Читать книгу Mara - Lisette van de Heg - Страница 6

“Kom saam, Maria. Jy is seker moeg.” Tante verbreek die stilte en ek steek die papiertjie gou terug in my sak. Ek sal dit mooi bewaar, al het ek die vermoede dat ek suster Olivia nooit weer sal sien nie. Miskien kan ek vir haar skryf.

Tante buk en tel my koffers op. Ek het net die reissak in my hande en voel skuldig dat ek haar dit laat dra, maar ek stel nie voor om dit by haar oor te neem nie. Die slaaplose nag en die vermoeiende treinreis eis hulle tol, en ek vrees ek sal met koffers en al neerslaan as ek hulle probeer dra. Ons loop buitentoe, deur die stasie se ontvangsaal, waar die mense kom en gaan. Tante loop voor, maar kyk gedurig om of ek kan byhou.

“Die perdekar staan ’n klein entjie verder. Hou jy nog?” Blykbaar is die moegheid op my gesig te lees, maar ek knik, vasbeslote om by te hou. Ons loop deur ’n besige straat en kom uit op ’n groot plein waar Tante se perdekar staan. ’n Groot bruin hond sit langs die kar en kom stertswaaiend na haar toe gehardloop om haar te groet. Tante gooi die koffers oor die rand van die kar terwyl die hond heen en weer tussen haar bene loop, maar dit lyk of sy gewoond is daaraan en sy struikel nie oor hom nie. Sy vat die reissak by my en gooi dit ook agterin die kar. Toe roep sy die hond en wink vir my.

Tante vat my hand en bring dit na die hond se neus. “Dit is Maria. Jy moet vriendelik wees met haar.”

Toe die hond ’n kort blaffie gee, trek ek my hand weg van sy neus en streel hom tussen die ore.

“Sal ons?” vra Tante. Ek knik dankbaar. Ons moet nog ’n ent met die perdekar ry, so hoe gouer ons vertrek, hoe beter. Ek loop om die kar en klim op die bok. Tante sit al daar en gee ’n kloppie op die sitplek. Die hond spring in die bak agter ons, en ons kan vertrek. Die strate is besig en Tante het al haar aandag nodig om die perd te stuur. My gedagtes hardloop vooruit, in die rigting van die plasie uit my jeug en die lewe wat op my wag.

Noudat ek ál nader kom, wonder ek wat my ma – of die dominee, ek weet nie wie nie – in die brief aan Tante geskryf het. As dit die dominee was, kan ek my dit voorstel: Jou suster se dogter het haar maagdelikheid weggegee aan die een of ander skobbejak en verwag nou ’n basterkind. Ons wil hê sy moet solank by jou bly. Punt.

As Mamma die brief geskryf het – wat sy in al die jare nooit gedoen het nie omdat die dominee nie wou hê sy moet kontak met haar suster hê nie – kan ek my nie indink wat daarin staan nie. Want wat weet sy nou eintlik daarvan?

“Sal jy my vertel wat gebeur het, of wil jy nie daaroor praat nie?”

Ek wik en weeg haar woorde sorgvuldig. As dit voorwerpe was wat ek kon vasvat, het ek hulle in my hande geneem en hulle van alle kante bekyk om te kan sien waar die angels is en wat die moontlikhede is. Ek sê ’n lang ruk niks, terwyl ek nadink oor haar vraag. Sy gee my die vryheid om stil te bly, ’n maklike manier om nie oor my ongelukkige toestand te praat nie. Aan die ander kant, as ek haar vraag beantwoord, sal die onsekerheid verdwyn oor wat sy weet. Ek besef die gevolg daarvan sou kon wees dat ek juis minder op my gemak voel by haar. Wat sien Tante in my? ’n Onskuldige kind? ’n Onbesonne, jong vrou? ’n Skuldige maagd?

’n Slaggat in die pad laat my op die harde houtbank wip. ’n Oomblik lank wonder ek of dit my van my probleem sal verlos. ’n Miskraam sal my goed pas, maar so genadig sal die dominee se god beslis nie wees nie en daarom vra ek ten slotte my vraag.

“Wat het in die brief gestaan?”

Tante hoef nie te vra watter brief ek bedoel nie; dit is dadelik duidelik. Sy knik begrypend en klik met haar tong vir die perd voordat sy na my kyk.

“Ek sal dit vir jou gee wanneer ons by die huis aankom. Dan kan jy self lees.”

Sy gaan my die brief gee?

In die pastorie is sulke openheid ondenkbaar; daar is ek nie betrek by volwassenes se sake nie. “Is Tante seker?”

“Natuurlik, ek sal jou graag vertel wat daarin staan, as jy dit verkies, maar dalk vergeet ek dinge of sê dit op die verkeerde manier. As jy die brief lees, het jy jou antwoord. En nou,” sy kyk glimlaggend na my, “wil ek graag nuus uit die verre suidweste hoor. Hoe gaan dit met my suster?”

Ek bewonder haar moed om na my ouers se welsyn te vra. In die loop van die jare het dit vir my duidelik geword dat die kontak tussen die twee susters volledig deur die dominee verbreek is. My tante het haar suster verloor. My ma kon net sowel dood gewees het. Ek het die briewe gesien wat in die begin elke week getrou aangekom het, maar nooit beantwoord is nie, en ek weet dat daar nou nog steeds elke maand ’n brief opdaag. My ma lees dit nooit. Meestal onderskep die dominee vinnig die pos, en wanneer dit nie die geval is nie, laat sy die koevert onoopgemaak op die kaggelrak lê totdat die dominee dit sien en opskeur.

Ek haal diep asem en begin met ’n skor stem oor ons lewe praat. Ek vertel Tante van die mosselkotters, die pastorie en die kerkgebou met die sober binnekant. Ek wei uit oor die klein tuintjie by die pastorie, die winkelier, die bakker en die swaai by die skool. Hoekom ek van die swaai vertel, weet ek self nie, maar my tante luister aandagtig en glimlag en knik en pink af en toe ’n traantjie weg. Ek maak of ek dit nie sien nie en bly praat oor dinge by die huis en oor Mamma. Oor die dominee bly ek stil. Sommige herinnerings kom met moeite oor my lippe en elke keer dat ek Tante iets oor Mamma vertel, druk ek die naels van my regterhand in my linkerpalm, sonder dat sy dit sien. Die fisieke pyn help my om Mamma se verraad teenoor my weg te steek.

Terwl ek praat, kom ál meer eenvoudige herinnerings na die oppervlak, en ek hou aan vertel totdat ons op ’n hobbelrige grondpad afdraai en Tante vorentoe beduie.

“Daar is dit, ons is amper tuis.”

Stadig nader ons die plasie. Net die geklap van die perdepote op die pad en die geratel en gekraak van die kar verbreek die stilte. Met my oë volg ek die bekende draaie na die plasie. Links langs ’n smal sloot sien ek skielik ’n bekende baken.

“Jopie staan nog!” Oupa het die skewe ou knotwilg Jopie genoem, na ’n ou geboggelde man in die kerk wat net so lendelam soos die boom gelyk het en wat elke nuwe lewensjaar vol goeie moed tegemoetgegaan het.

“Jopie staan nog,” herhaal ek saggies vir myself en die gedagte skiet deur my dat die ou man ook nog kan leef. Ek kyk na Tante langs my, wat vrolik knik terwyl sy haar tong klik.

Ons ry by die werf in en ek buig vooroor en maak my rug reguit om alles goed te beskou. Tante gryp my aan my arm, maar ek skud haar ongeduldig af.

“Versigtig, Maria, netnou val jy.”

“Ek sal nie val nie.” Laat my toe om dit ’n oomblik te proe en ervaar; dit was so lank gelede.

Ek haal diep asem en proe die geur van vroeër op my lippe. Geen sout lug, geen waaiende sand nie. Ek ruik modder en groen en diere. Ek ruik die grond ná ’n goeie reënbui. Hier is nie seemeeue nie, maar mossies en lewerike, vinke en mese. Nie ’n gekrys nie, maar ’n getjilp. Blomme, struike en bome, in plaas van sand en duingras. Selfs noudat dit al herfs is en die winter op die loer lê, laat die plantegroei my dink aan velde vol klaprose en wildekerwel, magrietjies en kamille. Ek haal nog ’n keer diep asem en ruik die vertroude geur van my tuiste. My huis. Voorlopig.

Ons vat elkeen ’n hand vol strooi en vryf die perd droog. Dis vreemd hoe vanselfsprekend hierdie taak vir my is, ná al die jare dat ek weg was. Toe ons klaar is, kyk ek toe terwyl Tante die perd op stal sit. Vandat ek Tante op die stasie ontmoet het, wil ek weet wat sy van my dink, hoe haar gedagtes gekleur is deur die woorde in die brief. Die brief wat in hierdie huis vir my lê en wag.

Ek wil graag ingaan in die huis waaraan ek goeie herinnerings het. Dalk is dit vreemd, maar dit voel of die gebou my troos, asof dit ’n mens is. Natuurlik moet ek eers vir tante Be wag. Sy glimlag vir my toe sy aangeloop kom.

“Jy sal verras wees,” sê sy, asof sy my gedagtes kan lees.

“Hoekom, het daar baie verander?” Eintlik wil ek nie daaraan dink dat daar veranderings sal wees nie. Langs mekaar loop ons na die deur wat toegang gee tot die voorhuis.

“Jy sal sien. Ek hoop jy hou daarvan.” Tante maak die deur oop en laat my eerste inloop. Die geur van ’n stoofpot wat al ure op die vuur was, kom my tegemoet, en ek voel skielik honger. Ek bly op die kombuisdrumpel staan en kyk gretig rond. Alles is nog daar: Oupa se stoel met die groen sitplek, die kombuistafel met sewe stoele, twee groot kaste teen die mure en die rooi teëls op die vloer. Ek sien Tante het ’n nuwe koolstoof aangeskaf. Dit lyk mooi en is beskilder met veelkleurige blomme, maar dit is die enigste verandering wat ek met die eerste oogopslag kan sien. Opgewonde klap ek hande en draai om na Tante.

“Niks het verander nie.”

Sy staan laggend agter my, maar nou kom sy ook by die kombuis in, loop by my verby en voor my uit na die voorkamer. Sy loop reguit na die kasbed en maak die deure oop. Tot my verbasing sien ek nie ’n matras en komberse nie, maar netjiese rakke propvol leë inmaakflesse. Sy maak die ander kasbed oop en dit is ook ’n enorme stoorplek, gevul met linne en ’n paar bokse waarvan ek die inhoud maar net kan raai, in plaas van die verwagte slaapplek.

“Waar slaap Tante dan?” vra ek nadat ek ’n oomblik sprakeloos gestaan en kyk het. Dit was tog altyd die plek waar die volwassenes geslaap het.

“Kom saam.” Entoesiasties loop tante Be voor my uit en ek volg haar deur die kombuis tot in die gang. Dit is koud daar en ek trek my skouers op en slaan my arms om my bolyf terwyl ek agter Tante aanloop. Sy gaan reguit na die trap en begin klim.

Boaan die trap is ’n oorloop met drie deure. Twee regs en een links. Met ’n trotse gebaar maak Tante een van die regterkantse deure oop. Sy laat my weer voorloop en ek kom in ’n ruim slaapkamer wat duidelik my tante s’n is. Daar staan ’n mooi bed in die middel, maar wat veral my aandag trek, is ’n groot spieëltafel wat teen die muur staan. Die groot spieël bestaan uit drie dele. Pure, oorbodige luukse. Ondenkbaar in die pastorie, waar net een spieëltjie is. Die dominee gebruik dit om te skeer. Ek sien my eie spieëlbeeld en kyk ’n kort rukkie daarna. Dit is nog skaars sigbaar. Niks om oor bekommerd te wees nie.

Byna niks.

Skaam sit ek my hand op my maag, maak ’n vuis en draai dan om, sodat ek die kamer verder kan bekyk. Ek bewonder die vrolike blommetjiespapier wat die mure versier. Die kleure wit en pienk word in die kamer herhaal, en die uitsig wat ek kry toe ek deur die venster ondertoe kyk, is asemrowend.

“Dis ’n wonderlike kamer!” Dis so anders as waaraan ek by die huis gewoond is. Daar het ons donkergroen gordyne, bruin meubels en klein bedjies met neerdrukkende spreie. Niks blomme nie. Veral nie blomme nie. Hoe lank gelede is dit dat ek en Mamma saam deur die weivelde gehuppel het, albei met ’n mandjie aan die arm wat ons volgemaak het met alles wat ons sien. Magrietjies, perdeblomme, botterblomme, wildekerwel en lekkerruikende kamille. Ek maak my oë toe en sien ons hardloop, hand aan hand en breed aan’t glimlag. Ek ril en maak my oë vinnig oop. Waar kom hierdie beelde vandaan?

“Kom saam, dan wys ek jou jou kamer.” Gehoorsaam loop ek agter Tante aan en sy maak die deur vir my oop. Aarselend volg ek haar by die kamer in. Ek gee ’n gilletjie toe ek rondkyk en op die bed ’n ou teddiebeer sien wat Tante vroeër vir my gemaak het. Ek kon dit nie saamneem toe ons verhuis het nie, en ek was weke lank hartseer daaroor. Ek kyk in haar oë en knik dankbaar. Saggies loop ek deur die kamer en laat my hande oor die wastafeltjie gly, waarop ’n pragtige lampetstel staan. Ek herken dit van vroeër; Ouma was altyd baie trots daarop. Hier is nie ’n spieëltafel nie, maar bokant die wastafeltjie hang daar ’n spieël teen die muur, en op die bedkassie is daar’n vaas met krisante.

Die gordyne is van dieselfde materiaal as dié in Tante se kamer en die sprei wat op die bed lê, is ’n vrolike lappieskombers wat my tante waarskynlik self gemaak het.

“Dis ’n wonderlike kamer,” fluister ek.

“So, dis vir jou mooi?”

Ek knik. “Dit was ’n goeie idee om ’n deel van die solder vir slaapkamers te gebruik. Dis baie mooi, Tante. Wat is daar agter die derde deur?”

Tante Be loop voor my uit en maak die deur oop. Ek kyk oor haar skouer en sien die hooisolder soos ek dit uit my jeug ken. Daar is nog meer as genoeg ruimte oor, sien ek.

“Ouma het baie gou nadat julle weg is, besluit om dit so te laat verbou. Sy het altyd gehoop dat julle as gesin sal kom oorbly en sy wou kamers gereed hê as dit gebeur.”

Ek knik woordeloos en dink aan Ouma en Mamma en Tante. Arme Ouma, sy het sekerlik nooit gedink haar kleindogter sal as ’n swanger banneling in hierdie kamer kom bly nie.

“Ons het natuurlik nie self die ruimte nodig gehad nie, maar toe Ouma dood is en Anna steeds nie opdaag nie, het ek besluit om die kasbeddens te verander. Ek slaap liewer in ’n ruim kamer as in ’n benoude kasbed.”

Tante trek die deur toe en gaan ondertoe.

“Ek is baie verras, Tante. Mamma sal dink dis pragtig!” Die woorde is oor my lippe voordat ek daaroor kon dink en ek bly dadelik stil. Mamma sal niks hiervoor omgee nie, ek weet dit mos. Sy sal hierdie veranderings aan haar ouerhuis in elk geval heel waarskynlik nooit te sien kry nie.

“Ons het haar toestemming gevra, weet jy,” sê Tante terwyl sy voor my uit teen die trap af loop. “Ongelukkig het Anna nooit gereageer nie, en ek en Ouma het uiteindelik besluit om nie langer vir haar antwoord te wag nie.”

Ek dink aan al daardie briewe wat maandeliks aangekom het en vernietig is sonder dat iemand hulle gelees het. Dit maak my dadelik bedruk, want wat kan ek doen? Moet ek vir tante Be sê sy het al daardie jare briewe geskryf wat nie gelees is nie of elke maand toekyk hoe sy ’n brief gaan pos, terwyl ek weet dis verspilde moeite?

Hoe sou Tante gereageer het die dag dat daardie brief uiteindelik gekom het, die brief oor haar susterskind, die een wat sy wil hê ek moet lees? Sou sy hoopvol gegimlag het, of het sy die brief met ’n angstige gevoel oopgemaak, met die verwagting dat dit slegte nuus bevat?

“Wil jy tee drink, skat?”

Ons is terug in die kombuis, en ek knik. Die brief. Wat staan in die brief?

“Gaan sit maar daar, jy is seker moeg,” sê Tante en sy beduie na ’n stoel.

“Ek kan nie daar sit nie! Dis Oupa se stoel.”

“Oupa is nie meer hier nie en jy is moeg. Gaan sit gerus daar. Dis die beste stoel wat ek het.”

Huiwerig gaan sit ek op die stoel wat met groen materiaal oorgetrek is. Dit staan reg langs die koolstoof en die hitte omhul my soos ’n warm kombers.

“Hier is jou tee.” Ek moes ’n oomblik lank ingesluimer het, want die skielike woorde laat my skrik.

“Wil jy nou dadelik die brief lees?”

Ek knik. My liggaam is doodmoeg, maar my gees sal eers tot rus kom wanneer ek weet wat daarin staan. Ek is Tante dankbaar dat sy daaraan dink; dit is asof sy presies aanvoel wat sy moet sê of nie.

Tante Be bring die brief, gee dit sonder ’n woord vir my en loop by die kombuis uit. “Roep maar as jy my nodig het.”

Dit neem ’n paar minute voordat ek myself so ver kan kry om die brief te lees. Ek sit in Oupa se stoel en staar na die koevert met my tante se adres in die dominee se handskrif daarop. Dit beantwoord die eerste vraag. Hy het die brief geskryf. Natuurlik. Hoe kon ek ooit dink dat my ma haar hiermee sou bemoei het? Uiteraard het sy haar afsydig gehou. Weet sy regtig wat aan die gang is? Besef sy dat ek swanger is en dat sy ouma gaan word?

Soos gewoonlik was dit die dominee wat reëlings getref, besluite geneem, bevele gegee het. As God iemand nodig sou kry om sake in die hemel te reël, sal die dominee beslis voor in die ry staan om sy slag te wys. Hy sal alles op sy manier uitgevoer kry, hy sal die lofsange lei en die preke lewer. Hy sal heer en meester word in die hemel, en daar sal nie meer plek vir God of die engele wees nie.

Die brief kraak in my hande en my vingers tril.

Dit is tyd.

Bewerig maak ek die koevert oop en trek die brief uit. Net een vel papier, beskryf met sy stekelrige handskrif.

My oë gly oor die letters wat woorde vorm, sinne, ’n verhaal. Die letters kom bymekaar en vloei saam tot ’n lewensgroot woord gevorm word. Beskuldigend spring die woord uit die papier op. Hoer.

Die woord wat hy keer op keer gebruik het, totdat selfs Mamma instemmend geknik het. Die woord waarmee hy dit vernietig het wat van my waardigheid oorgebly het. Die laaste skerwe van my jeug en vooruitsigte het uiteindelik onder sy voete gekraak en gebars, elke keer dat hy dit gesê het.

Hoer.

Die brief val uit my hande en sweef grond toe, vredig soos ’n veertjie, maar skerp soos ’n mes.

Ek slaan my hande voor my gesig en vou dubbel. Agter my toe ooglede is dit swart en dan weer wit. Die leegte het ’n eie kleur en genoeg ruimte vir die beskuldiging wat oor sy lippe gekom het. Hoer. Vieslike hoer. Niemand in sy gemeente moes iets weet nie, maar teenoor die mense wat my lief kon hê, was hy duidelik genoeg. Eers Mamma, nou Tante. Daar gaan niemand vir my oorbly nie, almal gaan sy voorbeeld volg en my veroordeel. Daar is geen genade vir ’n hoer nie.

Ek hoor nie toe Tante inkom nie. Later vertel sy my dat ek niks kon hoor nie. Sy het my naam ’n paar keer geroep, maar ek het nie gereageer nie. Eers toe sy my hande vat en dit sag streel, toe sy my ’n soen op die wang gee en woordjies in my oor prewel, toe eers het ek tot my sinne gekom en het my gedagtes teruggekeer na die hede. Ek is so wit soos ’n laken, sê Tante, en ek weet dit is waar. My arms en bene is lamgeslaan, vir altyd kragteloos, en ek sal nie verbaas wees as al die bloed uit my liggaam gevloei en my doodgewoon agtergelos het met die verraderlike omhulsel wat ek haat vanweë alles wat hy in hom dra nie.

“Wil jy my vertel?” vra Tante, veel later, nadat ek tee gedrink en sy my ’n ekstra dik trui gegee het, omdat die koue vastrapplek in my lyf gekry het en ek aanhou bewe.

Ek skud my kop, maar terselfdertyd maak ek my mond oop om minstens een ding te verduidelik. Fluisterend kom die woorde oor my lippe.

“Ek is nie ’n hoer nie.” Ek sluk. “Ek het nie ’n kêrel of ’n man nie. Daar is niemand.”

Ek weet nie of ek dié laaste woorde hardop gesê het nie, maar die ontkenning van enige manlike teenwoordigheid in my lewe – die dominee s’n ook – voel goed en ek herhaal dit vir myself, oor en oor. Daar is niemand. Niemand. Hy is ’n niks, ’n niemand. Die woorde bring verligting, al duur dit nie lank nie.

Uiteindelik staan Tante op en begin die tafel dek. Ek wil opstaan en haar help, maar my bene is steeds swak en ek val terug in die stoel.

“Bly maar sit, kind.”

Tante tel die deksel van die pot op en ek ruik weer die stoofpot, ’n geur wat my herinner aan vroeëre maaltye in hierdie huis. Ek kyk toe terwyl Tante die inhoud van die pot omroer en dan groot porsies op twee borde uitskep. Sy kom na my toe en steek haar hand uit.

“Ek voel soos ’n ou vrou.”

“Jy is net moeg.” Tante trek my regop en loop saam met my na die kombuistafel. Ek gaan sit en wag totdat Tante oorkant my gaan sit. Sy vou haar hande en ek weet wat sy gaan doen. Huigelagtig buig ek my kop, maar ek vou nie my hande nie. Ek steek hulle onder die tafel weg as ’n klein teken van verset. Daar is ’n lang stilte en ten slotte kyk ek verbaas op na Tante.

“Ek wil jou onder geen verpligting plaas nie, Maria, en beslis nie hiermee nie.”

Ek voel hoe ek rooi word en skud my kop stadig om te ontken dat sy reg is, maar ek waag dit nie om iets te sê nie.

“Luister, ek bid voor al my etes en dank die Here daarvoor, ek lees elke dag ’n paar keer die Bybel, maar ek sal jou nooit dwing om dit saam met my te doen nie.”

Ek knik, hoewel ek haar woorde net met moeite verstaan en nog moeiliker kan glo. Toe buig Tante haar kop en bid in stilte. Ek kyk sonder ’n woord na haar. Ná haar gebed vat Tante haar lepel en begin eet. Sy knik gerusstellend vir my en ek tel ook ’n lepel op om my eerste ete ooit te begin waarop ek nie teen wil en dank die seën moes vra nie.

Toe ons klaar geëet het, help ek Tante met die opwas. Ek pomp water in die groot ketel en sit dit op die vuur. Tante sit ’n sinkkom op die tafel neer. Daarna haal sy die pot met die kos van die konfoor af en sit dit op ’n houtplank op die werkblad om af te koel.

Die water kook en ek gooi dit in die kom, nadat ek eers ’n bietjie seep ingegooi het. Vinnig meng ek ’n bietjie koue water uit die pomp met die warm water en was toe die borde daarin. Tante kom langs my staan met ’n vadoek in haar hande en droog alles vinnig en vaardig af. Sy werk so vinnig dat die borde al in die droograk staan voordat ek die messegoed klaar gewas het, en die hele tyd neurie sy ’n melodie wat vir my vaagweg bekend klink.

“Watter lied is dit?” vra ek uiteindelik.

“Ken jy dit nie meer nie?” vra sy. “Jou oupa het dit altyd gesing. Dit is die Luther-lied.” Ek knik en probeer om die woorde te onthou, maar dit het verdwyn in die mis van my vroeë herinnerings.

Noudat ek geëet het, voel ek baie beter en het ek meer energie, maar Tante dwing my om uit te rus.

“Jy bly vandag lekker binne. Dis ’n koue dag en jy is moeg en jy is …” Sy bly stil en in my gedagtes vul ek die woord vir haar in: swanger.

Gaan ons altyd so ongemaklik voel wanneer my toestand ter sprake kom? Wat gaan ons doen waneer my maag groot word en niks meer dit kan wegsteek wat in my groei nie? Dit is drie groot treë tot by die deur.

“Ek moet gou toilet toe gaan.” Ek ruk die gangdeur oop. Die toilet is onder die trap, op dieselfde plek as vroeër. Ek loop vinnig daarheen en ignoreer die koue wat van die vloer af deur my sokkies dring. Woes pluk ek die deur oop en laat dit agter my toeklap. In die skemerige hokkie bly ek staan terwyl ek hard asemhaal.

Jy is swanger. Hoer. Niemand kan dit ontken nie. Niemand wil dit ontken nie. Sy stem is skrikwekkend naby, ondanks die afstand tussen ons. Ek maak my oë toe en dwing hom uit my gedagtes deur stadig tot tien te tel. Toe skuif ek die deksel van die gat af en gaan sit.

Op die ou end moet ek teruggaan kombuis toe, terug na Tante, maar ek weier om na haar te kyk en maak of niks gebeur het nie. Maar nie Tante nie.

“Ek gaan nie elke keer op my tong byt om niks te sê nie, Maria. Sal jy omgee as ek dinge doodgewoon op hulle naam noem? Om dinge te verswyg, laat hulle nie verdwyn nie. Ons kan daarom maar net so goed die ongemaklikheid agter ons kry. Is dit reg so?”

Ek knik stadig.

“Dankie, nou is my tong nie meer in gevaar nie.” Sy lag en ek glimlag saam.

“Goed dan, wat ek wou sê: jy’s moeg en swanger, en jy moet ’n bietjie tot rus kom. So, vandag bly jy hier, naby aan die vuur. Jy gaan lekker handwerk doen of ’n boek lees, of wat jy ook al wil doen, solank jy jou net nie uitput nie.”

Ek kyk aarselend na haar. Bedoel sy dit regtig? Moet ek die hele middag doodstil sit?

Sy knik. “Jy kan my môre help.”

“Baie dankie.” Ek voel verlig, want ek is moeër as wat ek gedink het en die vooruitsig om binne te bly staan my aan. Ek bewe steeds, ten spyte van die dik trui, die warm tee en kos. Om nou buitentoe te gaan is allesbehalwe aanloklik vir my.

“Hou jy van lees?” Tante wag nie vir ’n antwoord nie, maar trek my saam voorhuis toe.

“Hier staan my boeke. Dit is nie baie nie, maar ek lees hulle almal graag.” Sy laat haar hand gly oor die omslae wat meestal verslete lyk, en trek twee boeke ’n entjie uit. “Dalk hou jy van hierdie twee.”

“Ek sal kyk,” sê ek beleefd.

“As jy liewer handwerk wil doen, het ek alles hier,” sê Tante en trek ’n laai van ’n groot kas uit. Allerlei kleure gare en stukkies materiaal staar my aan.

“Daar is twee goed waarvan ek hou,” sê Tante, “borduur en kosmaak.” Sy vryf oor haar stewige maag. “En om te eet, natuurlik,” voeg sy laggend by.

Ons loop terug kombuis toe en Tante trek haar klompe aan.

“As jy my nodig het, is ek in die skuur, maar ek sal nie lank weg wees nie, hoor. Ek kom netnou weer in.”

Ek knik en Tante gaan buitentoe. Dit reën weer en ek sien dat sy koponderstebo oor die werf loop. Die hond spring blaffend om haar voete en sy stoot hom met haar hande van haar af weg. Tante is ’n vrolike en lewenslustige vrou.

My voete tintel en ek gaan weer in Oupa se stoel sit. Ek sal netnou handwerk doen, maar nou wil ek eers uitrus.

Die res van die middag gaan gou verby en voordat ek dit besef, het Tante die koeie gemelk en gaan sit ons by die tafel om brood te eet. Toe ons klaar geëet het, voel ek hoe die laaste bietjie energie uit my liggaam verdwyn en ek sit in die kombuis met ’n kop wat knik van die vaak. Tante Be sien dit en neem my na die gastekamer. Sy help my met my klere, kry my nagrok in een van die koffers en stop my diep onder die komberse in. Ek bedank haar en ons soen mekaar goeienag. Dit is al donker, die eerste nag.