sowietskoje Igristoje – dorzucił inny i wszyscy się roześmiali.

Ewita doznała wstrząsu. Zamurowało ją. Przez kilkanaście sekund nie mogła mówić. Pamiętała takiego szampana i toast: „Za największą i najpiękniejszą miłość świata”, wzniesiony przez ordynatora pewnego szpitala. Z wysiłkiem opanowała łzy.

– Ja w ogóle nie pijam szampana, boli mnie potem głowa – odparła, bo wkurzyło ją ich poczucie wyższości z tak błahego powodu jak lampka jakiegoś szampana Mumm.

To ich ple-ple wydało się jej próżne, głupie, niegodne. Zastanawiała się, jak pracować z takimi ludźmi. Uspokoiło ją to, że będzie się z nimi widywać cztery, może pięć razy do roku. Zaczęli rozprawiać o winach, serach, gatunkach ryb. Czekała, aż któryś pochwali się, że jadł pieczeń z żyrafy, gorzkie mięso łabędzia albo jądra byka, uznawane za afrodyzjak. Mówili o nieznanych zwykłym śmiertelnikom dzikich miejscach, w których można odpocząć, jeść nieskażone potrawy i pić u źródła wodę, wino. To nie było najgorsze.

– Ja też lubię takie miejsca, tyle że coraz ich mniej na świecie, wszędzie krwawe wojny, rewolucje – dorzuciła swoje trzy grosze.

Czuła, że musi stamtąd wyjść, bo za chwilę powie coś takiego, że ją wyrzucą.

– Są jeszcze enklawy, może się kiedyś wybierzemy – powiedział Niemiec.

To już były samcze, kogucie popisy, na szczęście bez seksualnych podtekstów, to jedynie licytacja: kto się lepiej na czymś zna, kto był gdzieś, gdzie inni jeszcze nie byli, kto jest bogatszy. Niemiec miał duży jacht, Szwajcar dysponował śmigłowcem, a szef reklamy miał cesnę. Spytał, czy ma ochotę popatrzeć z góry na miasto, powiedziała, że to mały samolot, a ona boi się małych maszyn, bo są niebezpieczne. Na to znów wszyscy wybuchnęli śmiechem.

– Zaraz będzie miała okazję popatrzeć na wszystko z góry, nie wsiadając do twojej zbyt małej maszyny! – śmiał się prezes.

Wszyscy byli w dobrych humorach, rozluźnieni, zdjęli marynarki i przeszli na mocniejsze alkohole. Wypiła z nimi strzemiennego, czyli szklaneczkę whisky. Poprosiła bez lodu, co znów im się spodobało.

– Prawda, że z lodem ma trochę mydlany smak? – Poszła za ciosem, widząc, że odpowiada im ten styl rozmowy.

Nie wiedzieli, że lubiła tylko działanie alkoholu, a nie przepadała za aptecznym smakiem. Wolała nierozcieńczoną, bo po pierwsze lepiej smakuje, po drugie jest jej mniej. Prezes wziął ją pod ramię, z brzuchatymi szklankami wsiedli do przestronnej windy. Drzwi zamknęły się z sykiem, wydały się zbyt szczelne, wiedziała, że decydując się na tę robotę, znajdzie się w szczelnym świecie, do którego nie dochodzą krzyki rozpaczy, nie mają wstępu bieda, starość i śmierć. Ograniczonym wyciszonymi ścianami i drzwiami. Śmierci i biedy zaznała, miała ich dość. Starości swojej nie czuła. Starość dopiero niedawno wdarła się szturmem do lajfstylowego życia, stare kobiety zrobiły rewolucję, weszły na barykady i na salony, mają pieniądze, własne biznesy, prowadzą firmy. Wiele wdów może wydawać na siebie oszczędności całego życia, emeryturę po mężu, nie wolno ich lekceważyć, trzeba ubrać i odmłodzić, dać im ciuchy i odpowiednie kremy. Tego dnia jednak o tym nie myślała, chociaż w planach, jakie przedłożyła, wspomniała o zainwestowaniu w starsze kobiety, żeby wyciągnąć z nich kasę.

Gdy wyświetliło się dwudzieste pierwsze piętro, odetchnęła z ulgą.

– Teraz pokażę ci miejsce twojej władzy, absolutnej władzy nad ludźmi – powiedział prezes, gdy stanęli przed drzwiami, na których już przykręcono mosiężną tabliczkę z jej imieniem i nazwiskiem.

Gabinet miał wielkość sali balowej. Prezes poprowadził ją do okna, ceremonialnie jak w procesji albo polonezie. Szerokim, miękkim gestem prawej ręki objął pejzaż, miasto w dole. Nasunął się jej symboliczny, wręcz religijny obraz Kuszenie Chrystusa. Kusił go szatan. Daj spokój, co za patetyczny kicz, pomyślała. Mówiła sobie w duchu, że ani prezes nie jest szatanem, ani też ona nie miała w sobie nic z Chrystusa, nie była święta, nie chciała być uboga. Była Pazerną Suką, chciwą władzy i pieniędzy.

*

Czekały ją wyzwania. Fashion Week w NY zawsze był męczący; dziesiątki pokazów, spotkania z głównymi projektantami na kolacjach, lancze, brancze, iwenty, w których powinna uczestniczyć, jeśli chciała być na bieżąco z trendami. Traktowała robotę poważnie, nie jak ci urywający się z obrad międzynarodowych, żeby rozrabiać po knajpach – istne dzieci na wagarach, oszukiwali zwierzchników jak rodziców. Po czymś takim z jej redakcji wylecieliby z hukiem. Z wilczym biletem. Była właścicielką imperium, mogła o tym decydować.

Gdy czuła się zbyt zmęczona, by jechać, wysyłała w zastępstwie dziennikarkę modową. Nie zdarzyło się nigdy, żeby wyznaczona osoba nie wzięła udziału w pokazach, które miała opisywać. Jedno tego rodzaju przewinienie i żegnaj na zawsze. Zresztą redaktorki lubiły pokazy, tak naprawdę walczyły o wyjazd. Tu inaczej niż w polityce, nikt nie był nietykalny. Nie trzeba było montować bransoletek na nogach, zależało im na robocie. Także na dobrej pensji, ryczałcie, premiach. Pieniądze nie były publiczne. Pochodziły z kieszeni czytelniczek i reklamodawców. Metody pozyskiwania, a raczej wyrywania reklam, stosowało się, delikatnie mówiąc, różne. Zajmowali się tym ludzie o szczególnych zdolnościach, i nie było to kółko różańcowe. Chociaż Ewita wiedziała, że babcie z kółek różańcowych są wojownicze, bronią wartości uznawanych za chrześcijańskie, zwalczają idee liberalne, inną niż hetero orientację seksualną, prawo do aborcji czy metodę in vitro, używając parasola. Interesowała się polityką, a jednak nie chciała jej na łamach ekskluzywnego magazynu, nie tylko dlatego, że obowiązywał tu zakaz politykowania. Politykę przepędzano stamtąd jak brudną sukę, także dlatego, że starzała się szybko i brzydko. Won stąd! Czytelniczki cię tu nie chcą! Nie strasz ich! Po miesiącu nikt już nie pamiętał o szokujących zdarzeniach w parlamencie, politycy znikali z pierwszych stron gazet szybciej niż piosenkarki czy serialowe gwiazdy. Szkoda miejsca, które można wykorzystać na reklamę i godziwie na tym zarobić. Na polityce się traciło.

Obok oglądania wielu pokazów miała jeszcze coś ważnego do załatwienia. Pewną swoją bardzo ważną sprawę. Kolejną sesję u doktora Bechsteina. Czuła, że jej osobisty kryzys dotknął dna. Nie wiedziała, dlaczego tak się dzieje, prócz znużenia nie było obiektywnych powodów do aż takiej depresji. Gdyby doszło do tego, co przez kilka sekund chciała zrobić, nie leciałaby teraz do NY. Czas najwyższy, by się ratować. Dlatego zostawiła redakcję na trochę dłużej niż zwykle.